EVALUATIE EN PLANNING Introductie Versie januari 2001 Docentendeel HUISARTS- OPLEIDING
Algemene gegevens Dit onderwijsprogramma is ontwikkeld door de staf van de afdeling Huisartsopleiding van de Vrije Universiteit ten behoeve van de huisartsopleiding aan de VU. De stuurgroep HAIO-onderwijs van de afdeling heeft uiteindelijk de ontwerptekst vastgesteld. Nadere informatie kan verkregen worden bij de onderstaande personen die de ontwerptekst hebben samengesteld. De gegevens van dit programma worden aangeboden aan het Samenwerkings Verband Universitaire Huisartsopleidingen in Utrecht voor centrale archivering in de Centrale Onderwijs Bank. In geval anderen dan de Huisartsopleidingen van dit programma gebruik willen maken of, indien de uitgave voor andere doeleinden of in een ander verband wordt gebruikt, geldt het volgende: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het hoofd van de afdeling huisartsopleiding van de Vrije Universiteit. Programmamaker(s): Lili van Rhijn Trefwoorden : ICPC : LHK : Datum en naam laatste wijzigingen: 6 maart 2003, Marijke Blankestijn Contactpersoon : Lili van Rhijn Telefoon : 020-4448377 Huisartsopleiding VU Medisch Centrum Overschiestraat 180 1062 XK Amsterdam 2001 Huisartsopleiding VUmc 2
INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 4 1 AANVANGSNIVEAU EN DOELSTELLINGEN... 4 1.1 Aanvangsniveau... 4 1.2 Doelstellingen... 4 2 METHODIEK... 4 3 ORGANISATIE... 5 3.1 Voorbereiding deelnemers... 5 3.2 Tijdschema... 5 4 LITERATUUR... 5 4.1 Verplichte literatuur... 5 5 DOCENTINSTRUCTIE PER PROGRAMMA-ONDERDEEL EN VOORBEREIDING DOCENT... 6 5.1 Inhoud HAIO-deel... 6 5.2 Voorbereiding docent... 6 6 VOORBEREIDING SECRETARIAAT... 7 6.1 Materiaal... 7 6.2 Kopiëren... 7 7 SAMENVATTING OWP INTRODUCTIE EVALUATIE PLANNING... 7 BIJLAGE 1 VERPLICHTE LITERATUUR... 8 BIJLAGE 2 OPDRACHTEN... 10 2001 Huisartsopleiding VUmc 3
INLEIDING Evaluatie/planningsbijeenkomsten staan in het kader van leerprocesbegeleiding. Doelen zijn: De HAIO is op de hoogte van de leerdoelen van de komende periode en wordt op de hoogte gebracht van de daarvoor benodigde voorbereiding. De HAIO kijkt terug op hoe het hem vergaat bij het leren in de praktijk, op de terugkomdag en tijdens zelfstudie, zodat eventuele knelpunten duidelijk worden en verbeterd kunnen worden. Deze eerste keer zal aandacht besteed worden aan het individueel leerplan blok 1 en de manier waarop dit gebruikt kan worden bij (het plannen van) het leren in de praktijk en bij zelfstudie. Daarnaast zullen de voorbereidingen op de onderwijsprogramma s van de terugkomdagen van de komende periode besproken worden. Ten slotte zal er tijd zijn om terug te kijken op deze eerste 2 weken van de opleiding. 1 AANVANGSNIVEAU EN DOELSTELLINGEN 1.1 Aanvangsniveau De HAIO heeft het Leerplan gelezen en de introductieweek gevolgd en weet dat er bij de HOVU sprake is van gestructureerd onderwijs. 1.2 Doelstellingen Algemene doelstellingen De HAIO weet na afloop van dit programma op welke wijze de Evaluatie/planningsbijeenkomsten gebruikt worden voor het stilstaan bij het individuele leren en het plannen van het onderwijs van de komende periode. Concrete doelstellingen De HAIO is na afloop van dit programma in staat om: 1. Te beschrijven welke mogelijkheden de opleiding biedt in het kader van de leerprocesbegeleiding. 2. Te beschrijven wat de bedoeling is van het individueel leerplan blok 1 en hoe hij dit kan gebruiken bij het leren. 3. De weg te vinden in het individueel leerplan bij het plannen van het leren in blok 1. 4. Te beschrijven hoe hij het programma tot nu toe heeft ervaren en welke vragen dit oproept ten aanzien van het leren in de komende periode in de huisartsopleiding, in de praktijk, tijdens zelfstudie en op de terugkomdag. 2 METHODIEK 1. Inleiding (doelstelling 1) De HAB legt de praktische consequenties van de keuzes zoals die in het leerplan zijn beschreven uit. 2. Opdrachten (bijlage 2) in subgroepen van 3 HAIO s (doelstelling 2 en 3). Door het uitvoeren van enkele opdrachten worden HAIO s enigszins wegwijs gemaakt in het individueel leerplan blok 1, in de daarbij horende bijlagen Klachten en aandoeningen blok 1 en de Vaardighedenlijst en in de boekjes van de onderwijsprogramma s 3. Plenair vragen naar aanleiding van opdrachten (doelstelling 2 en 3) 4. Evaluatie van deze week (doelstelling 4). Gelegenheid voor het bespreken van de indrukken die de HAIO s de afgelopen week hebben opgedaan; probeer daarbij vooral te letten op zaken die het leren in de praktijk of in de groep zouden kunnen benadelen. Kies daartoe zelf een geschikte vorm. Deze vorm moet wel aansluiten bij het doel dat je erbij hebt. 2001 Huisartsopleiding VUmc 4
3 ORGANISATIE 3.1 Voorbereiding deelnemers HAIO: Bijlage 1 doorlezen. 3.2 Tijdschema Tijdschema Programma Tijdsduur 0 10 Inleiding 10 min 10 45 Opdrachten 35 min. 45 75 Plenaire toelichting 30 min. 75 90 Pauze 15 min. 90 180 Evaluatie 1,5 uur 4 LITERATUUR 4.1 Verplichte literatuur Bijlage 1: De leerprocesbegeleiding in blok 1 2001 Huisartsopleiding VUmc 5
5 DOCENTINSTRUCTIE PER PROGRAMMA-ONDERDEEL EN VOORBEREIDING DOCENT 5.1 Inhoud HAIO-deel Inleiding, hoofdstuk 1 t/m 4, bijlage 1 en 2. 5.2 Voorbereiding docent 1. Doornemen van het Leerplan hoofdstuk (zo nodig). Daarnaast doorkijken van het individueel leerplan met de bijlagen Klachten en aandoeningen blok 1 en de Vaardighedenlijst, het rooster blok 1 algemeen en voor de komende periode. Zonodig de opbouw van een onderwijsprogramma en de wijze waarop jijzelf en de HAIO hier kunnen vinden wat er nodig is. 2. Bespreek met je mede-groepsbegeleider op welk wijze jullie de voorbereidingen voor de terugkomdagen willen aanpakken. Realiseer je, dat het allemaal mondeling doen op dat moment erg saai is en demotiverend kan werken voor HAIO s en jezelf. Manieren waarop andere groepsbegeleiders dit oplosten waren: - Zet alle voorbereidingen zoals die vermeld staan in het onderdeel van Voorbereiding deelnemers in de OWP s op schrift en deel deze uit. Licht dit eventueel toe en zorg dat je niet vergeet opdrachten met de HAIO s te verdelen. Deze manier van werken vergt enig elektronisch of letterlijk knip- en plakwerk. Het bleek het afgelopen jaar niet handig om dit door 1 van de 3 groepen voor allen te laten doen, omdat de roosters toch te veel verschilden. - Bereid je een van beiden voor op het onderwijs van de komende periode door alle OWP s door te kijken. Dit is een tijdrovende manier, die wel vruchten af kan werpen, omdat je dan ook beter weet wat de grote lijnen zijn van het onderwijs de komende tijd en je daardoor bepaalde zaken beter op elkaar kunt laten sluiten. Je kunt dan door het doornemen van het individueel leerplan van deze periode een goed overzicht krijgen waar je tijdens het geven van onderwijs ook veel baat bij kunt hebben. - Laat HAIO s in kleine groepjes 1-3 OWP s doorkijken en aan de anderen vertellen wat er van hen verwacht wordt (kost veel tijd op de terugkomdag). - Doe helemaal niets. Dit is af te raden, omdat dan het voorbereiden veel makkelijker zal verzanden. Bespreek verder ook hoe jullie de evaluatie/planningsbijeenkomsten zullen gebruiken. Belangrijke zaken die aan de orde kunnen komen zijn: - Hoe gaat het leren op de praktijk? Hoeveel patiënten ziet de HAIO, hoe doet hij de diensten, hoeveel zelfstandigheid krijgt hij, hoe makkelijk kan hij de HAO vragen, hoe vaak zijn er leergesprekken en welke inhoud hebben deze? - Feedback over het functioneren op de TKD. - Hoe gaat het leren op de terugkomdag? Voorbereiden, onderwijs door de GB s, leren met deze groep, te laat komen zijn vaak belangrijke items. Wat waren belangrijke programma s, wat minder en waar lag dat aan? - Hoe gaat het met het zelf leren, het individueel leren? - Voor- en nabespreken van de HAO-terugkomdag. Realiseer je, dat het zin heeft hier zowel vooraf als achteraf aandacht aan te besteden. Het maakt iets duidelijk over de communicatie tussen de 3 partijen en bovendien kun je het zo gebruiken om zaken te vragen of af te checken. - Hoe pak je dit aan? Mogelijkheden zijn: - individueel spreekuurtje met (één van) de groepsbegeleider(s) - in de groep bespreken - HAIO s in groepjes met elkaar laten praten over hoe het gaat, elkaar tips gevend hoe ze verder zouden kunnen - combinaties hiervan 3. Voorbereiden planning terugkomdagen van komende periode. Docentinstructie: 1. Inleiding Zoals in het Leerplan staat beschreven, is er sprake van gestructureerd leren. Dit betekent, dat er op een aantal manieren duidelijk wordt gemaakt wat er wanneer en hoe geleerd zal worden. Dit komt tot uiting in het individueel leerplan blok 1, het rooster voor de terugkomdagen, de onderwijsprogramma s, en later dit jaar de aanwijzingen voor het maken van een individueel leerplan. Het is belangrijk dat de HAIO s weten hoe ze dit kunnen gebruiken bij hun leren tijdens de HO. 2001 Huisartsopleiding VUmc 6
2. Opdrachten Je kunt er voor kiezen hen eerst eens even te laten kijken naar de diverse stukken, maar doe dat dan kort. HAIO s leren nu eenmaal meestal al doende. In bijlage 2 zitten enkele opdrachten voor de HAIO s die hen wegwijs maken in het individueel leerplan, in een onderwijsprogramma en in het rooster. Vraag hen dit in groepjes van 3 HAIO s te doen en op te schrijven welke vragen en problemen hierbij aan de orde komen, zodat die later in het plenaire deel nog terug kunnen komen. 3. Vragen naar aanleiding van opdrachten Het kan zijn, dat de HAIO s er niet goed uitkomen of dat het vragen oproept ten aanzien van het gekozen principe, de afstemming ten opzichte van het leren naar aanleiding van eigen leervragen tijdens het werken in de praktijk. Mocht je hier zelf ook veel vragen over hebben, dan lijkt het zinvol deze eerst te bespreken met Henriëtte als onderwijscoordinator. Mogelijk te noemen problemen: - Afstemming t.o.v. eigen leerwensen. Dit is niet altijd eenvoudig en kan soms knellen. Over het algemeen is het goed de hoofdlijnen van het onderwijs in elk geval vast te houden tijdens blok 1, dat wil zeggen veelvoorkomende klachten en acute problematiek. - Plannen is hierbij een belangrijk middel om te voorkomen dat het een of het ander helemaal in het slop raakt. Noem met name het plannen. Het is niet goed mogelijk alles te leren in dit blok als er niet gepland wordt. Dit geldt zowel voor het plannen van onderwijs met de HAO als bij de zelfstudie. Besteed daarnaast aandacht aan de wijze waarop ze zelf dergelijke vragen en problemen zouden kunnen aanpakken. Ik neem aan dat je zelf de opdrachten wel kunt beantwoorden; mocht dat niet zo zijn, vraag het dan aan Henriette (rooster en onderwijsprogramma) of Eddy (Individueel leerplan) of mij, Lili. 4. Evaluatie introductieweek Hier is geen programma voor gemaakt. Het gaat om afronden van deze 2 weken van kennis maken en een start maken met de huisartsopleiding. Gebruik dit uur naar eigen inzicht. 6 VOORBEREIDING SECRETARIAAT 6.1 Materiaal Het Individueel leerplan met als bijlagen de lijst Klachten en aandoeningen Blok 1 en Vaardighedenlijst moeten uitgedeeld worden bij dit owp. Tevens het rooster voor de komende periode en de bijbehorende onderwijsprogrammaboekjes. 6.2 Kopiëren Geen. 7 SAMENVATTING OWP INTRODUCTIE EVALUATIE PLANNING Aan de orde komen de wijze van werken tijdens de Evaluatie/planningsbijeenkomsten gedurende de hele opleiding. Daarnaast wordt er besproken hoe het individueel leerplan blok 1 gebruikt wordt. Dit programma wordt aan het einde van de Introductieweek gegeven en het laatste uur wordt besteed aan de evaluatie van de eerste 2 weken in de opleiding. 2001 Huisartsopleiding VUmc 7
BIJLAGE 1 VERPLICHTE LITERATUUR De leerprocesbegeleiding in blok 1 In het Leerplan staan de keuzes beschreven die het uitgangspunt vormen voor de uitvoering van het onderwijs en het leren tijdens de opleiding. Een belangrijk aandachtspunt vormt daarbij het leerproces. De huisartsopleiding van de VU wil de huisarts in opleiding de kennis en vaardigheden bijbrengen, die nodig zijn om het Basistakenpakket van de LHV op wetenschappelijk verantwoorde en kritische wijze te kunnen uitvoeren. Ten aanzien van de visie op onderwijs geldt dat we bijzondere nadruk leggen op het proces van leren en onderwijzen. De inhoud van de huisartsgeneeskunde is sterk in ontwikkeling en daarom staat de leerstof niet voor altijd vast. Belangrijk is dat de HAIO gedrag aanleert om steeds te blijven (bij)scholen. Het leren binnen de huisartsopleiding is een continu proces. Er bestaat daarbij een wisselwerking tussen het werken in de praktijk, het leren van theoretische kennis en het oefenen van vaardigheden voor het toepassen van deze theorie. Dit "ervaringsleren" is een proces, waarbij elke keer bepaalde elementen weer terugkeren. Om dit leren zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, is het zinvol hierbij een stappenplan aan te houden en zo het proces meer richting en inhoud te geven. Dit stappenplan vormt een cirkel en bestaat uit een aantal elementen: Vaststellen van leerdoelen op grond van fase van de opleiding, geconstateerde lacunes en leerwensen Bepalen op welke wijze deze leerdoelen ingevuld kunnen worden Uitvoeren van gemaakte plannen Evalueren en bepalen welke resultaten behaald zijn en welke lacunes er nog zijn Ten aanzien van de leerprocesbegeleiding in Blok 1 is er voor gekozen om te beginnen met het aanbieden van een vastgelegde structuur voor wat er wanneer geleerd moet worden. Hiervoor worden de eerste evaluatie/planningsbijeenkomsten gebruikt naast een schriftelijk individueel leerplan voor blok 1. In de loop van het eerste deel van de basisopleiding (ongeveer na 3-6 maanden opleiding) zal de HAIO kennis en vaardigheden krijgen hoe een eigen individueel leerplan vast te stellen. Voor de HAIO betekent dit dan, dat er verwacht wordt dat hij zijn eigen leerplan opstelt en dit regelmatig bijstelt op grond van feedback, evaluaties en toetsen van zijn functioneren als huisarts(in opleiding). Manieren waarop de leerprocesbegeleiding vorm krijgt: 1. De HAIO krijgt schriftelijk inzicht in leerdoelen per fase van de opleiding (In Leerplan en Individueel leerplan). 2. Op Evaluatie/planningsbijeenkomsten stelt de HAIO zich op de hoogte van wat de leerdoelen er voor het leren in de volgende periode zijn vastgesteld en de wijze waarop hij deze doelen kan behalen. 3. De HAIO leert tijdens het terugkomdagonderwijs in de eerste deel van de basisopleiding van Blok 1 vaardigheden die noodzakelijk zijn om een leerplan op te kunnen stellen, namelijk het formuleren van leerdoelen en het vaststellen van methoden waarmee de leerdoelen behaald kunnen worden. Bovendien krijgt de HAIO meer inzicht in diens eigen leerstijl. 4. De HAIO ontvangt een dossier, waarin het leerplan gemaakt kan worden en een leeragenda, waarin hij desgewenst de planning kan inroosteren. 5. De HAIO trekt tijd uit voor het bespreken van het individueel leren in de praktijk met de HAO tijdens de leergesprekken, naast er zelf thuis aan te werken. Er is ook regelmatig tijd op de terugkomdag tijdens het programma-onderdeel Evaluatie/planning om hierbij stil te staan. 6. De HAIO krijgt regelmatig van de HAO en van de groepsbegeleiders feedback op diens functioneren. Deze feedback wordt deels gegeven op grond van toetsen en deels op grond van datgene wat de HAO en groepsbegeleiders zien wanneer de HAIO aan het werk is in de praktijk en tijdens de terugkomdag. 2001 Huisartsopleiding VUmc 8
Andere onderwijsprogramma s in het kader van leerprocesbegeleiding In het kader van het leerproces worden ook nog de volgende onderwijsprogramma s gegeven op terugkomdagen tijdens Blok 1: - Leerstijlen (inzicht in eigen leerstijl), tijdens 1 e deel basisopleiding - Vaststellen van concrete leerdoelen en bijpassende methodiek voor het zelf maken van een individueel leerplan (vaststellen van manier van invullen hiervan), in het eerste deel van de basisopleiding. - Maken van een Individueel leerplan in elk geval aan het einde van 1 e deel basisopleiding, daarna in het kader van de educatieve voortgangskwalificatie na een half jaar en tenslotte aan het einde van blok 1. - Individueel leren, knelpunten en valkuilen, 2 e deel basisopleiding - Evaluatie/planningsbijeenkomsten, gedurende hele opleiding, ongeveer eens per 6-8 weken - Eindevaluatie blok 1, aan het einde van Blok 1. 2001 Huisartsopleiding VUmc 9
BIJLAGE 2 OPDRACHTEN OPDRACHTEN Onderwijsprogramma: 1. Zoek op welke voorbereiding er van de HAIO verwacht voor het onderwijsprogramma acute pijn op de borst. 2. Zoek op waar de literatuur voor dit onderwijsprogramma zit 3. Vertel waar te vinden wat de bedoeling van dit programma op de terugkomdag is. Individueel leerplan: 1. Zoek op welke klachten en aandoeningen je moet leren hanteren tijdens de komende 6 weken. 2. Zoek op welke leergesprekken je de komende periode moet plannen met je HAO. Wat is de inhoud en eventueel welke vorm wordt aanbevolen? 3. Zoek op op welke wijze de HAO je de komende tijd kan toetsen en waarop dit zal zijn Rooster: 1. Zoek op wanneer de eerste centrale terugkomdag voor opleiders is, en op welke dag deze valt 2. Zoek op wanneer het onderwijs in consult voering valt. 3. Zoek op wanneer de eerste terugkomdag is, dat jullie als HAIO s zelf een onderwerp kunnen voorbereiden. 2001 Huisartsopleiding VUmc 10