Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Wat is er lastig aan Engels?... 5 3. Algemene studie tips... 6 4. Woordjes leren... 7 5. Spelling... 10 6. Online overhoorprogramma s... 12 7. Grammatica... 16 8. Lees- en luistervaardigheid. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 9. Handige websites... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2
1. Inleiding Beste leerling van het Calvijn, Als je deze gids hebt gekregen dan is dat waarschijnlijk omdat je een (voorlopige) dyslexie-verklaring hebt. Het is dan mogelijk dat je het lastig vindt om een vreemde taal te (gaan) leren. De bedoeling van deze gids is om je voor te bereiden op de verschillende manieren waarop je een vreemde taal kunt leren en om veel voorkomende problemen bij (dyslectische) leerlingen voor te zijn. Er staan vooral veel tips in die je kunt uitproberen bij het oefenen en aanleren van Engels, Frans en Duits, zodat je misschien minder last zult hebben van je dyslexie. Let op: Deze gids staat los van het dyslexie-protocol, waarin je rechten en plichten en de hulpmiddelen staan beschreven! In deze gids worden veel tips gegeven voor lees- en luister-vaardigheid, het leren van woordjes, spelling en grammatica. Probeer uit wat voor jou het beste werkt, want iedereen leert op zijn eigen manier. Dat kost dus tijd en moeite en dat betekent dat het van jou dus extra inzet en doorzettingsvermogen vereist. Maar, als het goed is, zal je er ook veel profijt van hebben en kan het je veel frustratie schelen. Het hoeft zeker niet zo te zijn dat je voor alle talen hulp nodig hebt. Misschien ben je juist heel goed in Duits en Frans en heb je alleen moeite met spelling bij Engels. Dat is voor iedereen, dyslectisch of niet, anders. Realiseer je dat je iedere taal kunt leren door veel te oefenen. Ook als je dyslectisch bent! 3
Naast de tips staan er ook veel links in naar handige websites. Het internet staat vol met mogelijkheden om de talen te oefenen en er komen dagelijks nieuwe sites bij, maar door het grote aanbod kan het lastig zijn om websites te vinden die passen bij wat jij nodig hebt. Helaas kan het ook zo zijn dat websites verdwijnen en de informatie uit deze gids niet meer actueel is. Mocht je, ondanks deze gids, toch tegen problemen aanlopen aarzel dan niet om dat te bespreken met je mentor. Bewaar deze gids, zodat je de tips nog eens over kunt lezen als het nodig is. 4
2. Wat is er lastig aan Engels? Engels is de meest gesproken taal ter wereld. Ook in Nederland horen en zien we de Engelse taal overal om ons heen; in muziek, films, tv-series, in reclame en op het internet. Het Nederlands kent ook veel woorden die overgenomen zijn uit het Engels, zoals T-shirt en jeans. Dat wil helaas niet zeggen dat Engels ook een makkelijke taal is, integendeel. Wat het Engels vooral lastig maakt is de onregelmatige spelling. Woorden die qua spelling erg op elkaar lijken worden vaak totaal anders uitgesproken. Kijk naar het onderstaande filmpje op Youtube dan zie je wat we bedoelen: http://www.youtube.com/watch?v=y-gdovblvea Wist je dat... veel Engelsen zelf ook problemen hebben met spelling? Er zijn zelfs twee keer zo veel Engelstalige dyslecten dan Nederlands- of Franstalige! In Duitsland zijn er juist weer veel minder dyslecten dan in Nederland. Hoe onregelmatiger de spelling, hoe meer mensen last hebben van dyslexie! 5
3. Algemene studie tips Richt je aandacht vooral op dingen die wél goed gaan, dat geeft je meer zelfvertrouwen! Als je bijvoorbeeld wel goed bent in luisterteksten dan kun je daarmee extra oefenen door bijvoorbeeld je favoriete televisieprogramma in de vreemde taal te kijken. Je luistervaardigheid wordt dan nog beter en bovendien wordt je woordenschat dan ook groter en leer je automatisch de grammatica, omdat je dan weet hoe het hoort te klinken. Hier heb je dan weer extra voordeel van bij het spreken, schrijven en lezen. Probeer je hobby s of andere dingen die je leuk vindt te koppelen aan de talen. Hou je van muziek? Lees dan songteksten van artiesten die je leuk vindt, zing mee met de liedjes en probeer de songteksten te vertalen, zodat je weet waar ze over gaan. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor het spelen van computerspelletjes waarin veel Engels gesproken wordt. 6
4. Woordjes leren Het leren van woordjes is erg belangrijk als je een taal gaat leren. Hoe groter je woordenschat in een taal, hoe beter je gesproken en geschreven teksten kunt begrijpen. Toch blijkt vaak dat geleerde woordjes niet lang blijven hangen. Dit heeft vaak te maken met de manier waarop je de woordjes leert. Leer kleine hoeveelheden woordjes per keer en herhaal die regelmatig. Dit heeft meer effect dan veel woordjes in 1 keer leren! Er zijn heel veel manieren om woordjes uit je hoofd te leren, maar als je moeite hebt met het onthouden van de woorden kun je baat hebben bij het volgende stappenplan: 1. Uitspraak. Het is belangrijk dat je weet hoe een woord uitgesproken wordt. Online overhoor programma s zoals www.wrts.nl kun je zodanig instellen dat je ook de uitspraak kunt beluisteren. Zeg ieder woord een paar keer na. Met behulp van deze internetsite kun je ook zelf woordjes of hele teksten uit laten spreken in de taal van je keuze: http://www.acapela-group.com/text-to-speech-interactivedemo.html 2. Betekenis. Probeer de betekenis van het woord te raden. Liefst met behulp van de voorbeeldzin uit je boek. 3. Visualiseren. Probeer de betekenis van het woord te visualiseren. Bijvoorbeeld: House = huis = Bicyclette = fiets = 7
4. Woordsoort. Wat voor soort woord is het? Een werkwoord, een zelfstandig naamwoord etc. 5. Leer het woord (NL-EN / NL-FR / NL-DU) 6. Spelling Oefen de spelling door het woord over te schrijven. (zie hst. 5 en 6) en laat dit controleren, zodat je het niet fout aanleert! 7. Spellingsuitspraak Spreek het woord uit zoals het geschreven wordt en daarna zoals het uitgesproken wordt. 8. Doen! Doe iets met de woordenlijsten die je moet leren: Maak een mindmap Een schema waarop je de woorden op een logische manier rangschikt. Zoek synoniemen (woorden met dezelfde betekenis) Bijvoorbeeld: (En) moeilijk = difficult, hard, tough (Du) Maar = aber, doch, sondern (Fr) Mooi = joli, beau Zoek tegenstellingen bij elkaar. Bijvoorbeeld:(En) old - young, (Du) alt - jung, (Fr) âgé - jeune Maak een memoryspel met op het ene kaartje het Engelse/ Franse of Duitse woord en op het andere de Nederlandse vertaling. Je kunt dit ook digitaal maken met geluiden en afbeeldingen met behulp van een online memory maker: http://mediageletterdheid.slo.nl/lessen/slo/ik _jij/memory/memorymaker.exe/ 8
Kijk naar verschillen en overeenkomsten tussen talen. Voorbeeld: Het Nederlandse woord fiets lijkt totaal niet op het Engelse bicycle, maar dat lijkt wel weer erg veel op het Franse bicyclette. Maak ezelsbruggetjes. Het maakt niet uit of ze ergens op slaan. Het gaat erom dat jij ze dan beter kunt onthouden. Voorbeelden van ezelsbruggetjes: Duits: arts = Arzt -> ARie Zet Thee Duits: nu = jetzt -> JET Zet Thee Engels: zonder = without -> denk aan wit hout Engels: een vlieg (zst.nw) = a fly vliegen (ww) = to fly Frans: wat is dat/dit? = qu est ce que c est -> 3 2 (3 woorden staan er twee maal in: que, est en ce) Frans: groen = vert -> een erwt it groen en vert v=ert) www.ezelsbruggetje.nl Wat voor emotie roept een woord bij je op? Negatief of positief? In wat voor situatie kun je het woord gebruiken? (school, familie, winkel, werk, feest, vervoer, vakantie, dierentuin, thuis, politiebureau etc.) Let op: Hoe meer verschillende dingen je met de woorden uit de woordenlijsten doet, hoe beter en langer je ze zult onthouden! 9
5. Spelling De spelling van de woorden kun je oefenen door met de hand de woordjes over te schrijven of door een online overhoorprogramma te gebruiken (zie hst. 6). Oefen je het liefst met pen en papier dan kun je de onderstaande Flapmethode volgen: 1.Geef jezelf eerst een instapdicteetje en controleer jezelf (of laat iemand anders dat doen). Met de woorden die fout gingen ga je oefenen. 2.Schrijf op een dwarsliggend vel papier de Nederlandse vertaling van de woorden waarin je spellingsfouten maakte. Maak een kolom langs deze lijst. 3.Kijk naar de Engelse, Franse of Duitse vertaling en bedenk het volgende: -Kun je het woord in stukjes verdelen? Is er een stukje dat je al kent? Als dat zo is schrijf je in de kolom: STUKJE. -Ken je een kapstokwoord? Als dat zo is, schrijf je dat in de kolom. -Zit er een spellingsregel in? Als dat zo is, schrijf je REGEL in de kolom. -Kun je een ezelsbrug gebruiken? Als dat zo is, schrijf je EZEL in de kolom. -als geen van deze vier mogelijkheden lukken, dan onthoud je de lastige letters op een rijtje. In dat geval schrijf je LETTERS in de kolom. Uiteraard kun je per woord meerdere aanwijzingen opschrijven! 4.Je maakt nu een vouw rechts van de kolom. Achter de vouw schrijf de je Engelse woorden. Maak gebruik van de aanwijzingen in de kolom. Controleer jezelf en zet een kruis voor het Nederlandse woord dat je niet goed in het Engels hebt opgeschreven. 5.Vouw de eerste rij Engelse woorden verticaal weg. Vouw het blad daarna achter de Engelse woorden zo terug dat ze onzichtbaar zijn. Schrijf nu alleen achter de aangekruiste woorden de Engelse woorden op. 6.Controleer en zet opnieuw een kruis voor het Nederlandse woord dat je niet goed had in het Engels. Let op: dit lijkt misschien ingewikkeld of veel werk, maar dat valt reuze mee! Voor uitleg over de verschillende spellingsregels (Engels): http://wp.digischool.nl/engels/oefenen/schrijven /spelling-en-leestekens/ 10
6. Online overhoorprogramma s Er bestaan veel online overhoorprogramma s hieronder volgt een aantal gratis programma s. Probeer er een paar uit, zodat je weet welke je fijn vindt werken. www.wrts.nl: Gebruik bestaande óf maak Nieuwe woordenlijsten. Luister naar de uitspraak. Overhoor jezelf..www.quizlet.com Leer bestaande woordenlijsten Maak je eigen woordenlijsten Voeg plaatjes toe. Luister naar de uitspraak. Speel spelletjes. Overhoor jezelf. Uitproberen? Klik op de link en kies: English vocabulary 1 gemaakt door sandra12345 op 24-06-2012, dan zie je een voorbeeld. Het wachtwoord voor deze woordenlijst is calvijn. www.drillster.com Maak zelf lijsten. Multiple choice vragen Herhaalt de stof, zodat je het niet meer vergeet Andere bekende overhoorprogramma s zijn o.a. Overhoor en Teach2000. De meeste programma s zijn ook als App verkrijgbaar, zodat je ze overal en altijd kunt oefenen. (mits je geschikte apparatuur hebt) 11
7. Grammatica Het onthouden van grammatica regels is soms erg lastig en vaak moet je rijtjes uit je hoofd leren, zoals onregelmatige werkwoorden of naamvallen bij Duits. Onregelmatige werkwoorden Het Engels kent veel onregelmatige werkwoorden en die lijst staat achterin je boek op alfabetische volgorde. Deze lijst is bedoeld om snel een werkwoord op te zoeken. Voor het uit je hoofd leren van deze werkwoorden kun je beter een andere volgorde aanhouden. Je kunt groepjes maken van werkwoorden die op een vergelijkbare manier vervoegd worden. Groep 1: alle drie de vormen zijn hetzelfde: To let - let - let To bet - bet - bet Groep 2: de eerste vorm wijkt af van de 2e en 3 e : To fight - fought - fought To buy - bought - bought Groep 3: alle vormen zijn verschillend: To take - took - taken To shake - shook - shaken Je kunt nog meer groepjes maken en je kunt werkwoorden die rijmen ook bij elkaar zetten. Daardoor maak je het voor jezelf zo makkelijk mogelijk om te onthouden. Grammaticaregels alleen maar uit je hoofd leren heeft weinig zin. Je moet ze vooral kunnen toepassen en dat kun je alleen als je de grammatica veel oefent. Op internet zijn vele sites te vinden waarop je kunt oefenen. 12
Hieronder volgt een aantal websites: http://www.verbuga.eu/mise/mise.html Op deze site kun je werkwoorden in alle talen oefenen. Meervoudsvormen Engels oefenen: http://www.bbc.co.uk/skillswise/game/en16p lur-game-plural-fishing Afkortingen Engels oefenen: http://www.bbc.co.uk/skillswise/english/g ames 13
Verschillende Engelse grammaticaregels oefenen: http://wp.digischool.nl/engels/oefene n/grammatica/ Wil je nog eens extra uitleg? Ga dan naar de volgende website voor uitleg door een virtuele leraar: http://bijlesengels.nl/ Grammatica Duits oefenen: http://members.ziggo.nl/ynahon/oefeningenklas 2.html http://www.duits.de/vaklokaal/oefenen/grammati ca/index.php 14
Grammatica Frans oefenen: http://atc.atscholen.nl/websites/frans/leer-frans-1hv.html http://wp.digischool.nl/frans/grammatica/ 15
8. Lees- en luistervaardigheid Door veel te lezen word je snel beter in de taal. Niet alleen omdat je de teksten dan beter begrijpt, maar ook doordat je vanzelf nieuwe woorden oppikt en de grammatica op een natuurlijke manier oefent. Als je niet graag leest of moeite hebt met lezen kunnen luister-boeken, interactieve boeken en internetsites een uitkomst bieden. Op school, de bibliotheek en op internet zijn luisterboeken te vinden. Het grote voordeel van deze boeken is dat je de tekst hoort en je de woorden sneller zult herkennen. Het is wel belangrijk dat je meeleest met de tekst die voorgelezen wordt. https://www.burlingtonbooks.com/spain/page.aspx?pa geid=409 Op internet zijn ook interactieve boeken en verhalen te vinden. De tekst wordt dan voorgelezen en verschjint dan vaak tegelijkertijd op het scherm. De bewegende beelden, geluiden en muziek maken het daarbij een stuk leuker en makkelijker. Rockford s Rock Opera is ook als App verkrijgbaar. De eerste 4 hoofdstukken zijn gratis. http://www.rockfordsroc kopera.com/readalong/ch apter1/ 16
Korte, interactieve verhalen die je online kunt vinden: http://www.angelawessling.com/multimedia.htm http://www.britishcouncil.org/kids-stories-coldplanet-popup.htm http://www.britishcouncil.org/kids-storieslucky-envelope-popup.htm http://learnenglishkids.britishcouncil.org/fr/sh ort-stories 17
Op de site van Mary Glasgow vind je onder andere vele geschikte teksten die voorzien zijn van een audio fragment. Dit gedeelte van de site is vrij te bezoeken. Andere pagina s zijn alleen voor abonnees. Lees en luister naar actuele nieuwsberichten speciaal voor jongeren op alle niveaus en in alle talen! http://maryglasgowplus.com/students/f eatures 18