Afvalscheiding onder Amsterdammers December 2009 Susanne van den Buuse
Inleiding In Nederland wordt veel gedaan om de afvalstroom zo klein mogelijk te houden. Een belangrijke manier om dit te bereiken, is het scheiden van afval, waardoor het opnieuw kan worden gebruikt. Op dit moment wordt de helft van het huishoudelijk afval in Nederland opnieuw gebruikt. Eén van de laatste ontwikkelingen is het scheiden van plastic afval. Dit gebeurt al in een aantal gemeenten. Ook de gemeente Amsterdam houdt zich in sterke mate bezig met afval en afvalscheiding. Recent onderzoek laat zien dat Amsterdam het beste afvalbeleid heeft van 30 Europese hoofdsteden¹. d Hoe denken Amsterdammers zelf over afval scheiden? Scheiden ze hun afval wel en zo ja, in welke mate? Plastic scheiden is in Amsterdam nog niet mogelijk, ondanks dat de Plastic Heroes campagne er al te zien is geweest². Zijn Amsterdammers bereid om plastic afval te scheiden? Om deze en meer vragen over afvalscheiding door Amsterdammers te kunnen beantwoorden, heeft Stadspeil een online onderzoek uitgevoerd onder haar panel van Amsterdammers. Hier volgt een overzicht van de belangrijkste resultaten. 2 ¹ Bron: http://www.parool.nl/parool/nl/1024/groen/article/detail/271012/2009/12/08/amsterdam-minder-groen-dangedacht.dhtml. ² Plastic Heroes is een initiatief van Stichting Nedvang en heeft als doel mensen bewust te maken van het belang van het scheiden van plastic afvallvan restafval.
Resultaten
Scheidingsgedrag Zeven van de negen belangrijkste soorten afval worden door de meerderheid van de Amsterdammers gescheiden. Statiegeldflessen, grofvuil, glas, papier en karton levert men het vaakst gescheiden in. GFT-afval en ander plastic dan statiegeldflessen wordt het minst vaak gescheiden ingeleverd. Over het geheel genomen geeft men zichzelf een 6,6 voor de manier waarop men afval a scheidt. Men schat dat 51% van zijn of haar buurtbewoners e op dit moment afval scheidt. De belangrijkste redenen waarom men afval niet scheidt, zijn dat men niet weet waar in de woonomgeving dit mogelijk is en dat men het te veel moeite vindt. Textielafval vormt een uitzondering: de belangrijkste reden waarom men dit niet scheidt, is dat men niet wist dat dit gescheiden kan worden ingeleverd. 4
Scheidingsgedrag Hoe vaak lever je de volgende soorten afval gescheiden in? (basis: allen) Statiegeldflessen 89% 7% 2%2% Grofvuil 79% 11% 6% 4% Glas 66% 13% 15% 6% Papier en/of karton 65% 19% 9% 7% Klein chemisch afval 54% 23% 16% 7% Elektrische apparaten 54% 15% 19% 13% Textiel 35% 27% 22% 16% GFT-afval 20% 13% 9% 58% Ander kunststof (plastic) 7% 11% 21% 61% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Altijd Meestal Soms Nooit 5
Milieuvoordeel Tweederde d van de Amsterdammers denkt dat klein chemisch afval het meeste milieuvoordeel oplevert, wanneer dit gescheiden wordt ingeleverd. Welk soort afval levert volgens jou voor het milieu het meeste voordeel op, wanneer dit gescheiden wordt ingezameld? (basis: allen) wanneer dit gescheiden wordt Klein chemisch afval 67% Men denkt dat textiel, t e grofvuil en GFT-afval het minst schadelijk zijn voor het milieu. Uit onderzoek van CE Delft blijkt dat het gescheiden inzamelen van plastic, glas en textiel ti het grootste milieuvoordeel oplevert.² Het beeld dat men heeft van het milieuvoordeel van afval, klopt dus maar ten dele. Het voordeel van textiel wordt sterk onderschat. Plastic Elektrische apparaten Papier Glas GFT-afval Grofvuil Textiel Geen van bovenstaande Allemaal in gelijke mate Weet ik niet 2% 1% 7% 3% 14% 13% 32% 27% 45% 43% 0% 25% 50% 75% 100% 6 ² Bron: J.H.B. Benner, M.B.J. Otten, L.M.L. Wielders, J.T.W. Vroonhof. (2007). CO2-kentallen afvalscheiding. Delft : CE Delft. NB: In dit rapport werd klein chemisch afval buiten beschouwing gelaten.
Wat hoort waar? (1/2) Van afvalproducten die minder voor de hand liggen, weet men minder goed waar deze weggegooid moeten worden. Dat gloeilampen in de vuilnisbak horen, weet slechts 19%. Het klein chemisch afvalpunt noemen Amsterdammers het meest. Van het feit dat medicijnen naar een klein chemisch afvalpunt horen te worden gebracht, is een groter deel van de Amsterdammers op de hoogte (42%). De meerderheid weet dat lege pakken melk of sap niet in de papierbak horen, maar in de vuilnisbak. Gloeilampen Medicijnen ij Lege pakken melk of sap 1. Klein chemisch afvalpunt 38% 1. Anders 44% 1. Vuilnisbak (grijze container) 63% 2. Vuilnisbak (grijze container) 19% 2. Klein chemisch afvalpunt 42% 2. Papierbak 29% 3. Glasbak 17% 3. Afvalpunt/milieustraat 5% 3. Anders 3% 7
Wat hoort waar? (2/2) De antwoorden voor gebruikte olie zijn verdeeld. Dit geeft aan dat men niet goed weet waar dit moet worden weggegooid. De vuilnisbak is het juiste antwoord. Bijna driekwart zou een elektrisch apparaat terecht bij een afvalpunt inleveren. Wat men met aarde moet doen, weet men niet zo goed. Eén op de drie denkt dat het ergens anders dan bij de aangegeven mogelijkheden moet worden weggegooid, een kwart weet het niet. Een kwart geeft met afvalpunt het juiste antwoord. Kapotte drinkglazen ten slotte dienen in de vuilnisbak te worden weggegooid. Hiervan is vrijwel niemand op de hoogte: 92% zou kiezen voor de glasbak. Gebruikte olie Elektrische apparaten Aarde/grond d 1. Afvalpunt/milieustraat 29% 1. Afvalpunt/milieustraat 72% 1. Anders 28% 2. Klein chemisch afvalpunt 24% 2. Klein chemisch afvalpunt 12% 2. Afvalpunt/Weet ik niet 27% 3. Vuilnisbak (grijze container) 23% 3. Weet ik niet 8% 3. Vuilnisbak (grijze container) 18% 8
Waar of niet waar? Driekwart van de Amsterdammers gelooft niet in de populaire fabel dat gescheiden ingezameld afval achteraf weer op één hoop wordt gegooid. Eveneens driekwart weet dat je oude elektrische apparaten in de winkel kunt inleveren waar je een nieuw apparaat hebt gekocht. De bewering Wanneer glas of karton niet in de afvalbak past, kun je dit er het beste naast zetten is niet waar. Hiervan is een ruime meerderheid op de hoogte. Slechts bij één bewering geeft een krappe meerderheid het verkeerde antwoord. Iets meer dan de helft van de Amsterdammers denkt dat restafval in Amsterdam op een vuilnisbelt terecht komt. Dit is niet waar, het gaat naar een vuilverbrandingsinstallatie. i ll ti 9
Waar of niet waar? Waar of niet waar? (basis: allen) Wanneer glas of karton niet in de afvalbak past, kun je dit er het beste naast zetten zodat de afvalophalers het alsnog kunnen meenemen. (NIET WAAR) 81% Gescheiden ingezameld afval wordt achteraf weer op één hoop gegooid. (NIET WAAR) 76% Je kunt je oude elektrische apparaat inleveren bij de winkel waar je een nieuw apparaat gekocht hebt. (WAAR) 75% GFT-afval scheiden kost in Amsterdam meer dan het opbrengt. (WAAR) 68% Restafval van Amsterdam komt terecht op een vuilnisbelt. (NIET WAAR) 45% 0% 25% 50% 75% 100% Juist geantwoord 10
Hoe denkt men over afval scheiden? Bijna de helft vindt dat de gemeente Amsterdam te weinig i onderneemt op het gebied van afvalscheiding. De helft van de Amsterdammers geeft aan niet tte weten wat er gebeurt met thet afval dat zij gescheiden inleveren. Eveneens de helft geeft aan zijn of haar afval nauwkeuriger te gaan scheiden als zij beter op de hoogte waren van de voordelen ervan. Het verstrekken e e van meer informatie over afvalscheiding a zal waarschijnlijk j zorgen voor meer betrokkenheid en daardoor voor beter afvalscheidingsgedrag. Afval scheiden kost een meerderheid niet veel moeite. Toch vindt een derde van de Amsterdammers dat zij niet genoeg aan afvalscheiding doen. Deze groep zou wellicht meer aan afvalscheiding gaan doen wanneer het hen nog minder moeite zou kosten. 11
Hoe denkt men over afval scheiden? In hoeverre ben je het eens met de volgende stellingen? (basis: allen) Ik weet niet wat er gebeurt met het afval dat ik gescheiden inlever 52% 19% 30% 0% Ik zou mijn afval nauwkeuriger scheiden als ik beter op de hoogte was van de voordelen ervan 50% 20% 30% 1% De gemeente Amsterdam onderneemt te weinig op het gebied van afvalscheiding 45% 25% 29% 2% Van elk soort afval dat ik heb, weet ik precies in welke afvalbak dit moet 41% 26% 33% 1% Ik vind dat ik niet genoeg aan afvalscheiding doe 36% 19% 45% 0% Afval scheiden kost mij veel moeite 20% 16% 65% 0% Als mijn buurman zijn afval niet scheidt, heeft het voor mij geen nut om dit wel te doen 7% 5% 89% 0% 0% 20% 40% 60% 80% 100% (Helemaal) mee eens Neutraal (Helemaal) niet mee eens Weet ik niet 12
Motiverende maatregelen Iets meer dan de helft van de Amsterdammers geeft aan dat de plaatsing van meer afvalbakken dichtbij hun woning hen sterk zou motiveren om hun afval nauwkeuriger te scheiden. De mate waarmee men afval scheidt lijkt dus vooral een kwestie van gemak. Vier op de tien vinden statiegeld op meerdere soorten verpakkingen een goed idee. Jongeren geven relatief vaak aan dat statiegeld hen sterk zou motiveren. Het verschaffen van meer informatie komt op de derde d plaats. Slechts een kwart geeft de voorkeur aan strengere controles en boetes bij het verkeerd weggooien van afval. Het afvalscheidingsgedrag van buren heeft volgens Amsterdammers weinig invloed op hun eigen gedrag. 13
Motiverende maatregelen In hoeverre zouden onderstaande zaken je motiveren om je afval nauwkeuriger te scheiden? (basis: allen) Meer afvalbakken dichtbij mijn woning 56% 26% 18% Statiegeld heffen op meer soorten verpakkingen 44% 33% 23% Meer informatie ontvangen over wat er gebeurt met het gescheiden ingezamelde afval 38% 42% 20% Prullenbakken voor in huis met de mogelijkheid om afval te scheiden 33% 35% 32% Strengere controle en boetes voor mensen die afval in de verkeerde bak gooien 24% 40% 36% Als ik wist dat anderen in de buurt dit ook doen 11% 27% 62% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Zou me sterk motiveren Zou me enigszins motiveren Zou me nauwelijks motiveren 14
Bekendheid met Plastic Heroes campagne Slechts een derde d van de Amsterdammers kent de voorlichtingscampagne met de oranje plastic hero. Van deze groep weet wel een ruime meerheid dat de campagne bedoeld is om mensen bewust te maken van het belang van het scheiden van plastic afval. De campagne heeft vooral een hoge bekendheid onder jongeren. Vier op de tien Amsterdammers is ervan op de hoogte dat in verschillende gemeenten in Nederland d plastic afval al gescheiden wordt ingezameld. Ken je de voorlichtingscampagne met de oranje plastic hero? (basis: allen) Weet je waar deze voorlichtingscampagne voor bedoeld is? (basis: allen die de campagne kennen) 36% 18% 64% 82% Ja Nee Ja Nee 15
Plastic scheiden in Amsterdam? Een ruime meerderheid van de Amsterdammers vindt dat ook de gemeente Amsterdam het gescheiden inleveren van plastic afval mogelijk zou moeten maken. Als dit mogelijk was, zou een ruime meerderheid naar eigen zeggen hier gebruik van maken. Men vindt dat Amsterdam plastic moet scheiden als het voordelig is voor het milieu en het daarnaast weinig moeite kost. Een aantal geeft aan dat zeker de hoofdstad niet achter kan blijven bij andere steden. Op de volgende sheet staat een selectie van de open antwoorden. Ook de gemeente Amsterdam moet het gescheiden inleveren van plastic afval mogelijk maken. (basis: allen) 81% 15% 3%1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% (Helemaal) mee eens Neutraal (Helemaal) mee oneens Weet ik niet 16
Plastic scheiden in Amsterdam? Waarom ben je het eens met de stelling Ook de gemeente Amsterdam moet het gescheiden inleveren van plastic afval mogelijk maken.? Als het weinig moeite kost (zoals nu bij papier en glas) en het levert voordeel op, why not? Grote steden en zeker de hoofdstad moeten voorloper zijn op innovatieve zaken, ook gezien het milieu. Ik vind dat Amsterdam niet achter kan, en MAG blijven. Ik vind het tevens onnozel dat plastic in Nederland nu pas gescheiden wordt ingezameld, terwijl dat in Duitsland bijvoorbeeld al minstens 4 jaar zo is. Er is zo ontzettend veel afval van plastic en dan kan het gerecycled worden voor o.a. straatmeubelen en hekken e.d. Lijkt me vrij eenvoudig uit te voeren. In tegenstelling tot GFT, waarvan vuilnisbakken snel gaan stinken, wat in veel kleine woningen zonder buiten erg vervelend is. Omdat er zoveel mensen wonen, en het volgens mij in zo'n dichtbevolkt gebied juist het handigst moet zijn. Je hoeft nooit ver te lopen voor je een afvalpunt tegenkomt. Zeker ook in de stad voor alle drinkflesjes van winkelend publiek en toeristen. Plastic is een fantastisch materiaal om hergebruikt te worden. Bovendien is het volumineus, apart inzamelen vermindert fors het vuilnis dat opgehaald moet worden. Waarom ben je het oneens met de stelling Ook de gemeente Amsterdam moet het gescheiden inleveren van plastic afval mogelijk maken.? De mentaliteit met betrekking tot afval is waardeloos in Amsterdam, ook in 'betere wijken'. GFT liep hier zelfs in GWL 'milieuwijk' helemaal mis. Dus plastic zal net zo slecht gaan, zo niet nog slechter. Teveel gedoe. We hebben al bakken genoeg en dus ruimtegebrek. 17
Achtergrondinformatie
Achtergrondinformatie Het onderzoek vond plaats van 1 t/m 11 oktober 2009 via het online panel van Stadspeil. De resultaten van dit onderzoek kunnen worden beschouwd als representatief voor Amsterdam. Aan dit onderzoek deden 194 Amsterdammers mee. De respondenten zijn representatief verdeeld over de verschillende stadsdelen. Om de verhouding autochtoon/allochtoon en man/vrouw in de steekproef representatief voor Amsterdam te maken, zijn de resultaten gewogen. Bronnen: - Milieu Centraal (www.milieucentraal.nl) - Stichting Nedvang (www.nedvang.nl) - Plastic Heroes (www.plasticheroes.nl) - Gemeente Amsterdam (www.afval.amsterdam.nl) - J.H.B. Benner, M.B.J. Otten, L.M.L. L Wielders, J.T.W. Vroonhof. (2007). CO2-kentallen afvalscheiding. Delft : CE Delft. - http://www.parool.nl/parool/nl/1024/groen/article/detail/271012/2009/12/08/amsterdam-minder-groen-dangedacht.dhtml 19
Contact Susanne van den Buuse Barbara Lewis Panamalaan 7B 1019 AS Amsterdam +31 20 468 43 67 info@stadspeil.nl www.stadspeil.nl