Ramp 1. Aanzetten 1.a Ramp Jij gaat aan de slag met het dossier Ramp. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL TIJD BESCHRIJVING 2 UITNODIGING 10 min. Korte inleiding: Waar gaat dit dossier over? 3 4 5 6 7 8 9 UITZOEKEN KENNISMAKING UITZOEKEN DOEN UITZOEKEN OP PAD UITZOEKEN THUIS UITWERKEN VAKWERK UITDAGING UITLEGGEN 50 min. 50 min. 50 min. 50 min. 50 min. 50 min. 50 min. Je verzamelt kennis op internet en andere bronnen over rampen. De vragen helpen je het thema te begrijpen. Je onderzoekt wat je er zelf van vindt en hoe je het thema in je eigen omgeving kunt herkennen. In korte toneelstukjes beeld je uit hoe mensen reageren als het rampsignaal klinkt. Kies uit: a:controleer hoe veilig jouw schoolgebouw is. Maak een presentatie waarin je aan brugklassers laat zien wat ze moeten doen bij enkele rampscenario s. b:maak een afspraak en ga op bezoek bij de brandweer of politie. Onderzoek op welke manier zij zich voorbereiden op rampsituaties. Breng je bezoek in beeld. Onderzoek hoe jullie thuis voorbereid zijn op een ramp. Controleer met de checklist en interview je ouders. Biologie/verzorging: Interview de BHV-er van school en breng de taak in beeld. Handvaardigheid: Rampen worden in herinnering gehouden door kunstwerken. Maak een kunstwerk bij een ramp naar keuze. Geschiedenis: maak een w erkstuk over een ramp uit de Nederlandse geschiedenis. Wiskunde: Onderzoek via een enquête hoe groot men de kans op een ramp schat. Breng de resultaten in beeld met grafieken. Tekenen: Maak een poster die waarschuwt voor een bepaalde ramp. Mentoruur: Stel een ontruimingsplan op voor jouw school. Maak een risicokaart van jouw wijk. Gebruik daarvoor Quickmaps. Vraag aandacht voor jullie onderzoek bij de pers met behulp van Young Reporters. Kijk terug en leg uit wat je hebt geleerd. 1
2. Uitnodiging 2.a Rampverwachting: Morgen brand Bekijk dit filmpje: http://www.youtube.com/watch?v=eqinzrk8tbs "Morgen brandt winkelcentrum Kooplust af." Waarom zal je deze kop nooit in de krant kunnen lezen? Van tijd tot tijd gebeuren er rampen. Opeens klinkt de sirene. En het is niet 12 uur de eerste maandag van de maand... Weet jij wat je dan het best kunt doen? 2
Doe nu deze test: http://denkvooruit.nl/doe-de-test/html/vraag/ Wat was je score? Hoeveel vragen had je goed? 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wat was voor jou nieuw in deze test? Rampen zijn niet te voorspellen. Maar je kunt je er wel op voorbereiden. In dit dossier leer je wanneer iets een ramp is. Maar ook wat je bij verschillende rampen het best kunt doen. 3
3. Uitzoeken - Kennismaking 3.a Rampdag Wanneer is iets nu een ramp?... Je pakt je fiets uit de schuur... lekke band. Je komt op school... net te laat. Je krijgt je toets terug... onvoldoende. Hoe moet die dag wel niet aflopen... In het ziekenhuis? Op het politiebureau? Bij de dokter? Of gewoon in bed? Beschrijf een rampdag die jij nog weet. Hoe reageerde jij op die rampdag? Hoe reageer je op een rampdag van een ander? Er zijn ook dagen die juist prettig en zonnig starten. En dan opeens gebeurt er iets afschuwelijks, iets onverwachts. 4
Beschrijf een dag die prettig en leuk begon en plotseling omsloeg. Hoe ging je om met de onverwachte gebeurtenis? 5
3.b Ramp Een onverwachte gebeurtenis, een ongeluk, een rampdag, een ernstig incident is nog geen echte ramp. Wat maakt een ernstig incident wel een ramp? Noem vijf factoren. Tip: Lees: http://www.zero-meridean.nl/ramp_def.html#waarom 1. 2. 3. 4. 5. Niet alle vijf factoren zijn nodig voor een ramp. Wat is een ramp? Een ramp is pas een ramp als er zoveel slachtoffers zijn en de schade zo groot is dat de hulpdiensten (politie, brandweer, ambulances, ziekenhuizen) met de normale middelen en de normale organisatiestructuur het incident niet kunnen afhandelen. Geef zelf een voorbeeld van een ramp. Tip: raadpleeg de http://nl.wikipedia.org/wiki/lijst_van_nederlandse_rampen 6
3.c Ramp? Bekijk de volgende vier filmpjes op Teleblik. Gebruik daarbij de volgende inloggegevens: gebruikersnaam: youngreporter wachtwoord: codename1 Brand in Volendam http://web.teleblik.kennisnet.nl/tsr/player/vo/fid/3278061 Griepepidemie in Nederland http://web.teleblik.kennisnet.nl/tsr/player/vo/fid/2162184?start=240500&end=263000 Watersnood in Nederland http://web.teleblik.kennisnet.nl/tsr/player/vo/fid/3286981 Tsunami in Azië http://web.teleblik.kennisnet.nl/tsr/player/vo/fid/2998940 7
Wat vind jij een ramp? En waarom? Vul onderstaande tabel in. Filmpje Ramp? Waarom wel/geen ramp? Brand in Volendam Griepepidemie in Nederland Watersnood in Nederland Tsunami in Azië 8
3.d Soorten rampen Grote brand, ziektegolf, extreem weer... Er zijn verschillende soorten rampen. Bestudeer het overzicht met de pictogrammen op: http://denkvooruit.nl/uitleg-over-soort-rampen/ Welke rampen horen bij deze pictogrammen? Kies één soort ramp uit. Extreem weer Gevaarlijke stoffen Grote brand Instortingsgevaar Kernongeval Ordeverstoring Overstroming Terroristische aanslag Uitval stroom, gas, water of telefoon Verkeersramp Ziektegolf 9
Wat moet je doen bij de door jou gekozen ramp? Tip: Kijk op http://denkvooruit.nl/uitleg-over-soort-rampen/ 10
3.e Jouw omgeving Kijk nog eens goed naar de verschillende soorten rampen. Met welke ramp kan jij te maken krijgen denk je? Extreem weer Gevaarlijke stoffen Grote brand Instortingsgevaar Kernongeval Ordeverstoring Overstroming Terroristische aanslag Uitval stroom, gas, water of telefoon Verkeersramp Ziektegolf Het risico op een ramp hangt af van de stad of buurt waarin je woont. 11
Welke rampen kunnen er in jouw omgeving gebeuren? 1. Ga naar: http://denkvooruit.nl/rampeninstructies/ 2. Vul je postcode in. 3. Klik op 'Zoek'. 4. Klik op 'rampeninstructie'. ('Bekijk en print de rampeninstructie als pdf-bestand.') 12
13
Wat moet je doen bij de rampen bij jou in de buurt kunnen gebeuren? Tip: Kijk op http://denkvooruit.nl/uitleg-over-soort-rampen/ 14
3.f Sirene Niet iedereen vindt het geluid van de sirene fijn... Bekijk het volgende filmpje http://www.youtube.com/watch?v=zi4kjqrdli4 Oefening of echt? het is 12.00 uur de eerste maandag van de maand de sirene gaat Waarom gaat de sirene? 15
Oefening of echt? het is 13.34 uur het is dinsdag de sirene gaat Waarom gaat de sirene? Tip: Kijk op http://denkvooruit.nl/als-de-sirene-gaat/ Wat moet je doen? Tip: Kijk op http://denkvooruit.nl/als-de-sirene-gaat/ 1. 2. 3. 4. 16
3.g Communicatie De sirene gaat. En het is niet eens 12.00 uur, de eerste maandag van de maand. Help... een ramp. Snel naar binnen. Sluit deuren en ramen. Zet meteen de radio en of televisie aan. Ga naar de regionale zender. Zit je achter de computer? Ga naar www.crisis.nl Dan weet je tenminste wat er gebeurt en wat je moet doen. Welke informatie zou je snel willen hebben nadat je de sirene hebt gehoord? 17
18
Welk telefoonnummer kun je bellen als de sirene gaat? Je belt dit nummer natuurlijk NIET als er niets aan de hand is. Welke informatie wil je op dit telefoonnummer horen? Wat is de frequentie van de regionale zender in jouw omgeving? Welke informatie wil je op deze zender horen? Bron: http://www.1-2-many.net/ Bedenk een andere manier om mensen te informeren over een ramp. 19
4. Uitzoeken Doen 4.a Ramp = Drama Maak groepjes en bedenk korte toneelstukjes. In elk toneelstukje beeld je een situatie uit waarin een rampsituatie ontstaat. Dit is het stappenplan: Bedenk waar je bent. Hoe beeld je dat uit? Bedenk wat er gebeurt. Wat voor soort ramp gebeurt er - gebruik. De sirene gaat. Hoe reageren de toneelspelers? Voer het toneelstukje twee keer op: o de mensen reageren rustig op het rampsignaal (want ze weten wat ze moeten doen, ze zijn goed voorbereid) o de mensen raken in paniek (want ze weten niet wat ze moeten doen) Wat doen de mensen (niet het gedrag, maar de handelingen van de toneelspelers) Bespreek het toneelstukje met de toeschouwers. Maak een filmpje van jullie toneelstukje en zet het op Young Reporter! Hoe? Maak gebruik van het stappenplan Young Reporters! 20
5. Uitzoeken Op pad 5.a Op pad - Veilige school Kies welke op-pad opdracht je gaat doen: 5.a Veilige school - zie hieronder 5.b Naar brandweer of politie - zie volgende pagina VEILIGE SCHOOL Controleer hoe veilig jouw schoolgebouw is. Maak een presentatie waarin je aan brugklassers laat zien wat ze moeten doen bij de volgende drie rampscenario s: 1. Overstroming/watersnood 2. Een gewelddadig persoon dringt de school binnen met wapens 3. Brand/explosie Benodigdheden: - Pen en papier - Plattegrond van de school - A3-papier, kleurpotloden/stiften - Computer - USB-stick Stap 1: Rondgang door de school Loop in groepjes door de school. Geef op de plattegrond aan wat er al is aan veiligheidsmaatregelen. Denk aan nooduitgangen, brandblussers, melders, etc. Kijk ook kritisch rond: wat kan beter? Teken dat ook aan op de plattegrond. Schrijf in Word alle verbeterpunten op en geef dit aan de directie van de school. Print je document uit en voeg hem toe als bijlage. Schrijf wel het paragraaf nummer erboven. Stap 2: Powerpoint Maak een PowerPoint voor de brugklassers. Deze Powerpoint laat zien wat leerlingen moeten doen bij verschillende soorten rampen. Heb jij een mooie PowerPoint gemaakt? Stuur die dan op naar irma@codenamefuture.nl. De beste PowerPoints worden gepresenteerd aan de minister. Geef in je mail aan: je naam, klas, school. 21
5.b Op pad naar brandweer of politie De brandweer en politie hebben belangrijke taken in het geval van een ramp. Bekijk dit filmpje over de rampoefening bij het Dolfinarium in Harderwijk: http://www.youtube.com/watch?v=-jsvtasqzu4 Maak een afspraak en ga op bezoek bij de brandweer of politie. Onderzoek op welke manier zij zich voorbereiden op rampsituaties. Breng je bezoek in beeld. Maak foto's en verzamel die met korte teksten in een PowerPoint. Je kunt ook een filmpje maken. Upload het resultaat naar www.youngreporters.nl en schrijf hier de link op: 22
6. Uitzoeken Thuis 6.a Goed voorbereid Hoe voorbereid zijn jullie thuis op een ramp? 1. Check of de rampinstructies ergens in huis zijn opgehangen. De rampinstructies verschillen per gebied. Vind je geen rampinstructiekaart thuis? Op http://denkvooruit.nl/rampeninstructies/ kan je de kaart uitprinten, nadat je je postcode hebt ingevoerd. 1. Ga naar: http://denkvooruit.nl/rampeninstructies/ 2. Vul je postcode in. 3. Klik op 'Zoek'. 4. Klik op 'rampeninstructie'. ('Bekijk en print de rampeninstructie als pdf-bestand.') 23
2. Interview je ouders Interview je ouders aan de hand van deze vragenlijst. Onderaan de lijst kun je nog eigen vragen opschrijven. Naam: Klas: Wie heb je geïnterviewd?: Vertel je ouders eerst over het project dat je op school doet over Rampen. Stel dan de volgende vragen en loop vervolgens de checklist door. 1. Hoe groot schat u de kans in dat we thuis overvallen worden door een ramp? Kies uit: heel erg groot, groot, gemiddeld, klein, erg klein Ramp Grote brand Overstroming Kernramp Terroristische aanslag Ziektegolf (epidemie) Instorting Extreem weer Rellen of plunderingen Gevaarlijke stoffen (bijv. gifwolk) Langdurige uitval van stroom, gas, water of telefoon Heel erg groot Groot Gemiddeld Klein Erg klein 2. Mag je de telefoon gebruiken in geval van een ramp? Antwoord: 3. Wat moet je doen als de sirene klinkt? Antwoord: 4. Waar vind je onmiddellijk informatie in geval van een ramp? O via de regionale radio en televisie O via radio 1 en Nederland 1 5. Op welke website vind je informatie over een ramp? 24
O www.ramp.nl O www.crisis.nl O www.risico.nl 6. Checklist. Hoe voorbereid ben je op een ramp? Wat heb je in huis? 0 Radio op batterijen, afgestemd op de rampenzender, met extra batterijen. 0 Zaklamp met extra batterijen. 0 Eerstehulpdoos met eerstehulphandboek. 0 Lucifers in waterdichte verpakking. 0 Voorraadje van de medicijnen die familieleden gebruiken op doktersvoorschrift. 0 Contant geld en kopieën van identiteitsbewijzen en verzekeringspapieren. 0 Reservesleutels van huis en auto. 0 Plattegrond van de omgeving, een autokaart en een lijstje met de telefoonnummers en adressen van mogelijke schuiladressen. 0 Gereedschapsset. 0 Drie liter water per dag per persoon, voor minstens drie dagen. 0 Voorraad houdbaar eten voor minstens drie dagen (plus blikopener als het eten in blik zit). 0 Voorraad verzorgingsartikelen: wc-papier, vochtige doekjes, zeep, wasmiddel, maandverband, tandpasta, tandenborstels. Vergelijk in de klas de antwoorden van de diverse ouders. Hoeveel ouders nemen het risico van een ramp serieus? Leg uit waarom je dat denkt. Hoeveel ouders zijn echt goed voorbereid op een ramp? Leg uit hoe ze zich hebben voorbereid. 25
7. Uitwerken 7.a Vakwerk Verbreed of verdiep je kennis over het onderwerp 'ramp'. Maak één van deze vakopdrachten. Biologie / Verzorging In alle bedrijven en instellingen, dus ook op school, moeten BHV-ers zijn aangesteld. BHV betekent Bedrijfs Hulp Verlening. De BHV-er heeft een belangrijke taak in geval van een ramp. Interview een BHV-er op school of van een bedrijf of instelling. - Welke taak heeft de BHV-er? - Wat moet een BHV-er kunnen en kennen? - Hoe denkt de BHV-er over de mogelijkheid van een ramp? 26
Kunstzinnige vorming / Handvaardigheid Na bijna alle rampen wordt ter herinnering een kunstwerk gemaakt en op een centrale plaats neergezet. Waarom doen mensen dat? Kies een ramp uit en maak er bijpassend kunstwerk voor. Organiseer een tentoonstelling van 'rampkunst'. Bespreek de kunstwerken. Maak een foto van je kunstwerk en plak de foto hier: Geschiedenis 27
Er zijn heel wat rampen gebeurd in de Nederlandse geschiedenis. Een lijst van rampen vind je http://nl.wikipedia.org/wiki/lijst_van_nederlandse_rampen Kies een ramp uit en maak er een werkstuk over. Gebruik het stappenplan Werkstuk Wiskunde Stel een enquête op: hoe groot schat u de kans dat deze ramp gebeurt? Bedenk zelf een aantal vaste antwoorden. Verwerk de resultaten en maak er verschillende soorten grafieken van. Tip: gebruik de http://denkvooruit.nl/uitleg-over-soort-rampen/ Aardrijksunde Een vulkaanuitbarsting is een grote ramp, maar Nederland zal er niet snel door getroffen worden. Onderzoek welke rampen er in het buitenland voorkomen, maar in Nederland niet. Waarom daar wel en hier niet? Breng de resultaten van je onderzoek in beeld in een PowerPoint-presentatie. Tekenen 28
Maak een poster waarin je waarschuwt voor een bepaald risico. Kies één soort ramp-risico uit. Gebruik eventueel deze lijst. Hoe waarschuw je mensen voor het gevaar? Maak je ze bang? Wijs je nuchter op een gevaar? Communiceer via het beeld dat je schetst. Maak een foto van je poster en plak de foto hier: Mentoruur 29
Stel een ontruimingsplan voor jouw school op. Je mag deze opdracht in groepen maken. Denk bij het opstellen van het ontruimingsplan aan: Communicatie activeren van intern brandalarm achterlaten van jas en schoolspullen sluiten van ramen en deuren waarschuwen van andere klassen plaats van nooduitgangen plaats van brandenblussers plaats van blusdekens plaats van scheikundelokaal met gevaarlijke stoffen belangrijke telefoonnummers: centraal alarmnummer, brandweer, politie, ambulance, Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) vluchtplan: maak een kaart of plattegrond van het vluchtplan centrale verzamelplaats buiten de school taakverdeling actualiteit van het plan tellen van het aantal leerlingen namen van afwezigen melden aan directeur of ander centraal persoon nazorg Tip 1: Gebruik eventueel het Plan van aanpak - Ramp Tip 2: Bekijk het ontruimingsplan van je school eens. 30
8. Uitdaging 8.a Uitdaging Je hebt heel wat kennis opgedaan over rampen. Nu ga je die kennis toepassen. Maak een risicokaart van je eigen omgeving. Wandel door de wijk. Maak foto's en filmpjes van onveilige plaatsen. Noteer wat de risico's zijn. Interview omwonenden en eigenaren. Maak een risicokaart met het programma Quickmaps. (zie aanwijzingen onderaan deze pagina) Maak vervolgens een folder voor de wijk waarin je wijst op gevaarlijke plaatsen. Geef ook tips aan mensen 'voor als het mis gaat'. Zet filmpjes van de risicoplaatsen op www.youngreporters.nl. Licht de pers in over jullie onderzoek. Gebruik het stappenplan Young Reporters! Zo gebruik je Quickmaps: Ga naar http://nl.quikmaps.com/ 1. Zoom in op je eigen wijk. 2. Bekijk voor het gebruik van Quikmaps het volgende Stappenplan Volg de stappen: 31
1. Ga naar http://nl.quikmaps.com 2. Klik op Aanmelden (het is gratis) 3. Vul Signup in. 4. Onthoud de loginnaam en het wachtwoord goed. Noteer loginnaam en Wachtwoord Let op: aanmelden is nodig om de kaart op te kunnen slaan. 5. Klik op Draw a Quikmap of Een nieuwe kaart maken. 6. Zoom in op (een deel van) de provincie Zuid-Holland. 7. Klik op Beide. 32
8. Geef de kaart een titel. 9. Geef een omschrijving bij de kaart. 10. Klik op Bewaar het! 33
9. Uitleggen 9.a Uitleggen Het project is bijna afgerond. Maar wat heb je nu geleerd? Ik kan uitleggen... Dit vind ik Nee? Kijk hier...of ik goed voorbereid ben op een ramp...wat een ramp is...welke factoren een ernstig incident tot ramp maken hoe je een ramp herkent...welke soorten rampen er zijn...hoe je moet handelen bij een ramp...welke rampen in mijn omgeving kunnen gebeuren...wat gevaarlijke stoffen zijn...wat het doel is van een sirene hoe je aan informatie komt bij een ramp 2.a 3.b 3.b 3.b 3.c, 3.d 3.e 3.e 3.f 3.g 3.h 34
Heb je gewerkt aan een van de stappen Op Pad, Thuis, Vakwerk, Uitdaging? Bij het werken aan een van deze opdrachten beoefende je een aantal vaardigheden. Beoordeel nu zelf de vaardigheden die je gebruikt hebt: Heb je bewijzen voor deze vaardigheden in de vorm van een film, afbeelding of document? Voeg deze dan toe ze uit te printen en als bijlage toe te voegen. Dit kunnen ook links zijn naar bijv. een filmpje online. Ik kan een poster maken (maak er een foto van) een foto-expositie maken in Powerpoint een persuitnodiging schrijven een gesprek voeren met je ouders een ontruimingsplan maken een risicokaart opstellen Vul hier de URL van de Quickmap in: Dit vind ik Nee? Kijk hier 8.a 5.a 8.a 6.a 8.a 8.a...een nieuwsbericht maken 4.a, 8.a 9.a Reflectievragen in stap Doen Na deze opdracht kan ik...een rampsituatie in een korte scene uitbeelden verschillende manieren weergeven hoe mensen op een ramp kunnen reageren 35