ASSESSOR/EXAMINATOR MBO profiel Certiforce Versie 3 04 december 2018 (versie 1) 11 december 2018 (versie 2) 16 december 2018 (versie 3) Domein: MBO i
INHOUDS- OPGAVE CERTIFICATIESCHEMA ASSESSOR/EXAMINATOR... 1 Aanleiding... 1 Doel... 1 Beroepscontext... 1 Leeswijzer... 3 Eisen certificering... 3 BASISDEEL BEOORDELEN... 4 1. VOORBEREIDEN BEOORDELING... 5 2. HANTEREN VAN EEN BEOORDELINGS-STANDAARD... 6 3. OMGANG EIGEN REFERENTIEKADER... 7 PROFIELDEEL... 8 1. praktijkexamen (PvB)... 8 2. Voeren van een Criterium Gericht Interview... 9 3. Beoordelen van een portfolio/ schriftelijke bewijzen... 10 KEUZEDELEN... 11 1. keuzedeel: verdieping praktijkexamen: specifieke exameninstrumenten... 11 2. keuzedeel: mix van beoordelingsvormen... 11 3. keuzedeel: EVC rapport schrijven... 11 4. keuzedeel: speciale doelgroepen... 11 5. keuzedeel: auditor... 12 6. keuzedeel: analyse werkplek vs beoordelingstandaard... 12 7. keuzedeel: kaderexamens (maken werkopdracht)... 12 8. Keuzedeel: NL beoordelingsstandaard Generiek... 12
9. Keuzedeel: NL beoordelingsstandaard beroepsspecifiek... 12 10. keuzedeel: MvT beoordelingstandaard... 13 11. Keuzedeel: MvT beoordelingsstandaard... 13 12. keuzedeel: assessor ORUN... 13 13. BKE... 13 14. SKE... 13 2. Keuzedeel: Mix van beoordelingsvormen... 14 7 Keuzedeel: NL beoordelingsstandaard generiek... 15 8 keuzedeel: NL beoordelingsstandaard beroepsspecifiek... 16 BEKWAAM (PERMANENTE EDUCATIE)... 17 Deskundigheidsbevordering... 17 BADGES... 17
CERTIFICATIESCHEMA ASSESSOR/EXAMINATOR AANLEIDING Per 1 augustus 2018 dienen de examens binnen het mbo-onderwijs gevalideerd te zijn of ingekocht bij een gecertificeerde examenleverancier. Het belang van goede beoordelaars is hierdoor alleen nog maar groter geworden. Het is een belangrijke taak van een examencommissie om zorg te dragen voor kwaliteitsborging van de afnames van de examens. De exameninstrumenten zijn gevalideerd dus liggen de risico s nu vooral bij de voorbereiding, afname en evaluatie door de beoordelaars. Op basis van de door de NVE vastgestelde profielen voor examinator functionarissen is onderstaand profiel voor assessoren in het onderwijsveld MBO beschreven. In dit profiel staat waar assessoren binnen de diverse uitstroomprofielen in het onderwijs- en beroepenveld aan dienen te voldoen. DOEL Wat betreft de deskundigheid van de assessoren, is het van belang om eensgezindheid te hebben over de taken die de assessoren hebben en de kennis en vaardigheden die nodig zijn om tot een goede taakuitvoering te komen. Eenduidigheid is ook nodig ten behoeve van samenwerking, uitwisseling en inhuur van assessoren. Dit profiel geeft aan waar een beoordelaar aan dient te voldoen. BEROEPSCONTEXT In de beoordeling wordt een methode mix (verschillende beoordelingsinstrumenten) ingezet om een zo goed mogelijk beeld van de student/ kandidaat te krijgen. Het is van belang dat zowel assessoren als de onderwijsinstelling waarvoor ze werken goed kunnen verantwoorden, waarom de specifieke mix van methoden het meest geschikt is voor het beoordelen van de standaard, waar het in het examen om gaat. Een belangrijke competentie van een assessor is dat hij weet welk zichtbaar gedrag en concrete resultaten horen bij de beoordelingscriteria in de gekozen standaard. Hij moet dit gedrag kunnen herkennen in diverse beoordelingsdocumenten en -situaties. Tevens moet hij in staat zijn om naast de gedetailleerde beoordeling, een beoordeling over het hele functioneren van de kandidaat te geven. Hij doet dit door de resultaten van verschillende beoordelingssituaties, bijvoorbeeld portfolio beoordeling, criteriumgericht interview, proeve van bekwaamheid of andere toets methoden met elkaar te combineren. Op 1
basis hiervan komt hij tot een onderbouwde totaalbeoordeling die recht doet aan de kwaliteiten van de kandidaat/leerling. Tijdens de uitvoering van een examen, heeft een assessor te maken met een aantal factoren. Ten eerste de examenkandidaat zelf, waarbij de onafhankelijkheid geborgd dient te zijn. Daarnaast de praktijkbegeleider, die de kandidaat ondersteunt bij het aanleveren van een goede werkplek waar het examen afgenomen kan worden. Verder kan er sprake zijn van een co-assessor, die bijvoorbeeld aantekeningen maakt tijdens de verschillende beoordelingsmomenten en een sparringpartner is bij het inter-assessorenoverleg. Tenslotte heeft de assessor te maken met het examen bureau of iets vergelijkbaars, dat hem voorziet van de benodigde materialen om de beoordeling te kunnen doen, zoals: de standaard, de beoordelingsprotocollen, het format voor het rapport etc. De assessor heeft twee hoofdtaken: het beoordelen en het opstellen van het eindrapport (eventueel in samenwerking met anderen). Algemene beroepshouding van de assessor: Handelt integer en volgens afspraak, Leeft ethische normen na, Toont empathie, Bewaart onafhankelijkheid, Beschikt over zelfkennis (eigen voorkennis, voorkeuren en culturele bagage) en weet wat voor soort kandidaten het best aansluiten op zijn eigen persoon (affiniteit met beroepsgroep, niveau). Algemene kennis examinering Heeft kennis van de doelstellingen, procedure (volgorde van stappen) en processen van examinering. Kan de essentie van examinering verwoorden in de context van loopbaan. Kan uitleggen wat examinering is, maar ook wat het niet is. Kan bijvoorbeeld het verschil in doel en positionering van examinering, vrijstellingenbeleid en intake verwoorden. Kan, conform het toets- en waarderingskader BVE, een eigen visie op examinering en die van de examineringsaanbieder voor wie hij werkt verwoorden. Belangrijkste taken: Voorbereiden van het examen Uitvoeren van het examen (Portfolio beoordeling, observatie in de praktijk, examengesprek (CGI)). Beoordelen Rapporteren Mondeling terugkoppelen Schriftelijk terugkoppelen 2
LEESWIJZER Het certificatieschema bestaat uit een basis- een profiel- en keuzedeel. Het basisdeel geeft aan waar een beginnend beroepsbeoefenaar (assessor/examinator) aan dient te voldoen aan het einde van een training dan wel door ervaring opgebouwde kennis en ervaring. Het profieldeel is een uitbreiding van de basisvaardigheden van de assessor/examinator. Daarnaast zijn er keuzedelen. Keuzedelen hebben tot doel om bovenop de kwalificatie (basis- en profieldeel) een verdieping of verbreding te leveren bij de uitvoering van de rol assessor/examinator. Keuzedelen kunnen ook dienen als voorbereiding op de beoordelingen binnen een HBO of universiteit. Keuzedelen zijn opgenomen op de site van Certiforce. EISEN CERTIFICERING Om als geheel te voldoen aan de eisen van een assessor/examinator dient een assessor/examinator te voldoen aan de eisen die gesteld zijn in het basisdeel en één of meerdere profieldelen en aan één of meerdere keuzedelen. Na gelang de gekozen combinatie(s) zijn de onderstaande uitstromen mogelijk: Praktijk/onderwijs assessor o Basisdeel + 1 profieldeel plus keuzedeel 1 Praktijk/onderwijs assessor plus o Basisdeel + 2 profieldelen plus keuzedeel 2 EVC-assessor o Basisdeel + profieldeel 2 en 3, keuzedeel EVC Praktijk/onderwijs assessor speciale doelgroepen o Basisdeel + 1 profieldeel plus keuzedeel speciale doelgroepen Taalassessor NL o Basisdeel + 1 profieldeel plus keuzedeel NL Taalassessor MvT o Basisdeel + 1 profieldeel plus keuzedeel MvT Auditor MBO o Basisdeel + profieldeel 2 en 3 plus keuzedeel auditor Opbouw certificatierschema 1. Het CertificatieSchema (CS) wordt gevormd door: a. Basisdeel (B). Dit betreft de gemeenschappelijke basis-onderdelen van het profiel die iedere assessor/examinator moet beheersen b. Het profieldeel (P), bestaat uit de aanvullende onderdelen die een assessor/examinator dient te beheersen afhankelijk van de beoordelingsinstrumenten die een assessor/examinator gaat inzetten c. Het keuzedeel (K) bestaat uit een specifiek onderdeel (uitstroomrichting) zoals het gebruik maken van een specifiek exameninstrument van een van de examenleveranciers. 3
BASISDEEL BEOORDELEN Kennis en vaardigheden De assessor/examinator heeft kennis van: De kerndoelen, examenprogramma s of kwalificatiedossiers van het onderwijs of de opleiding(en) Diverse beoordelingsinstrumenten en examenvormen (bijvoorbeeld schriftelijke examens, open vragen, scripties, proeven van bekwaamheid, portfolio s) die gebruikt worden bij examinering; De kwaliteitscriteria voor de beoordeling zoals valide, betrouwbaar, transparant. De beoordelingsfouten die bij beoordelingen gemaakt worden en methodes om deze fouten te vermijden. De examinator/assessor kan: De afname van de examens voorbereiden Met mede-examinatoren/-assessoren overleggen over de afnameprocedure en beoordeling De kandidaten duidelijk maken wat van hen verwacht wordt; Een afnamesituatie creëren waarin kandidaten zich fysiek en relationeel veilig voelen Van de beoordeling mondeling en schriftelijk verslag doen aan betrokkenen De kandidaat feedback geven op zijn prestaties Samen met mede-examinatoren/-assessoren de afname en de beoordeling evalueren en hiervan verslag doen aan de opdrachtgever Opdrachtgevers adviseren en verbetersuggesties doen over procedure en product Kan op een correcte wijze mondeling en schriftelijk communiceren in het Nederlands Kan naar aanleiding van reflectie, feedback en scholing, en veranderende onderwijsvisies de eigen werkwijze evalueren, verantwoorden en verbeteren. 4
1. VOORBEREIDEN BEOORDELING Omschrijving De assessor/examinator is in staat een examen voor te bereiden zodat de afnamecondities en -criteria in overeenstemming zijn met het examendoel. De assessor/examinator bekend is met de actuele en geldende wet- en regelgeving met betrekking tot examinering en het examen gebruiksklaar is evenals de examenruimte/ werkplek/afnameplek. Hiervoor wordt gebruikt gemaakt van de VROEG-methode. Resultaat Kan een examen voorbereiden conform de geldende (wettelijke) regels en procedure. Zodat er op een transparante, valide en betrouwbare wijze beoordeeld kan worden. Gedrag De assessor laat de volgende gedragingen zien: Past de kennis m.b.t. actuele geldende regels omtrent examinering zichtbaar toe Heeft kennis van, en past deze toe van het exameninstrument Verifieert de beoordelingscriteria in relatie met het examendoel Overlegt met de examenorganisatie over de wijze van uitvoering, tijdsbewaking, taakverdeling, samenwerking etc. voor zover dit niet beschreven staat in een instructie voor beoordelaars Past de afspraken toe m.b.t. de voorbereiding zoals vermeld in de werkinstructie Maakt afspraken met co-assessor m.b.t. de interpretatie van de beoordelingscriteria Controleert de examenplek of de uitvoering van het examen mogelijk is zoals beschreven in de examenopdracht Controleert of de criteria zoals beschreven in het beoordelingsdocument te beoordelen zijn op die specifieke examenplek Richt de examenplek verder in (zover nodig) zodat het examen afgenomen kan worden. Is transparant naar de geëxamineerde en co-assessor m.b.t. de beoordelingsprocedure en -criteria 5
2. HANTEREN VAN EEN BEOORDELINGS- STANDAARD Omschrijving De assessor/examinator is in staat op adequate wijze een beoordelingsstandaard te hanteren zodat de beoordeling op een valide manier wordt gedaan. De assessor/examinator heeft kennis van het exameninstrument welke gebruikt wordt tijdens een examen. Is op de hoogte van de bijbehorende wet- en regelgeving evenals de eventueel bijbehorende servicedocumenten. Resultaat De assessor/examinator heeft het examen valide en transparant beoordeeld met een betrouwbare uitslag en volgens de geldende beoordelingsstandaard. Gedrag De assessor/examinator laat de volgende gedragingen zien: Heeft kennis van, past toe de regelgeving zoals voorgeschreven in de procedure Relateert concreet getoond gedrag / resultaat van een interview / resultaat van beoordeling bewijzen, aan de beoordelingscriteria Past de WACKER-methode toe bij een observatie Past de STAR-methode toe bij een Criterium Gericht Interview (CGI) Past de VRAAK-methode toe bij de beoordeling van een portfolio/documenten Is transparant in zijn werkwijze Vult de beoordeling in zoals voorgeschreven in de procedure Gebruikt op de voorgeschreven wijze de cesuur 6
3. OMGANG EIGEN REFERENTIEKADER Omschrijving De assessor/examinator heeft kennis van zijn eigen valkuilen in de rol van beoordelaar. De assessor/examinator is in staat om op adequate wijze om te gaan met zijn eigen referentiekader, zodat deze de beoordeling (proces en uitkomst) zo min mogelijk beïnvloeden. Resultaat De assessor/examinator voert een beoordeling op een zo n objectief mogelijke wijze uit. Gedrag De assessor/examinator laat de volgende gedragingen zien: Is zich bewust van zijn eigen normen en waarden (referentiekader) Kent zijn eigen valkuilen en gaat hier op een gepaste wijze mee om Gebruikt de juiste beoordelingsinstrumenten (VRAAK, WACKER, STAR) om zo objectief mogelijk te beoordelen Staat open voor feedback van tweede examinator als er afwijkingen zijn in de gemaakte beoordeling Is in staat om op zijn eigen handelen te reflecteren om zo betrouwbaar mogelijk te kunnen beoordelen 7
PROFIELDEEL 1. PRAKTIJKEXAMEN (PVB) Omschrijving De assessor/examinator is in staat om op de juiste wijze een praktijkexamen (PvB, observatie, simulatie) af te nemen conform de geldende wet- en regelgeving en geldende procedure behorende bij het exameninstrument. Resultaat De assessor/examinator gebruikt aantoonbaar de WACKER-methode en heeft zich voorbereid middels de VROEG-methode. Het examen wordt op een transparante, valide en betrouwbare manier afgenomen. Gedrag De assessor/examinator laat de volgende gedragingen zien: Gebruikt de voorbereidingen (VROEG-methode) bij aanvang examen Gebruikt de WACKER-methode tijdens het examen Hanteert en beoordelingsinstrument op de beoogde wijze Is objectief in zijn waarnemingen Registreert het gedrag op een juiste wijze en zodanig dat dit later te herleiden is naar het getoond gedrag Rapporteert het resultaat van de beoordeling op de juiste wijze en zodanig dat dit te herleiden is naar het getoond gedrag 8
2. VOEREN VAN EEN CRITERIUM GERICHT INTERVIEW Omschrijving De assessor/examinator is in staat om op de juiste wijze een Criterium Gericht Interview (CGI, verantwoordingsgesprek, panelgesprek) af te nemen conform de geldende wet- en regelgeving en geldende procedure behorende bij het exameninstrument. Resultaat De assessor/examinator gebruikt aantoonbaar de STAR-methode en heeft zich voorbereid middels de VROEG-methode. Gedrag De assessor/examinator laat de volgende gedragingen zien: Gebruikt de voorbereidingen (vroeg methode) bij aanvang van het examen Gebruikt de STAR-methode tijdens het examen Hanteert het beoordelingsinstrument op de beoogde wijze Is objectief in zijn waarnemingen naar aanleiding van het CGI Registreert het gedrag op een juiste wijze en zodanig dat dit later te herleiden is naar het resultaat van het CGI Rapporteert het resultaat van de beoordeling op de juiste wijze en zodanig dat dit te herleiden is naar het resultaat van het CGI 9
3. BEOORDELEN VAN EEN PORTFOLIO/ SCHRIFTELIJKE Omschrijving BEWIJZEN De assessor/examinator is in staat om op de juiste wijze een portfolio/schriftelijke bewijzen te beoordelen conform de geldende wet- en regelgeving en geldende procedure behorende bij het exameninstrument. Resultaat De assessor/examinator gebruikt aantoonbaar de VRAAK-methode en heeft zich voorbereid middels de VROEG-methode. De beoordeling wordt op een valide en betrouwbare manier afgenomen. Gedrag De assessor/examinator laat de volgende gedragingen zien: Gebruikt de voorbereidingen (vroeg methode) bij aanvang van het examen Gebruikt de VRAAK-methode bij de beoordeling van de bewijzen Hanteert het beoordelingsinstrument op de beoogde wijze Rapporteert het resultaat van de beoordeling op de juiste wijze en zodanig dat dit te herleiden is naar de bewijzen uit het portfolio of het aangeleverde schriftelijk materiaal 10
KEUZEDELEN 1. KEUZEDEEL: VERDIEPING PRAKTIJKEXAMEN: SPECIFIEKE EXAMENINSTRUMENTEN (examenaanbieders) 2. KEUZEDEEL: MIX VAN BEOORDELINGSVORMEN 3. KEUZEDEEL: EVC RAPPORT SCHRIJVEN 4. KEUZEDEEL: SPECIALE DOELGROEPEN Geen label 11
5. KEUZEDEEL: AUDITOR 6. KEUZEDEEL: ANALYSE WERKPLEK VS BEOORDELINGSTANDAARD geen label 7. KEUZEDEEL: KADEREXAMENS (MAKEN WERKOPDRACHT) 8. KEUZEDEEL: NL BEOORDELINGSSTANDAARD GENERIEK 9. KEUZEDEEL: NL BEOORDELINGSSTANDAARD BEROEPSSPECIFIEK 12
10. KEUZEDEEL: MVT BEOORDELINGSTANDAARD 11. KEUZEDEEL: MVT BEOORDELINGSSTANDAARD beroeps specifiek 12. KEUZEDEEL: ASSESSOR ORUN geen label 13. BKE 14. SKE 13
2. KEUZEDEEL: MIX VAN BEOORDELINGSVORMEN Omschrijving De assessor kan in een examen zowel producten beoordelen, een observatie uitvoeren en een gesprek voeren met de kandidaat. De assessor bereidt zich voor op het examen door het lezen van de beoordelingsstandaard en beoordelingsinstructies voor de assessor. Zo weet hij welke onderdelen met welke beoordelingsvorm worden beoordeeld. De beoordelingsstandaard en de instructies zijn leidend bij de volgorde van de uitvoering van het examen. Bij de observatie maakt de assessor gebruik van de WAKKER-methode om het handelen te observeren en te beoordelen. Bij de productbeoordeling beoordeelt hij of het product voldoet aan de eisen die aan het product worden gesteld. De assessor houdt zich bij het gesprek aan de gesprekspunten volgens de beoordelingsstandaard en vraagt door waar nodig. Resultaat De assessor heeft alle onderdelen van het examen beoordeeld door een mix van beoordelingsvormen toe te passen volgens de beoordelingsstandaard en beoordelingsinstructies. Gedrag De assessor/examinator laat de volgende gedragingen zien: Leest de examenopdracht, de beoordelingsstandaard en de instructies voorafgaande aan het examen. Gebruikt de WAKKER methode correct bij het beoordelen van gedrag bij observatie. Bepaalt zorgvuldig of het product voldoet aan de beoordelingscriteria. Stelt de juiste open vragen in het gesprek volgens de instructies. Onderbouwt het eindoordeel op basis van de beoordelingsstandaard. Stemt het oordeel af met andere assessoren Rapporteert het examenresultaat volgens de instructies. 14
7 KEUZEDEEL: NL BEOORDELINGSSTANDAARD GENERIEK Omschrijving De assessor beoordeelt een examen voor het generieke onderdeel Nederlandse taal van een kwalificatie of opleiding. De assessor heeft kennis van de referentiekaders Nederlands (o.a. Meijerink). De assessor bereidt zich voor door de taalopdracht, de beoordelingsstandaard en de instructies door te nemen en eventueel af te stemmen met de 2 e assessor. De assessor/examinator beoordeelt taalproducten van kandidaten volgens de beoordelingsstandaard en instructies. Dit kunnen schrijf-, spreek- of gespreksproducten zijn. De assessor bepaalt of het taalproduct van de kandidaat voldoet aan het vereiste taalniveau en onderbouwt de beoordeling. De assessor stemt de beoordeling af met de 2 e assessor en rapporteert de beoordeling volgens de instructies. Resultaat Het schrijf-, spreek- of gespreksproduct van de kandidaat is correct en volgens de instructies beoordeeld. Gedrag De assessor/examinator laat de volgende gedragingen zien: Leest de taalopdracht, de beoordelingsstandaard en de instructies voorafgaande aan het examen. Beoordeelt diverse schrijf-, spreek- en gespreksproducten correct en volgens de instructies. Bepaalt zorgvuldig of een taalproduct voldoet aan het vereiste taalniveau. Onderbouwt het oordeel op basis van de beoordelingsstandaard en kennis van niveauverschillen taalvaardigheden. Stemt het oordeel af en rapporteert het examenresultaat volgens de instructies. 15
8 KEUZEDEEL: NL BEOORDELINGSSTANDAARD BEROEPSSPECIFIEK Omschrijving De assessor beoordeelt een (onderdeel van een) examen voor het beroepsgerichte deel van een opleiding of kwalificatie. De assessor heeft kennis van de referentiekaders Nederlands (o.a. Meijerink) en beroepsspecifieke eisen Nederlands van een kwalificatie of opleiding. De assessor bereidt zich voor door de examenopdracht, de beoordelingsstandaard en de instructies door te nemen. De assessor stemt af met de assessor die het beroepsgerichte deel van het examen beoordeelt. De assessor/examinator beoordeelt de taalproducten van de kandidaat volgens de beoordelingsstandaard en instructies. Dit kunnen schrijf-, spreek- of gespreksproducten zijn. De assessor bepaalt of het taalproduct van de kandidaat voldoet aan het vereiste taalniveau en onderbouwt de beoordeling. De assessor stemt de beoordeling af met de andere assessor en rapporteert de beoordeling volgens de instructies. Resultaat Het schrijf-, spreek- of gespreksproduct van de kandidaat is correct en volgens de instructies beoordeeld. Gedrag De assessor/examinator laat de volgende gedragingen zien: Leest de examenopdracht, de beoordelingsstandaard en de instructies voorafgaande aan het examen. Beoordeelt diverse schrijf-, spreek- en gespreksproducten correct en volgens de instructies. Bepaalt zorgvuldig of een taalproduct voldoet aan het vereiste taalniveau. Onderbouwt het oordeel op basis van de beoordelingsstandaard, kennis van niveauverschillen taalvaardigheden en beroepsspecifieke taaleisen. Stemt het oordeel af en rapporteert het examenresultaat volgens de instructies. 16
BEKWAAM (PERMANENTE EDUCATIE) DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING Omschrijving De assessor/examinator dient.. aantoonbare kennis en vaardigheden. Resultaat Meenemen bij bekwaamheid: Ervaring uitvoering (variatie en aantal examens); deskundigheidsbevordering; evaluatie/feedback van mede-assessoren; studenten, examencommissie. Gedrag Bewijsvoering Rubrics score bij bewijs BADGES Voor ieder werkproces kan de assessor/examinator badges verdienen. Als een deelnemer aan het certificatietraject voldoen aan de eisen die gesteld zijn bij het desbetreffende werkproces zal de deelnemer een badge ontvangen. Als alle badges die bij een kerntaak horen zijn verzameld (aangetoond) en ook voor het profiel- en keuzedeel, zoals in de eisen voor certificering is omschreven zal met de badge Assessor ontvangen met de extra badge behorende bij de uitstroom. Badges kunnen ook door partnerorganisaties van Certiforce worden uitgereikt zoals het kunnen gebruiken van exameninstrumenten van examenleveranciers. 17