Samenvatting Geschiedenis Module 4 (China) Samenvatting door een scholier 2206 woorden 23 maart 2002 7,5 90 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo 1 Het confucianisme Het tijdperk van de strijdende staten (500 221 v.chr.) China bestond in deze tijd uit verschillende staten die permanent oorlog voerden, ook binnen deze staten waren er veel problemen. Koningen hadden bijv. minder te zeggen dan hun raadsmannen. Wijsgeren trokken in deze tijd langs de verschillende staten en probeerden de koningen hun ideeën over ordening van de maatschappij duidelijk te maken. Confucius was een van deze wijsgeren. Confucius (551 479 v.chr.) Confucius is de Latijnse naam voor Kongfuzi, wat meester Kong betekent. Hij pleitte voor terugkeer naar de samenleving zoals hij was tijdens de Zhou-dynastie, een samenleving met een centraal gezag en waar iedereen zijn plaats kende. De leer van Confucius Binnen iedere relatie is er een hoger en een lager geplaatste. De lagere moet yi kennen, weten wat zijn plaats is en bereid zijn de hogere te dienen. De hogere geeft ren, liefde en medemenselijkheid. Er bestaan 5 relaties. - Tussen vorst en onderdaan --> de vorst moet er naar streven een goed leider zijn, de onderdanen zijn verplicht tot loyaliteit. - Tussen vader en zoon --> de zoon is verplicht to het juiste gedrag en liefde (kinderlijk piëteit), de vader moet een zo goed mogelijke vader zijn. - Tussen man en vrouw --> de vrouw moet gehoorzaam en volgzaam zijn - Tussen broers --> de jongere broer moet respect hebben voor de oudere broer - Tussen vrienden --> de relatie tussen vrienden moet berusten op vertrouwen Degene met de meeste wijsheid en deugd zou de vorst moeten worden. Dit pakte in de praktijk vaak anders uit, er was erfopvolging. De oudste zoon volgde zijn vader op, zo ontstonden er dynastieën. De keizer, de zoon des hemels, had het hemels mandaat, een volmacht om op aarde te regeren. Als er wanorde ontstond in een land bleek daaruit dat er slecht geregeerd werd en moch het volk in opstand komen. Pagina 1 van 7
Om ambtenaar te kunnen worden moest men kennis hebben van het juiste gedrag en het juiste bestuur, dit is te lezen in de klassieken. Om toe te kunnen treden in de rang van de Mandarijnen, de bestuursambtenaren, moest men voor de staatsexamens slagen. Het was heel moeilijk om voor zo n staatsexamen te slagen, in praktijk kon iedereen er aan meedoen maar het kostte veel tijd en geld, iets wat niet iedereen had. Daarnaast waren de examens ook heel moeilijk, van de 100.000 kandidaten slaagden er niet meer dan 1000. Wanneer men eenmaal ambtenaar was, had deze kennis bijna geen waarde meer. Als ambtenaar moest men er voor zorgen dat alles in een land soepel verliep. Volgens het confucianisme was het volk opgedeeld in 4 standen 1. ambtenaren 2. boeren hoog, want boeren werkten voor het land 3. ambachtslieden 4. handelaren laag, want handelaren zijn profiteurs die zich verrijkten aan de door boeren en ambachtslieden gedane arbeid De familie werd gezien als de belangrijkste bouwsteen van de samenleving. Binnen de familie werd de gehoorzaamheid aan hogeren als het ware geoefend. De zoon dient zijn vader zoals het volk de ambtenaren dient. Binnen de familie was de vrouw ondergeschikt aan de man; - tijdens huwelijk aan echtgenoot - tijdens jeugd aan vader - tijdens weduwschap aan de oudste zoon De plaats van de vrouw is binnenshuis. Gouden lotussen, gebonden voeten, werden door mannen als opwindend ervaren en werden gezien als schoonheidsideaal. Hoe kleiner de voet hoe hoger de status. Lopen met gebonden voeten is erg ongemakkelijk, vrouwen werden gedwongen kleine stappen te maken, wat gracieus gevonden werd door de mannen. Door het moeilijke lopen bleef de vrouw waar ze hoorde: in huis. Taoïsme Het taoïsme is een leer die vindt dat de geest van de mens vrij moet zijn, een teveel aan regels en wetten zou de mens nadelig veranderen of zelfs krankzinnig maken. Kennis is de bron van alle ellende. Een taoïst moet streven naar eenwording met de Tao, de eeuwigdurende levensstroom en geeft niks om geld, goederen of macht. 2 Het Rijk van het Midden en de barbaren In 221 v. Chr. is het keizerrijk in China ontstaan, tijdens die periode hebben er verschillende heerserhuizen geregeerd, in 1912 kwam het einde aan het keizerrijk. Pagina 2 van 7
Van 960 1279 regeerde de Song-dynastie, dit was een tijd van grote welvaart. Tijdens de Song-dynastie werden de wijkmuren afgebroken, de avondklok afgeschaft en er kwam vrije handel. Boeren gingen zich steeds meer specialiseren en er kwam steeds meer rijkdom. Die rijkdom lokte niet-chinese volkeren de kant van China op, wat gevaarlijk was voor China omdat tijdens de Songdynastie soldaten, leger en krijgskunst minder mee waren gaan tellen. De Chinese naam voor China is Zhong-Guo (rijk van het midden). De Chinezen zagen zichzelf en hun land als het middelpunt van de wereld, alle omringende volkeren waren barbaren. Er waren gekookte barbaren, volkeren die met hun cultuur en gebruiken nog een beetje op de Chinezen leken en rauwe barbaren, volkeren die hun eigen weg bleven gaan. Omdat de Chinezen zich wilden beschermen tegen de barbaren uit het noorden is er door de eerste keizer van de Qin-dynastie opdracht gegeven bestaande stukken muur te versterken en de muur verder uit te breiden. Deze muur wordt de Lange of de Chinese Muur genoemd. Niet altijd bood de muur genoeg bescherming tegen de barbaren van buitenaf, dan moesten er andere methoden bedacht worden om de barbaren buiten de deur te houden. Bijvoorbeeld: - Uithuwelijken van een Chinese prinses aan een lid van een volk - Titels verlenen aan het stamhoofd van een volk - Afkopen van vrede - Stammen tegen elkaar uitspelen Een van die barbaarse volkeren was het volk van de Mongolen. Aan het begin van de 13e eeuw kozen de Mongoolse stammen Djengis Chan als leider, hij zette een militair systeem op poten en toen begonnen de Mongoolse veroveringen. Ze veroverden grote delen van Azië en een deel van Europa. In 1276 werd de Song-hoofdstad Hangzhou veroverd en in 1279 was heel China in handen van de Mongolen. Een nieuwe dynastie werd uitgeroepen: de Yuan-dynastie. Door een goede gevechtstechniek hadden de Mongolen China kunnen veroveren maar het besturen van het land ging niet goed. Daarom ging men toch weer op Confucianistische methoden besturen. Daardoor verloren veel Mongolen veel van hun eigen identiteit en verchineesden steeds meer, sinificatie. In de 14e eeuw waren er veel natuurrampen in China, waaronder overstromingen en epidemieën waardoor er veel opstanden uitbraken. Een leider van een van de opstandbewegingen, Zhu Yuanzhang, verjaagde de Mongolen uit China. Hij riep de Ming-dynastie uit met zichzelf als keizer, dit gebeurde in 1368. Tijdens de beginjaren van de Ming-dynastie is Peking (nu Beijing) tot hoofdstad van China benoemd. Door de Mongoolse overheersing was er nog meer afkeer voor andere, barbaarse, volkeren. De Chinese muur werd versterkt en privé-handel met buitenlanders werd verboden. Buitenlandse handel met tribuutgezantschappen binnen het tribuutstelsel was wel toegestaan. Tribuutgezantschappen waren verplicht geschenken mee te brengen en moesten zich aan enkele regels houden. Pagina 3 van 7
Een van de eerste Nederlandse gezantschappen was een handelsmissie van het VOC in 1655. Tijdens de renaissance ontwaakte Europa uit de Middeleeuwen en begon zich naar buiten te keren, in tegenstelling tot China, dat zich in zijn schulp terugtrok. Europese handelsschepen trokken over zee, hele gebieden werden veroverd en tot het christelijk geloof bekeerd. China liet zich echter niet kleinkrijgen en dat dwong de Europeanen tot het bestuderen van het land en zijn bewoners. Hierdoor ontstonden de eerste sinologen, China-deskundigen. De Societas Jesu is in 1540 gesticht en was een elite binnen de kerk. Daarom werden zij, de jezuïeten, gebruikt voor de moeilijkste missies, zoals naar China. De jezuïeten werden naar China gezonden om daar het christelijk geloof te verkondigen, daarvoor moesten ze beginnen bij het hof en de geletterde mandarijnen. De missiemethodiek Accomodatio werd ontwikkeld door Matteo Ricci, jezuïeten moesten zich zoveel mogelijk aanpassen aan de Chinezen (kleding, acceptatie van heidense gebruiken) om meer invloed te krijgen op de Chinezen. Ook werd de Europese kennis van o.a. wis- en sterren kunde gebruikt als lokmiddel. Het werkte en waren chinezen die zich (soms zelfs openlijk) bekeerden tot het christelijk geloof, sommige jezuïeten kwamen zelfs op het hof te werken. Toch had het niet veel invloed want ook de bekeerde Chinezen dachten toch nog confucianistisch en zagen het christendom als aanvulling op de Chinese cultuur. De rol van de jezuïeten werd steeds kleiner en ze pasten zich steeds meer aan. Europa betekende niet veel voor China. In Europa vond men China wel heel interessant en verbaasde zich over het feit dat er een niet-christelijke beschaving kon bestaan. In Europa was het heel erg populair om bijvoorbeeld Chinees servies te hebben of Chinese koepels in je tuin te hebben staan. Dit werd Chinoiserie genoemd. 3 Het einde van het keizerrijk: moderne tijden breken aan Tijdens de laatste Chinese dynastiewas er een lange periode van relatieve welvaart en vrede. Dit zorgde voor een bevolkingsverdubbeling tot 300 miljoen inwoners. Er was te weinig bebouwbaar land, wat ervoor zorgde dat veel mensen op een bestaanminimum leefden, daardoor kwamen er veel opstanden. Door de lange tijd van vrede werd het Chinese leger sterk verwaarloosd. Ondertussen werd het Engelse leger steeds sterker dankzij de industriële revolutie in Europa. Het enige Europese product waar China belangstelling voor had was opium, en Engeland smokkelde dit het land binnen. Door de opiumverslaving van veel Chinezen stroomde het geld het land uit en China kwam in sociaal en moreel verval. De overheid grijpt in en laat Engeland beloven nooit meer opium het land binnen te smokkelen. De reactie van Engeland: met moderne schepen en een goede gevechtstactiek begint Engeland de Opiumoorlog (1839-1842) die Engeland ook zal winnen. Daarop volgt het verdrag van Nanjing: Pagina 4 van 7
- rechtstreekse vrije handel voor Engeland - openstelling van een aantal havens - overdracht van Hongkong aan de Engelsen - bepaling van de meest begunstigde natie. De opiumhandel wordt niet genoemd en bloeit als nooit tevoren. In 1860 wordt China opnieuw verslagen, deze keer door een Frans-Engelse troepenmacht, hierop volgt een nieuw verdrag, het verdrag van Tianjin. Toen de Engelsen en Fransen dit verdrag wilden gaan ondertekenen werden zij tijdens hun reis beschoten. Reactie: ze komen terug met versterking en steken het beroemde zomerpaleis in brand. China voelt zich vernederd en er ontstaat m.b.v. militaire en industriële technologie, een zelfversterkingsbeweging. De beweging krijgt niet veel steun want echt confucianisten houden zich niet met dit soort zaken bezig. De modernisering slaagt wel in Japan (schok voor China, Japan was altijd een soort leerling van China geweest) en Japan wordt heel machtig In 1894 krijgen China en Japan ruzie over Korea wat leidt tot de Chinees-Japanse oorlog. Japan wint de oorlog en China moet Taiwan afstaan en een enorme oorlogsschatting betalen. Gevolg: andere landen gaan ook op zoek naar concessiegebieden. In 1895 wordt de tienduizend-woordenmemorie aangeboden aan de keizer, dit is een verzoek om modernisering van het land om een nederlaag zoals tegen Japan te voorkomen. De keizer wordt overgehaald en start een moderniseringsproces maar alles wordt teruggedraaid door de Keizerin-weduwe Cixi. In 1899 breekt er in China een opstand uit, de opstandelingen dachten onkwetsbaar te zijn door taoïstische bewegingen te maken, daarom werden zij bokser genoemd. Deze opstandelingen waren aanvankelijk tegen de conservatieve Qing-dynastie maar vochten uiteindelijk samen met de Qing-legers tegen alle buitenlanders. Ook deze oorlog werd door China verloren. Dit verlies maakt Cixi duidelijk dat hervormingen nodig zijn en vanaf 1900 worden hervormingen in het leger en in het onderwijs uitgevoerd. Toch werd er bijna overal in China slecht les gegeven en een groot aantal Chinese studenten vertrok naar het buitenland (Japan). Alle studenten waren het erover eens dat China zich weer sterker kon maken door zich te richten op de moderne tijd. Er ontstonden regionale legers buiten het bereik van de Qing-dynastie. Een belangrijk bevelhebber van zo n leger was Yuan Shikai vertrouwenspersoon van Cixi. Nadat Cixi sterft in 1908 wordt ze opgevolgd door Henry Pu Yi (3 jaar oud). Er regeert een prins-regent voor Henry, hij is onbekwaam en de machtigste man in het land wordt Yuan Shikai. Eind 1911 ontstaat er wanorde binnen China en Yuan Shikai is bereid in te grijpen als de dynastie het Pagina 5 van 7
hemelsmandaat neerlegde. Op 12 februari 1912 komt er een einde aan het keizerrijk. In Nanjing laat Sun-Yat Sen zich uitroepen tot president maar doet al weer snel afstand van de titel en geeft hem af aan Shikai. China was in theorie een republiek maar in de praktijk trok Yuan steeds meer macht naar zich toe, in 1915 probeerde hij zelfs het keizerschap weer in te voeren, dit gaat niet door vanwege zijn sterven in 1916. Legers kregen steeds meer macht en er kwamen steeds meer Warlords bij. In 1928 herstelt Tjiang Kai-Sjek de eenheid van China en begon de heerschappij van de Nationalistische partij Guomindang. In 1915 werd het tijdschrift Nieuwe jeugd opgericht, voorstander van modernisering van China, ervan overtuigd dat het confucianisme de oorzaak was van China s zwakheid. In het verdrag van Versailles wordt bepaald dat Japan de Duitse rechten in China zou krijgen. De Chinezen waren het hier echter niet mee eens en er was een grote demonstratie in Peking op 4 mei 1919 tegen het verdrag van Versailles. De nasleep hiervan wordt de beweging van de vierde mei of de nieuwe cultuurbeweging genoemd. Na de Russische Oktoberrevolutie in 1917 kreeg het Marxisme-Leninisme een grote aantrekkingskracht. Het sterk anti-imperialistisch denken van de communisten werd gewaardeerd en in 1921 werd de eerste Chinese communistische partij opgericht. In 1949 wordt de macht in China overgenomen door de communisten. Chinese dynastieën ca. 1600 ca. 1050 v. Chr. Shang-dynastie eerste dynastie ca.1050 221 v. Chr. Zhou-dynastie Confucius leefde in deze tijd 221 206 v. Chr. Qin-dynastie begin van het keizerrijk 202 v. Chr. 220 n. Chr. Han-dynastie confucianisme wordt staatsideologie 220 --589 n. Chr. periode van verdeeldheid China is verdeeld in Noord en Zuid 618 907 n. Chr. Tang-dynastie 960 --1279 n. Chr. Song-dynastie welvaart in China 1276 1368 n. Chr. Yuan-dynastie China geregeerd door Pagina 6 van 7
Mongolen 1368 1644 n. Chr. Ming-dynastie China trekt zich terug 1644 1912 n. Chr. Qing-dynastie laatste Chinese dynastie Pagina 7 van 7