Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Milieuraad Nr. 122 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSHUISVESTING, RUIMTE- LIJKE ORDENING EN MILIEUBEHEER Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 11 december 2000 Hierbij zend ik u, mede namens de Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, het verslag van de EU-Milieuraad van 7 november jl., die in het teken stond van klimaatverandering, ter voorbereiding van het EU-standpunt tijdens de Zesde Conferentie van Partijen bij het VN Kaderverdrag inzake Klimaatverandering. De Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, J. P. Pronk KST50232 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2000 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

2 VERSLAG VAN DE EU-MILIEURAAD VAN 7 NOVEMBER TE BRUSSEL Inleiding Deze Speciale Milieuraad onder Frans Voorzitterschap stond in het teken van klimaatverandering. De bijeenkomst verliep in constructieve sfeer en resulteerde in het aannemen Raadsconclusies inzake klimaatverandering (ter voorbereiding van het EU-standpunt tijdens de Zesde Conferentie van Partijen bij het Klimaatverdrag, november 2000) en inzake persistente organische stoffen (POP s; ter voorbereiding van de slotbesprekingen voor het POP s-verdrag, december 2000). Tevens werd een schriftelijke boodschap gezonden aan de toekomstige president van de Verenigde Staten met een oproep tot samenwerking op het gebied van klimaatverandering en spoedige ratificatie van het Kyoto Protocol. Van Nederlandse zijde werd op bewindsliedenniveau deelgenomen door Staatssecretaris Benschop van Buitenlandse Zaken en mijzelf. Voorafgaand aan de Raadszitting vond, op initiatief van het Franse Voorzitterschap, een bijeenkomst plaats met Niet-Gouvernementele Organisaties (NGO s). Bijeenkomst van EU-Milieuministers met de NGO s De bijeenkomst vond plaats op initiatief van het Franse Voorzitterschap en had tot doel te komen tot een uitwisseling van gedachten over de belangrijkste onderwerpen tijdens de Zesde Conferentie van Partijen bij het Klimaatverdrag (verder: CoP6-UNFCCC). Aan de bijeenkomst werd van NGO-zijde deelgenomen door o.a.: Climate Network Europe, WWF/International, European Federation for Transport and Environment, European Cyclist Federation, European Environmental Bureau, Greenpeace International en BirdLife International. Voor de NGO s zijn de volgende onderwerpen met name van belang: de milieu-integriteit van het Kyoto Protocol, geen kernenergie in het Clean Development Mechanism, supplementariteit (het Kyoto Protocol dient nationaal beleid aan te vullen), een strikt nalevingsregime voor de drie mechanismen (Clean Development Mechanism, Joint Implementation, emissiehandel), «sinks»/putten, samenwerking met en steun aan ontwikkelingslanden. Internationale onderhandelingen over de toekomstige overeenkomst inzake «Persistent Organic Pollutants» (POP s) In navolging van het besprokene tijdens de Milieuraad van 10 oktober jl. werden tijdens de onderhavige bijeenkomst Raadsconclusies aangenomen inzake persistente organische stoffen (POP s). Deze zullen voor de EU en de lidstaten als leidraad dienen tijdens de vijfde en laatste onderhandelingsronde over een verdrag ter uitbanning van POP s. De bijeenkomst zal in december 2000 in Johannesburg plaatsvinden. Van belang is dat in de Raadsconclusies zijn opgenomen de nadruk op het voorzorgsbeginsel, en het vastleggen van het feit dat de EU zich committeert om technische en financiële steun te verlenen aan ontwikkelingslanden en landen met economieën in transitie. Bij brief van 23 mei 2000 werd de Tweede Kamer geïnformeerd over de stand van zaken en de achtergrond van de voorbereiding van het POP sverdrag. De aangenomen Raadsconclusies zijn bijgevoegd. 1 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

3 Communautaire strategie inzake klimaatverandering In hun inleidingen benadrukten de huidige Franse Voorzitter en de toekomstige Zweedse Voorzitter het belang van deze Milieuraad die geheel aan klimaat was gewijd. Op voorstel van de toekomstige Zweedse Voorzitter stemden de ministers in met het zenden van een schriftelijke boodschap aan de toekomstige president van de Verenigde Staten. In de boodschap wordt opgeroepen tot samenwerking op het gebied van klimaatverandering en spoedige ratificatie van het Kyoto Protocol. Zijdens Nederland werd deze brief ondertekend door Staatssecretaris Benschop van Buitenlandse Zaken. De tekst van de brief is bijgevoegd. 1 Voortgangsverslag van de Commissie over het Europees Programma inzake Klimaatverandering (EPK) Onder dit agendapunt deed de Commissie verslag over de voortgang van het Europees Programma inzake Klimaatverandering (EPK). De Commissie gaf aan dat de EU als geheel in staat blijkt emissies terug te dringen en te kunnen voldoen aan de verplichtingen uit het Kyoto Protocol. De situatie bleek echter van lidstaat tot lidstaat (sterk) te verschillen; de helft van de lidstaten lijkt de afgesproken reducties niet te zullen halen. Dit leidde de Commissie tot de conclusie dat in betreffende lidstaten de nationale maatregelen dienen te worden aangescherpt. De Commissie is doende het eerste voortgangsrapport van het EPK te finaliseren. Hierin zullen voorstellen worden opgenomen op o.a. de volgende gebieden: bevorderen van warmte-kracht-koppelingstechnologie, bevorderen van de consumptie van hernieuwbare energie, bevorderen van energie-efficiëntie van gebouwen, verbeteren van de technologie in de auto-industrie, het verbeteren van (energie-efficiënter) rijgedrag. De Commissie verwacht in de zomer van 2001 de definitieve resultaten van het EPK, waarna de Commissie specifieke voorstellen zal opstellen, mede met het oog op ratificatie van het Kyoto Protocol. Een aantal lidstaten benadrukte de realiteit van de klimaatveranderingsproblematiek: het Verenigd Koninkrijk had te kampen met de ergste overstromingen in de laatste 400 jaar, en ook in andere delen van (noord)west- Europa was sprake van abnormale weersomstandigheden, waaronder wateroverlast en bosbranden. Ook werd verwezen naar enkele recente (wetenschappelijke) publicaties waaruit opnieuw de ernst van de situatie naar voren kwam: de «World Energy Outlook» van het International Energy Agency geeft aan dat in de periode een toename van het energiegebruik wordt verwacht van 57%, inclusief een navenante toename van de uitstoot van broeikasgassen, zowel in ontwikkelingslanden, Europa en Noord-Amerika; het «Summary Progress Report» van het Intergovernmental Panel on Climate Change leert dat in de komende eeuw sprake zal zijn van een temperatuurstijging van ca. 5%, en dat deze stijging zich zal voortzetten. Afsluitend gaf de Commissie aan dat het niet altijd eenvoudig was klimaatbeleid te integreren in andere beleidsterreinen, maar dat de Commissie zich hiervoor zou blijven inzetten. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

4 Strategiebespreking met het oog op de Zesde Conferentie van Partijen bij het VN-Raamverdrag inzake Klimaatverandering (CoP-6 UNFCCC) De Franse Voorzitter introduceerde het document dat als basis zou dienen voor deze strategiebespreking (bijgevoegd). 1 De acht onderwerpen, die in drie clusters werden besproken, betreffen: A) Supplementariteit en naleving 1. «supplementarity»/supplementariteit 2. «consequences for non-compliance with targets»/gevolgen van het niet-naleving van de doelstellingen 3. «liability options for emissions trading»/opties inzake aansprakelijkheid voor emissiehandel B) Ontwikkelingslanden 4. «CDM eligibility»/toegangscriteria voor het Clean Development Mechanism (CDM) 5. «geographical distribution»/geografische spreiding van CDM-projecten 8. ontwikkelingslanden financiële aspecten C) «Sinks»/putten 6. «sinks»/putten, toepassing in artikel 3.4 van het Kyoto Protocol (additionele activiteiten) 7. «sinks»/putten in het Clean Development Mechanism De Franse Voorzitter benadrukte dat met het schema werd beoogd inzicht te geven in de opties en voorkeuren van de diverse landengroepen/ partijen. Het lag in geen geval in de bedoeling reeds vooruit te lopen op de finale onderhandelingen tijdens CoP-6 in Den Haag. Algemeen In het algemeen werd door de lidstaten grote waardering uitgesproken voor het opstellen van het schematisch overzicht, dat op een handzame wijze de problematiek en de stand van zaken samenvatte. Een aantal lidstaten gaf aan van mening te zijn dat de EU nog geen besluiten zou moeten nemen over terugvalposities in de onderhandelingen, aangezien nog moeilijk te voorzien is hoe de onderhandelingen zullen verlopen. Andere lidstaten stelden dat de EU reeds nu haar gedachten moest laten gaan over de vraag op welke onderwerpen wel en op welke geen flexibiliteit kan worden getoond tijdens CoP-6. Uit de discussie kwam een aantal criteria naar voren waaraan de voorgestelde maatregelen dienden te voldoen: effectiviteit: de maatregelen zullen moeten leiden tot substantiële emissiereducties; eenvoud van uitvoering; voorkomen van uitvluchten/«loopholes»; kostenaspect; noodzaak van goede samenwerking met ontwikkelingslanden; aanvaardbaarheid voor andere partijen. In mijn betoog heb ik aangegeven dat naar mijn mening er één EU-standpunt dient te zijn vòòr aanvang van CoP-6. Ik heb daaraan toegevoegd dat dat standpunt niet per se identiek hoefde te zijn aan hetgeen tijdens de ministeriële bijeenkomst in Muiden werd besproken, en wel om twee redenen: Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

5 1. Het Muiden-standpunt was niet compleet, omdat het nog onvoldoende een politiek standpunt was. Onder andere op het punt van steun aan ontwikkelingslanden (zie tabel 8) waren nog geen besluiten genomen. Ik heb de noodzaak benadrukt van een behoorlijke aanbieding aan ontwikkelingslanden, om de steun van laatstgenoemde groep te winnen en om te voorkomen dat zij zich aaneensluiten achter OPEC. Dit zou niet in het belang van de EU zijn; 2. Ik heb geconstateerd dat er in andere onderhandelingsgroepen kleine stapjes vooruit zijn gezet. Het zou dan ook naar mijn mening verstandig zijn indien de EU daarop antwoordt. De kleine stapjes vooruit doen zich op de volgende terreinen voor: sommige landen, luisterend naar de EU, lijken nu bereid in de richting van de EU te komen, bijv. op het gebied van de (tijdelijk) positieve lijst, hernieuwbare energie, kleine projecten, geen nucleaire activiteiten; dit geldt ook op het gebied van «sinks»; steun aan ontwikkelingslanden. Mede gezien het vorenstaande heb ik ervoor gepleit dat de onderhandelaars tijdens CoP-6 iets meer ruimte wordt meegegeven. Ad A) Supplementariteit en naleving (tabellen 1, 2 en 3) In haar samenvatting gaf het Voorzitterschap aan dat vele lidstaten, gevraagd naar hun voorkeur voor de opties in het schema, voorstander bleken te zijn van het combineren van opties. In tabel 1 had optie 3 een duidelijke voorkeur, met verdeeldheid over opties 4 en 5. In tabel 2 genoten de opties 2, 4 en 5 de voorkeur, en een duidelijke indicatie dat opties 8 en 9 konden vervallen. In tabel 3 genoot optie 2 de voorkeur. Ad 2) Ontwikkelingslanden (tabellen 4, 5 en 8) In haar inleiding gaf de Franse Voorzitter aan dat dit onderwerp tijdens de bijeenkomst in Muiden één van de moeilijke onderwerpen vormde. Zij pleitte ervoor dat vóór aanvang van CoP-6 een duidelijk signaal aan de ontwikkelingslanden zou worden gegeven. Door een aantal lidstaten werd mijn pleidooi voor samenwerking met de ontwikkelingslanden onderstreept. De Voorzitter vatte de discussie over dit cluster onderwerpen als volgt samen. Wat betreft tabel 4 ging in het algemeen de voorkeur uit naar optie 2, waarbij ook 3 en soms 5 werden genoemd. Een aantal lidstaten zou ook voor een combinatie van 2 en 6 zijn. Bij tabel 5 lagen de standpunten wat meer uit elkaar, een groot aantal lidstaten kon instemmen met de opties 4, 5 en 6 en een wat kleiner aantal met 3 en 8. Er was geen uitgesproken voorkeur voor een optie. Wat betreft tabel 8 was en een grote meerderheid voor 5 en vrijwel geen lidstaat voor optie 6. Ad 3) «Sinks»/putten (tabellen 6 en 7) Uit de discussie kon worden opgemaakt dat vele lidstaten in tabel 6 de voorkeur gaven aan optie 1 (d.w.z. geen additionele «sinks» in het kader van artikel 3.4 van het Kyoto Protocol in de eerste budgetperiode, ). In mijn betoog heb ik aangegeven dat dit, zoals vele delegaties vóór mij al hadden aangegeven, het moeilijkste onderwerp van de besprekingen tijdens CoP-6 zal zijn. Binnen andere onderhandelingsgroepen was sprake van lichte beweging, onder meer vanwege binnenlandse kritische groepen. Naar mijn mening is optie 1 het ideaal. Tevens is echter duidelijk dat deze optie onacceptabel is voor een aantal andere groepen. Wil er een resultaat komen tijdens CoP-6 dan zullen er compromissen gesloten moeten worden. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

6 Ook in tabel 7 ging de voorkeur van de meeste lidstaten uit naar optie 1 (d.w.z. geen «sinks» in het CDM). Raadsconclusies inzake klimaatverandering Aan de vergadering lagen ontwerp-raadsconclusies voor. In deze conclusies roept de Raad Partijen bij het Klimaatverdrag op tot overeenstemming te komen op CoP-6 en op basis daarvan het Kyoto Protocol te ratificeren, zodat het in in werking kan treden. De belangrijkste punten uit de Raadsconclusies kunnen als volgt worden samengevat: de noodzaak van concrete actie om broeikasgasemissies terug te dringen; het belang van de milieu-integriteit van het Kyoto Protocol: de Raad benadrukt dat uitvoering van het Protocol moet leiden tot significante binnenlandse emissiereducties in Annex I-landen; de noodzaak om tijdens CoP-6 overeenstemming te bereiken over de mechanismen; het belang van het instellen van een krachtig nalevingsregime (inclusief sancties), dat een faciliterende en controlerende functie dient te krijgen; zorg wordt geuit over de schaal van en de onzekerheden rondom «sinks»; een herbevestiging van het belang van samenwerking tussen partijen onder erkenning van gezamenlijke doch gedifferentieerde verantwoordelijkheden ten aanzien van klimaatverandering, erkenning van de zorgen bij ontwikkelingslanden, en de wil tot samenwerking met ontwikkelingslanden; het belang van steun aan de inspanningen van landen met economieën in transitie. Nadat overeenstemming was bereikt over enkele resterende wijzigingsvoorstellen, werden de Raadsconclusies goedgekeurd (bijgevoegd). 1 Afsluitend De Franse Voorzitter besprak vervolgens een aantal praktisch/ organisatorische aangelegenheden met betrekking tot EU-coördinatieoverleg en informeel overleg met de NGO s tijdens CoP6, waarna het woord werd gegeven aan de toekomstig voorzitter van CoP-6. In die hoedanigheid, heb ik iedereen opnieuw van harte uitgenodigd naar Den Haag te komen, waar alles in gereedheid werd gebracht voor een goed sociaal en politiek onderhandelingsklimaat. De eerste week van CoP-6 zullen de besprekingen op ambtelijk niveau plaatsvinden, waarna de tweede week is gereserveerd voor de ministeriële bijeenkomst. De posities lagen nog ver uiteen en naar mijn mening was de kans op succes dan ook «fifty-fifty». De kansen op een positieve uitkomst werden echter vergroot door de vooruitgang, zij het gering, die in de afgelopen maanden is bereikt in andere onderhandelingsgroepen, en door het toegenomen besef van de urgentie van het klimaatveranderingsvraagstuk. Afsluitend wenste de Franse Voorzitter de toekomstig voorzitter van CoP-6 alle sterkte in de aanloop naar en tijdens de bijeenkomst, en dankte de aanwezigen voor hun deelname aan deze Milieuraad. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr