efficiëntie in De inseminatiestal

Ki nieuws februari 2013 Voor VruchtBaar resultaat inhoud Efficiëntie in de inseminatiestal Kritisch op aantal doses Nieuw: bestellen met de Smartphone COLUMN Onafhankelijk REPORTAGE Zeugen te laat berig Medewerker in beeld: Bert Eenink INTERVIEW K.I.-kennis internationaal benutten Cursus Reproductiemanagement Bufferruimte voor zeugen RUBRIEK Vraag het de deskundige efficiëntie in De inseminatiestal in de inseminatiestal draait het om details. Dat betekent dat de werkzaamheden soepel en efficiënt uitgevoerd moeten worden. Zodat er voldoende rust en tijd is om op de details te letten. in de inseminatiestal zijn ogen dan ook belangrijker dan handen. Terugkomers verstoren de planning, drukken de technische resultaten en kosten aan voer al snel 40-50 euro per zeug extra. De meeste efficiëntie in de kraamstal bereikt u door het aantal terugkomers zoveel mogelijk te beperken. Dat vraagt volop aandacht voor het stimuleren van de berigheid, voeding, observeren van de berigheid en kiezen voor het juiste inseminatiemoment. Technische hulpmiddelen kunnen daarbij helpen. ophangsysteem De opname van het sperma door de zeug vraagt geduld. Het is niet de inseminator die bepaalt hoe snel een zeug het sperma opneemt, dat bepaalt de zeug zelf. Met een handig ophangsysteem voor de tubes sperma is het eenvoudiger die rust te creëren. Ongeduld van de inseminator speelt dan niet meer mee. Hij kan intussen zijn aandacht aan andere zeugen geven. inseminatiekar/rails Efficiënt werken betekent ook alle benodigde materialen bij de hand hebben. Een soepel rijdende inseminatiekar, eventueel op rails, kan daarbij goed helpen. Alle materialen zijn overzichtelijk neer te leggen en > >

> > de inseminator grijpt nooit mis. De inseminatiekar biedt ook ruimte aan de ingestelde tijd vóór een groep zeugen. Beerstimulatie in de eerste Boarsound Zeugen reageren niet alleen op een een klimaatbox die het sperma op de dagen na het spenen kan volledig zichtbare beer. Boarsound, een cd juiste temperatuur houdt. Het is wel zelfstandig, volautomatisch en met berengeluiden kan ook goed belangrijk om niet alleen de mate- zonder toezicht verlopen. Het vraagt helpen bij de berigheidsstimulatie, rialen, maar ook de inseminatiekar minder discipline van medewerkers. zeker in de eerste dagen na het schoon te houden. Er is ook minder kans dat sommige spenen. Gebruik de cd echter niet Dategate De Dategate maakt het stimuleren zeugen minder vaak of minder lang worden gestimuleerd. Bovendien maakt de Dategate het werken met tijdens het insemineren. Voor een goede opname van het sperma is het nodig dat de zeug reageert op van de zeugen een stuk eenvoudiger. meerdere beren een stuk eenvou- de beer op het moment dat ze wordt Opsluithekjes in de gang voor de diger. Het gebruik van meer beren geïnsemineerd. Wanneer gedurende beren worden pneumatisch bediend. zorgt voor een betere berigheidssti- de hele inseminatie de berengeluiden De beer blijft dan altijd gedurende mulatie. zijn te horen, verslapt de concentratie van de zeug. Dat kan leiden tot een mindere opname van het sperma. Voersysteem Flushen helpt enorm bij het op gang brengen van de berigheid. Pas hier de voederautomatisering op aan. Meest efficiënt en op de toekomst voorbereid is een dubbele voerleiding met bijvoorbeeld flushvoer in het ene circuit en drachtvoer in het andere circuit. Zo is het mogelijk iedere zeug individueel om te schakelen. Efficiënt bij zeugen die niet berig worden en bovendien biedt het mogelijkheden om bijvoorbeeld jonge en oudere zeugen verschillend te voeren. Beurs Venray Het onderwerp efficiëntie in de inseminatiestal staat ook centraal op de stand van Varkens K.I. Nederland op de Landbouwdagen Intensieve Veehouderij in Venray die worden gehouden van 26 t/m 28 februari 2013.

Kritisch op aantal doses Kijkt u wel eens naar het aantal doses sperma dat u op uw bedrijf gebruikt? En heeft u enig idee hoeveel doses sperma u ongebruikt weggooit? Vaak is dat meer dan gedacht. Varkens K.I. Nederland rekent met gemiddeld 4,5 doses sperma per zeug per jaar, uitgaande van 60-70 procent overinseminaties en een afbigpercentage van 90 procent. Voor een bedrijf met 1.000 zeugen betekent dat 4.500 doses per jaar. Gebruikt u meer, kijk dan eens goed naar hoeveel sperma u bestelt en hoeveel u weggooit. Een kritische analyse van het inseminatiemoment kan ook helpen, bijvoorbeeld met de PIGSIS-analyse. Door meer op het optimale moment te insemineren, beperkt u het aantal overinseminaties. Overinsemineren kan schadelijk zijn en kost bovendien geld. Baat het niet, dan schaadt het niet, gaat bij overinsemineren niet op. column OnafhankelijK Als nieuwe directeur van Varkens K.I. Nederland sprak ik de afgelopen weken met veel bestuurders en medewerkers van onze organisatie. Bij elke ontmoeting werd me de vraag gesteld hoe ik tegenover de onafhankelijkheid van Varkens K.I. Nederland sta. De achterliggende vraag is of de klant wel keuze blijft houden. De taak en de rol van Varkens K.I. Nederland is duidelijk. Doel is om onze afnemers te helpen bij het produceren van zo veel mogelijk kwaliteitsbiggen (ja, dat is duurzaam) en hen daarbij keuzemogelijkheden te bieden. Dat houdt onder andere in dat er keuze is in genetica. Dat doel wordt bereikt door de samenwerking van de geneticaleverancier, de K.I.-organisatie en de varkenshouder. Daarom hebben we reproductiespecialisten en is er veel aandacht voor kwaliteitsbewaking en onderzoek en hanteren we een strikt aankoopbeleid van de beren. Als klant zit u natuurlijk niet te wachten op berengroepen zonder toegevoegde waarde. Daarnaast voeren we al deze diensten ook nog eens zo efficiënt mogelijk uit. Ik heb Varkens K.I. Nederland in deze bijeenkomsten gemakshalve een winkel genoemd. Een kwaliteitswinkel met een sterk huismerk. Wat er op de schappen komt te liggen bepaalt de klant. Jean-Marie van Oort Directeur Varkens K.I. Nederland Nieuw: bestellen met de Smartphone Varkens K.I. Nederland gaat het u nog makkelijker maken om uw bestellingen te plaatsen. Sinds kort is er een App beschikbaar waarmee u ook vanuit de stal met uw Smartphone het benodigde sperma kunt bestellen. De App is een aanvulling op het online bestellen zoals dat al sinds 3 jaar mogelijk is. Om via de website te kunnen bestellen moet u echter wel altijd naar kantoor en daar de computer opstarten. Dat is met de nieuwe App niet meer nodig. Als u voldoende bereik in de stal hebt, kunt u met uw mobiele telefoon op ieder moment uw bestelling plaatsen. Wilt u gebruik maken van deze dienst? Neem dan contact op met uw distributiecentrum. Zij maken dan voor u een account aan. Vervolgens krijgt u via email een korte en duidelijke handleiding waarmee u de App eenvoudig en snel kunt installeren.

reportage Van de Wolfshaar analyseerde het inseminatiemanagement Zeugen te laat berig Door een onregelmatige en late berigheid, was de medewerker van de zeugenstal de hele week aan het insemineren. Het interval spenen-insemineren was dan ook te lang. Reden voor de familie Van de Wolfshaar om eens kritisch naar het inseminatiemanagement te kijken. Het liep niet helemaal lekker in de inseminatiestal bij de Mts. Van de Wolfshaar in Vragender (Gld.) Ondanks 31 gespeende biggen per zeug per jaar, was het interval spenen-insemineren al langer een probleem. Ook het aantal terugkomers kende forse pieken. Op z n ergst was het 18 procent, met uitschieters naar 30, vertelt Jan van de Wolfshaar. Met Varkens K.I. Nederland is het inseminatiemanagement eens goed tegen het licht gehouden. Te veel conditieverlies Het conditieverlies in de kraamstal was het eerste belangrijke aandachtspunt. Te veel zeugen bleken bij het verlaten van de kraamstal onder de grens van 10 mm spek te zitten. Daardoor kwam de berigheid ook lastig op gang. Teveel zeugen werden pas op dag 6 of 7 na spenen berig. Door in de dracht gerichter op spek te voeren, heeft Van de Wolfshaar inmiddels 13 tot 16 mm spek bij de zeugen in de kraamstal. Het conditieverlies in de kraamstal blijft beperkt tot 3-4 mm. Dit bracht verbetering, maar nog niet genoeg. Er zijn meer aspecten die meespelen. De locatie Vragender werd bijvoorbeeld twee jaar geleden uitgebreid met 600 zeugen tot een totaal van 1.500 zeugen. Dat betekende de inzet van veel gelten. De stal was ook wat later klaar dan gepland, dus er zijn veel gelten pas op een leeftijd van pakweg 300 dagen geïnsemineerd. Bovendien laten gelten de berigheid wat lastiger zien. Tweede beer Wat ook niet hielp was het gedrag van de beren tijdens de berigheidsstimulatie. Wekelijks staan er 70 gespeende zeugen op een rij om geïnsemineerd te worden. Dat betekent dat de beer 14 keer moet doorschuiven. Gevolg was dat de beer aan het einde van de rij zijn belangstelling voor de zeugen verloor. Hij vrat het gemorste voer op en ging in de gang liggen. Geen goede stimulatie dus. Dat probleem is ondervangen door twee beren achter elkaar voor de zeugen langs te laten lopen. Van de Wolfshaar heeft een zeugenstal waar 1.200 zeugen in één ruimte zijn gehuisvest. De inseminatieboxen en de beren zitten dus in dezelfde ruimte als de dragende zeugen. Woensdag is de speendag. De gespeende zeugen lopen eerst een halve dag los

tussen de dragende zeugenboxen. Zo kan er met honderd procent bezetting gedraaid worden en Van de Wolfshaar vindt dat een beetje stress de berigheid bevordert. Op zaterdagavond laten de eerste zeugen hun berigheid zien. Op zondagochtend zijn 60-65 procent van de zeugen berig. Op maandagmiddag zijn bijna alle zeugen geïnsemineerd. Hier boeken we dus een behoorlijke tijdwinst. We werken efficiënter en zijn niet langer de hele week aan het insemineren. We kunnen dat nu beperken tot maandag en dinsdag. Iedere zeug die niet berig wordt, betekent extra werk en een verstoring van de organisatie. De zeugen blijven tot dinsdagmiddag in de inseminatiestal, verhuizen dan naar de drachtstal met voerligboxen met uitloop. Hier lopen ze op vrijdag voor het eerst los. Gebrek aan kraamhokken Van de Wolfshaar is zuinig op zijn zeugen. Probleemzeugen worden ondanks het advies van Varkens K.I. Nederland niet direct afgevoerd. Dat kon volgens van de Wolfshaar in de perioden met veel problemen ook niet. Als ik alle zeugen die laat berig werden of terugkwamen had geruimd, was het vervangingspercentage veel te hoog geweest. Bovendien zat er ook geen lijn in de probleemzeugen. Dan waren het weer de jonge, dan weer de oude zeugen. En sommige zeugen die twee keer terugkwamen, produceerden daarna probleemloos vier prachtige tomen biggen. Van de Wolfshaar wijt de problemen ook aan de capaciteit van de kraamstal. Het bedrijf in Vragender heeft per vijf zeugen één kraamhok. Dat is krap. Ze komen er net voor het werpen in en worden op gemiddeld 21 dagen gespeend. Dat legt een behoorlijke druk op de zeugen. Zeker omdat ze met ruim 31 gespeende biggen ook nog voor een behoorlijke productie zorgen. Ik weet dat wanneer ze een week langer in de kraamstal kunnen blijven, de biggen sterker zijn en de zeugen eerder berig worden. Het herstel van de zeugen is dan ook beter. Maar ik heb op dit moment de capaciteit niet. In plannen voor een nieuw zeugenbedrijf rekent Van de Wolfshaar nu dan ook met één kraamhok per 4,5 zeugen. Op het bedrijf in Vragender is geen ruimte voor die uitbreiding. Wel denkt Van de Wolfshaar erover om op termijn de gespeende biggen elders op te vangen. Dan is er weer ruimte om uit te breiden en om extra kraamhokken te bouwen. Maar eigenlijk moeten er nu al 40 kraamhokken bij. Na alle genomen maatregelen is het aantal terugkomers teruggebracht naar 10 procent met een vervanging van slechts 35 procent. Doel is om het afbigpercentage stapsgewijs terug te brengen naar 90 procent. Ik ben ervan overtuigd dat we op die manier de komende jaren richting 33 à 34 gespeende biggen per zeug per jaar kunnen komen.

Medewerker in beeld: Bert Eenink Bert Eenink (50) is vanuit het distributiecentrum Deventer verantwoordelijk voor de distributie. Aan het begin van de dag neem ik de telefonische bestellingen aan. Tussendoor houd ik de voorraad in de gaten. Eigenlijk begint de dag al op de middag ervoor, namelijk wanneer ik op basis van bestelpatronen een overzicht maak van wat er de volgende dag waarschijnlijk nodig is. Deze planning bespreek ik met de productielocaties Heino en Heerde. Na 9.00 uur bepalen we de definitieve productie voor die dag. Daarna maken we de pakbonnen klaar en beginnen we met het inpakken. De koeriers brengen de productie van de productielocaties naar het distributiecentrum en dan maken wij de zendingen klaar. Aan het einde van de ochtend is alles onderweg naar de klanten. Daarna ben ik nog een uurtje bezig met het opruimen en kijk ik alvast naar de bestellingen van de volgende dag. Dan is de dag weer rond. Mijn werk is ook divers door de contacten met de overige K.I.- stations en de medewerkers van de buitendienst. K.I.-kennis internationaal benutten TOPIGS gaat haar internationale K.I.-activiteiten versterken en maakt daarvoor gebruik van de uitgebreide kennis bij Varkens K.I. Nederland. Jan Sallevelt krijgt als Director International AI*) de verantwoording over deze activiteiten. Zijn taak als directeur van Varkens K.I. Nederland heeft hij overgedragen aan Jean-Marie van Oort. Hoe neemt u afscheid als directeur? Met een tevreden gevoel. De stallen en gebouwen zijn bij de tijd en de organisatie is gestroomlijnd en klaar voor de komende 5 tot 10 jaar. We beschikken over een ervaren ploeg van goed opgeleide medewerkers. Die sterke organisatie is een grote troef van Varkens K.I. Nederland. En nu richt u de blik op het buitenland? Ja. We gaan de kennis van Varkens K.I. Nederland uitgebreider inzetten in het buitenland dan nu al het geval is. In Spanje en Portugal bestaan vergelijkbare zusterorganisaties. Door kennis te koppelen en onderzoek te coördineren kunnen we deze activiteiten versterken. Hoe gaan die activiteiten zich ontwikkelen? Als je in de K.I. wilt groeien, moet dat vooral in het buitenland. Daar liggen nog voldoende mogelijkheden en wij hebben daarvoor alle kennis in huis. Het eenvoudiger kunnen uitrollen van de buitenlandse activiteiten was ook één van de redenen voor de vorming van Varkens K.I. Nederland. Ik wil de samenwerking met Spanje intensiveren en ook in andere landen een servicegerichte organisatie opstellen. TOPIGS verkoopt dan kennis en service op terrein van K.I. aan buitenlandse partijen. De lokale organisatie is daarbij altijd leidend. interview Wat hebben de Nederlandse varkenshouders aan buitenlandse activiteiten? Internationale activiteiten versterken de organisatie. Het zorgt voor extra verdiensten, zonder dat we in Nederland groeien. Het betekent ook dat we hooggekwalificeerde mensen eenvoudiger aan de organisatie kunnen binden. Internationale activiteiten zijn voor onze medewerkers een nieuwe uitdaging. Bovendien geeft het een breder draagvlak voor onderzoek. *) Artificial Insemination

Cursus Reproductiemanagement Reproductiemanagement is één van belangrijkste aspecten van het zeugenbedrijf. Daarom is het zaak de kennis hieromtrent op het hoogste peil te houden. Varkens K.I. Nederland organiseert daarom regelmatig de cursus Reproductiemanagement. De cursus biedt een goede mogelijkheid om uw kennis en die van uw medewerkers op het gebied van reproductie aan te vullen. De lesstof biedt volop aanknopingspunten om de reproductieresultaten op uw bedrijf verder te verbeteren. Tijdens deze eendaagse cursus is er aandacht voor de anatomie, de fysiologie en de hormoonhuishouding van de zeug. Daarnaast komen de inrichting van de inseminatiestal, het insemineren en de daarbij benodigde materialen aan de orde. De cursus kost 65 per persoon, inclusief lunch. Aanmelden kan per telefoon of per email via het secretariaat van Varkens K.I. Nederland (0570 638300, info@ varkenski.nl). Aan de hand van de aanmeldingen worden plaats en tijdstip van de cursus bepaald. Bufferruimte voor zeugen Geïnsemineerde zeugen moeten uiterlijk vier dagen na inseminatie weer in de groep zijn. Dat kan planningsproblemen geven. Het uitgangspunt hoort te zijn dat zeugen die nog berig zijn niet in de groep komen. Dat levert namelijk veel onrust op en dat is beslist ongewenst. Daarom moet er ergens een buffer zijn om zeugen tijdelijk op te kunnen vangen. Bedrijven met een systeem van voerligboxen met uitloop zijn het snelst klaar. Nog berige zeugen kunnen eenvoudig een paar dagen langer worden opgevangen in een box in de dragende zeugenafdeling. Bij groepshuisvesting met voerstations ligt de situatie anders. Maar er zijn al goede Studieclubprogramma Varkens K.I. Nederland Varkens K.I. Nederland heeft een aantal interessante, op de praktijk gerichte inleidingen voor studieclubbijeenkomsten. Tijdens deze studieclubbijeenkomsten hoort u praktische, direct toepasbare tips. De onderwerpen voor het seizoen 2012/2013: y Meer biggen met de computer: verbeter het vruchtbaarheidmanagement met het managementsysteem. y Inseminatiemanagement live: in de stal kijken naar de werkwijze ter plekke en samen verbeterpunten zoeken. y Inrichting en werkwijze in de inseminatiestal: hoe ziet de ideale inseminatiestal er uit? ervaringen met het gebruik van de separatieruimte als tijdelijke opvang (1-2 dagen) voor gespeende zeugen voordat zij naar de inseminatieafdeling gaan. De separeerruimte kan dan niet voor andere doeleinden dienen en daarom moet deze oplossing wel passen binnen de planning van het bedrijf. Speel in een dergelijke bufferruimte al wel in op de komende berigheid van de zeugen. Zorg voor de juiste voeding en water, voldoende licht en mogelijkheden voor een eerste beercontact. Het is geen probleem om deze gespeende zeugen even in een groep te huisvesten. Dat scheelt gevechten om de rangorde bij groepsvorming na de inseminatie. In overleg is het ook mogelijk om samen te kiezen voor een inleiding op maat. De medewerkers van Varkens K.I. Nederland verzorgen bijeenkomsten over allerlei onderwerpen die te maken hebben met inseminatietechniek en vruchtbaarheidsmanagement. Wilt u meer weten over de mogelijkheden? Neem dan contact op met uw reproductiebegeleider, bel het centrale nummer 0570-638300 of raadpleeg onze website www.varkenski.nl.

vraag het de deskundige Zijn vliegen echt schadelijk voor de zeugen? Antwoord van Marlies Olde Monnikhof, dierenarts Varkens K.I. Nederland Vliegen geven onrust, de dieren raken gestrest. Dat kan voor zeugen rond het insemineren schadelijk zijn. De energie van zeugen moet in deze periode volledig op reproductie zijn gericht. Behalve een bron van onrust en irritatie, kunnen vliegen ook drager zijn van verschillende ziektekiemen. Vliegen spelen dan ook een rol in de verspreiding van bijvoorbeeld vlekziekte, salmonella, dysenterie, stafylokokken en streptokokken. Ook kunnen ze wormeieren van bedrijf naar bedrijf brengen. Vliegen zijn in staat kilometers per dag te vliegen. Maar ook al leggen vliegen daadwerkelijk maar een korte afstand af, dan nog vormen zij wel degelijk een groot risico voor de insleep van allerlei ziektes. Vliegen zijn naast irritante dieren voor zeugen, ook zeer irritant voor de verzorgers van de zeugen en niet te vergeten de buren of buurtschappen in de omgeving van de stal. Een aantal ziektekiemen is ook overdraagbaar van dier op mens (zoönose). Er zijn dus al met al meer dan voldoende redenen om de vliegen in de stal op tijd en adequaat te bestrijden. Heeft het moment van insemineren effect op de bigkwaliteit? Antwoord van Arno Joosten, Manager Sales & Service De meeste zeugen worden tijdens de berigheid twee keer geïnsemineerd. Onderzoek van Varkens K.I. Nederland en Wageningen UR wijst uit dat de beste productieresultaten zijn te halen, wanneer de inseminatie plaatsvindt binnen 24 uur vóór de eisprong. Veel zeugenhouders realiseren zich niet dat een te vroege of te late inseminatie effecten heeft op de bigkwaliteit. Een te vroege of te late inseminatie kan dus wel degelijk schade aanrichten. De afweer in de baarmoeder is in de vroege en in de late bronst namelijk minimaal. Omdat we niet steriel kunnen insemineren en sperma door het varken als lichaamsvreemd wordt gezien, kan dit leiden tot beschadiging (ontsteking) van de binnenbekleding van de baarmoeder. In extreme gevallen leidt dit tot het duidelijk zichtbare witvuilen op dag 17/18 na inseminatie. Maar binnenwand van de baarmoeder kan ook beschadigd zijn zonder dat dit aan de buitenkant van de zeug zichtbaar is. Dat kan leiden tot het niet goed innestelen van embryo s. Het belemmert een goede ontwikkeling van de placenta en dat leidt uiteindelijk tot een problemen bij de ontwikkeling van de big en dus tot een verminderde kwaliteit van de big. Roermondstraat 11 7418 CP Deventer T 0570 63 83 00 F 0570 63 83 01 info@varkenski.nl www.varkenski.nl Telefoonnummers Kantoor Deventer T (0570) 63 83 00 Sales and Service T (0413) 22 52 60 Distributiecentrum Vught (regio zuidwest) T (0411) 64 88 11 VRS: (0411) 64 48 68 Distributiecentrum Helden (regio zuidoost) T (077) 306 75 00 VRS: (077) 306 75 05 Distributiecentrum Deventer (regio midden en noord) T (0570) 63 83 03 VRS: (0570) 63 83 04 ISSN: 2212-4705 VOOR VRUCHTBAAR RESULTAAT