Energie en klimaat in Afrika: Een nodeloos dilemma. Heleen de Coninck Afrikacongres 13 februari 2008

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Energie en klimaat in Afrika: Een nodeloos dilemma. Heleen de Coninck Afrikacongres 13 februari 2008"

Transcriptie

1 Energie en klimaat in Afrika: Een nodeloos dilemma Heleen de Coninck Afrikacongres 13 februari 2008

2 Achtergrond Armen in Afrika zijn het kwetsbaarst voor klimaatverandering maar hebben ook de minste schuld Voor voeding afhankelijk van wat zelf verbouwd wordt Vaker op gemarginaliseerd land dus veranderingen komen harder aan Extreme weersomstandigheden Adaptatie moeilijker Hebben ook (verreweg) de minste emissies Twee vragen: 1. Wat zou de rol van Afrika moeten zijn in een nieuw klimaatverdrag? 2. Wat zijn de specifieke energievraagstukken voor Afrika?

3 1. Rol van Afrika in post-2012 klimaatverdrag? Opzet Verdrag van Kyoto (1997): Wereld verdeeld in Annex-I (industrielanden) en niet-annex I (ontwikkelingslanden) Gemiddelde nationale emissie per hoofd wordt gezien als rechtvaardigste maat voor mitigatieinspanning

4 Rol van Afrika in post-2012 klimaatverdrag? IPCC, 2007

5 Rol van Afrika in post-2012 klimaatverdrag? Opzet Verdrag van Kyoto (1997): Wereld verdeeld in Annex-I (industrielanden) en niet-annex I (ontwikkelingslanden) Gemiddelde nationale emissie per hoofd wordt gezien als rechtvaardigste maat voor mitigatieinspanning Maar is dat wel zo rechtvaardig? Stel nu dat we individuele emissies zouden kunnen uitrekenen?

6 Individueel inkomen x CO 2 -intensiteit land = persoonlijke CO 2 emissie Bron: Princeton University

7 Alle wereldburgers op volgorde van CO 2 emissie Bron: Princeton University

8 Totale CO 2 -emissie in 2030 Bron: Princeton University Total emissions: 43 GtCO 2

9 Kies een doelstelling: 30 GtCO 2 in 2030 Bron: Princeton University Reductie: 13 GtCO 2 Doel: 30 GtCO 2

10 Emissieruimte voor allerarmsten Bron: Princeton University

11 Plafond per land Bron: Princeton University

12 1. Rol van Afrika in post-2012 klimaatverdrag? Individuen die emissies moeten reduceren wonen voornamelijk in de VS, de rest van de OECD en China. Afrika klein gedeelte van mensen in rest van de wereld die moeten reduceren Doelstelling voor Afrikaanse landen niet geheel afwezig, maar zeer beperkt

13 2. Specifiek Afrikaanse energievraagstukken Industriële ontwikkeling die tot veel emissies leidt is niet aan de orde voor toegang tot energie van de allerarmsten Elektriciteit voor mensen zonder toegang tot moderne energie, bijvoorbeeld voor een gezin: Elektrische pomp voor irrigatie Compact Fluorescent Lamp Koelkastje Elektriciteit in kliniek en school (Met dank aan ETC voor het voorbeeld)

14 2. Specifiek Afrikaanse energievraagstukken Toepassing Elektriciteitsgebruik (kwh/jr) Elektrische pomp 2 Lamp 100 Koelkastje 50 Kliniek + school 4 CO 2 -emissie (tco 2 /jr) Totaal per persoon 156 0,06 Totaal 2 miljard mensen* CO 2 emissie Nederland (2003) (Met dank aan ETC voor het voorbeeld) *Emissiefactor 1,2 kgco 2 /kwh 4 personen per gezin

15 Conclusie 1. Het is onnodig en niet effectief om Afrika een emissiedoelstelling onder een post-2012 klimaatverdrag op te leggen 2. De energievraagstukken rondom armoede in Afrika zijn van een volledig andere aard dan die van landen met een sterke industriële ontwikkeling 3. Zorgen over klimaatverandering op zichzelf zijn geen goede reden om bij rurale elektrificatie duurzame energie te gebruiken

16 Dank u voor uw aandacht Heleen de Coninck Energy research Centre of the Netherlands Unit Policy Studies Radarport 60/P.O.Box AW Amsterdam deconinck@ecn.nl Tel

17 People ranked by personal emissions

18 Determine personal cap Personal Emissions Cap

19 Some people exceed personal cap Personal Emissions Cap

20 People in a nation exceeding personal cap determine national cap Personal Emissions Cap + + = National cap

Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen

Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen Heleen de Coninck, 13 september 2011 Energieonderzoek Centrum Nederland Grootste energieonderzoekcentrum van Nederland Missing link tussen

Nadere informatie

Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen. Heleen de Coninck, 13 september 2011

Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen. Heleen de Coninck, 13 september 2011 Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen Heleen de Coninck, 13 september 2011 Energieonderzoek Centrum Nederland Grootste energieonderzoekcentrum van Nederland Missing link tussen

Nadere informatie

Theorie emissiehandel. & de EU ETH. Edwin Woerdman. - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL)

Theorie emissiehandel. & de EU ETH. Edwin Woerdman. - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL) 12 mei 2017 Theorie emissiehandel & de EU ETH Edwin Woerdman - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL) Emissiehandel wereldwijd Cap-and-trade (effectief

Nadere informatie

Klimaatverandering: beleid Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (

Klimaatverandering: beleid Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving ( Indicator 14 november 2006 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In het Kyoto-protocol en het

Nadere informatie

Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen.

Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen. Open klimaatlezingen 2009 Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen. Hans Bruyninckx De eerste stappen in internationaal klimaatbeleid 1979: 1ste World Climate Conference

Nadere informatie

20% of naar 30% BKG reductie

20% of naar 30% BKG reductie EU-klimaatdoelstellingen 20% of naar 30% BKG reductie Marc Van den Bosch Sr. Adviseur Voka-VEV 30 06 2010 EU klimaatpakket 2008 Doelstellingen 2020 20% BKG reductie tav 1990 20% hernieuwbare energie 20%

Nadere informatie

SonEnergie, 25 maart 2019 Jacques Hagoort

SonEnergie, 25 maart 2019 Jacques Hagoort SonEnergie, 25 maart 2019 Jacques Hagoort Klimaat & Klimaatverandering Gevolgen klimaatverandering Opwarming van de Aarde Broeikaseffect Klimaatmodellen An Inconvenient Truth VN - Akkoord van Parijs Nederlands

Nadere informatie

Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews

Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews WWViews C/o The Danish Board of Technology Antonigade 4 DK-1106 Copenhagen K Denemarken Tel +45 3332 0503 Fax +45 3391 0509 wwviews@wwviews.org www.wwviews.org

Nadere informatie

Klimaat vs. Milieu. Een aanzet tot sterkere klimaatcommunicatie

Klimaat vs. Milieu. Een aanzet tot sterkere klimaatcommunicatie Klimaat vs. Milieu Een aanzet tot sterkere klimaatcommunicatie P. Boussemaere Oostende 3 mei 2019 Klimaat vs. Milieu Een aanzet tot sterkere klimaatcommunicatie De probleemstelling in 15 minuten Welke

Nadere informatie

De vakbonden en de Klimaattop in Kopenhagen

De vakbonden en de Klimaattop in Kopenhagen De vakbonden en de Klimaattop in Kopenhagen Bert De Wel Studiedienst ACV Overzicht 1.Ons klimaatengagement 2.Evaluatie van het resultaat 3.Na Kopenhagen 1. Ons Klimaatengagement De vakbonden hebben aanzienlijk

Nadere informatie

De waarde van CO2. Jos Cozijnsen, DACE Contactbijeenkomst 14 maart, Soest. consulting attorney jc energy & environment

De waarde van CO2. Jos Cozijnsen, DACE Contactbijeenkomst 14 maart, Soest. consulting attorney jc energy & environment De waarde van CO2 Jos Cozijnsen, DACE Contactbijeenkomst 14 maart, Soest Core Business Jos Cozijnsen Juridisch Advies Strategisch Advies Informatie: Websites en Seminars Marktanalyses en Columns Bedrijven,

Nadere informatie

Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol?

Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Dr. Jos Delbeke, DG Klimaat Actie, Europese Commissie, Universiteit Hasselt, 25/2/2014 Overzicht 1. Klimaat en energie: waar

Nadere informatie

Klimaat en ontwikkeling

Klimaat en ontwikkeling Klimaat en ontwikkeling Een eerlijk en juridisch bindend klimaatakkoord is van groot belang voor ontwikkelingslanden, omdat deze landen dagelijks de gevolgen ondervinden van klimaatverandering die hoofdzakelijk

Nadere informatie

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030 IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk

Nadere informatie

Broeikasgasemissies in Nederland,

Broeikasgasemissies in Nederland, Indicator 19 mei 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen

Nadere informatie

Eindexamen maatsschappijwetemschappen vwo I

Eindexamen maatsschappijwetemschappen vwo I Opgave 2 Klimaatconferentie in Kopenhagen Inleiding Van 7 tot 18 december 2009 werd een internationale klimaatconferentie (klimaattop) gehouden in Kopenhagen. Op deze conferentie van de Verenigde Naties

Nadere informatie

Broeikasgasemissies in Nederland,

Broeikasgasemissies in Nederland, Indicator 8 september 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen

Nadere informatie

Mondiale CO2-emissies door gebruik van fossiele brandstoffen en cementproductie per regio,

Mondiale CO2-emissies door gebruik van fossiele brandstoffen en cementproductie per regio, Mondiale CO2-emissies door gebruik van fossiele brandstoffen en cementproductie per regio, 1990-2011 Indicator 18 juli 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie

Nadere informatie

Mondiale CO2-emissies door gebruik van fossiele brandstoffen en cementproductie per regio,

Mondiale CO2-emissies door gebruik van fossiele brandstoffen en cementproductie per regio, Mondiale CO2-emissies door gebruik van fossiele brandstoffen en cementproductie per regio, 1990-2007 Indicator 13 juni 2008 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie

Nadere informatie

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238

Nadere informatie

Klimaat en ontwikkeling

Klimaat en ontwikkeling Klimaat en ontwikkeling Een eerlijk en juridisch bindend klimaatakkoord is van groot belang voor ontwikkelingslanden, omdat deze landen dagelijks de gevolgen ondervinden van klimaatverandering die hoofdzakelijk

Nadere informatie

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk

Nadere informatie

Energiemanagement actieplan

Energiemanagement actieplan Energiemanagement actieplan Versie 2018.1 Datum: 11-01-2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiemogelijkheden 4 2.1 Brandstof 4 2.2 Electra en warmte 4 2.3 Projecten 5 3. CO2 reductie a.d.h.v. maatregelen

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag. Datum 13 november 2015 Betreft Impact van TTIP op lage-inkomenslanden

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag. Datum 13 november 2015 Betreft Impact van TTIP op lage-inkomenslanden Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Onze Referentie Minbuza 2015.594488 Bijlage(n)

Nadere informatie

Bijlage 1: klimaatdoelstellingen & ambities

Bijlage 1: klimaatdoelstellingen & ambities Bijlage 1: klimaatdoelstellingen & ambities Mondiale ambities In 1992 is in Rio de Janeiro in het VN-Klimaatverdrag de doelstelling vastgelegd om de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer te

Nadere informatie

Effectiviteit van Europees klimaatbeleid: emissiehandel tussen nationale allocatie, Brusselse harmonisatie en mondiale lastenverdeling

Effectiviteit van Europees klimaatbeleid: emissiehandel tussen nationale allocatie, Brusselse harmonisatie en mondiale lastenverdeling Effectiviteit van Europees klimaatbeleid: emissiehandel tussen nationale allocatie, Brusselse harmonisatie en mondiale lastenverdeling Jos Sijm ECN-MNP symposium Think globally, but where to act? Den haag,

Nadere informatie

Klimaatverandering en onze voedselzekerheid

Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Prof. Dr. Martin Kropff Rector Magnificus Wageningen University Vice-president Raad van Bestuur Wageningen UR Ons klimaat verandert Ons klimaat verandert Oplossingsrichtingen

Nadere informatie

Het nieuwe Europese Klimaatplan voor 2030 #EU2030 YVON SLINGENBERG DG CLIMATE ACTION

Het nieuwe Europese Klimaatplan voor 2030 #EU2030 YVON SLINGENBERG DG CLIMATE ACTION Het nieuwe Europese Klimaatplan voor 2030 #EU2030 YVON SLINGENBERG DG CLIMATE ACTION Overzicht 1. Klimaat en energie: waar zijn we? 2. Waarom een nieuw raamwerk voor 2030? 3. Belangrijkste elementen 2030

Nadere informatie

nergiebesparing in de ICT

nergiebesparing in de ICT nergiebesparing in de ICT Een koud kunstje? 10 April Green IT Energy Solutions Niels Sijpheer 3671 Meter (Q=m.g.h) 100 kg massa en 1 kwh arbeid: Hoe hoog kom ik? A Minder dan100 meter B Tussen 100 en 1000

Nadere informatie

VOOR EEN BETER EN EERLIJKER KLIMAAT

VOOR EEN BETER EN EERLIJKER KLIMAAT VOOR EEN BETER EN EERLIJKER KLIMAAT EEN BETER EN EERLIJKER KLIMAAT Het klimaatprobleem treft ons allemaal. Maar huishoudens en kleine boeren in ontwikkelingslanden hebben meer last van klimaatverandering

Nadere informatie

Broeikasgasemissies in Nederland,

Broeikasgasemissies in Nederland, Indicator 4 juni 2008 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen

Nadere informatie

Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie. Alex Ouwehand Directeur NMZH

Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie. Alex Ouwehand Directeur NMZH Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie Alex Ouwehand Directeur NMZH CO2 emission CO2 reduction Ambities klimaat en energie EU en Rijk 2020 : 20 % CO 2 -reductie (tov 1990),

Nadere informatie

COP15 Volgende stappen

COP15 Volgende stappen COP15 Volgende stappen De verdere invulling van het Akkoord van Kopenhagen Jos Delbeke Adjunct Directeur-General DG Milieu Europese Commissie Colloquium Hubert David Brussel, 9.02.2010 Complex proces?

Nadere informatie

CaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid?

CaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid? CaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid? Door Rik Lo & Lisa Gerrits 15-03-13 Inhoud: Inleiding Deelvraag 1 Deelvraag 2 Deelvraag 3 Deelvraag 4 Hoofdvraag & Conclusie

Nadere informatie

Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne)

Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne) Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne) Gert Jan Kramer Tilburg Science Café, 15 Januari 2019 Haalbaarheid en Draagvlak 300 Dutch GHG emissions emissions (Mton CO 2eq ) 200 100-12% -49%

Nadere informatie

Trends in duurzaam bouwen

Trends in duurzaam bouwen Trends in duurzaam bouwen De ontwikkeling naar energie neutraal bouwen en duurzaam materiaalgebruik auteur ir. W.D. Wormgoor ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND - DÜSSELDORF - BONN - BERLIJN - PARIJS

Nadere informatie

Emissie broeikasgassen in Europa,

Emissie broeikasgassen in Europa, Indicator 11 januari 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2009 nam de Europese uitstoot

Nadere informatie

Nieuwe Energiepremies 2007. «Om onze energierekening te verlichten en het klimaat te beschermen!»

Nieuwe Energiepremies 2007. «Om onze energierekening te verlichten en het klimaat te beschermen!» PERSCONFERENTIE 17 JANUARI 2007 Evelyne Huytebroeck Brusselse Minister van Leefmilieu en Energie Nieuwe Energiepremies 2007 «Om onze energierekening te verlichten en het klimaat te beschermen!» 1 Context

Nadere informatie

Emissie broeikasgassen in Europa (EU-15),

Emissie broeikasgassen in Europa (EU-15), Indicator 14 januari 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissie van broeikasgassen

Nadere informatie

Mondiale CO2-emissies door gebruik van fossiele brandstoffen en cementproductie per regio,

Mondiale CO2-emissies door gebruik van fossiele brandstoffen en cementproductie per regio, Mondiale CO2-emissies door gebruik van fossiele brandstoffen en cementproductie per regio, 1990-2010 Indicator 27 juli 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie

Nadere informatie

betreffende het vastleggen van ambitieuze onderhandelingsdoelstellingen voor de Vlaamse Regering op de Klimaatconferentie in Kopenhagen

betreffende het vastleggen van ambitieuze onderhandelingsdoelstellingen voor de Vlaamse Regering op de Klimaatconferentie in Kopenhagen stuk ingediend op 230 (2009-2010) Nr. 1 10 november 2009 (2009-2010) Voorstel van resolutie van de heren Hermes Sanctorum, Filip Watteeuw en Dirk Peeters betreffende het vastleggen van ambitieuze onderhandelingsdoelstellingen

Nadere informatie

Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3. Monitoring doelstellingen 2015 scope 1 en 2

Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3. Monitoring doelstellingen 2015 scope 1 en 2 4.B.2 Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3 Evaluatie 1 e halfjaar 215 & Monitoring doelstellingen 215 scope 1 en 2 Van Steenis Geodesie BV Ringveste 7b 3992 DD HOUTEN Van Steenis Geodesie BV Duurstedeweg

Nadere informatie

EEN «CARBON CREDIT CARD» OM BELGEN WAKKER TE MAKEN

EEN «CARBON CREDIT CARD» OM BELGEN WAKKER TE MAKEN EEN «CARBON CREDIT CARD» OM BELGEN WAKKER TE MAKEN «Het is noodzakelijk dat de Belgen hun verbruik en aankoop van goederen en diensten aanpassen» Age quod agis Belgium Climate Team: Ir. Philippe DELAISSE

Nadere informatie

Klimaatbeleid na Kyoto

Klimaatbeleid na Kyoto Klimaatbeleid na Kyoto Martin Scheepers ECN Beleidsstudies Euroforum CO 2 -Reductie Scheveningen, 27 september 2006 www.ecn.nl Inhoud 1. Wat is nodig voor effectief klimaatbeleid? 2. Wat is er veranderd

Nadere informatie

Het toeristisch klimaat Reizen op grote voet 2008

Het toeristisch klimaat Reizen op grote voet 2008 Het toeristisch klimaat Reizen op grote voet 2008 Paul Peeters Lector duurzaam vervoer & toerisme, NHTV Breda Vrijetijdsstudiedag Duurzaamheid: niet denken maar doen Etten-Leur, 05-11-2009 Uw vakantievoetafdruk

Nadere informatie

SMART GRID ALBERT MOLDERINK

SMART GRID ALBERT MOLDERINK SMART GRID ALBERT MOLDERINK WIE BEN IK Albert Molderink (http://www.utwente.nl/ctit/energy/people/molderink_a.php) www.utwente.nl www.ipsumenergy.com Computer Architectures for Embedded Systems Discrete

Nadere informatie

Economische perspectieven voor waterstof invloed van elektriciteits- en gasmarkt en klimaatbeleid

Economische perspectieven voor waterstof invloed van elektriciteits- en gasmarkt en klimaatbeleid Economische perspectieven voor waterstof invloed van elektriciteits- en gasmarkt en klimaatbeleid 1 Machiel Mulder Hoogleraar Regulering Energiemarkten Bijeenkomst Energietransitie & Waterstof Noordelijke

Nadere informatie

ETS in het SER- Energieakkoord

ETS in het SER- Energieakkoord PBL-Notitie ETS in het SER- Energieakkoord Macro-economische doorrekening met WorldScan Corjan Brink (corjan.brink@pbl.nl) 4 september 2013 Publicatienummer 1213 Pagina 1 van 9 Samenvatting Het Nationaal

Nadere informatie

De emissie inventaris van Dit document is opgesteld volgens ISO

De emissie inventaris van Dit document is opgesteld volgens ISO De emissie inventaris van 2016 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Opgesteld door: Stef Jonker Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 De organisatie... 4 2.1 Verantwoordelijke... 4 3 De rapportage

Nadere informatie

STAP 1: FairClimateFund investeert in de implementatie van klimaatprojecten in onderontwikkelde gebieden.

STAP 1: FairClimateFund investeert in de implementatie van klimaatprojecten in onderontwikkelde gebieden. ₂ O C R E V O K J I EERL DE UITDAGING Klimaatverandering is een van de grootste uitdagingen van dit moment. Gelukkig kunnen we hier iets aan doen, maar dan moeten we wel NU in actie komen! Jouw bedrijf

Nadere informatie

Zoet is goed maar een beetje zout smaakt beter door Pier Vellinga *) Spaarwater eindsymposium Schouwburg de Harmonie, Leeuwarden, 12 maart 2019

Zoet is goed maar een beetje zout smaakt beter door Pier Vellinga *) Spaarwater eindsymposium Schouwburg de Harmonie, Leeuwarden, 12 maart 2019 Zoet is goed maar een beetje zout smaakt beter door Pier Vellinga *) Spaarwater eindsymposium Schouwburg de Harmonie, Leeuwarden, 12 maart 2019 Presentatie in drie delen: 1. Het klimaat verandert; wat

Nadere informatie

Klimaatneutraal bouwen in de praktijk. 1. Uitdaging klimaat. klimaatverandering

Klimaatneutraal bouwen in de praktijk. 1. Uitdaging klimaat. klimaatverandering Klimaatneutaal bouwen in de praktijk Chiel Boonstra directeur De uitdaging van het klimaat Wat is klimaatneutraal bouwen Waarom passief bouwen Projectvoorbeelden BergenopZoom, oktober 9. Uitdaging klimaat

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2018 2019 35 004 Wijziging van de Wet opslag duurzame energie (in verband met de vaststelling van tarieven voor het jaar 2019) C MEMORIE VAN ANTWOORD Ontvangen

Nadere informatie

Duurzaam transport voor nu en de toekomst

Duurzaam transport voor nu en de toekomst Duurzaam transport voor nu en de toekomst CO2 reductie met heavy duty voertuigen Hans Binnendijk Product manager Scania Benelux 2 6/29/2016 Info class internal Department / Name / Subject Vier drijfveren

Nadere informatie

Maatschappelijke effecten van armoede: kenmerken en gevolgen

Maatschappelijke effecten van armoede: kenmerken en gevolgen Maatschappelijke effecten van armoede: kenmerken en gevolgen Amsterdam, 30-3-2016 Roeland van Geuns LECTOR ARMOEDE EN PARTICIPATIE HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM INHOUD! 1. Wat is armoede 2. Wat zijn effecten

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 1. Inleiding Klimaatverandering is een urgent probleem waarmee de samenleving vrijwel dagelijks wordt geconfronteerd. De Conventie voor Klimaatverandering van de Verenigde Naties

Nadere informatie

Post-2012 klimaatbeleid: technologie-overeenkomsten en/of emissiehandel? Heleen de Coninck (ECN/IVM) VROM lunchlezing, 4 september 2007

Post-2012 klimaatbeleid: technologie-overeenkomsten en/of emissiehandel? Heleen de Coninck (ECN/IVM) VROM lunchlezing, 4 september 2007 Post-2012 klimaatbeleid: technologie-overeenkomsten en/of emissiehandel? Heleen de Coninck (ECN/IVM) VROM lunchlezing, 4 september 2007 Projecten over technologie-overeenkomsten Twee projecten, geleid

Nadere informatie

Duurzame energie De Wereld, Nederland en Nieuwegein

Duurzame energie De Wereld, Nederland en Nieuwegein Duurzame energie De Wereld, Nederland en Nieuwegein Gert Jan Kramer Politiek Café Energietransitie, Nieuwegein, 5 juni 2019 Inhoud / onderwerpen Het Klimaat; Energie en Klimaat Het Politieke Klimaat rond

Nadere informatie

Erdi Holding B.V. CO2-voetafdruk. Voortgangsrapportage januari 2018 t/m 31 december 2018

Erdi Holding B.V. CO2-voetafdruk. Voortgangsrapportage januari 2018 t/m 31 december 2018 Erdi Holding B.V. CO2-voetafdruk Voortgangsrapportage 2018 1 januari 2018 t/m 31 december 2018 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. CO2-voetafdruk 2.1. Rapportageperiode 2018 2.2. Mobiliteit uitgesplitst

Nadere informatie

Een beginnershandleiding voor energiezuinige verlichting

Een beginnershandleiding voor energiezuinige verlichting Een beginnershandleiding voor energiezuinige verlichting Waarom leren over energiezuinige verlichting in je huis? Het is uitgewezen dat we ongeveer 90% van ons leven binnenshuis doorbrengen. Een goed verlichte

Nadere informatie

Voortgangsrapport. Co2 prestatieladder Onderneming: Advies: Kwaliteitscontrole. Status: definitief Versie: 1.0 Datum:

Voortgangsrapport. Co2 prestatieladder Onderneming: Advies: Kwaliteitscontrole. Status: definitief Versie: 1.0 Datum: Voortgangsrapport Co2 prestatieladder 2016 Status: definitief Versie: 1.0 Datum: 13-03-2016 Onderneming: Holding Gebr. Van Esch B.V. hierna genoemd VAN ESCH BEDRIJVEN, bestaande uit: J. van Esch b.v. Gebroeders

Nadere informatie

berekeningen ten behoeve van het NMP4

berekeningen ten behoeve van het NMP4 RIVM rapport 728001018/2001 'LIIHUHQWLDWLHYDQ7RHNRPVWLJH,QVSDQQLQJHQLQKHWNDGHUYDQKHW.OLPDDWYHUGUDJ Enkele verkennende berekeningen ten behoeve van het NMP4 M.M. Berk, M.G.J. den Elzen, B. Metz Dit onderzoek

Nadere informatie

WIJKWERKERS EN ARMOEDE

WIJKWERKERS EN ARMOEDE WIJKWERKERS EN ARMOEDE 1. HET PRECAIRIAAT Wat gebeurt aan de onderkant van de Nederlandse samenleving? 2. DE BESTENDIGING VAN EEN PROBLEEM Wat frustreert een effectieve en efficiënte aanpak van de armoede?

Nadere informatie

Emissie-inventaris scope 1 en scope 2 over 2016 (3.A.1)

Emissie-inventaris scope 1 en scope 2 over 2016 (3.A.1) Emissie-inventaris scope 1 en scope 2 over (3.A.1) Bovenstaande afbeelding geeft de verdeling van CO 2-emissies naar de verschillende scopes weer. Scope 1 emissies of directe emissies zijn emissies door

Nadere informatie

Groningen, 15 juni 2009. Klimaatverandering: Dreiging of Uitdaging. Reinier van den Berg. Palmbomen of pinguins

Groningen, 15 juni 2009. Klimaatverandering: Dreiging of Uitdaging. Reinier van den Berg. Palmbomen of pinguins Groningen, 15 juni 2009 Klimaatverandering: Dreiging of Uitdaging Palmbomen of pinguins Reinier van den Berg Meteoroloog, klimatoloog Presentator, fotograaf, auteur Tornadojager page 2 1 11 Mei 2000 2

Nadere informatie

Voortgangsrapportage 1 CO 2 -Prestatieladder

Voortgangsrapportage 1 CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. BRANDSTOF, SCOPE ÉÉN EMISSIE... 4 2.1 REDUCTIEDOELSTELLING... 4 2.2 RESULTATEN... 4 3. ELEKTRICITEIT, SCOPE TWEE EMISSIE... 5 3.1 REDUCTIEDOELSTELLING...

Nadere informatie

Klimaat & CO 2, Parijs, Polen Wereldwijde doelen, NL-doelen Energie in de gemeente Wierden Opties duurzame opwek:

Klimaat & CO 2, Parijs, Polen Wereldwijde doelen, NL-doelen Energie in de gemeente Wierden Opties duurzame opwek: Scenario s Jaap de Boer Energy Watch Klimaat & CO 2, Parijs, Polen Wereldwijde doelen, NL-doelen Energie in de gemeente Wierden Opties duurzame opwek: Twence Zon (particulier, bedrijven, zonneparken) Wind

Nadere informatie

Energie management actieplan Orona the Netherlands BV

Energie management actieplan Orona the Netherlands BV Energie management actieplan 2012 Orona the Netherlands BV Verantwoording Titel : Energie management actieplan 2012 Revisie : 1.0 Datum : 01-08-2012 Auteur(s) : dhr. J. Entius (IMR Advies) Gecontroleerd

Nadere informatie

Samen maken we Nederland aardgasvrij

Samen maken we Nederland aardgasvrij Samen maken we Nederland aardgasvrij Martien Visser, Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool, Groningen Donderdag, 28 september, Bakkeveen Achtergrond Klimaatverdrag van Parijs: well below

Nadere informatie

Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3. Monitoring doelstellingen 2014

Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3. Monitoring doelstellingen 2014 4.B.2 Voortgangsrapportage emissies scope 1, 2 en 3 Evaluatie 214 & Monitoring doelstellingen 214 Van Steenis Geodesie BV Ringveste 7b 3992 DD HOUTEN Van Steenis Geodesie BV Duurstedeweg 4 7418 CK DEVENTER

Nadere informatie

CO 2 -uitstoot 2008-2014 gemeente Delft

CO 2 -uitstoot 2008-2014 gemeente Delft CO 2 -uitstoot 28-214 gemeente Delft Notitie Delft, april 215 Opgesteld door: L.M.L. (Lonneke) Wielders C. (Cor) Leguijt 2 April 215 3.F78 CO 2-uitstoot 28-214 1 Woord vooraf In dit rapport worden de tabellen

Nadere informatie

EEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING VOOR IEDEREEN

EEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING VOOR IEDEREEN A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE o o o o Portaal (6x) Bo-Ex Stanleylaan Bo-Ex Livingstonelaan Isolatie Geen Wel Wel Glas enkel Dubbel Dubbel

Nadere informatie

NRC Infographic, Prinsjesdag

NRC Infographic, Prinsjesdag Naar een volgende fase in het milieubeleid: Urgentie vanuit de wetenschap Let wel: Wetenschap gaat over het verleden en heden (begrijpen van processen), terwijl beleid de toekomst omvat (beïnvloeden van

Nadere informatie

Duurzaam elektrisch beregenen. Joanneke Spruijt en Harm Jan Russchen PPO-RAPPORT 649

Duurzaam elektrisch beregenen. Joanneke Spruijt en Harm Jan Russchen PPO-RAPPORT 649 Duurzaam elektrisch beregenen Joanneke Spruijt en Harm Jan Russchen Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Lelystad, juni 2015 PPO-RAPPORT 649 Duurzaam elektrisch beregenen Joanneke

Nadere informatie

Groen-Punt Groep B.V.

Groen-Punt Groep B.V. CO2 Emissie-inventarisatie 2017 Project Zuidplas 09 april 2018 Groen-Punt Groep B.V. Groen-aannemingsbedrijf Punt B.V. Groen Punt Uitzendorganisatie B.V. Chroomstraat 1d 3067 GN Rotterdam INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

REVIEW CO2 REDUCTIEDOELSTELLINGEN 3.B.1_2 VERSIE:

REVIEW CO2 REDUCTIEDOELSTELLINGEN 3.B.1_2 VERSIE: 2161 AB Lisse 0252-417788 Heereweg 1a REVIEW CO2 REDUCTIEDOELSTELLINGEN 3.B.1_2 VERSIE: 24-4-2017 Conform niveau 3 op de CO 2-prestatieladder 3.0 Status Versie/ Datum Opgesteld Geautoriseerd (administratief

Nadere informatie

Welke energie steek je. in (energie)besparing?

Welke energie steek je. in (energie)besparing? Welke energie steek je 1 in (energie)besparing? Door: Otto Waagmeester (Energie)besparing 2 voor alle partijen Agenda: Hoofd- en bijzaken Waar begin en eindig je? Voor eindgebruiker en OEM Hoofd- en bijzaken

Nadere informatie

De internationale klimaatonderhandelingen: een korte inleiding. Heleen de Coninck NRC Spitsbergen reis, Oslo, 21 juni 2010

De internationale klimaatonderhandelingen: een korte inleiding. Heleen de Coninck NRC Spitsbergen reis, Oslo, 21 juni 2010 De internationale klimaatonderhandelingen: een korte inleiding Heleen de Coninck NRC Spitsbergen reis, Oslo, 21 juni 2010 Opzet van de presentatie Energieonderzoek Centrum Nederland Het klimaatprobleem

Nadere informatie

Biomassa: brood of brandstof?

Biomassa: brood of brandstof? RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply

Nadere informatie

LEC - Light Energy Controller

LEC - Light Energy Controller LEC - Light Energy Controller Energiebesparing voor al uw gasontladingslampen met conventioneel voorschakelapparaat LEC - Spanningsregeling Bewezen oplossing in 18,000 installaties Regelt, optimaliseert

Nadere informatie

CO2 reductie

CO2 reductie CO2 reductie 2015-2020 1 In dit document willen wij onze CO2 uitstoot publiceren over de jaren 2015, 2016 en 2017. Daarbij nemen wij alvast een voorschot op de verwachting voor het jaar 2020 als we de

Nadere informatie

Factsheet klimaatverandering

Factsheet klimaatverandering Factsheet klimaatverandering 1. Klimaatverandering - wereldwijd De aarde is sinds het eind van de negentiende eeuw opgewarmd met gemiddeld 0,9 graden (PBL, KNMI). Oorzaken van klimaatverandering - Het

Nadere informatie

Voortgangsrapportage 5 CO 2 -Prestatieladder

Voortgangsrapportage 5 CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. BRANDSTOF... 4 REDUCTIEDOELSTELLING... 4 RESULTATEN... 4 3. ELEKTRICITEIT... 5 4. GROENAFVAL... 6 KETENANALYSE... 6 REDUCTIEDOELSTELLING... 6 HOEVEELHEID

Nadere informatie

De emissie inventaris van: Holstein BV Dit document is opgesteld volgens ISO

De emissie inventaris van: Holstein BV Dit document is opgesteld volgens ISO De emissie inventaris van: 2018 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum: 23 januari 2019 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 De organisatie... 4 2.1 Energiebeleid... 4 2.2 Verantwoordelijke...

Nadere informatie

Aardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl

Aardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl Aardgasloze toekomst, waarom? Stroomversnelling Energy Up 2018 Casper Tigchelaar Inhoud presentatie 2 belangrijkste redenen voor aardgasvrije gebouwde omgeving Hoe heeft het energiegebruik in huishoudens

Nadere informatie

Verandert het klimaat? Klimaatconferentie in Den Haag, 13-24 november 2000

Verandert het klimaat? Klimaatconferentie in Den Haag, 13-24 november 2000 Editie 10 November 2000 Leerkrachten: didactische aanwijzingen vindt u op pagina 4 van de handleiding. De leerlingenpagina s zijn kopieerbaar voor gebruik in de klas Klimaatconferentie in Den Haag, 13-24

Nadere informatie

De emissie inventaris van: Holstein BV Dit document is opgesteld volgens ISO

De emissie inventaris van: Holstein BV Dit document is opgesteld volgens ISO De emissie inventaris van: Holstein 2016 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Holstein Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 De organisatie... 4 2.1 Energiebeleid... 4 2.2 Verantwoordelijke... 4 3

Nadere informatie

Kwantificeren CH 4 reductie voerspoor: Rekenregels KringloopWijzer. André Bannink Wageningen UR Livestock Research

Kwantificeren CH 4 reductie voerspoor: Rekenregels KringloopWijzer. André Bannink Wageningen UR Livestock Research Kwantificeren CH 4 reductie voerspoor: Rekenregels KringloopWijzer André Bannink Wageningen UR Livestock Research Bestaande rekenregel : IPCC Tier 2 IPCC-Tier 2 : Volwassen herkauwers (geen feedlot) 6.5%

Nadere informatie

CO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie

CO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie CO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie Stijn Santen International KiVi-Niria lezing Sectie petroleum techniek Den Haag, Nederland 28 Juni 2005 Inhoud Introductie economische groei, energie

Nadere informatie

Tijdreeks huishoudelijke energieconsumptie 1980-1995

Tijdreeks huishoudelijke energieconsumptie 1980-1995 Tijdreeks huishoudelijke energieconsumptie 1980-1995 Notitie in opdracht van het RIVM Kees Vringer. Vakgroep Natuurwetenschappen en Samenleving (NW&S). Universiteit Utrecht. Utrecht, Mei 1998. Nummer:

Nadere informatie

CO 2 wijzer voor Tuinen

CO 2 wijzer voor Tuinen CO 2 wijzer voor Tuinen Achtergrond Tuinen hebben van nature een groen imago en niemand denkt direct aan een bijdrage aan het klimaateffect, als men over tuinen spreekt. In de praktijk is het natuurlijk

Nadere informatie

Naam : Klas : Datum :

Naam : Klas : Datum : Duurzame ontwikkeling Over duurzame ontwikkeling circuleren inmiddels honderden definities. Vaak wordt de internationaal aanvaarde definitie uit het rapport "Our Common Future" (Brundtland-rapport, 1987)

Nadere informatie

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool Groningen Hanzehogeschool Groningen (circa 30.000 studenten) Energy

Nadere informatie

Klimaatverandering en Ontwikkeling

Klimaatverandering en Ontwikkeling Climate Klimaatverandering en Ontwikkeling BTC Infocyclus, 4 dec 2016 Julie Vandenberghe WWF Michel Roggo / WWF-Canon Index 1. Back to the basics: de wetenschap 2. Impact op het Zuiden 3. Internationale

Nadere informatie

VOETAFDRUK CONFORM DE CO 2

VOETAFDRUK CONFORM DE CO 2 CO 2 VOETAFDRUK 2015 SHANKS NETHERLANDS HOLDING BV VOETAFDRUK CONFORM DE CO 2 PRESTATIELADDER R A P P O R T S N L _ C O 2 _ 2 0 1 5 D. D. 2 2 A P R I L 2 0 1 5 INHOUD INLEIDING... 2 CO 2 VOETAFDRUK 2015

Nadere informatie

Route naar emissievrije (binnen)steden. Huib van Essen, CE Delft

Route naar emissievrije (binnen)steden. Huib van Essen, CE Delft Route naar emissievrije (binnen)steden Huib van Essen, CE Delft Emissievrij: gezonde stad, leefbare toekomst Luchtvervuiling - Grootste boosdoeners: fijnstof en NO x - Forse gezondheidsschade - Dalende

Nadere informatie

Voortgang doelstellingen 2015/2016 CO2-prestatieladder 18 november 2016

Voortgang doelstellingen 2015/2016 CO2-prestatieladder 18 november 2016 Voortgang doelstellingen 2015/2016 CO2-prestatieladder 18 november 2016 CO2-prestatieladder niveau 3. Voortgang reductiedoelstellingen Breukelen, 18 november 2016 Peggy Nab Akkoord namens directie Datum:

Nadere informatie

Carbon footprint 2017 (3.C.1) In de onderstaande tabellen staan de energieverbruiken van ICS Groep uitgedrukt in CO2-eq.

Carbon footprint 2017 (3.C.1) In de onderstaande tabellen staan de energieverbruiken van ICS Groep uitgedrukt in CO2-eq. Inleiding De CO2 Prestatieladder stelt de eis om halfjaarlijks te rapporteren over de CO2 footprint, een update te geven van de voortgang in relatie tot het behalen van de CO2-reductiedoelstellingen en

Nadere informatie