Schematisch overzicht stand van zaken maatregelen aanpak jeugdwerkloosheid Maatregel Stand van zaken Tijdpad 1. Ervaringen en producten van reeds lopende experimenten Ervaringen en best practices gebundeld en in januari 2004 opgenomen op het gebied van samenwerking worden in samenwerking met de VNG geïnventariseerd en overdraagbaar gemaakt. op www.handreikingjeugdwerkloosheid.nl 2. OCW presenteert in de zomer van 2003 de Vierde Almanak Voortijdig Schoolverlaten over succesfactoren, randvoorwaarden en voorbeelden van good practices op De almanak is vanaf september 2003 digitaal op internet. het gebied van samenwerken in de keten. 3. SZW presenteert uiterlijk 1 januari 2004 een handreiking die gericht is op registratie, actieve samenwerking in de regio, makelaarsfunctie van gemeenten en het maken van werkafspraken. 4. Justitie zal mentoring en leerlingbegeleiding van 'risicoleerlingen' in het VMBO intensiveren via Campagne Leersuccessen in het VMBO-MBO. Best practices zijn vanaf februari 2004 toegankelijk via www.handreikingjeugdwerkloosheid.nl. De site wordt onderdeel van en onderhouden door de Taskforce. A.Onderzoek mentoring in het VMBO: - Handleiding mentoring en 'train de trainer manual' zijn geleverd (website Sardes) Handleiding Sardes/ITTA (expertise centrum voor Nederlands als tweede taal). Sardes/IMES (institute of migrationa and ethnic studies) B.Vervolgonderzoek mentoring door Sardes is in juli 2006 afgerond. De uitkomsten zijn samengevoegd met bovengenoemde handleiding. 5. 1. Waar nodig zal begeleiding op school worden gekoppeld aan begeleiding bij het (zelfstandig) wonen van de betrokken jongeren. 2. Door Justitie en OCW wordt een extra impuls gegeven om de taalachterstanden vooral bij risicojongeren in het vmbo te verminderen. 1. Experimenten volkshuisvesting voorlopig alleen voor Arubaanse en Antilliaanse jongeren. 2. Campagne voor risicojongeren in het vmbo met als doel via geïntegreerde trajecten (taal- en vakonderwijs) te komen tot een startkwalificatie. 8 proefprojecten in 16 scholen. Experimenten lopen toe en met 2006 6. Door SZW en CWI zullen de mogelijkheden worden Via experimenten, pilots en ook via het beschikbaar komen van Kabinets- 1
onderzocht om bemiddelingscapaciteit vrij te spelen. electronische hulpmiddelen is bijgedragen aan procesvernieuwing De electronische intake WW is in 2005 beschikbaar gekomen; voor de WWB zal dat in 2006 het geval zijn. De eerste resultaten van de experimenten Route A-B komen rond de jaarwisseling 2005/6 binnen. Daarnaast lopen er pilots (zoals 8 zogeheten toonkamers). periode 7. CWI organiseert banenmarkten in juni en september. In september 2004 zijn banenmarkten georganiseerd. Voor jongeren is er in 2005 en 2006 samen met de Taskforce een speciale Jongeren Actieweek georganiseerd. Daarnaast worden jaarlijks in het voor- en najaar landelijke banenmarkten georganiseerd. 8. CWI intensiveert de vacature-acquisitie en bemiddeling. Vacatureoffensief: project is geëvalueerd en heeft beantwoord aan de doelstellingen. Leerpunten uit het offensief zijn algemener gebruikt Afgelopen jaren heeft CWI de vacature-acquisitie opgevoerd, binnen de zogeheten doelstelling transparantiebereik. Momenteel is ca. 60% van de vacaturemarkt via CWI kenbaar. Het streefcijfer van plaatsingen op door de werkgever met verzoek tot voorwerk ingediende vacatures in 2006 95.000 (2005: 75.000). De realisatie komt in 2006 mogelijk nog hoger uit; het streefcijfer is medio 2006 door CWI verhoogd tot ruim 100.000. Van de vacatures die in de eerste helft van 2006 werden vervuld 9. CWI vraagt ESF3-gelden aan in het kader van de intensivering van de vacature acquisitie. (53.814) kwam 30% terecht bij jongeren tot 23 jaar. Het specifieke project vacature-offensief is afgesloten en geëvalueerd. De leer- en verbeterpunten zijn betrokken bij de reguliere taakvervulling van vacature-acquisitie en vervulling (zie punt 8). 10. CWI breidt www.werk.nl uit met een jongerenmodule. Website is operationeel. 11. SZW stelt een drempelslechtingsbudget voor CWI beschikbaar. Budget was oorspronkelijk bestemd voor de uitgifte van cheques aan werkgevers die jongeren in dienst nemen. Resultaten bleven achter bij de verwachtingen. Uitgifte stopte per 1 januari 2005 waarna de middelen zijn ingezet ter financiering van 165 extra fte aan jongerenadviseurs) (zie 8). 2005-2007 2
Voor 2006 wordt budget ingezet voor het handhaven van dienstverlening plus voor jongeren. SZW stelt tot en met 2007 8 mln beschikbaar. 12. CWI en Colo hebben intentieafspraken gemaakt met als inzet verbetering van de informatie-uitwisseling tussen beide organisaties. De Taskforce heeft met Colo, CWI, Kenniscentra, ROC s en RMC s regionale bijeenkomsten georganiseerd. Daarbij zijn concrete afspraken gemaakt over samenwerking bij het werven van stages en leerbanen. Deze overleggen zijn voortgezet in het 2 e Kans Beroepsonderwijs. Colo heeft een landelijk telefoonnummer geopend voor vragen over alle kenniscentra. Daarnnaast is voor het 2 e kans beroepsonderwijs in alle 36 gemeenten één contactpersoon voor alle kenniscentra aangewezen. Colo werkt aan de ontsluiting van arbeidsmarktinformatie over leerbanen en stages via kansopwerk.nl en kansopstage.nl 13. Het kabinet draagt binnen de Agenda voor de Toekomst Projecten t.b.v. sluitende aanpak jongeren lopen of hebben gelopen bij aan de verdere ontwikkeling van casemanagement. in Breda, Enschede, Groningen,Utrecht, Dordrecht, Helmond, Hengelo, Rotterdam, Arnhem en Haarlem. Naast bovengenoemde projecten voert een aantal gemeenten projecten uit op het gebied van schuldhulpverlening in relatie tot reïntegratie, met specifieke aandacht voor jongeren (zoals de gemeente Almelo). De projecten Agenda voor de Toekomst zijn voor alle gemeenten toegankelijk op een projectenbank op het gemeenteloket, zodat alle gemeenten kunnen profiteren van de ervaringen die met de projecten zijn opgedaan. 14. Het kabinet maakt ESF toegankelijker. Is gebeurd bij regelwijziging (juli 2003) 15. Het kabinet zet in op vereenvoudiging van regelgeving waar mogelijk. Uitmondend in Operatie Jong. Het sturingsadvies Koersen op het kind van de commissaris Jeugdzaken (Steven van Eijck) is reeds aan de TK aangeboden (TK 2005-2006, 29284 nr. 20), met daarin 25 aanbevelingen aan het kabinet over versterking van het jeugdbeleid. Onbepaalde duur 16. SZW ondersteunt gemeenten en werkgevers door middel van een Steunpunt ESF. VNG heeft hiertoe subsidie ontvangen van SZW. Steunpunt is uitsluitend voor gemeenten, is 1 januari 2004 van start gegaan, bij/door StimulanSZ 3
17. SZW draagt er zorg voor dat voor eind 2004 alle gemeenten zijn voorgelicht over mogelijkheden ESF. 18. Het kabinet roept op om waar mogelijk via additionele initiatieven afspraken te maken over nieuwe (leer)werkplekken (inclusief versterken Gemeenschappelijke Opleidingsactiviteiten en leren via simulatie). Dit kan via convenanten, afspraken binnen sectoren en in CAO-verband. Is gebeurd (31-12-2004). De Taskforce Jeugdwerkloosheid heeft hiervoor het RWI advies Geen Jongere meer buitenspel en het advies van de Star: Aanbeveling ter bestrijding van werkloosheid onder jeugdigen overgenomen. De Taskforce Jeugdwerkloosheid heeft via bijeenkomsten voor CAO onderhandelaars aandacht gevraagd voor jeugdwerkloosheid en de beschikbaarheid van stageplaatsen. Dit heeft ertoe geleid dat hierover in de Werktop afspraken zijn gemaakt. Daarnaast heeft FNV Bondgenoten de uitdaging aangenomen om in de CAO s die zij afsluit afspraken te maken over 10.000 Leerbanen. Hiervan zijn er inmiddels ruim 6.000 toegezegd. De Taskforce Jeugdwerkloosheid en het CWI vertalen de (landelijke) CAO afspraken door naar regio s en gemeenten. 19. Het kabinet doet een beroep op de sociale partners de mogelijkheden te onderzoeken om voor laagopgeleide jongeren CAO-loonschalen in te voeren die starten op WMJL-niveau. Opgenomen in de aanbevelingen ter bestrijding van de jeugdwerkloosheid van de STAR (9-1-2004). SZW monitort feitelijk gebruik ahv CBS-cijfers, met vertraging van anderhalf jaar. Mogelijkheid om Van Kesteren en Berghuis sociale partners te bewegen CAO-afspraken te maken. 20. Het ministerie van Defensie beziet de mogelijkheid om in de periode 2004-2006 2.000 jongeren per jaar op te leiden. 21. Het instrument duale trajecten wordt door SZW en OCW bevorderd tot een onder partijen breed inzetbaar De Taskforce Personeelsvoorziening van Defensie en de Taskforce Jeugdwerkloosheid hebben samen met CWI een samenwerkingsovereenkomst afgesproken voor het vervullen van zoveel mogelijk van de 7.000 vacatures bij de diverse onderdelen van de krijgsmacht. Jongeren worden bekend gemaakt met de mogelijkheden die Defensie biedt. De projectdirectie is in maart 2005 ingesteld om twee jaar lang,,een leven lang leren'' te stimuleren. 4
arbeidsmarktinstrument. Geresulteerd in projectdirectie Leren en werken (PLW) 22. Het kabinet roept sociale partners op de O&O-fondsen in te zetten voor de aanpak van de jeugdwerkloosheid. Geresulteerd in no-riskpolis en 2 e Kansberoepsonderwijs. Het streven is onder meer dat begin 2007 in totaal 15.000 extra duale trajecten, waarbij al werkende mensen leren voor een diploma, zijn gerealiseerd. Ook wordt met experimenten onderzocht of overheidsteun en bijvoorbeeld individuele leerrekeningen voor laagopgeleide werknemers effectief zijn. Ook werkenden onder de 23 jaar behoren tot de doelgroep. Taskforce heeft pilots opgestart met de O&O fondsen AenO Metalektro, OOM en Otib. Deze pilots hebben tot doel jongeren toe te leiden naar een BBL baan in de techniek. De gemeenten Eindhoven, Hengelo en Rotterdam en kenniscentrum Kenteq zijn partner in de pilot. Met name in Rotterdam is de samenwerking zeer succesvol geweest. Dit was reden voor de Taskforce Jeugdwerkloosheid de naam O&O Jeugdmodel om te ruilen voor 2e Kans Beroepsonderwijs. De pilot werd hierbij uitgebreid naar alle sectoren en 36 gemeenten. Het doel is hetzelfde: samenwerken voor een diploma, werkervaring én salaris voor werkloze jongeren zonder startkwalificatie. Hieronder valtook de nieuwe proef met de no-riskpolis. De noriskpolis is de financiële ondersteuning daarbij om werkgevers over de streep te trekken om meer Beroepsvormingsplekken (BBL-variant) beschikbaar te stellen voor jongeren. Uitvoering in G36 tot 1 oktober 2007. SZW stel voor de uitvoering 10 mln. beschikbaar. 2004 2006-2007 23. Het kabinet zet bij de Europese Commissie in op verruiming van ESF voor algemeen verbindend verklaarde O&O-fondsen. Doorbraak met Arrest Pearle. O&O fondsen worden vanaf september 2004 gezien als privaat geld. Biedt nieuwe ESF-mogelijkheden. 24. In het kader van de versterking van EVC werken OCenW, Om jongeren een betere uitgangspositie te geven om een jeugdbaan 5
EZ en SZW een kader uit. 25. Verkend wordt onder welke voorwaarde leerwerktrajecten in het VMBO ook in de kaderberoepsgerichte leerweg kunnen worden ingevoerd. te vinden heeft de Taskforce in 2004 met een viertal pilots de ontwikkeling van een arbeidsmarktpaspoort ondersteund. In het arbeidsmarktpaspoort kunnen jongeren aangeven wie ze zijn en wat ze kunnen. De resultaten hiervan zijn betrokken bij de opzet van het Nationaal Europass Centrum. Dit centrum, waarin o.a. Colo, Nuffic, CWI, en onderwijs samenwerken, is met ondersteuning van de EU in 2005 ingesteld en beheert het Europass. Dit is een standaard (digitaal) CV dat inzicht geeft in kennis en vaardigheden. Daarnaast hebben SZW en OCW via de projectdirectie Leren & Werken een flinke impuls gegeven aan het gebruik van EVC als instrument voor het verzilveren van kennis en vaardigheden die een individu in de praktijk heeft verworven. Een deel van de in de Werktop (eind 2005) afgesproken 20.000 EVC-trajecten wordt ook ingezet voor werkende voortijdig schoolverlaters onder 23 jaar om hen via een duaal traject alsnog een startkwalificatie te laten halen. Vanaf 1 augustus 2007 is de regelgeving zodanig aangepast dat duale vormen van leren en werken in alle leerwegen van het vmbo beter toegepast kunnen worden, de maximale duur van 60 uur in leerjaar drie wordt per die datum geschrapt. Scholen kunnen hier overigens zelf invulling aan geven. 25. Instellingen krijgen, onder voorwaarden, ruimte in de onderwijs-programmering en de examens om in samenwerking met het MBO (delen van) een opleiding op mbo-1 reeds in het VMBO aan te bieden. Voor jongeren die naar verwachting niet in staat zijn succesvol de overstap te maken van het vmbo naar het mbo, is het sinds schooljaar 2004/2005 mogelijk om de assistentopleiding (mbo-1 opleiding) in het vmbo te volgen. Het onderwijs wordt hierbij door het vmbo aangeboden, het examen wordt onder verantwoordelijkheid van het mbo afgenomen. In het schooljaar 2004/2005 hebben 361 leerlingen van deze mogelijkheid gebruikt gemaakt, in het schooljaar 2005/2006 was dat aantal gestegen tot 690 leerlingen. 6
26. Het kabinet zal onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om het overhevelen van geld van een VO-instelling naar het MBO, volgens het principe geld volgt de jongere, toe te staan. 27. Verlenging van de dispensatie VAVO regeling met twee jaar. Gemeenten kunnen hiermee, voor 16-17 jarigen onderwijstrajecten voor VWO, HAVO en de theoretische leerweg van het VMBO inkopen. 28. Om instellingen meer ruimte te geven om maatwerk te kunnen bieden zal het kabinet, vooruitlopend op de vaststelling van de nieuwe kwalificatiestructuur, op beperkte schaal experimenten toestaan waarbij instellingen ruimte krijgen om af te wijken van de huidige kwalificatiestructuur. Per 1 januari 2006 is de wetswijziging Samenwerkingsconstructies vo-bve inwerking getreden. Deze wetswijziging maakt het mogelijk dat scholen in het voortgezet onderwijs (vo) inhoudelijke en financiële afspraken maken met instellingen in het middelbaar beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (bve) om: Een deel van de vo-opleiding van een leerling uit te besteden aan een mbo-instelling; Een leerling tijdens het schooljaar over te dragen van een vo-school naar een mbo-opleiding; Een 16- of 17-jarige leerling uit te besteden aan het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo). Bovenstaande samenwerkingsconstructies zijn bedoeld voor leerlingen die uit het reguliere voortgezet onderwijs zonder diploma dreigen uit te vallen. Door ze (praktijkgericht) maatwerk te bieden kunnen ze alsnog hun VO-diploma of startkwalificatie (mbo-2) halen. In het voorjaar van 2007 wordt het eerste cohort (deelnemers schooljaar 2006/2007) geëvalueerd. N.a.v. de evaluatie zal bezien worden of verdere verruiming van de samenwerkingsmogelijkheden wenselijk cq. noodzakelijk is. Zie 26 Als onderdeel van het herontwerp mbo, is met ingang van schooljaar 2004/2005 een nieuwe, experimentele opleiding op mbo- 1 niveau gestart. Deze arbeidsmarktkwalificerende assistentopleiding (AKA) biedt de mogelijkheid tot een bredere oriëntatie op de arbeidsmarkt in plaats van een opleiding voor een specifiek beroep. In het schooljaar 2006/2007 zijn inmiddels circa 9.000 leerlingen voor deze opleiding ingeschreven. 29. Het kabinet zal verkennen op welke wijze aan de vraag Eind 2004 zijn incidenteel extra middelen ingezet ( 2 mln) voor 7
van beroepspraktijkvormingsplaatsen kan worden voldaan. In deze verkenning wordt ook het erkennen van simulatieplaatsen meegenomen. 30. Het kabinet zal onderzoeken op welke wijze de bekostiging van het mbo in het algemeen en voor niveau 1 en 2 in het bijzonder moet worden aangepast zodat instellingen geprikkeld worden om maatwerk te bieden. 31. Het kabinet stelt in de loop van 2003 een taskforce in die voorlichting zal geven aan jongeren en die lokale partijen zal ondersteunen bij het maken van afspraken over leerwerkbanen. het werven van extra stageplaatsen voor de AKA opleiding. In 2005 zijn afspraken gemaakt met kenniscentra, ROC s, de gemeenten Amsterdam en Rotterdam en het regionale bedrijfsleven om, via betere samenwerking en eenvoudigere erkenning van leerbedrijven, ruim 4.500 extra stageplaatsen te werven voor met name niveau 1. Deze aanpak wordt in 2006 in het kader van het 2 e kans beroepsonderwijs in ruim 30 andere grote steden toegepast. Tenslotte stelt het kabinet vanaf 2006 structureel 35 mln beschikbaar aan kenniscentra en ROC s voor het werven van extra stageplaatsen of simulatieplaatsen voor leerlingen die op eigen kracht zo n plek moeilijk kunnen vinden. Dit als uitwerking van de afspraken in de Werktop eind 2005. Het eindrapport van de evaluatie van de bekostiging van het mbo is juli 2005 aan de Tweede Kamer aangeboden. Naar aanleiding hiervan is per studiejaar 2006/2007 de bekostiging op het volgende punt aangepast. Leerlingen die per 1 oktober zijn ingeschreven, maar op 31 december geen geschikte stageplaats hebben gevonden, worden voortaan toch meegerekend in de bekostiging. Daarnaast is voorjaar 2006 het interdepartementaal beleidsonderzoek naar het mbo (ibo-mbo) afgerond. Centraal hierin stond de vraag welke mogelijkheden het mbo heeft om zoveel mogelijk zorgleerlingen toch een startkwalificatie te laten halen. Op basis van dit onderzoek stelt het kabinet extra middelen beschikbaar ( 30 mln in 2006, oplopend tot 103 mln vanaf 2009) voor meer begeleiding van zorgleerlingen op met name de niveaus 1 en 2. Het kabinet heeft eind 2003 de Taskforce Jeugdwerkloosheid ingesteld. De Taskforce is samengesteld met mensen van verschillende achtergronden waardoor veel specifieke kennis aanwezig is. De Taskforce heeft van het kabinet een duidelijke (uiterlijk tot oktober 2007) 8
opdracht meegekregen: Het realiseren van 40.000 extra banen voor jongeren. Naast deze curatieve opdracht heeft de Taskforce ook de preventieve opdracht meegekregen de lokale samenwerking te versterken. Daarnaast heeft de Taskforce tot taak te zorgen voor: Voorlichting aan jongeren, hun ouders en werkgevers en het ondersteunen van innovaties in de bestrijding van jeugdwerkloosheid. De Taskforce Jeugdwerkloosheid heeft haar doelstelling om 40.000 jongeren extra aan een Jeugdbaan te helpen bijna gehaald. De Taskforce verwacht ook dit najaar nog veel jongeren aan het werk te helpen. Inclusief de 7.334 gerealiseerde MKB Leerbanen zijn er tot en met september ruim 37.000 extra jeugdbanen gerealiseerd. 9