De Tijd van Vorsten en Regenten verfilmd September 2011 Nascholingsconferentie Eindexamean Geschiedenis Radboud Universiteit Nijmegen, Instituut voor Leraar en School Koen Henskens, lerarenopleider ILS HAN
Er is gebruik gemaakt van de volgende films: Juana La Loca (2001) Aan het begin van de film als Johanna van Castilie wordt uitgehuwelijkt aan Filips de Schone en heeft Johanna een gesprek met haar moeder over uithuwelijken Luther (2003) Bevat veel bruikbare fragmenten waarin de klachten van Luther duidelijk naar voren komen. Luther wordt steeds kritischer en keert zich af van de kerk. Goede fragmenten over de dilemma s van de wereldlijke macht, met name Frederik van Pruisen. Ook Karel V komt een paar keer voorbij. Shadow of the Sword (2007) Deze film gaat over een stadje in Tirol ten tijde van de Reformatie. De prior van het klooster in het stadje doet zijn best om zo goed mogelijk het volk binnen de kerk te houden, maar steeds meer mensen luisteen naar de anabaptisten. Als de bisschop de prior dwingt harder op te treden tegen deze protestante groepering, wordt zelfs de inquisitie erbij gehaald om iedereen op het rechte pad te houden. Tudors (2006 2010) In vier seizoenen wordt het leven aan het hof van Hendrik VIII van Engeland weergegeven. Er is vele aandacht voor intriges en het in de gunst komen bij de koning, maar er zitten ook veel bruikbare fragmenten tussen wat betreft de veranderingen in de kerk. Alle zes de vrouwen komen voorbij. Elizabeth (1998) Deze film begint bij de regeerperiode van Queen Mary. Al snel komt Elizabeth op de troon en moet zich als protestante ongehuwde vrouw staande houden. De overgang van een onzekere Elizabeth naar de beroemde Virgin Queen komt mooi naar voren. Elizabeth, the Golden Age (2007) Het vervolg op de eerste Elizabeth film. De koningin zit inmiddels stevig in het zadel als de Spanjaarden hun Armada beginnen te bouwen. Binnenlandse spanningen tussen katholieken en protestanten komen duidelijk naar voren en de film eindigt met het verslaan van de Armada. Ook een ruime rol weggelegd voor Sir Francis Drake, als piraat en ontdekkingsreiziger. La Reine Margot (1994) In deze film staat de bloedbruiloft en de daaropvolgende Bartholomeusnacht centraal. De Franse Koninklijke familie wordt breed uitgemeten met al haar eigenaardigheden. Er wordt veel over politiek gepraat, terwijl Hendrik IV weer als protestant naar het katholicisme en weer terug naar protestantisme gaat. Henri IV (2010) Als prins van Navarre ligt Hendrik IV een grote toekomst weggelegd. Het hele leven, van de strijd tegen de katholieke Fransen onder leiding van Coligny, via de Bartholomeusnacht als koning van Frankrijk naar het einde van de film en hoogtepunt van zijn carrierre, het edict van Nantes.
Gunpowder, Treason and Plot (2005) Deze tweedelige miniserie gaat over twee vorsten in Schotland en Engeland. Het eerste deel gaat over Mary, Queen of Scots en behandelt haar strijd tegen de katholieken in Schotland. Het eindigt met haar aftreden en de opvolging van haar zoontje James. James staat centraal in het tweede gedeelte. Er wordt uitgebreid getoond hoe hij de kroon van Engeland weet te bemachtigen. Het ontvangst van een Schotse koning op de troon is zeer lauw, maar dankzij een moordpoging van de katholieken op de koning en zijn parlement, weet hij een omslag te maken en de macht naar zich toe te trekken. To Kill A King (2003) Oliver Cromwell en zijn generaal Fairfax staan centraal in deze film. De film begint met de inname van Londen door de opstandelingen. Zij zijn in opstand gekomen uit onvrede over de zeer conservatieve, absolutistische en katholieke koning Karel I. De strijd tussen parlement en koning krijgt veel aandacht, en uiteindelijk verliest de koning zijn hoofd. Cromwell neemt de taak van regeringsleider over en sticht als Lord Protector een dictatuur. Charles II (2003) Na de val van de regering van Cromwell en zijn zoon, en na jaren van burgeroorlog, kiest het parlement ervoor om de monarchie te herstellen. Koning Karel II krijgt de kroon, maar moet met het parlement regeren. Dit stuit op verzet bij de koning, die net als zijn collega in Frankrijk de absolute macht wil hebben. Hij zoekt steun bij Frankrijk, en dat komt het duur te staan. Karel II raakt de echte macht kwijt, en aan het einde van de film is Engeland een echte constitutionele monarchie. Le Roi Danse (2000) In Frankrijk lukt het de vorsten wel om absolute macht te vergaren. Lodewijk XIV wordt als kind al koning, maar eist in 1661 alle macht op, ten koste van zijn moeder. Hoe machtig hij is blijkt uit zijn besluit om een moeras om te toveren tot een van de grootste paleisen van Europa. Ook in Frankrijk is er nog een strijd gaande om godsdienst. Lodewijk XIV herroept het edict van Nantes, maar er zijn nog strenge katholieken die hem in de weg zitten. Overige films: A Man for All Seasons (1966) Het conflict tussen Thomas More en Hendrik VIII van Engeland over de oprichting van de Anglicaanse kerk staat centraal. Mooie argumenten van Thomas More om binnen de kerk te blijven. König der Letzten Tage (1993) Deze film gaat over de bizarre gebeurtenissen rondom Jan van Leiden. Hij weet in Münster aan de macht te komen in de eerste jaren van het protestantisme. Hij sticht hier een theocratie waarbij als een Messias als absolute vorst regeert. Henry VIII Er zijn vele eerdere verfilmingen geweest over de regeerperiode van Hendrik VIII. Elizabeth Er zijn vele eerdere verfilmingen geweest over de regeerperiode van Elizabeth
Mogelijke thema s voor filmfragmenten Een tijd van huwelijkspolitiek: Bekijk de verschillende fragmenten en vergelijk de huwelijken tussen de vorsten. Fragmenten van: Juana La Loca (03:31 10.29) Tudors (seizoen 1, aflevering 7, 04:53 07:14) (seizoen 1, aflevering 9, 1:32 3:15, 10:52 12:49, 17:03 18:51, 20:45 23:11) (seizoen 1, aflevering 10, 11:05 13:30) Elizabeth II (10:15 14:42) La Reine Margot (04:59 09:25) Gunpowder, Treason and Plot (00:15 05:23) Charles II (37:50 43:20) Een tijd van katholieken versus protestanten: Bekijk de fragmenten van de katholieken en schrijf argumenten op waarmee ze hun geloof verdedigen, en bekijk de fragmenten van de protestanten en schrijf argumenten op die zij gebruiken. Fragmenten katholieken: Luther (27:24 33:48) Luther (1:08:16 1:17:00) Shadow of the Wind (40:58 44:12) Shadow of the Wind (57:15 58:45) Tudors (seizoen 1, aflevering 7, 33:33 39:33) Fragmenten protestanten: Luther (37:50 40:00) Luther (16:31 18:15) Luther (1:08:16 1:17:00) La Reine Margot (1:03:17 1:06:30) Charles II (1:03:42 1:04:50) Een tijd van de Republiek: Er is geen film gemaakt over de Gouden Eeuw en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden vanuit een politiek of godsdienstig oogpunt. Toch zijn er in andere films glimpsen op te vangen van de Nederlanden: Fragmenten: Juana La Loca (03:31 10.29) La Reine Margot (14:23 18:06) La Reine Margot (1:03:17 1:06:30) Charles II (dl 1, 50:19 53:12) Charles II (dl 1, 1:45:33 1:51:04) Charles II (dl 2, 47:53 50:20) Een tijd van chronologie: Laat als docent enkele fragmenten zien en laat de leerlingen de fragmenten op volgorde zetten.
Fragmenten: Titel Film Onderwerp 1. Juana La Loca Johanna de Waanzinnige wordt uitgehuwelijkt. Discussie over waarom en hoe. 2. Luther Maarten Luther bezoekt Rome en ziet de perversiteit van de stad 3. Luther De Paus en de aflaatpraktijken 4. Luther Luther schrijft zijn 95 stellingen en het directe effect 5. Luther Frederik van Saksen spaart relikwieën, maar kiest de argumenten van Luther 6. Luther De kerk pakt de aanhangers van Luther aan. Frederik van Saksen moet Luther uitleveren, maar weigert dit te doen. 7. Luther Luther moet zijn ideeën in Worms uitleggen en er afstand van doen. Dit doet hij niet en hij stapt uit de kerk. 8. Luther De protestanten groeien, en Karel V wil ingrijpen. De keurvorsten kiezen echter de kant van de protestanten en Karel V staat machteloos. 9. Shadow of the Sword Prior Georg loopt door zijn stadje in Tirol en praat met een anabaptist. 10. Shadow of the Sword De Bisschop komt in de stad, anabaptisten spreken zich uit tegen de pracht en praal van de kerk. De beul onthooft een ketter. 11. Shadow of the Sword Katholieke processie in de stad en kritiek van de anabaptisten 12. Shadow of the Sword Berechting van de anabaptist als ketter en dief. Het volk kiest de kant van de ketter. 13. Tudors Hendrik VIII wijst zijn geestelijken erop dat ze slechts een leider kunnen volgen. Wordt het de koning of de paus? 14. Tudors Het parlement is bijeen om de scheiding van de koning goed te keuren. Thomas More dient vervolgens uit gewetensbezwaren zijn ontslag in als kanselier. 15. Tudors Nu dat Hendrik VIII is gescheiden van Catherina van Aragon kan hij trouwen met Anne Boleyn. De kroning van Anne als koningin. 16. Elizabeth Ketters worden verbrand. 17. Elizabeth Elizabeth wordt als gevangene naar de Tower gebracht. Mary is katholiek koningin. Elizabeth is nog jong en onzeker. 18. Elizabeth Koningin Mary sterft en Elizabeth wordt de nieuwe koningin. Kroning van Elizabeth 19. Elizabeth De Privy Council van Elizabeth komt bijeen om oorlog tegen Schotland te voeren. 20. Elizabeth Elizabeth houdt haar eerste toespraak voor het parlement. Ze regeert voor haar volk. Er wordt ook gestemd over godsdienstige zaken. 21. Elizabeth Elizabeth wordt hard, en wordt The Virgin Queen. 22. Henri 4 Oorlog tussen Katholieken en Hugenoten 23. Henri 4 Hendrik van Navarre groeit op in de strijd tegen het katholicisme en Frankrijk. 24. La Reine Margot Huwelijk tussen Hendrik van Navarra en Margot, dochter van de koning van Frankrijk. 25. La Reine Margot Overleg met de raad van de koning. Moeten ze de Nederlanden helpen tegen Spanje of niet? De rol van Coligny wordt duidelijk. 26. La Reine Margot De Bartholomeusnacht wordt beraamd en mensen worden gerecruteerd.
27. Henri 4 De Barthomoleusnacht en de dood van Coligny 28. La Reine Margot Hendrik bekeert zich tot het katholicisme. Hendrik en zijn vrouw zijn gevangenen in het Louvre. 29. La Reine Margot Hugenoten in Nederland 30. Henri 4 Hendrik IV belegerd Parijs 31. Henri 4 Hendrik IV ondertekent het Edict van Nantes 32. Elizabeth II De bouw van de Armada 33. Elizabeth II Huwelijksmarkt voor Elizabeth en Sir Walter Raleigh 34. Elizabeth II Elizabeth onderdekt de Armada en confronteert de Spaanse ambassadeur. 35. Elizabeth II De bouw van de Armada 36. Elizabeth II Executie van Mary Stuart en Spaanse oorlogsverklaring als gevolg. 37. Elizabeth II De Spaanse Armada bereikt Engeland. Zeeslag en Filips II verwerkt het verlies. 38. Gunpowder, T &P II James van Schotland gaat trouwen met Anna van Denemarken en wil koning van Engeland worden. 39. Gunpowder, T &P II James van Schotland wordt gekroond tot koning van Engeland en krijgt meteen ruzie met parlement. 40. Gunpowder, T &P II James ontdekt een complot tegen hem. 41. Gunpowder, T &P II Ontmaskering van het Gunpowder Plot. 42. Gunpowder, T &P II Ontmaskering van het Gunpowder Plot. 43. Gunpowder, T & P II Koning James weet het parlement aan zijn kant te krijgen dankzij de ontdekking van het Gunpowder Plot. 44. To Kill a King Cromwell en Farifax nemen Londen in en de koning krijgt huisarrest. 45. To Kill a King Cromwell heft ene nieuwe grondwet geschreven. De koning is er niet blij mee. 46. To Kill a King De koning sluit een deal met de minister om zijn macht terug te krijgen. 47. To Kill a King De koning mag van het parlement blijven. Cromwell is woest. 48. To Kill a King Fairfax en Cromwell ontbinden het parlement. De koning probeert zijn vrouw nog over te halen. 49. To Kill a King Fairfax en de koning komen er niet uit. Karel I houdt voet bij stuk. 50. To Kill a King De koning is ontsnapt en weer gepakt. 51. To Kill a King Koning Karel I wordt berecht. 52. To Kill a King Koning Karel I wordt geëxecuteerd. 53. To Kill a King Cromwell probeert te regeren. 54. To Kill a King Cromwell wordt Lord Protector van Engeland en Schotland. 55. Charles II Opstand en honger in Londen 56. Charles II De monarchie wordt hersteld en Karel II wordt koning van Engeland. 57. Charles II De kroning van Karel II en herstel van de oude glorie. 58. Charles II Karel II moet trouwen. 59. Charles II Oorlog met de Nederland en ruzie met zijn vrouw 60. Charles II Protestante predikant. 61. Charles II De slag bij Chatham 62. Charles II Voor de slechte afloop met de oorlog met de Nederlanden wordt het katholicisme de schuld gegeven. 63. Le Roi Danse Lodewijk XIV als dansend kind. 64. Le Roi Danse Lodewijk XIV trekt de macht naar zich toe en wordt absoluut vorst 65. Le Roi Danse Lodewijk XIV wil een paleis in Versailles en geeft zijn droom aan. 66. Le Roi Danse Een theaterstuk van Molière roept weerzin op bij de streng katholieken en de moeder van Lodewijk XIV 67. Le Roi Danse Lodewijk ziet zijn Versailles werkelijkheid geworden.