Klimaat(les)marathon Leren voor en over het klimaat
INTERNATIONALE KLIMAATONDERHANDELINGEN: WOORDEN, WOORDEN, WOORDEN? Bernard Mazijn Universiteit Gent én Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling vzw.
INHOUD 1. Proloog een milieuverdrag 2. Het Klimaatverdrag 3. Het Kyoto Protocol 4. Klimaatverdrag? Kyoto Protocol? Wat na 2012? 5. Klimaatonderhandelingen. Wordt vervolgd? 6. Het Akkoord van Parijs 7. Epiloog duurzame ontwikkeling! af en toe een intermezzo 20 maart 2019 3
PROLOOG - EEN MILIEUVERDRAG HOE KOMT HET TOT STAND? Hoe komt een multilateral environmental agreement tot stand? De wetenschappers nemen contact. De beleidsverantwoordelijken onderhandelen. Feest! Goedkeuring en ondertekening. Het parlement gaat akkoord: ratificatie. Het verdrag wordt van kracht. Euh we trekken ons terug. 20 maart 2019 4
PROLOOG - EEN MILIEUVERDRAG OP WELK BELEIDSNIVEAU KOMT HET TOT STAND? MONDIAAL CONTINENTAAL FLUVIAAL PROCESSEN Huishouding van energie en straling Beweging van lucht Beweging van water AFVAL Gasvormig Gasvormig Vloeibaar PROBLEMEN Broeikaseffect Aantasting van ozonlaag Verzuring Zomerse smog Kernongevallen Vermesting Verspreiding BELEIDSNIVEAU Internationaal Europees Grensoverschrijdend (FR, BE, NL) 20 maart 2019 5
HET KLIMAATVERDRAG WANNEER WERD HET AFGESLOTEN? VN-Conferentie inzake Milieu en Ontwikkeling (Rio de Janeiro, 1992): Verklaring van Rio de Janeiro, met heel wat principes. Agenda 21, een actieprogramma voor de 21 ste eeuw. Verdrag inzake biodiversiteit. Bossenverklaring. Raamverdrag inzake klimaatverandering. 20 maart 2019 6
HET KLIMAATVERDRAG WIE ONDERHANDELT? 20 maart 2019 7
HET KLIMAATVERDRAG WAT IS HET VERBAND MET IPCC? Bron: www.grida.no 20 maart 2019 8
INTERMEZZO I HET AR VAN HET IPCC (1) Hoe komt een IPCC assessment report (AR) tot stand? De voltallige vergadering beslist over de inhoudstafel. Het bestuur duidt top-wetenschappers aan als auteur. Deze auteurs evalueren alle literatuur: Ontwerp 1! beoordeling door andere experten; Ontwerp 2! beoordeling door andere experten en regeringsvertegenwoordigers; Ontwerp 3! beoordeling van samenvatting door regeringsvertegenwoordigers. De goedkeuring door voltallige vergadering van rapport en van samenvatting, na discussie tussen auteurs en regeringsvertegenwoordigers. Bron: Jean-Pascal van Ypersele 20 maart 2019 9
INTERMEZZO I HET AR VAN HET IPCC (2) Bron: Jean-Pascal van Ypersele 20 maart 2019 10
INTERMEZZO I OP SOCIALE MEDIA Artist: Banksy 20 maart 2019 11
HET KLIMAATVERDRAG WAT IS DE STRUCTUUR VAN UNFCCC? Bron: www.grida.no 20 maart 2019 12
HET KLIMAATVERDRAG EVEN SAMENVATTEN (1) Doelstelling: stabiliseren van broeikasgassen in de atmosfeer op een veilig niveau. Voorzorgsprincipe. Principe van de gemeenschappelijke maar gedifferentieerde verantwoordelijkheden : Industrielanden (Annex I): emissies in 2000 terug op niveau van 1990; Industrielanden (Annex II) helpen ontwikkelingslanden met geld en technologie Ontwikkelingslanden (non-annex I) eerst en vooral: armoedebestrijding. Iedereen rapporteert. 20 maart 2019 13
HET KLIMAATVERDRAG EVEN SAMENVATTEN (2) Annex I: Industrielanden: Voornamelijk OESO-landen. Incl. Economies in Transition. Nemen de leiding in Climate Change Mitigation. Annex II: Industrielanden, maar zonder Economies in Transition : Voorzien in bijkomende financiële middelen. Overdracht van milieuvriendelijke technologieën naar ontwikkelingslanden. Non-Annex I - landen: Ontwikkelingslanden. 20 maart 2019 14
HET KYOTO PROTOCOL EVEN SAMENVATTEN (1) Annex I-landen reduceren emissies in periode 2008-2012 met gemiddeld 5 % t.o.v. 1990/1995 voor 6 gassen tezamen. Beperkte aftrek voor bosaanplant ( sinks ). Differentiatie tussen landen (EU: -8%; VS: -7%; Japan: -6%; Rusland: 0%; Australië: +8% ). Flexibele marktmechanismen, maar vooral maatregelen in eigen land nemen. Economische effecten op OPEC zo klein mogelijk. 20 maart 2019 15
HET KYOTO PROTOCOL EVEN SAMENVATTEN (2) De flexibele marktmechanismen: Joint Implementation (JI) Annex I-landen kunnen gezamenlijk projecten opstarten en de reductie van de uitstoot elk op hun rekening schrijven. Clean Development Mechanism (CDM) Annex I-landen kunnen projecten opstarten in Non-Annex I-landen en de reductie van de uitstoot op hun rekening schrijven Emission Trading (ET) Annex I-landen kunnen reductie van uitstoot kopen en verkopen op de internationale markt 20 maart 2019 16
HET KYOTO PROTOCOL DE DETAILS REGELEN President George W. Bush Jr. van de VS, begin 2001: Kyoto is death. Zweden en België, voorzitters van de EU in 2001, ondernemen Marco Polo-reis. Toch overeenstemming over uitvoering eind 2001... in Marrakesh: Compensatie door sinks wat verruimd Onbeperkt gebruik van de flexibele marktmechanismen Boete op niet naleving in volgende periode Veel hot air in Rusland, Oekraïne en Kazakstan Extra fondsen voor ontwikkelingslanden Protocol wordt van kracht op 16 februari 2005; 184 landen aangesloten verantwoordelijk voor bijna 2/3 van de uitstoot. 20 maart 2019 17
INTERMEZZO II SITUATIE ROND +/- 2000 Mitigation [Adaptation] 20 maart 2019 18
INTERMEZZO II SITUATIE ROND +/- 2005 Globale actie Duurzame ontwikkeling en nationale omstandigheden Investeringen en financiering Mitigation Adaptation Technologie 20 maart 2019 19
HET KLIMAATVERDRAG / HET KYOTO PROTOCOL WAT NA 2012? (1) Verdrag of Protocol?! Wat met de VS?! En zoals steeds wat met Rusland? Verantwoordelijkheid van de groeilanden (China, India, Brazilië)?! Rekening houden met effecten en aanpassing?! 20 maart 2019 20
INTERMEZZO III WAT MET GROEILANDEN? (1) Bron: www.wri.org 20 maart 2019 21
INTERMEZZO III WAT MET GROEILANDEN? (2) Bron: Oxfam 20 maart 2019 22
Opmerking. Het budget van de Verenigde Naties, drie categorieën: werkingsmiddelen; middelen voor vredesoperaties; vrijwillige bijdragen. 20 maart 2019 23
HET KLIMAATVERDRAG / HET KYOTO PROTOCOL WAT NA 2012? (2) 2002 New Delhi (COP 8) Post 2012 nog steeds taboe Focus van mitigation naar adaptation 2003 Milaan (COP 9) 2004 Buenos Aires (COP 10) Post-2012: organisatie van Seminar of Governmental Experts! mocht niet leiden tot onderhandelingen Buenos Aires programme of work on adaptation 20 maart 2019 24
HET KLIMAATVERDRAG / HET KYOTO PROTOCOL WAT NA 2012? (3) 2005 Montreal (COP 11 / CMP 1) Kyoto Track (AWG)! Ad Hoc Working Group on Further Commitments for Annex I parties.! officieel onderhandelingsproces. Convention Track = 4 informele workshops over 2 jaar ( Dialogue )! mocht niet leiden tot onderhandelingen. 2006 Nairobi (COP 12 / CMP 4) 2007 Bali (COP 13 / CMP 3) Bali Action Plan! start officieel onderhandelingsproces post-2012 globaal. 20 maart 2019 25
We all came with high expectations. The world is watching us. We left a seat for every country. We asked for leadership and there is an old saying: If you re not willing to lead, then get out of the way. I would ask the United States: we ask for your leadership. We seek your leadership, but if for some reason you re not willing to lead, leave it to the rest of us; please, get out of the way. Kevin Conrad, ambassador and special envoy for the environment and climate change for PNG at the UN climate negotiations in Bali (2007) 20 maart 2019 26
INTERMEZZO IV EEN DAG TIJDENS DE ONDERHANDELINGEN (1) 6h30 7h30 7h30 8h30 8h30 10h00 10h00 - Wekker gaat af, je neemt een douche, gaat ontbijten en grabbelt alles bijeen Coördinatievergadering van de Belgische delegatie Coördinatievergadering van de Europese Unie Internationale onderhandelingen s Middag eet je vlug een sompige sandwich, s Avonds ben je blij als je voor 22h00 aan tafel zit voor een deftige maaltijd. Twee tot drie weken aan een stuk, enkel op zondagvoormiddag heb je vrij. 20 maart 2019 27
INTERMEZZO IV DE 10 % - REGEL Conferentie van de Partijen, een voorbeeld: 15 000 aanwezigen (stakeholders allerhande), 15 000 1500 150 waarvan 1500 onderhandelaars (ambtenaren, experten ), van wie 150 toponderhandelaars (ministers et al.). 20 maart 2019 28
INTERMEZZO IV WOORDEN, WOORDEN, WOORDEN? 20 maart 2019 29
HET KLIMAATVERDRAG EN/OF HET KYOTO PROTOCOL? WORDT VERVOLGD? (1) Hoeveel moet de uitstoot van broeikasgassen worden verminderd en tegen wanneer? Wat zijn de beste maatregelen om dit aan te pakken? Welke instellingen en mechanismen nemen welke specifieke taken op zich? Binnen of buiten UNFCCC? Welk land mag nog wat uitstoten? Enz. 20 maart 2019 30
HET KLIMAATVERDRAG EN/OF HET KYOTO PROTOCOL? WORDT VERVOLGD? (2) 1. Limiet voor de gemiddelde temperatuurstijging op aarde! 2⁰C 2. Stabilisatie van de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer! 450 CO 2 eq. 3. Doelstelling op middellange termijn (2020)! 25-40% onder niveau van 1990, door Annex I-landen 4. In welk jaar de max. uitstoot ( peak )?! 2010-2020 5. Doelstelling op lange termijn (2050)! 50% onder niveau van 1990, 80-95% door Annex I-landen 20 maart 2019 31
HET KLIMAATVERDRAG EN/OF HET KYOTO PROTOCOL? WORDT VERVOLGD? (3) Na 2007 het wordt dringend, want post-2012 komt dichterbij De VS, een van de belangrijkste vervuilers, doet niet mee De uitstoot van groeilanden (China, India, Brazilië ) is snel aan het stijgen De armste en meest kwetsbare landen ondergaan al effecten van klimaatverandering en hebben hulp nodig Alle hoop was gericht op de COP 15 in Kopenhagen (2009), maar 20 maart 2019 32
HET KLIMAATVERDRAG EN/OF HET KYOTO PROTOCOL? WORDT VERVOLGD? (4) 20 maart 2019 33
HET KLIMAATVERDRAG EN/OF HET KYOTO PROTOCOL? WORDT VERVOLGD? (5) 2010 UNFCCC COP 17 te Cancun 2011 UNFCCC COP 18 te Durban 2013 UNFCCC COP 19 te Doha 2014 UNFCCC COP 20 te Lima 2015 UNFCCC COP 21 te Paris 20 maart 2019 34
HET KLIMAATVERDRAG EN/OF HET KYOTO PROTOCOL? WORDT VERVOLGD? (6) 20 maart 2019 35
HET AKKOORD VAN PARIJS DE ELEMENTEN (1) Lange termijn doelstellingen voor mitigation Vijfjarige cycli voor actie Vijfjarige diepgaande globale stand van zaken Adaptation Loss and damage Financiering Transparantie Capacity-building Wettelijk akkoord 20 maart 2019 36
HET AKKOORD VAN PARIJS DE ELEMENTEN (2) Bron: www.wri.org 20 maart 2019 37
DE KLIMAATONDERHANDELINGEN WORDEN VERVOLGD? 2016 UNFCCC COP 22 te Marrakesh 2017 UNFCCC COP 23 te Bonn 2018 UNFCCC COP 24 te Katowice 2019 UNFCCC COP 25 te Santiago de Chile Stap voor stap wordt vooruitgang geboekt om de details te regelen van het Akkoord van Parijs 20 maart 2019 38
DE KLIMAATONDERHANDELINGEN IS ER EEN ALTERNATIEF? Artist: Isaac Cordal 20 maart 2019 39
STRIJD TEGEN KLIMAATVERANDERING BINNEN EEN CONTEXT VAN DUURZAME ONTWIKKELING! een samenleving ontwikkelt zich sociaal en economisch in een leefomgeving. Deze ontwikkeling wordt gestuurd door vormen van politieke organisatie. Daarenboven wordt een maatschappij samengehouden op een bepaalde plaats en op een bepaald tijdstip door haar culturele eigenheid. 20 maart 2019 40
STRIJD TEGEN KLIMAATVERANDERING BINNEN EEN CONTEXT VAN DUURZAME ONTWIKKELING! Milieu de voorwaarde Duurzame ontwikkeling Samenleving het doel Economie het middel 20 maart 2019 41
Internationale'klimaatonderhandelingen: woorden,'woorden,'woorden? Is'er'een'alternatief, voor'een'globaal'milieuprobleem'? Bernard'MAZIJN Instituut'vóór'Duurzame'Ontwikkeling'vzw' Universiteit'Gent' Going for Sustainable'Development www.instituutvoorduurzameontwikkeling.be? www.ugent.be/ps/conflict?ontwikkeling? www.bernardmazijn.be p/a'michel'van'hammestraat'76,'b?8310'brugge' 'Mobile'+32'479'799'645;'Email'bernard.mazijn@telenet.be