Industriemonitor Jaargang 5 mei 21 Centraal Bureau voor de Statistiek Voorburg/Heerlen, 21
Verklaring der tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met (,) = het getal is minder dan de helft van de gekozen eenheid niets (blank) = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen 2-21 = 2 tot en met 21 2/21 = het gemiddelde over de jaren 2 tot en met 21 2/ 1 = oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz. beginnend in 2 en eindigend in 21 199/ 91 2/ 1 = boekjaar enz. 199/ 91 tot en met 2/ 1 In geval van afronding kan het voorkomen dat de totalen niet geheel overeenstemmen met de som der opgetelde getallen. Verbeterde cijfers in staten en tabellen zijn niet als zodanig gekenmerkt. 2 Centraal Bureau voor de Statistiek
Colofon Inhoud Uitgever Centraal Bureau voor de Statistiek Drs. R.L. Vellekoop Prinses Beatrixlaan 428 2273 XZ Voorburg Druk Centraal Bureau voor de Statistiek Facilitair Beheer Inlichtingen Tel. (45) 57 7 7 Fax (45) 572 62 68 E-mail: Infoservice@cbs.nl Bestellingen E-mail: verkoop@cbs.nl Industrie totaal Nederland en de Industrie 5 Industrie per branche Voedings- en genotmiddelenindustrie 9 Textiel-, kleding- en lederindustrie 13 Papier- en grafische Industrie 17 Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofindustrie 21 Metaal-, elektronische en transportmiddelenindustrie 25 Hout-, bouwmaterialen- en overige Industrie 29 Gepubliceerde artikelen 32 Gepubliceerde producttabellen 33 Andere CBS-publicaties 34 Informatieservice 35 Alfabetische begrippenlijst 36 Internet www.cbs.nl Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen, 21. Bronvermelding is verplicht. Verveelvoudiging voor eigen gebruik of intern gebruik is toegestaan. Prijzen zijn excl. administratie- en verzendkosten. Prijs: ƒ 19, / 86,22 per jaar (11 nummers) Losse nummers ƒ 26, / 11,8 Kengetal: K-2/21 ISSN 1384-6965 Centraal Bureau voor de Statistiek
Nederland en de industrie De Nederlandse economie groeit nog steeds, maar het tempo is wat vertraagd. Producenten in de industrie hebben aanmerkelijk minder vertrouwen gekregen. Zij worden geconfronteerd met onvoldoende vraag naar hun producten. Op de binnenlandse en de buitenlandse markt is hun concurrentiepositie naar hun oordeel verslechterd. Lagere groei productie en consumptie De volumegroei van de productie in de industrie en van de gezinsconsumptie is begin 21 lager dan in het laatste kwartaal van vorig jaar. Waarschijnlijk hebben afnemers en consumenten geanticipeerd op de BTW-verhoging van 1 januari 21. Gevolg daarvan is dat de groeicijfers over de laatste maanden van vorig jaar positief beïnvloed zijn en die van de eerste maanden van dit jaar getemperd. Het consumentenvertrouwen is voor de vierde maand op rij gedaald. De koopbereidheid van de consument blijft echter stabiel. Positieve signalen komen van de arbeidsmarkt: de werkloosheid is opnieuw gedaald, terwijl het aantal vacatures en het aantal banen blijft groeien. Groei industriële productie neemt af De industriële productie is in de periode januari-februari 21 met ruim 1% gestegen in vergelijking met dezelfde periode van het voorafgaande jaar. Dit is lager dan de groei in 2, die op 3,5% lag. Een aanzienlijk deel van de groeivertraging komt voor rekening van de metaalindustrie. Orderpositie daalt opnieuw In februari is de waarde van de ontvangen orders met ruim 5% gedaald ten opzichte van februari 2. Vooral de ontvangst van orders uit het buitenland neemt af, met ruim 8%, maar ook de binnenlandse orderontvangst is met 2% verminderd. Bij de Conjunctuurtest van maart geven de ondernemers aan dat de werkvoorraad kleiner is geworden. De index van de orderpositie, waarin de werkvoorraad tot uitdrukking komt, is in maart met,4 punt gedaald en uitgekomen op 99, (juni 2=1). De ondernemers in de industrie zijn van oordeel dat hun concurrentiepositie in het eerste kwartaal van dit jaar is verslechterd. Dit geldt zowel voor de binnenlandse markt als voor de buitenlandse markt. Prijzen stijgen licht Voor de tweede achtereenvolgende maand zijn de prijzen van Nederlandse industrieproducten gestegen. Het prijsniveau ligt in maart iets hoger dan in februari (,3%). Na een periode van forse prijsstijgingen in de loop van 2 zijn de prijzen in de periode november tot en met januari gedaald. Prijzen van voedingsmiddelen, vooral vlees en vleesproducten, zijn fors gestegen, ook in andere Europese landen. Dit hangt samen met de mond- en klauwzeercrisis in Europa. Producentenvertrouwen zakt verder weg Het producentenvertrouwen, de stemmingsindicator van de Nederlandse industrie, is in maart verder gedaald. Dit betekent de zesde afname op rij. De indicator bereikte in september 2 nog een recordhoogte van 8,4. Vanaf oktober daalde de stemmingsindicator onafgebroken, in maart kwam de waarde uit op. Dit is de laagste waarde sinds februari 1999. Als belangrijkste oorzaak van productiebelemmeringen noemen de industriële producenten in maart onvoldoende vraag naar hun producten. In tegenstelling tot de voorafgaande maanden is het gebrek aan arbeidskrachten niet meer de belangrijkste belemmering. Acht procent van de bedrijven in de industrie kampt in maart met onvoldoende vraag, en dat is tweemaal zoveel als in december. Vijf procent van de ondernemers in de industrie noemt in maart gebrek aan arbeidskrachten als productiebelemmerende factor. Dat cijfer lag in december vorig jaar nog op negen. De bezettingsgraad van het machinepark ligt in maart op 84,7%, dat is vrijwel op hetzelfde niveau (,1 procentpunt lager) als in december vorig jaar. Verwachtingen Industriële ondernemers geven aan dat zij een lichte stijging van de bedrijvigheid verwachten in de periode april tot en met juni. Voor de buitenlandse afzet verwachten ze dat die gelijk blijft. Ook verwachten zij dat de verkoopprijzen die zij voor hun producten ontvangen licht zullen stijgen. Industriemonitor 21/5 5
Industrie februari 1998 - februari 21 Procentuele ontwikkeling t.o.v. dezelfde periode voorgaand jaar (3-maands voortschrijdend gecentreerd gemiddelde) Omzet, afzetprijs en productie 25 % 2 15 1 5-5 -1 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Omzet Afzetprijs Productie Omzet 25 2 15 1 5-5 % -1 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Binnenland Buitenland Afzetprijs 4 % 3 2 1-1 -2 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Binnenland Buitenland Verbruiks- en importprijs 4 % 3 2 1-1 -2 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Verbruik Import 6 Centraal Bureau voor de Statistiek
Tabel 1.1 Kerngegevens: Nederland en de industrie Eenheid jaar kwartaal maand c.q. basis 1999 2 1999 2 2 21 4e kw. 1e kw. 3e kw. 4e kw. jan. feb. dec. jan. feb. 1995=1 Industrie Omzet (waarde) 119,1 136,2 132,4 127,6 133,7 147,5 115, 125,1 141,3 128,9 128,4 binnenland 118,8 131,5 131,4 124,9 128,4 141,1 111,8 123,2 135,5 122,7 124,8 buitenland 119,5 14,7 133,4 13,2 138,7 153,6 118, 126,9 146,8 134,8 131,7 Ontvangen orders (waarde) 123,2 137,3 142,3 133,1 129,9 148,4 126,1 129,6 154,2 133,2 122,6 binnenland 124,2 132,7 134,4 133,4 125,3 14,2 124,7 131,8 134,3 132,4 129, buitenland 122,4 141,1 148,9 132,8 133,7 155,2 127,2 127,8 17,6 133,9 117,3 Afzetprijs 12,2 114,1 16, 19,6 115,9 118,1 18, 19,7 116,4 115,6 116,4 binnenland 12,2 11,4 14,6 17,4 111,5 113,5 16,3 17,5 113,1 113,1 113,2 buitenland 12,3 116,5 17, 111,1 118,7 121,1 19,2 111,2 118,6 117,1 118,5 Verbruiksprijs 12,3 121,9 19,5 115,4 124,6 128,8 113,1 116,3 124,4 121,1 123,1 import 15,7 132, 116, 124,5 135,5 139,5 121,3 125,9 131,6 128,3 132, Productie (volume gemiddelde dag) 19,8 113,7 115,1 19,3 17,2 119,6 12, 111,4 118,7 12,6 113,5 Productie (seizoengecorrigeerd) 19,8 113,7 111,7 11,9 114,1 116,2 18, 112,1 121,3 18,7 114,3 Bruto toegevoegde waarde (bp, volume) 19,8 114,1 118,3 11,4 19,4 12,7 Vacatures openstaand 1 23 28 26 29 25 26 ontstaan 1 13 114 25 32 23 27 vervuld 1 96 111 23 29 3 26 Aantal bedrijven 3) 1 46,2 46,9 Uitgesproken faillissementen 1 393. 91 16 15. Aantal werkdagen 1 256 254 66 65 65 63 21 21 19 22 2 Energieverbruik PJ 1218. 321 314.. 1995=1 Nederland Bruto binnenlands product (volume, mp) 115,6 12,1 12,8 117,3 116,5 124,2 Gezinsconsumptie (volume) 116,8 121,1 12,3 118,3 118,5 125,4 Bedrijfsinvesteringen (volume) 127, 131,7 136,5 131,9 117, 137,6 Invoer van goederen en diensten (volume) 131,3 143,3 139,1 139,1 138,9 151,4 Uitvoer van goederen en diensten (volume) 129,1 14,8 138,8 136,7 137,4 15,3 Geregistreerde werkloosheid 4) 1 221 188 189 215 176 186 21 217 187 184 176 Vacatures openstaand 1 158 188 168 21 169 189 ontstaan 1 882 945 21 267 28 237 vervuld 1 839 924 2 234 24 217 Aantal uren uitzendkrachten mln uren 324,3. 81,1 67,7.. Aantal bedrijven 3) 1 684,4 71,7 Uitgesproken faillissementen 5) 1 3238. 795 825 928. Energieverbruik PJ 2978. 831 864.. Consumentenvertrouwen 6) 14 24 21 26 27 2 28 24 19 15 11 economische klimaat 6) 5 24 2 29 32 16 34 25 14 1-1 koopbereidheid 6) 2 24 22 23 22 21 24 23 22 19 19 Consumentenprijsindexcijfers 18,6 111,4 19,4 19,8 18,9 112,7 19,1 19,6 112,4 113,7 114,5 CBS-koersindex algemeen 777,2 939,8 825,4 924,9 788,8 934,3 893,6 922,8 94,5 892,9 875,8 Gemiddeld rendement staatsleningen % 4,45 5,33 5,15 5,42 4,8 5,22 5,46 5,46 5,2 4,87 4,88 1) Laatst gepubliceerde maand t.o.v. vergelijkbare maand voorgaand jaar. Kwartaalcijfers laatst gepubliceerde kwartaal t.o.v. kwartaal voorgaa Jaarcijfer is gemiddelde. 3) Stand per 1 januari. 4) Kwartaalcijfer, betreft middelste maand van het kwartaal. 5) Bedrijven en instellingen. 6) Verschil in percentage toegenomen / groot (+) en afgenomen / klein (-). Industriemonitor 21/5 7
Tabel 1.2 Conjunctuurtest 1) gegevens: Industrie Eenheid jaar kwartaal maand 1999 2 2 21 2 21 1e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. feb. mrt. feb. mrt. Producentenvertrouwen 3, 6,7 6,2 7, 7,8 5,8 1,8 6,4 6,6 2,, Orderontvangst t.o.v. vorige maand 8 7 13 5 7 2 16 21-1 2 binnenlandse markt 5 6 1 3 1 2 15 17 4 4 buitenlandse markt 7 6 14 5 4 2-1 15 22-6 -2 Bedrijvigheid t.o.v. vorige maand 5 6 8 4 4 5 2 13 16 1 1 Bezettingsgraad 3) % 84,2 84,6 84,7 84,2 84,7 84,8 84,7 Productiebelemmeringen 3) geen % 81 79 83 77 77 79 8 stagnatie a.g.v. onvoldoende vraag % 8 5 4 6 4 4 8 tekort aan arbeid % 6 9 7 9 1 9 5 te geringe productiecapaciteit % 2 3 2 4 3 3 1 overige belemmeringen % 4 5 4 4 6 5 6 Orderpositie 4) 96,7 1,3 99,7 99,7 11,2 1,7 99,7 99,6 1,7 99,4 99, Beoordelingen: orderontvangst -5 1 1-1 -1-6 2 4-6 -1 orderpositie totaal -3 4 3 4 5 3-2 3 4-2 -6 orderpositie buitenland -2 8 5 9 1 6-1 5 7-2 -5 productiecapaciteit 2-2 -3-2 -2 1 voorraden gereed product 5 1 3 2 6 3 2 6 6 Concurrentiepositie t.o.v. kw t-1 binnenlandse markt 5 6 4 5 9 4-3 buitenlandse markt binnen Europese Unie 4 6 2 9 7 4-4 buiten Europese Unie 3 7 5 7 8 6-2 Verwachting buitenlandse afzet komende 3 mnd 1 17 19 19 2 8 2 bedrijvigheid komende 3 mnd 9 9 15 7 13 2 9 17 13 11 7 verkoopprijs komende 3 mnd 7 15 15 15 14 18 5 14 16 3 4 personeelssterkte komende 6 mnd -1 3 3 1 5 2 3 toe- of afname personeelssterkte % -,2,2,1,,6,1,5 1) De vragen zoals ze in de Conjunctuurtestenquête worden gesteld, zijn te vinden in de alfabetische begrippenlijst. Verschil in percentage toegenomen / groot (+) en afgenomen / klein (-), tenzij anders vermeld. 3) Het kwartaalcijfer heeft betrekking op de laatste maand (verslagmaand) van het betreffende kwartaal. 4) Indices: juni 2 = 1. Productiegroei en producentenvertrouwen 12 1 8 6 4 2-2 -4 mrt '97 jun sep dec mrt '98 jun sep dec mrt '99 jun sep dec mrt ' jun sep dec mrt '1 Productiegroei Producentenvertrouwen 8 Centraal Bureau voor de Statistiek
Voedings- en genotmiddelenindustrie De omzetwaarde in de voedings- en genotmiddelenindustrie ligt 2,5% in februari 21 hoger dan in februari 2. De verwachte toename van de bedrijvigheid blijft uit als gevolg van effecten van de mond- en klauwzeercrisis (MKZ) op een deel van deze branche. De verkopen vallen tegen en de ondernemers zijn minder tevreden met hun afzet. Voor het tweede kwartaal wordt een stijgende bedrijvigheid verwacht, zij het niet in alle branches. Omzetwaarde stijgt licht, afzetprijsstijging houdt aan In februari 21 ligt de omzetwaarde van de voedings- en genotmiddelenindustrie 2,5% hoger dan in februari 2. Een dergelijke bescheiden toename doet zich zowel op de binnenlandse als op de buitenlandse markt voor. Het beeld voor de totale voedings- en genotmiddelenindustrie wordt gedomineerd door de ontwikkeling in de voedingsmiddelenindustrie. De omzetwaarde in de tabaks-industrie ligt bijna 4% lager dan in januari 21. De afzetprijzen voor de totale voedings- en genotmiddelenindustrie liggen, evenals in januari, ruim 7% hoger dan in dezelfde maand een jaar eerder. Daarnaast heeft februari 21 een werkdag minder dan in 2 en bedraagt het werkdageffect derhalve 4 à 5%. Het volume van de gemiddelde dagomzet dat na correctie voor beide effecten resteert, is nagenoeg gelijk aan dat in februari 2. MKZ stagneert toename bedrijvigheid Uit de Conjunctuurtest blijkt dat de bedrijvigheid in maart 21 stabiel blijft ten opzichte van februari. Gelet op de tijd van het jaar is dat een tegenvaller, want er mocht een toename verwacht worden. In de sectoren slachterijen en vleesverwerking, de zuivelproducten- en de diervoederindustrie, die allen geconfronteerd zijn met de maatregelen ter bestrijding van de MKZ-epidemie, neemt de bedrijvigheid sterk af. Ondernemers uit alle overige sectoren binnen de voedings- en genotmiddelenindustrie melden wel een meer of minder toenemende bedrijvigheid. De bezettingsgraad neemt in het eerste kwartaal van 21 met 2,7%-punt af en komt uit op 83,8%. Met name in de slachterijen en vleesverwerking neemt de bezettingsgraad fors af als gevolg van de MKZ-crisis. Een kwart van de producenten kampt met productiebelemmeringen in maart. In de diervoederindustrie is dat bijna de helft en in de slachterijen en vleesverwerking zelfs 3 op de 4 producenten. Ongeveer de helft van de producenten in deze sectoren ondervindt de gevolgen van de MKZ-epidemie. Ook in de verslechterde concurrentiepositie op de buitenlandse markt voor deze sectoren en voor de zuivelproductenindustrie zijn de gevolgen van de MKZ-crisis te herkennen. Verkopen vallen tegen Van de verkopen mocht, gelet op de tijd van het jaar, een lichte toename worden verwacht in maart. De stabilisering van de verkopen is dan ook een tegenvaller. Op de binnenlandse afzetmarkt doet zich een lichte toename voor, maar op de buitenlandse markt is sprake van een lichte afname van de verkopen. De ontwikkeling op de buitenlandse markt wordt voornamelijk veroorzaakt door de sectoren die door MKZ zijn getroffen. Op de binnenlandse markt nemen de verkopen alleen af voor de slachterijen en vleesverwerking, maar dat is dan ook wel een zeer forse afname. In alle overige sectoren binnen de voedings- en genotmiddelen nemen de binnenlandse en de totale verkopen in meer of mindere mate toe. De ondernemers binnen de totale voedings- en genotmiddelenindustrie zijn in maart iets minder tevreden met de verkopen dan in februari. Voor de producenten in de slachterijen en vleesverwerking is dat, gelet op de resultaten, niet verwonderlijk. Ook de zuivelproducenten en de producenten in de drank- en tabakverwerking zijn minder tevreden. De ondernemers in de overige sectoren binnen de voedings- en genotmiddelenindustrie zijn meer tevreden met hun verkopen. Tevredenheid afzet neemt af De producenten zijn in maart duidelijk minder tevreden met hun totale afzet dan in februari. Het oordeel is ook sterker negatief dan verwacht mocht worden gezien de tijd van het jaar. Over hun buitenlandse afzet daarentegen zijn de producenten even tevreden als in februari. Alleen in de diervoederindustrie is de tevredenheid gelijk aan die in februari, maar deze bevindt zich wel op een erg laag niveau. In alle overige sectoren binnen de voedings- en genotmiddelenindustrie is de tevredenheid met de totale afzet afgenomen, waarbij de afname het sterkst is in de slachterijen en vleesverwerking. Ruim 6% van de ondernemers in die sector is ontevreden met de afzet. Verwachtingen Voor de periode april tot en met juni 21 verwachten de ondernemers in de voedings- en genotmiddelen een stijging van de bedrijvigheid. De ondernemers in de slachterijen en vleesverwerking, de zuivelproducten- en de diervoederindustrie, die in maart een afnemende bedrijvigheid melden, zijn echter minder optimistisch. Ongeveer 1 op de 1 producenten verwacht een stijging van de verkoopprijzen in genoemde periode, maar in de slachterijen en vleesverwerking verwacht bijna 4 op de 1 producenten een prijsstijging. Industriemonitor 21/5 9
Voedings- en genotmiddelenindustrie februari 1998 - februari 21 Procentuele ontwikkeling t.o.v. dezelfde periode voorgaand jaar (3-maands voortschrijdend gecentreerd gemiddelde) Omzet, afzetprijs en productie 12 % 8 4-4 -8 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Omzet Afzetprijs Productie Omzet 12 % 8 4-4 -8 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Binnenland Buitenland Afzetprijs 15 % 1 5-5 -1-15 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Binnenland Buitenland Verbruiks- en importprijs 15 % 1 5-5 -1-15 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Verbruik Import 1 Centraal Bureau voor de Statistiek
Tabel 2.1 Kerngegevens: Voedings- en genotmiddelenindustrie Eenheid jaar kwartaal maand Ontwik- 1999 2 1999 2 2 21 keling 1) 4e kw. 1e kw. 3e kw. 4e kw. jan. feb. dec. jan. feb. 1995=1 % Omzet (waarde) 11,6 116, 117,4 11,4 116,6 121,2 12,4 17,7 116,7 114,9 11,5 2,5 binnenland 15,1 11,5 111,8 15,3 19,5 117,3 98,4 12,8 116,3 19,5 15,8 2,9 buitenland 117,5 122,8 124,3 116,6 125,4 126, 17,3 113,8 117,2 121,6 116,2 2,2 Afzetprijs 11,6 15,5 11,5 12,5 16,2 18,7 11,7 12,7 19,1 19,1 11,3 7,4 binnenland 1,2 14,4 1,5 12, 15, 17,2 11,2 12,1 17,7 18,8 11, 7,7 buitenland 12,8 16,5 12,5 13, 17,3 11, 12,1 13,1 11,3 19,3 11,5 7,2 Verbruiksprijs 98,3 15,8 99,1 1,8 17,2 111,4 99,7 11, 111,5 16,9 17,2 6,2 import 14,1 112,5 14,7 18,5 113,5 115,9 17,2 18,4 115,6 113,6 112,7 4, Productie (volume gemiddelde dag) 14,9 17,2 115,2 11,6 12,8 116,4 96, 13,1 113,5 97,8 12,9 -,3 Bruto toegevoegde waarde (bp, volume) 14,8 17,6 125,1 98,9 12,8 125,2, Aantal bedrijven 1 5,2 5,1 Uitgesproken faillissementen 1 46. 7 11 9. Aantal werkdagen 1 256 254 66 65 65 63 21 21 19 22 2 Energieverbruik PJ 112. 13 25.. 1) Laatst gepubliceerde maand t.o.v. vergelijkbare maand voorgaand jaar. Kwartaalcijfers laatst gepubliceerde kwartaal t.o.v. kwartaal voorgaand jaar. Stand per 1 januari. Tabel 2.2 Conjunctuurtest 1) gegevens: Voedings- en genotmiddelenindustrie Eenheid jaar kwartaal maand Gemidd. 1999 2 2 21 2 21 laatste 1e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. feb. mrt. feb. mrt. 12 mnd. Verkoop / orderontvangst t.o.v. vorige maand 15 11 19 5 13 5 2 32 23 7 3 6 binnenlandse markt 6 7 11 8 8 5 22 19 9 7 5 buitenlandse markt 23 11 23 9 13-3 35 26 4-6 5 Bedrijvigheid t.o.v. vorige maand 8 4 8 7-2 4-1 17 18 2-3 2 Bezettingsgraad 3) % 85,8 86,4 85,8 87, 86,5 86,5 83,8 86, Productiebelemmeringen 3) geen % 85 83 88 85 81 79 75 8 stagnatie a.g.v. onvoldoende vraag % 5 2 2 1 2 3 4 3 tekort aan arbeid % 5 6 4 5 7 7 3 6 te geringe productiecapaciteit % 1 4 2 5 3 4 2 4 overige belemmeringen % 5 6 4 4 7 7 16 9 Beoordelingen: verkoop / orderontvangst -5 2 1 2 3 2 1-5 1 afzet / orderpositie totaal -7-2 -1-1 -5-2 -5-3 -2-1 -3 afzet / orderpositie buitenland -5 2 2 1 3 1 2 5 1-1 1 productiecapaciteit 5 2-3 2 2 voorraden gereed product 6 4-2 -3 2 5 3 4 5 4 1 Concurrentiepositie t.o.v. kw t-1 binnenlandse markt 1 8 8 7 9 7 1 6 buitenlandse markt binnen Europese Unie 19 25 23 4 33 4-8 17 buiten Europese Unie 18 18 16 26 28-13 1 Verwachting buitenlandse afzet komende 3 mnd 23 26 29 36 34 3 1 19 bedrijvigheid komende 3 mnd 16 11 24 7 9 3 8 25 25 1 8 7 verkoopprijs komende 3 mnd 1 19 15 21 17 21 8 16 16 7 5 17 personeelssterkte komende 6 mnd 3 1 2 5-2 6 2 toe- of afname personeelssterkte %,,,3,,1 -,4 -,5 -,2 1) De vragen zoals ze in de Conjunctuurtestenquête worden gesteld, zijn te vinden in de alfabetische begrippenlijst. Verschil in percentage toegenomen / groot (+) en afgenomen / klein (-), tenzij anders vermeld. 3) Het kwartaalcijfer heeft betrekking op de laatste maand (verslagmaand) van het betreffende kwartaal. Industriemonitor 21/5 11
12 Centraal Bureau voor de Statistiek
Textiel-, kleding- en lederindustrie In februari lijkt de waarde van de omzet pas op de plaats te maken. Het volume van de gemiddelde dagproductie stijgt met ruim vier procent vergeleken met februari 2. De waarde van de orderontvangsten daalt enigszins in februari. Vooral de resultaten in de kledingindustrie laten een minder gunstige ontwikkeling zien ten opzichte van de rest van de branche. Men verwacht dat de ontwikkelingen in het tweede kwartaal het meest gunstig zijn voor de leder- en schoenindustrie. Omzet blijft stabiel, orderontvangst daalt licht In februari blijft de omzet in de branche stabiel op het niveau van februari 2. Omdat februari dit jaar een werkdag minder heeft dan vorig jaar, is dat echter een goed resultaat. Het werkdageffect bedraagt 4 à 5%. Het volume van de gemiddelde dagproductie groeit met ruim 4% ten opzichte van februari 2. De waarde van de orderontvangst daalt licht met ruim 1%. Vooral de afname van buitenlandse orders met ruim 2,5% is hier debet aan. Vergeleken met februari 2 stijgen de afzetprijzen met bijna 2%. De verbruiksprijzen stijgen met bijna 4,5% en de importprijzen met 3,5%. De marges staan dus onder druk. Orderontvangsten maart groeien licht In de Conjunctuurtest van maart rapporteren de ondernemers licht toenemende orderontvangsten in vergelijking met februari. De buitenlandse orders nemen toe, terwijl de ontvangst van binnenlandse orders zich handhaaft op het niveau van februari. De ondernemers zijn even tevreden met de orderpositie als in februari. De index voor de orderpositie, een maat voor de werkvoorraad, stijgt met 2,2 punt tot 99,2. De bedrijvigheid neemt in maart licht toe. Minder ondernemers vinden hun voorraad gereed product te groot in maart. 1. Textielindustrie De omzet in de textielindustrie stijgt in februari met bijna 1% ten opzichte van februari 2. De binnenlandse omzet groeit met 3%, de omzet buitenland daalt met ruim,5%. De waarde van de ontvangen orders daalt met ongeveer 1%. De Conjunctuurtest geeft aan dat de waarde van de buitenlandse orderontvangsten in maart fors toeneemt. De binnenlandse orders blijven stabiel op een voor de tijd van het jaar normaal niveau. Het oordeel over de totale orderontvangst is aanzienlijk positiever dan in februari. Gecorrigeerd voor het seizoen stijgt de index voor de werkvoorraad met ruim 3 punten tot 1,1. In maart is men ook beter te spreken over de totale orderpositie en wordt de voorraad gereed product minder vaak als te groot betiteld. De bedrijvigheid neemt toe in maart en dat is gebruikelijk voor de tijd van het jaar. 2. Kledingindustrie In februari daalt de omzet in de kledingindustrie met 4% in vergelijking met februari vorig jaar. Het volume van de gemiddelde dagomzet stijgt daarentegen met bijna 1% ten opzichte van dat in februari 2. De binnenlandse omzetontwikkeling is iets gunstiger dan de buitenlandse. De waarde van de ontvangen orders daalt met bijna 1,5%. De waarde van de buitenlandse orders stijgt flink met ruim 11%. Op de binnenlandse markt loopt de waarde van de orders echter met ongeveer 7% terug ten opzichte van februari 2. De gemiddelde afzetprijs daalt met ruim 1%, de verbruiks- en de importprijzen stijgen met rond 4%. Ook de Conjunctuurtest van maart geeft geen positief beeld. De orderontvangst is afgenomen ten opzichte van die in februari en blijft achter bij de verwachting voor de tijd van het jaar. Ondernemers beoordelen de orderontvangsten nog iets ongunstiger dan in februari. De index voor de orderpositie (seizoensgecorrigeerd) daalt,6 punt naar 93,2. Toch zijn de ondernemers minder negatief over de totale orderpositie dan in februari. In maart is de bedrijvigheid afgenomen. Per saldo vinden meer producenten hun voorraad gereed product te klein, maar volgens ongeveer driekwart van de producenten is de voorraad normaal te noemen. 3. Lederindustrie In februari stijgt de omzet in de lederindustrie met ongeveer 3,5% ten opzichte van februari 2. Met name de buitenlandse omzet laat met een groei van bijna 18% een gunstige ontwikkeling zien. In het binnenland daalt de omzet echter met ruim 6,5%. De afzetprijzen stijgen met circa 3,5%. De waarde van de orderontvangsten neemt af met bijna 3%. De Conjunctuurtest van maart laat een toename zien van de orderontvangsten ten opzichte van februari. De ondernemers zijn hierover tevreden, maar minder dan in februari. De seizoengecorrigeerde index voor de orderpositie neemt af met ruim 2 punten tot 15,9. Ondernemers beoordelen de totale orderpositie als gunstig voor de tijd van het jaar, maar zij zijn iets minder optimistisch als in februari. In vergelijking met februari neemt de bedrijvigheid toe. Een groeiend deel van de ondernemers vindt de voorraad eindproduct te krap. Verwachtingen Voor de maanden april tot en met juni verwachten ondernemers in de kledingindustrie een afname van de bedrijvigheid. In de textielindustrie zal de bedrijvigheid naar verwachting licht stijgen. In de lederen schoenindustrie verwacht men zelfs een forse toename van de bedrijvigheid. Zowel in de textielals in de kledingindustrie verwachten de ondernemers geen stijging van de verkoopprijzen in de periode april tot en met juni. In de leder- en schoenindustrie verwacht daarentegen een groot deel van de ondernemers wel dat de verkoopprijzen zullen gaan stijgen, zij het dat deze verwachting in maart bij iets minder ondernemers leeft dan in februari. Industriemonitor 21/5 13
Textiel-, kleding- en lederindustrie februari 1998 - februari 21 Procentuele ontwikkeling t.o.v. dezelfde periode voorgaand jaar (3-maands voortschrijdend gecentreerd gemiddelde) Omzet, afzetprijs en productie 15 % 1 5-5 -1 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Omzet Afzetprijs Productie Omzet 15 % 1 5-5 -1 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Binnenland Buitenland Afzetprijs 5 % 4 3 2 1-1 -2 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Binnenland Buitenland Verbruiks- en importprijs 5 % 4 3 2 1-1 -2 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Verbruik Import 14 Centraal Bureau voor de Statistiek
Tabel 3.1 Kerngegevens: Textiel-, kleding-, leder- en schoenindustrie Eenheid jaar kwartaal maand Ontwik- 1999 2 1999 2 2 21 keling 1) 4e kw. 1e kw. 3e kw. 4e kw. jan. feb. dec. jan. feb. 1995=1 % Omzet (waarde) 15,9 112,1 18,1 116,7 17,8 11,8 16,2 115,9 93,8 114,5 116,2,3 binnenland 15,6 112,7 17, 118,8 16,8 11,6 17,8 118,3 92,9 117,6 118,7,3 buitenland 16,1 111,5 19, 115, 18,7 11,9 14,9 113,9 94,5 111,9 114,2,3 Ontvangen orders (waarde) 18,9 114,7 111,2 122,1 112,5 11,8 19,4 12,7 94, 11,8 119,2-1,2 binnenland 16,1 113,8 111,8 124, 16,2 115,2 114,5 118,9 95,3 115,8 119,8,8 buitenland 11,9 115,3 11,7 12,7 117,1 17,5 15,7 122, 93,1 17,2 118,8-2,6 Afzetprijs 11, 11,4 11,2 11,2 11,2 11,6 11,2 11,2 11,6 13, 13,1 1,9 binnenland 99,1 99,7 99,2 99,5 99,7 99,8 99,4 99,5 99,8 12, 12,1 2,6 buitenland 12,3 12,6 12,6 12,4 12,3 12,8 12,4 12,4 12,8 13,7 13,8 1,4 Verbruiksprijs 11,7 14,7 11,9 13, 15,4 16,1 12,8 13, 16, 17,3 17,4 4,3 import 14,4 17,8 14,6 15,8 18,6 19,4 15,5 15,8 19,2 19,5 19,6 3,5 Productie (volume gemiddelde dag) 1,7 13,5 1,9 14,9 94,1 15,4 98,8 16,9 11,5 1,1 111,3 4,1 Bruto toegevoegde waarde (bp, volume) 1,6 13,9 14,3 13,3 99,7 14,9,6 Aantal bedrijven 1 3,6 3,6 Uitgesproken faillissementen 1 26. 5 12 1. Aantal werkdagen 1 256 254 66 65 65 63 21 21 19 22 2 Energieverbruik PJ 9. 2 3.. 1) Laatst gepubliceerde maand t.o.v. vergelijkbare maand voorgaand jaar. Kwartaalcijfers laatst gepubliceerde kwartaal t.o.v. kwartaal voorgaand jaar. Stand per 1 januari. Tabel 3.2 Conjunctuurtest 1) gegevens: Textiel-, kleding-, leder- en schoenindustrie Eenheid jaar kwartaal maand Gemidd. 1999 2 2 21 2 21 laatste 1e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. feb. mrt. feb. mrt. 12 mnd. Orderontvangst t.o.v. vorige maand 2 4 9 1 3 2 2 5 8-2 7 2 binnenlandse markt 2 3 8 2 1-4 7 3-6 -2 buitenlandse markt -2 3 8 2 2 3-2 11-6 14 2 Bedrijvigheid t.o.v. vorige maand 3 5 1 4 3 5-1 9 12-1 5 3 Bezettingsgraad 3) % 84,2 84,6 85,3 84,2 84,9 83,8 83,6 84,1 Productiebelemmeringen 3) geen % 83 82 87 79 8 8 83 81 stagnatie a.g.v. onvoldoende vraag % 8 6 5 5 5 8 7 6 tekort aan arbeid % 5 6 3 9 7 5 5 7 te geringe productiecapaciteit % 2 4 3 6 5 3 2 4 overige belemmeringen % 3 3 2 1 3 4 3 3 Orderpositie 4) 95,2 98,7 99,1 99,7 98,5 97,4 98,2 98,5 1,3 97, 99,2 98,4 Beoordelingen: orderontvangst -8 3-1 -2-1 3-5 1-1 orderpositie totaal -8 1 1 3 2 6-2 2 5 5 3 orderpositie buitenland -11-4 -3 3 2 7-6 5 1 2 productiecapaciteit 4-3 -3-7 -5 4 8 voorraden gereed product 14 16 18 17 14 13 15 15 2 17 7 15 Concurrentiepositie t.o.v. kw t-1 binnenlandse markt 6-2 5-5 -6-1 -2 buitenlandse markt binnen Europese Unie -6 1 1 5 2 buiten Europese Unie 1 1-1 -2 6-3 Verwachting buitenlandse afzet komende 3 mnd 6 12 17 1 1 11 13 11 bedrijvigheid komende 3 mnd 7 8 1 9 8 3 9 1 5 13 3 7 verkoopprijs komende 3 mnd 6 17 15 14 18 21 16 12 13 14 6 17 personeelssterkte komende 6 mnd 2-2 -4 2-2 -3 1 2 toe- of afname personeelssterkte % -,3 -,5 -,5,1 -,9 -,9 1,9,1 1) De vragen zoals ze in de Conjunctuurtestenquête worden gesteld, zijn te vinden in de alfabetische begrippenlijst. Verschil in percentage toegenomen / groot (+) en afgenomen / klein (-), tenzij anders vermeld. 3) Het kwartaalcijfer heeft betrekking op de laatste maand (verslagmaand) van het betreffende kwartaal. 4) Indices: juni 2 = 1. Industriemonitor 21/5 15
16 Centraal Bureau voor de Statistiek
Papier- en grafische industrie In februari 21 is het volume van de gemiddelde dagproductie met,4% toegenomen in vergelijking met februari 2. De bedrijvigheid is fors toegenomen en er wordt een toename van de bedrijvigheid voor het tweede kwartaal in 21 verwacht. De orderontvangst is echter lager dan gebruikelijk voor deze tijd van het jaar en ook de orderpositie is verslechterd. Voor het tweede kwartaal in 21 wordt een daling van de verkoopprijzen verwacht en bovendien verwachten ondernemers een lagere buitenlandse afzet. Volume gemiddelde dagomzet neemt toe In februari 21 is het volume van de gemiddelde dagproductie in de papier- en grafische industrie met,4% toegenomen ten opzichte van februari 2. De omzet op zowel de binnenlandse markt als de buitenlandse markt ligt in februari 21 ruim 2% hoger dan in februari 2. De totale stijging van het volume van de gemiddelde dagomzet van de gemiddeld dagproductie ligt op,9%. Deze stijging is vooral te danken aan toenemende afzet in het binnenland. Op de buitenlandse markt blijft het volume van de gemiddelde dagomzet in februari gelijk aan die van februari 2. Vergeleken met februari 2 stijgen de gemiddelde afzetprijzen met 6,5%. De verbruiksprijzen stijgen met 8,6% en de importprijzen met 9,7% Bedrijvigheid stijgt De bedrijvigheid in de papier- en grafische industrie is in maart 21 fors toegenomen ten opzichte van een maand eerder. De ondernemers verwachten voor het tweede kwartaal van 21 eveneens een forse toename van de bedrijvigheid. Gecorrigeerd voor de seizoensinvloeden worden deze enigszins getemperd maar de ondernemers blijven duidelijk een toenemende bedrijvigheid aangeven. De toename in de bedrijvigheid in maart 21 lijkt vooral gevoed door een stijging in orderontvangst vanuit de binnenlandse markt. Deze stijging in de orderontvangst is gezien de tijd van het jaar betrekkelijk beperkt gebleven. Mede door de forse toename in de bedrijvigheid ligt de bezettingsgraad van de productie-installaties in maart van 21 ongeveer een half procentpunt hoger dan in december van 2 en is hiermee toegenomen tot 86,5%. Verder laten de kwartaalcijfers uit de jongste Conjunctuurtest zien dat de concurrentiepositie van de papier- en grafische industrie in het eerste kwartaal van 21 is verslechterd. Ook de afzetmarkten binnen de Europese Unie staan onder toenemende concurrentiedruk. 1. Papierindustrie Uit de Conjunctuurtest van maart 21 blijkt dat de ondernemers de bedrijvigheid in de papierindustrie hebben verhoogd ten opzichte van een maand eerder. De orderontvangsten zijn licht toegenomen en hierdoor is de orderpositie verbeterd. Ondernemers in de papierindustrie geven een minder pessimistisch oordeel over de orderpositie. Waarschijnlijk dat dit een gunstig effect heeft op het oordeel over de voorraden eindproduct. Ongeveer 83% van de ondernemers vindt dat deze voorraden goed zijn. In januari en februari van dit jaar was dit nog 73% van de ondernemers. Het oordeel aangaande de orderpositie blijft nog wel ver achter bij het gemiddelde niveau in 2. De lichte toename in de orderontvangsten voltrekt zich vooral op de binnenlandse markt. 2. Grafische industrie Uit de Conjunctuurtest van maart 21 blijkt dat de ondernemers de bedrijvigheid in de grafische industrie zeer fors hebben verhoogd ten opzichte van februari 21. Overigens is dit gebruikelijk in deze tijd van het jaar. Ook de orderontvangsten zijn toegenomen. Toch is de orderpositie in de grafische industrie niet verbeterd. De index van de orderpositie is ongeveer 1,5% gedaald en ligt hiermee een slordige 4,5% onder het gemiddelde niveau van 2. Dit komt vooral door een afname in de orderontvangst op de buitenlandse markt en een forse toename in de productie. Van de ondernemers geeft 94% aan dat de voorraadpositie goed is. Dit is iets gunstiger dan in de vorige maand. Eerste kwartaal stabiel De verschillen tussen het eerste kwartaal in 21 en het kwartaal daarvoor zijn klein. De meest in het oog springende ontwikkeling is dat het tekort aan arbeid als productiebelemmerende factor bijna wegvalt. Daarentegen noemen in het eerste kwartaal van 21 duidelijk meer ondernemers onvoldoende vraag als belemmerende factor voor productie. Ook de orderpositie is op een lager niveau terechtgekomen. In het hele jaar 2 lag deze vrijwel nooit lager dan 1% en in het eerste kwartaal van 21 is dit 97,1%. In het eerste kwartaal van 21 zijn er geen ondernemers die een te geringe productiecapaciteit als belemmering aangeven. Verwachtingen Ondernemers verwachten voor het tweede kwartaal van 21 een sterke toename van de bedrijvigheid. Verder rekenen ze op een forse daling van de verkoopprijzen en men verwacht hierbij, in de periode april tot en met september 21, iets meer personeel nodig te hebben. Industriemonitor 21/5 17
Papier- en grafische industrie februari 1998 - februari 21 Procentuele ontwikkeling t.o.v. dezelfde periode voorgaand jaar (3-maands voortschrijdend gecentreerd gemiddelde) Omzet, afzetprijs en productie 2 % 15 1 5-5 -1 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Omzet Afzetprijs Productie Omzet 2 % 15 1 5-5 -1 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Binnenland Buitenland Afzetprijs 15 % 1 5-5 -1 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Binnenland Buitenland Verbruiks- en importprijs 15 % 1 5-5 -1 mrt '98 jun sep dec mrt '99 jun sep dec mrt ' jun sep dec mrt '1 Verbruik Import 18 Centraal Bureau voor de Statistiek
Tabel 4.1 Kerngegevens: Papier- en grafische industrie Eenheid jaar kwartaal maand Ontwik- 1999 2 1999 2 2 21 keling 1) 4e kw. 1e kw. 3e kw. 4e kw. jan. feb. dec. jan. feb. 1995=1 % Omzet (waarde) 113,4 122,4 126, 114,8 119,6 132,1 14,7 11,1 126,1 114,3 112,7 2,3 binnenland 112,6 119,8 125,5 112,7 115,6 129,2 12,5 17,7 126,2 19,1 11,2 2,3 buitenland 115,6 129,4 127,4 12,4 13,3 139,7 11,4 116,5 125,8 128, 119,2 2,3 Ontvangen orders (waarde) 111,2 123,8 116, 12,6 121,4 125,7 11,8 118,2 16,9 128,5 116, -1,9 binnenland 1,4 11,3 15,6 17,8 16,2 112,7 98,4 16,1 94,1 114,3 14,3-1,7 buitenland 121,8 137,1 126,3 133,1 136,5 138,5 123,1 13, 119,6 142,4 127,5-2, Afzetprijs 95,8 11,2 96,9 98,7 12,1 13,4 98,5 98,8 13,3 15,2 15,2 6,5 binnenland 96,2 99,8 96,9 98,4 1,1 11,2 98,2 98,3 11,1 14,1 14,2 6, buitenland 95,1 13,4 97, 99,3 15,4 16,8 99, 99,4 16,9 16,9 16,7 7,3 Verbruiksprijs 91,3 1,7 93,8 96,6 12, 14,5 96,1 96,6 14,4 14,9 14,8 8,6 import 9,9 12,7 94,2 97,4 14,8 17,3 96,7 97,4 17,2 17, 16,9 9,7 Productie (volume gemiddelde dag) 112,7 115,1 12,7 16,9 18,4 122,8 99,8 15,9 132,9 96,2 16,3,4 Bruto toegevoegde waarde (bp, volume) 112,8 115,6 118,1 11,8 114,8 117,8 -,3 Aantal bedrijven 1 7,9 7,9 Uitgesproken faillissementen 1 69. 21 5 25. Aantal werkdagen 1 256 254 66 65 65 63 21 21 19 22 2 Energieverbruik PJ 42. 11 12.. 1) Laatst gepubliceerde maand t.o.v. vergelijkbare maand voorgaand jaar. Kwartaalcijfers laatst gepubliceerde kwartaal t.o.v. kwartaal voorgaand jaar. Stand per 1 januari. Tabel 4.2 Conjunctuurtest 1) gegevens: Papier- en grafische industrie Eenheid jaar kwartaal maand Gemidd. 1999 2 2 21 2 21 laatste 1e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. feb. mrt. feb. mrt. 12 mnd. Orderontvangst t.o.v. vorige maand 1 6 9-2 19-3 -1 7 26 4 11 4 binnenlandse markt 11 7 6-7 24 5 2 8 24 8 16 7 buitenlandse markt 8 3 17 14-1 -18-9 4 25-7 -4-1 Bedrijvigheid t.o.v. vorige maand 5 8 14-4 7 14-1 16 33 5 26 4 Bezettingsgraad 3) % 85,1 85,3 86,1 84,1 84,8 86, 86,5 85,4 Productiebelemmeringen 3) geen % 75 76 81 71 77 76 81 76 stagnatie a.g.v. onvoldoende vraag % 12 7 3 15 4 4 12 9 tekort aan arbeid % 7 1 8 7 12 12 3 9 te geringe productiecapaciteit % 1 2 4 3 2 1 overige belemmeringen % 5 5 4 4 5 8 4 5 Orderpositie 4) 89,5 1,8 99,8 11,5 12,1 99,9 97,1 99,1 11,8 97,5 96,1 1,6 Beoordelingen: orderontvangst -5-3 -3-2 1-9 -13-8 4-1 -16-4 orderpositie totaal -6-1 -3 3-4 -13-4 2-16 -16-2 orderpositie buitenland -6 5 9 12 1-1 -17 9 6-18 -13 productiecapaciteit 3 2-6 8 2 5-1 4 voorraden gereed product 5 1 3-1 1 2 3 2 2 6 1 1 Concurrentiepositie t.o.v. kw t-1 binnenlandse markt 1 5-3 -2 22 1-12 2 buitenlandse markt binnen Europese Unie -5 5-16 21 15-2 -23 3 buiten Europese Unie -4 4-1 1 1 6 2 5 Verwachting buitenlandse afzet komende 3 mnd 7 11 14 2 21 5-13 4 bedrijvigheid komende 3 mnd 12 5 23-14 25-15 14 34 17 2 19 2 verkoopprijs komende 3 mnd 13 2 27 19 23 9-12 25 33-13 -22 14 personeelssterkte komende 6 mnd -2-1 4-12 5 1 12 2 toe- of afname personeelssterkte % -,5 -,1 -,2 -,5,3,1,8,2 1) De vragen zoals ze in de Conjunctuurtestenquête worden gesteld, zijn te vinden in de alfabetische begrippenlijst. Verschil in percentage toegenomen / groot (+) en afgenomen / klein (-), tenzij anders vermeld. 3) Het kwartaalcijfer heeft betrekking op de laatste maand (verslagmaand) van het betreffende kwartaal. 4) Indices: juni 2=1. Industriemonitor 21/5 19
2 Centraal Bureau voor de Statistiek
Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofverwerkende industrie In februari 21 is het volume van de gemiddelde dagproductie met 3% toegenomen in vergelijking met februari 2. De bedrijvigheid is fors toegenomen en de orderontvangst is lager dan gebruikelijk voor deze tijd van het jaar. De orderpositie is verslechterd. Ondernemers verwachten voor het tweede kwartaal van 21 lagere verkoopprijzen en een lagere buitenlandse afzet dan het gemiddelde van de laatste 12 maanden. Volume gemiddelde dagomzet neemt toe In februari 21 is het volume van de gemiddelde dagproductie in de aardolie-, chemische, rubber- en kunststofverwerkende industrie met 3% toegenomen ten opzichte van februari 2. Het volume van de gemiddelde omzetwaarde op de binnenlandse markt is met 2,5% iets minder toegenomen dan die op de buitenlandse markt. Op de buitenlandse markt stijgt het volume van de gemiddelde dagomzet met 3,2%. De totale stijging in het volume van de gemiddelde dagomzet ligt in de genoemde periode met 2,7% iets lager dan de toename in de productie. De afzetprijzen in februari 21 liggen 9,4% hoger dan februari 2. Deze prijsstijging is met 1,1% voor de buitenlandse markt groter dan voor de binnenlandse markt. Op de binnenlandse markt is deze prijsstijging 7,3%. De verbruiksprijzen zijn in de genoemde periode met 6,8% iets minder toegenomen. Vergeleken met februari 2 stijgen de importprijzen met 5,7% Grote bedrijvigheid, matige orderontvangst De bedrijvigheid in de aardolie-, chemische, rubberen kunststofverwerkende industrie is in maart 21 fors toegenomen ten opzichte van een maand eerder. De ondernemers verwachten dat de bedrijvigheid voor het tweede kwartaal in 21 gelijk blijft. Gecorrigeerd voor seizoensinvloeden wordt een lichte groei van de bedrijvigheid verwacht. De toenemende bedrijvigheid in maart 21 lijkt vooral gevoed door een lichte toename in orderontvangst vanuit zowel de binnenlandse als de buitenlandse markt. Verder verwachten de ondernemers ook hogere verkoopprijzen te kunnen berekenen. Vanuit de binnenlandse markt is de orderontvangst weliswaar licht toegenomen, maar deze toename in de orderontvangst is gezien de tijd van het jaar erg beperkt gebleven. Dit betekent zelfs dat uit de seizoensgecorrigeerde cijfers een lichte afname van de orderontvangst valt af te leiden. Mede door de forse toename in de bedrijvigheid ligt de bezettingsgraad van de productie-installaties in maart 21 ongeveer een half procentpunt hoger dan in december 2 en is hiermee toegenomen tot 85,6%. Verder laten de kwartaalcijfers uit de jongste Conjunctuurtest zien dat de concurrentiepositie op de binnenlandse markt in de aardolie-, chemische, rubber- en kunststofverwerkende industrie in het eerste kwartaal van 21 licht is verslechterd. De concurrentiepositie op de buitenlandse markt is in diezelfde periode onveranderd gebleven. Orderpositie iets lager Voor de aardolie-, chemische, rubber- en kunststofverwerkende industrie als geheel is de orderpositie in maart 21 verslechterd ten opzichte van februari. Dit is gebruikelijk voor de tijd van het jaar. De daling is echter een fractie groter dan op basis van het gangbare seizoenspatroon kon worden verwacht. Hiermee leidt deze daling dan ook tot een lichte verslechtering van het ondernemersoordeel over de orderpositie. In de chemie neemt de orderontvangst toe. In de kunststofverwerkende industrie daarentegen is de orderontvangst onveranderd gebleven. In de chemie is een daling te zien van de hoeveelheid werk in voorraad en in de kunststofverwerkende industrie een wat kleinere stijging. Het oordeel van de ondernemers in de chemie over de orderpositie is verslechterd en bij de fabrikanten van kunststofproducten is sprake van een onveranderde beoordeling. In beide sectoren zijn de ondernemers echter minder tevreden dan gemiddeld over de laatste 12 maanden. Eerste kwartaal stabiel De verschillen tussen het eerste kwartaal in 21 en de twee kwartalen daarvoor zijn klein. De meest in het oog springende ontwikkelingen zijn positief te noemen. De uitkomsten geven namelijk aan dat mogelijke productiebelemmeringen kleiner worden en dat de bezettingsgraad toeneemt. In het eerste kwartaal van 21 zijn er geen ondernemers die een te geringe productiecapaciteit als belemmering aangeven. Daarentegen is onvoldoende vraag door iets meer ondernemers aangegeven als belemmerende productiefactor. Verwachtingen De verwachtingen van de ondernemers voor het tweede kwartaal in 21 ten aanzien van de buitenlandse afzet en de te berekenen verkoopprijs liggen lager dan in de laatste 12 maanden. Ze denken echter wel iets meer personeel nodig te hebben in de periode april tot en met september 21. Industriemonitor 21/5 21
Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofindustrie februari 1998 - februari 21 Procentuele ontwikkeling t.o.v. dezelfde periode voorgaand jaar (3-maands voortschrijdend gecentreerd gemiddelde) Omzet, afzetprijs en productie 6 % 5 4 3 2 1-1 -2 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Omzet Afzetprijs Productie Omzet 6 % 5 4 3 2 1-1 -2 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Binnenland Buitenland Afzetprijs 1 % 8 6 4 2-2 -4 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Binnenland Buitenland Verbruiks- en importprijs 1 % 8 6 4 2-2 -4 feb '98 mei aug nov feb '99 mei aug nov feb ' mei aug nov feb '1 Verbruik Import 22 Centraal Bureau voor de Statistiek
Tabel 5.1 Kerngegevens: Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofverwerkende industrie Eenheid jaar kwartaal maand Ontwik- 1999 2 1999 2 2 21 keling 1) 4e kw. 1e kw. 3e kw. 4e kw. jan. feb. dec. jan. feb. 1995=1 % Omzet (waarde) 12,7 161,6 136,8 149,8 166,9 171,8 137,2 146,5 149,1 16,9 156,7 7, binnenland 121,1 164,6 142,8 154, 173,9 173,4 139,3 152,7 152,7 16, 16, 4,7 buitenland 12,5 16, 133,8 147,7 163,4 171, 136,1 143,3 147,2 161,3 155,1 8,2 Afzetprijs 14,9 14,3 118,4 128,9 145,1 15,3 124,5 129,2 144, 139,2 141,3 9,4 binnenland 18, 139,7 12,3 129,8 144, 15,1 125,4 13,2 146,7 141, 139,7 7,3 buitenland 13,8 14,5 117,8 128,6 145,6 15,4 124,1 128,8 143,1 138,6 141,8 1,1 Verbruiksprijs 112,4 166,1 135,9 152,1 173, 181,1 145,6 155,3 165,2 158,7 165,9 6,8 import 116, 18,9 145,2 164,9 189,2 197,6 156,7 169,4 174,2 166,6 179, 5,7 Productie (volume gemiddelde dag) 16,2 111,3 15,4 11,6 19,4 11,7 14,3 113,2 11,7 18,4 116,7 3, Bruto toegevoegde waarde (bp, volume) 16,3 111,3 18,1 11,3 111,8 111,5 3,1 Aantal bedrijven 1 2,2 2,2 Uitgesproken faillissementen 1 25. 5 1 6. Aantal werkdagen 1 256 254 66 65 65 63 21 21 19 22 2 Energieverbruik PJ 823. 211 21.. 1) Laatst gepubliceerde maand t.o.v. vergelijkbare maand voorgaand jaar. Kwartaalcijfers laatst gepubliceerde kwartaal t.o.v. kwartaal voorgaand jaar. Stand per 1 januari. Tabel 5.2 Conjunctuurtest 1) gegevens: Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofverwerkende industrie Eenheid jaar kwartaal maand Gemidd. 1999 2 2 21 2 21 laatste 1e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. feb. mrt. feb. mrt. 12 mnd. Orderontvangst t.o.v. vorige maand 7 6 2 7-5 1 5 17 34 3 3 5 binnenlandse markt 7 5 21 15-7 -8 5 22 38 15 4 4 buitenlandse markt 7 6 2 4-6 4 3 16 32-5 4 4 Bedrijvigheid t.o.v. vorige maand 5 5 9 2 8 1 7 8 19-5 24 4 Bezettingsgraad 3) % 84,9 84,9 86, 84,1 84,5 85, 85,6 84,8 Productiebelemmeringen 3) geen % 83 79 79 76 79 83 85 81 stagnatie a.g.v. onvoldoende vraag % 8 5 4 5 5 4 8 6 tekort aan arbeid % 4 6 7 6 5 4 3 5 te geringe productiecapaciteit % 2 4 3 5 3 4 3 overige belemmeringen % 4 7 7 8 8 5 4 6 Orderpositie 4) 98,3 1, 99,5 1,1 1,1 1,5 1,1 1, 1,6 1,2 99,4 1,3 Beoordelingen: orderontvangst -2 1 4 2-1 -5 3 9-7 -8 orderpositie totaal -3 5 5 4 5 7-1 5 4-6 5 orderpositie buitenland -2 8 6 1 1 7-1 6 7-1 -8 8 productiecapaciteit 3-6 -3-9 -5-5 2-4 voorraden gereed product 4-3 -6-1 -3 5 2-2 5 7-2 Concurrentiepositie t.o.v. kw t-1 binnenlandse markt -2-5 -7-13 1-7 -7 buitenlandse markt binnen Europese Unie 1 3-2 4 9 3 buiten Europese Unie 5 2 2 8 7 2 5 Verwachting buitenlandse afzet komende 3 mnd 7 13 11 17 11 13 2 11 bedrijvigheid komende 3 mnd 6 8 3 11 13 5 6 8-4 9 2 8 verkoopprijs komende 3 mnd 8 19 2 23 16 19 8 17 23 1 13 17 personeelssterkte komende 6 mnd -12-1 -1 1 1 toe- of afname personeelssterkte % -1,1 -,4 -,5 -,4 -,3 -,2,3 -,2 1) De vragen zoals ze in de Conjunctuurtestenquête worden gesteld, zijn te vinden in de alfabetische begrippenlijst. Verschil in percentage toegenomen / groot (+) en afgenomen / klein (-), tenzij anders vermeld. 3) Het kwartaalcijfer heeft betrekking op de laatste maand (verslagmaand) van het betreffende kwartaal. 4) Indices: juni 2=1. Industriemonitor 21/5 23
24 Centraal Bureau voor de Statistiek
Metaal-, elektronische en transportmiddelenindustrie Met een volumegroei van de bruto toegevoegde waarde van 5% in 2 scoort deze branche de hoogste toename binnen de industrie. In februari 21 stijgt het volume van de gemiddelde dagproductie weer in vergelijking met februari 2. In maart blijft de bedrijvigheid en de orderontvangst stabiel ten opzichte van februari. De ontevredenheid binnen de branche neemt echter toe. Voor het tweede kwartaal verwachten de ondernemers een lichte toename van de bedrijvigheid bij een stabiele buitenlandse afzet. Bruto toegevoegde waarde stijgt Het volume van de bruto toegevoegde waarde neemt in het vierde kwartaal van 2 met bijna 4% toe, vergeleken met hetzelfde kwartaal van 1999. Dit is iets meer dan de 3,6% groei die in het derde kwartaal van vorig jaar is gemeten. In het eerste en tweede kwartaal was de volumegroei respectievelijk 5% en bijna 7,5%. Voor het gehele jaar 2 komt de toename van het volume van de bruto toegevoegde waarde uit op 5%. Hiermee heeft deze branche de hoogste groei binnen de industrie. Productie stijgt in februari In februari 21 ligt het volume van de gemiddelde dagproductie bijna 3% hoger dan in februari vorig jaar. In januari was het volume van de gemiddelde dagproductie nog nagenoeg gelijk aan dat van januari 2. Bedrijvigheid en orders stabiel Vergeleken met februari van dit jaar is in maart sprake van een stabilisatie van de bedrijvigheid. Wel ligt de bezettingsgraad van het machinepark ruim een half procentpunt hoger dan in december. Van stagnatie in de productie door te geringe productiecapaciteit is echter geen sprake. Gelet op de verwachte afzetontwikkeling achten de fabrikanten hun productiecapaciteit voldoende. Opmerkelijk is dat het percentage bedrijven dat productiebelemmeringen heeft door een gebrek aan geschikt personeel halveert. Daarentegen verdubbelt dat voor onvoldoende vraag. De waarde van de totale orderontvangst wijkt in maart nauwelijks af van die in februari. Gelet op de tijd van het jaar is dit wat minder dan verwacht had mogen worden. De bedrijvigheid en de orderontvangst lijken elkaar in evenwicht te houden, want ook de index van de orderpositie blijft nagenoeg gelijk. Omzet blijft gelijk in februari Ten opzichte van februari vorig jaar is de omzet in februari 21 nagenoeg gelijk gebleven. De omzet op de binnenlandse markt daalt gering, maar dit wordt gecompenseerd door een kleine toename van de export. Februari telt in 21 echter een werkdag minder dan in 2. Daar staat tegenover dat de afzetprijzen gestegen zijn. Na verrekening van deze effecten resulteert een stijging van het volume van de gemiddelde dagomzet van bijna 3%. Orderontvangst daalt in februari De waarde van de buitenlandse orderontvangst is in februari 21 ruim 9% lager dan in februari vorig jaar. Ook de orderontvangst uit Nederland neemt af, maar hier is de daling geringer. Per saldo daalt de waarde van de totale orderontvangst met ruim 6% ten opzichte van februari 2. Ontevredenheid neemt toe In maart zijn de ondernemers minder tevreden dan in februari. De tevredenheid over zowel de orderontvangst als de orderpositie neemt af. Ook vinden iets meer fabrikanten hun voorraad gereed product te groot. Verwachtingen Voor het tweede kwartaal verwachten de ondernemers een lichte toename van de bedrijvigheid. Dit is overigens gebruikelijk voor de tijd van het jaar. Verder verwachten ze dat de buitenlandse afzet zich op het huidige niveau stabiliseert. Ook de verkoopprijzen zullen volgens de ondernemers in de genoemde periode nauwelijks wijzigen. Industriemonitor 21/5 25