RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEKS NAAR KWALITEITSVERBETERING Van der Capellen Scholengemeenschap Locatie De Zeven Linden, Dedemsvaart afdeling vmbo-tl Plaats: BRIN-nummer: Dedemsvaart 17BZ-4 Onderzoek uitgevoerd op: 2 en 4 oktober 2012 Conceptrapport verzonden op: 29 oktober 2012 Rapport vastgesteld te Zwolle op: 30 november 2012 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 2 en 4 oktober 2012 een onderzoek uitgevoerd op Van der Capellen SG, locatie De Zeven Linden te Dedemsvaart, afdeling vmbo-tl (mavo), om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding en toezichtshistorie Op 9 december 2009 heeft de inspectie van het onderwijs een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op locatie De Zeven Linden, afdeling vmbo-tl, wegens meerjarig onvoldoende opbrengsten. De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het toezichtplan dat is opgesteld om de voortgang van het traject te bewaken, heeft de inspectie een prestatieafspraak gemaakt. Deze afspraak luidt dat de kwaliteit van het onderwijs op De Zeven Linden afdeling vmbo tl in mei 2012 weer van voldoende niveau is. De opbrengsten zijn tot en met de opbrengstenkaart 2012 echter niet verbeterd. Om te bepalen of er mogelijk sprake is van zeer zwak onderwijs, heeft de inspectie het in dit rapport beschreven onderzoek uitgevoerd. De inspectie heeft met het bestuur afspraken gemaakt over het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Deze afspraken zijn vastgelegd in een toezichtplan. De inspectie heeft met de directie en het bestuur drie voortgangsgesprekken gevoerd in december 2010, oktober 2011 en februari 2012. Middels deze interventies kon de inspectie het verbetertraject monitoren. In de rapportages van deze gesprekken is de toezichthistorie van de school te ontlenen. De inspectie verwijst naar deze rapportages. Onderzoeksopzet De inspectie heeft de kernindicatoren onderzocht op de aspecten: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overhandigd. - Onaangekondigd schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen. - Gesprek met de schoolleiding over de kwaliteit van het onderwijs. - Een gesprek met leerlingen, docenten en zorgfunctionarissen. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo 2011. In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 2 van 9 H3471213
2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-g/t. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-g/t behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-g/t zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 5 Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. Tijd 3.1 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.2 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Pagina 3 van 9 H3471213
Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). nee ja Pagina 4 van 9 H3471213
Wet- en regelgeving N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). N4 Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). Pagina 5 van 9 H3471213
2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdeling vmbo-tl (mavo) van Van der Capellen Scholengemeenschap, locatie De Zeven Linden in Dedemsvaart als zwak. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. - De opbrengsten zijn, afgemeten aan de prestaties van de leerlingen over de afgelopen drie jaar, onvoldoende. - Het onderwijsproces vertoont weliswaar enkele tekortkomingen, met name op het punt van de afstemming van het onderwijs op de verschillen tussen leerlingen, maar is naar het oordeel van de inspectie van voldoende kwaliteit. - De school werkt in haar kwaliteitszorg systematisch en planmatig; de inspectie heeft de kwaliteitszorg als voldoende beoordeeld. - De school leeft de onderzochte wet- en regelgeving na. De inspectie is zeer positief over de ontwikkelingen op de locatie De Zeven Linden en over de behaalde examenresultaten in 2012. De school staat voor de uitdaging het goede werk te continueren en de positieve ontwikkellijn vast te houden. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Opbrengsten De Zeven Linden heeft sinds het begin van het traject een breed scala aan maatregelen genomen om de onvoldoende opbrengsten te verbeteren. De school heeft geconstateerd dat er in de voorbije jaren grote moeite is geweest met de determinatie van het juiste niveau van de leerlingen. Te vaak hebben leerlingen op een te hoog niveau onderwijs gevolgd, wat gevolgen heeft gehad voor de doorstroom en de eindexamenresultaten. Daarom zijn er strengere eisen gesteld aan het plaatsen van leerlingen op een bepaald niveau, zijn de bevorderingseisen aangescherpt en is de school gestart met het afnemen van Cito-volgtoetsen. Ook heeft de school geïnvesteerd in het toetsen volgens de RTTI-methode, waarmee enerzijds helder in beeld kan worden gebracht of de gewenste onderdelen worden getoetst en anderzijds of een leerling de juiste capaciteiten heeft voor een bepaald onderwijsniveau. Er zijn examentrainingen gehouden, leerlingen in de bovenbouw zijn (verplicht) naar zogenaamde bijwerkuren gestuurd om achterstanden in te halen en is er een protocol schoolexamens opgesteld, om lijn te brengen in de wijze van afnemen en het niveau van de schoolexamens. De onder- en bovenbouwteams zijn omgevormd tot teams voor het vmbo en voor de havo/vwo, daarnaast hebben secties verbeterplannen opgesteld om onder meer de doorgaande leerlijn beter af te stemmen. De inspectie constateert dat de school met deze en andere maatregelen vrijwel alles in het werk heeft gesteld dat kan worden verwacht in een traject tot verbetering van de opbrengsten. De resultaten van de examens van 2012 geven blijk van alle inspanningen de neergaande lijn is gekeerd. Toch zijn de opbrengstindicatoren rendement bovenbouw en gemiddeld cijfer CE, over drie jaar gemeten nog niet voldoende. Het is dus zaak voor de school om de positieve lijn vast te houden en de ingezette acties zoveel mogelijk te continueren. Het onderwijsproces Het onderwijsproces op de vmbo tl afdeling van locatie De Zeven Linden is voldoende niveau. Sinds het kwaliteitsonderzoek van december 2009 zijn een aantal tekortkomingen opgeheven. Pagina 6 van 9 H3471213
Opgeheven onvoldoende indicator: Tijdens het kwaliteitsonderzoek van eind 2009 heeft de inspectie geconstateerd dat docenten leerlingen in onvoldoende mate actief bij de les wisten te betrekken. De Zeven Linden heeft sindsdien verschillende maatregelen genomen om te komen tot verbetering van het onderwijsproces. De inspectie constateert dat docenten nu in voldoende mate leerlingen tot een actieve houding weten te bewegen. Docenten op de afdeling vmbo-tl doen dit bijvoorbeeld door het op een zelfde wijze structuur aan te brengen in hun lessen - aan het begin van een lesuur geven ze aan wat het lesdoel is en komen aan het einde van het uur terug op het geleerde. Ook worden leerlingen meer dan in het verleden actief naar antwoorden gevraagd en krijgen ze feedback op hun antwoorden. Daarom heeft de inspectie de indicator 5.3 ( de leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten ) als voldoende beoordeeld. Daarnaast is de uitleg van docenten en de mate van taakgerichtheid van leerlingen van voldoende niveau, ook weten docenten een goede sfeer te creëren in hun lessen. De Zeven Linden biedt in het algemeen een veilige en prettige schoolomgeving. Ook de zorgstructuur is duidelijk. De school neemt genormeerde toetsen af en analyseert of de leerlingen verdere zorg nodig hebben. Ook bepaalt de school of de leerlingen het vereiste referentieniveau behalen voor taal en rekenen. Alle leerling- en prestatiegegevens worden vastgelegd in een geautomatiseerd leerlingvolgsysteem. Op basis van de signalering krijgen leerlingen extra hulp en ondersteuning voor taal en rekenen. Tevens biedt de school ondersteuning voor sociaal- emotionele problematiek. Alle lwoo leerlingen hebben een handelingsplan. Nog niet opgeheven tekortkomingen Een verbeterpunt op het gebied van het didactisch handelen van docenten, is het afstemmen van het onderwijs op verschillen tussen leerlingen. De inspectie heeft in teveel lessituaties kansen tot differentiatie gezien die niet werden benut zowel in de vmbo-klassen als in de havo/vmbo-tl dakplanklassen. De kwaliteitszorg Een sterk onderdeel van het verbetertraject dat eind 2009 is ingezet, is de analyse van de opbrengsten. Deze worden voortdurend op diepgaande wijze gevolgd en geanalyseerd. De inspectie is van mening dat deze analyse een stevige basis heeft gelegd onder het verbetertraject. Daarnaast is de schoolleiding gestart met halfjaarlijks lesbezoeken, om de kwaliteit van het onderwijs nog beter in beeld te brengen. Hierbij zijn de indicatoren van de inspectie gehanteerd. Docenten bij wie er verbeterpunten zijn, worden gevraagd om een persoonlijk ontwikkelplan op te stellen om tot verbetering van het eigen werk te komen. Ook zijn de resultaten van de lesobservaties op schoolniveau in kaart gebracht om helder te krijgen op welke onderdelen het docententeam zich nog nader kan ontwikkelen. Opgeheven onvoldoende indicatoren: De inspectie heeft de indicatoren 9.4 (systematische werken aan verbeteractiviteiten) en 9.5 (de school borgt de kwaliteit van haar onderwijs) nu als voldoende beoordeeld: De diepgaande analyse van de opbrengsten en het systematisch in beeld brengen van de onderwijskwaliteit hebben geleid tot verbeterplannen, die sinds 2009 jaarlijks zijn geëvalueerd en bijgesteld. In tegenstelling tot het vorige kwaliteitsonderzoek heeft de school de cyclus van plannen, uitvoeren, evalueren en bijstellen systematisch doorlopen. Deze werkwijze heeft zijn vruchten afgeworpen getuige de verbeterde resultaten van de afdeling vmbo-tl. De school beschikt ook over instrumenten om de kwaliteit van het onderwijs blijvend te verbeteren. De inspectie heeft er vertrouwen in dat de verbeteringen in het onderwijsleerproces worden geborgd. De inspectie merkt wel een risico op. Het docententeam is relatief klein, maar heeft wel te maken met gewenste onderwijsvernieuwingen en het verbetertraject, waardoor overbelasting een reëel gevaar is. Niettemin heeft de inspectie op basis van gesprekken met schoolleiding en docenten vertrouwen in het verdere verloop van het verbetertraject. Pagina 7 van 9 H3471213
Wet- en regelgeving De school voldoet aan de gestelde eisen voor wet- en regelgeving. Pagina 8 van 9 H3471213
3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont tekortkomingen in de opbrengsten en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de Van der Capellen Scholengemeenschap, locatie De Zeven Linden afdeling vmbo-tl (mavo) een aangepast arrangement zwak toe. De afdeling blijft onder intensief toezicht vallen. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat indien de opbrengsten hun stijgende lijn vasthouden en op basis van nieuwe cijfers weer van voldoende niveau zijn, de inspectie in beginsel een basisarrangement zal afgeven. De doelstelling is om dit in een najaar van 2013 te kunnen laten plaatsvinden. Pagina 9 van 9 H3471213