Adres: Postbus 15 1440 AA Purmerend Notitie evaluatie Wmo-cliëntenraad Purmerend 2013 Kenmerk 13/185CR Datum 5 augustus 2013 Aanleiding Bij de instelling van de Wmo-cliëntenraad op basis van de Participatieverordening Wmo 2009, is met de gemeenteraad afgesproken dat de verordening na vier jaar geëvalueerd zou worden. Deze evaluatie staat nu gepland voor de vergadering van de Commissie Samenleving van 3 oktober 2013. Ter voorbereiding van deze bijeenkomst zijn door de contactambtenaar een aantal vragen aan de Wmo-cliëntenraad voorgelegd. Deze zijn uitgebreid besproken in de bijeenkomsten van 24 juni en 5 augustus 2013. In deze notitie vindt u de antwoorden op deze vragen en de aandachtspunten voor de toekomst. Doel van de evaluatie Het eigen functioneren van de Wmo-raad evalueren en bespreken. Een stand van zaken opnemen. Aandachtspunten formuleren die omgezet kunnen worden in een advies aan het College. Evaluatiepunten Met betrekking tot artikel 2: Doelstellingen De cliëntparticipatie Wmo heeft de volgende doelstellingen: 1. Het bewerkstelligen dat belanghebbenden bij de Wmo vanuit een onafhankelijke positie optimaal betrokken zijn bij de voorbereiding, vaststelling, uitvoering en evaluatie van het Wmo-beleid. 2. Het bijdragen aan de totstandkoming en verbetering van het Wmo-beleid. Algemeen In hoeverre voelt de Wmo-cliëntenraad zich in staat gesteld om vanuit een onafhankelijke positie optimaal betrokken te zijn bij de voorbereiding, vaststelling, uitvoering en evaluatie van het Wmobeleid en op die manier bij te dragen aan de totstandkoming en verbetering van het Wmo-beleid? De algemene mening is dat het plezierig is om een pas op de plaats te maken, stil te staan bij waarom we dingen doen en hoe dingen gaan. Dat is goed voor onszelf en voor de gemeenteraad die ons heeft ingesteld. We voelen ons over het algemeen redelijk in staat gesteld om ons werk te doen, maar er zijn kanttekeningen. Sinds een jaar zijn er weinig adviesaanvragen. Dat heeft te maken met het feit dat de gemeente Purmerend nu werkt met een Maatschappelijk Beleidskader en niet meer op alle deelonderwerpen beleidsnota s schrijft. 13/185CR / Evaluatie Wmo-cliëntenraad Purmerend 2013, pagina 1
Die constatering heeft betrekking op betrokkenheid bij de ontwikkeling van beleid. De Wmocliëntenraad heeft ook een rol bij de toetsen van de uitvoering van beleid en de effecten daarvan voor de burgers. De vraag is hoe dit geconcretiseerd kan worden en geëvalueerd. Een en ander vereist een andere vorm van samenwerking. Ook thema s die te maken hebben met welzijn in de brede zin, moeten in de Wmo-cliëntenraad aan de orde komen. Wat gaat er goed en wat zou beter kunnen? In hoeverre voelt de Wmo-cliëntenraad zich in staat gesteld om bij te dragen aan de totstandkoming en verbetering van het Wmo-beleid? De Verordening cliëntenparticipatie Wmo 2009 biedt een goede basis voor het functioneren van de Wmo-cliëntenraad. De volgende faciliteiten zijn goed geregeld: Professionele ondersteuning. Onafhankelijk voorzitter. Een vaste contactambtenaar. Toegankelijkheid ambtenaren, korte lijnen. Verzoeken om toelichting op voorgenomen beleid worden altijd gehonoreerd. Vaak ook op initiatief van de beleidsambtenaar zelf. Goede contacten met het facilitair bedrijf, flexibele opstelling. Sommige dingen kunnen beter: De reactie van het college op uitgebrachte adviezen duurt soms lang of blijft achterwege. De Wmo-cliëntenraad wordt tot op heden wel betrokken bij het ontwikkelen van beleid maar nauwelijks bij het bewaken van de uitvoering en de evaluatie van de effecten van het beleid. Er spelen soms zaken bij de gemeente waar de Wmo-cliëntenraad geen weet van heeft, maar wel bij betrokken wil worden. Oorzaken daarvoor wisselen. Soms wordt er domweg niet aan gedacht, in andere situaties wordt het soms niet nodig gevonden om de Wmo-cliëntenraad op de hoogte te stellen of om advies te vragen. De beschikbaarheid van de termijnagenda van het college kan hierbij helpen, maar het lukt vrijwel nooit om daar inzicht in te krijgen. Er zijn veel wisselingen geweest in contactambtenaren. Op wat voor manieren houden de afzonderlijke leden gevoel voor wat de respectievelijke doelgroepen die zij representeren belangrijk vinden? De afzonderlijke leden zijn allen verbonden aan de in artikel 1 van de verordening bedoelde zelforganisaties en/of vertegenwoordigers van belanghebbenden. De leden zijn afkomstig uit (kringen van) organisaties van ouderen, mantelzorgers, mensen met een verstandelijke beperking, mensen met een lichamelijke beperking, mensen met een Ggz-achtergrond, chronisch zieken, mensen met een niet-westerse achtergrond en Oggz. Daarnaast geldt voor de meeste leden dat ze zelf ervaringsdeskundige zijn op het terrein van hun aandachtsgebied. Tijdens de evaluatiebijeenkomst zijn de contacten met de achterban geïnventariseerd. Er zijn verschillende manieren waarop de leden zich laten voeden bij hun werk voor de Wmocliëntenraad. 13/185CR / Evaluatie Wmo-cliëntenraad Purmerend 2013, pagina 2
Veel contacten vinden langs informele weg plaats. De leden van de Wmo-cliëntenraad vinden dat een effectieve manier. Informele contacten Zo zijn er bijvoorbeeld contacten met vrijwillige ouderenadviseurs en vrijwilligers die helpen bij het invullen van belastingbiljetten. De mantelzorgafgevaardigde bezoekt twee maal per jaar de mantelzorgdag en andere activiteiten die voor mantelzorgers worden georganiseerd. Daarnaast geeft ze voorlichting over mantelzorgers onder andere over de mogelijkheden van respijtzorg. Via de rol als bewindvoerder zijn er veel contacten met individuele Ggz-cliënten. Voor het prestatieveld mensen met een niet-westerse achtergrond behoren zowel het lid als haar vervanger tot deze doelgroep. Eén van hen is als beroepskracht verbonden aan het VIP-centrum van Clup Welzijn en haar vervanger is lange tijd een actieve vrijwilliger geweest bij het VIP-centrum. Zij organiseert schildercursussen voor niet westerse vrouwen. Formele contacten van de diverse leden bestaan uit: Lidmaatschap van Mezzo, een vereniging die opkomt voor iedereen die zorgt voor een ander. Lidmaatschap (twee leden) van het VG-platform Zaanstreek Waterland, collectieve belangenbehartiger in de regio, gericht op uitwisseling van ervaring van ouders, verwanten en cliënten. Deelnemers zijn afkomstig uit ouderverenigingen van de Prinsenstichting en de Breida- Blick, Kans Plus de afdelingen Zaanstreek en Waterland, Medezeggenschapsraad Odion, Nederlandse vereniging voor Autisme en de stichting Down Syndroom. Lidmaatschap van de cliëntenraad van de Prinsenstichting en de Centrale Cliëntenraad van De Opbouw. Deelname aan de werkgroep intergemeentelijk beleid van het VG-platform, waarin vertegenwoordigers uit Wmo-raden in de regio en de cliëntenraad WSW Zaanstreek samen optrekken. Lidmaatschap van de familieraad van Ypsilon, vereniging van familieleden en naasten van mensen met psychose of schizofrenie. Deelname aan doelgroep overleggen van Reade, instelling voor revalidatie en reuma. Deelname aan de werkgroep voor aangepast sporten van Spurd. Lidmaatschap van de ouderraad van de Stichting Omega, dagbesteding voor mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking. Contacten met de landelijke CG-raad Ad hoc vindt deelname plaats aan werkgroepen voor WijkOntwikkelingsPlannen, zoals eerder in Overwhere en recent in de werkgroep WOP Gors. Daarnaast wordt actief deelgenomen aan de bijeenkomsten Maatschappelijke Opgave voor Mensen met een Verstandelijke Beperking (3A) Jeugd De contacten met de achterban jeugd, leveren de meeste problemen op. Er is enige tijd geen lid geweest met het aandachtsgebied jeugd. Er zijn jongeren benaderd die zich actief opstelden in de samenleving van Purmerend. Het is echter niet gelukt om vanuit de doelgroep Jeugd iemand te vinden die bereid was lid te worden van de Wmo-cliëntenraad. Ook contacten met scholen, die in het verleden hebben plaats gevonden, hebben geen resultaat gehad. Het aandachtsgebied wordt nu ingevuld door iemand uit een andere leeftijdscategorie die op zich heeft genomen het aandachtsgebied jeugd binnen de Wmo-cliëntenraad verder te ontwikkelen. 13/185CR / Evaluatie Wmo-cliëntenraad Purmerend 2013, pagina 3
Signalen komen nu vanuit andere sociale netwerken, zoals Caritas, Ketenoverleg schuldhulpverlening, dialooggroep, contacten met Clup Welzijn. Aandachtspunt blijft hoe je jongeren bij de Wmo-cliëntenraad kunt betrekken. Het vervangend lid voor de portefeuille jeugd wordt momenteel wel ingevuld door een jongere. Achterbanraadplegingen De Wmo-cliëntenraad organiseert regelmatig projecten samen met doelgroepen. De afgelopen jaren zijn onder meer de volgende projecten/achterbanraadplegingen georganiseerd. Overzicht van projecten en achterbanraadplegingen van de afgelopen jaren: Zeg het ons: Onderzoek onder mensen met een licht verstandelijke beperking, in samenwerking met de LFB, de belangenorganisatie voor en door mensen met een lichte verstandelijke beperking, met behulp van een landelijk ontwikkelde methodiek. Doel: Mensen met een verstandelijke beperking meer laten meedoen binnen het werk van de reguliere welzijnsinstellingen. Uitvoering: De resultaten zijn vastgelegd in een rapportage die is aangeboden aan de wethouder en de instellingen op het gebied van welzijn en sociaal cultureel werk en enthousiast ontvangen. Met het advies van de Wmo-cliëntenraad om met behulp van dezelfde methodiek ook ouderen en jeugd te bevragen, is echter niets gedaan. Achterbanraadpleging 2010: Doelen: In kaart brengen van de ervaringen van kwetsbare doelgroepen uit Purmerend met het Loket Wmo, de informatievoorziening en de mogelijkheden tot participatie. In kaart brengen van de ervaringen van PGB-gebruikers uit Purmerend met de keuze voor het PGB met betrekking tot financiële verantwoording, administratie en informatievoorziening. Over de resultaten is uitgebreid advies uitgebracht aan het College. Project betrekken van niet westerse vrouwen 2011: Doelen: Emancipatoir: Vrouwen bewust maken van eigen mogelijkheden Informatief: Vrouwen informeren over de Wmo en het Loket Wmo Het project borduurde voort op een informatiebijeenkomst in 2011 waar ook de medewerkers van het Loket Wmo aan deel namen. De resultaten van die bijeenkomst zijn besproken in de Wmo cliëntenraad en met de gemeente. Afgesproken is toen dat de informatiebijeenkomst regelmatig moet worden herhaald. Uitvoering: Werkbezoek aan het Moedercentrum de Mallemolen van Dock in Haarlem Zuid. Zij hebben laten zien wat vrouwen zelf kunnen bereiken op verschillende terreinen: creativiteit, vrijwilligerswerk, werk. Het werkbezoek werd afgesloten met een creatieve workshop. Informatiebijeenkomst in het VIP-centrum. Gebleken is wederom dat de Informatie over de Wmo en de ontwikkelingen daarbinnen voor deze doelgroep regelmatig herhaald moet worden. 13/185CR / Evaluatie Wmo-cliëntenraad Purmerend 2013, pagina 4
Achterbanraadpleging Oggz 2011/2012 Doel: contact van de Wmo-cliëntenraad met de Oggz achterban onderhouden, inventariseren wat er binnen die groep leeft. Uitvoering Omdat tegelijkertijd de Oggz-spiegel door RCO de Hoofdzaak werd uitgevoerd, werd besloten gezamenlijk op te trekken. De resultaten van beide raadplegingen zijn gepresenteerd tijdens een bijeenkomst voor de Wmocliëntenraad, ambtenaren van de gemeente Purmerend en enkele Oggz- aanbieders. Door de contacten met de achterban is het tevens gelukt om een vervangend lid te vinden voor het aandachtsgebied Oggz. Achterbanraadpleging Loket Wmo 2012/2013 Doelen Visie/standpunt ontwikkelen over de Kanteling en dit onder aandacht van de gemeente/ het loket brengen. Hierbij ook aandacht voor de veranderde houding van de overheid tot de burger, en actuele ontwikkelingen. Inzicht krijgen in de ervaringen van cliënten met het Wmo-loket en op basis hiervan verbetervoorstellen formuleren. Input vanuit georganiseerde achterban over de Kanteling. Uitvoering Contouren Kanteling Informatie- en discussiebijeenkomst met de Wmo-cliëntenraad over de Kanteling (programmatisch ingevuld door Aandacht voor Iedereen op 26 november 2012) waarbij ook de cliëntenraden van instellingen in Purmerend waren uitgenodigd.. Notitie met aandachtspunten voor de Wmo-cliëntenraad (ten aanzien van brede Wmo-beleid, ten aanzien van loket, ten aanzien van burgers). Vervolgbijeenkomst om tot speerpunten te komen. Gekanteld loket Er wordt onderzoek gedaan naar ervaringen van burgers met het loket (model Huizen) Het onderzoek heeft als doel na te gaan of mensen het loket ervaren als gekanteld, zowel wat betreft de vraagsturing als wat betreft het uiteindelijke effect. Het onderzoek is nog in volle gang en loopt uitstekend. De respons van cliënten is hoog. Bereikbaarheid voor de burgers en naamsbekendheid De Wmo-cliëntenraad heeft in 2011 een folder uitgebracht die op alle plekken in Purmerend waar Wmo-cliënten komen, is neergelegd, bijvoorbeeld in de bibliotheek, wachtkamers van huisartsen. In de folder staan, naast informatie wat de Wmo-cliëntenraad doet, ook het webadres en het emailadres van de Wmo-cliëntenraad vermeld. De Wmo-cliëntenraad houdt een website bij met informatie over de Wmo-cliëntenraad, de Wmo, informatie voor doelgroepen, uitgebrachte adviezen en jaarverslagen. Op de website staat het emailadres van de Wmo-cliëntenraad vermeld. http://www.wmopurmerend.nl/ De Wmo-cliëntenraad zal de gemeente Purmerend vragen een link naar haar website op de gemeentelijke site te plaatsen. 13/185CR / Evaluatie Wmo-cliëntenraad Purmerend 2013, pagina 5
Huishoudelijk reglement Er is geen reden om op dit moment het Huishoudelijk Reglement aan te passen. De Wmocliëntenraad gaat ervan uit dat het huishoudelijk reglement een interne regeling van de werkwijze voor de Wmo-cliëntenraad zelf is. Werkwijze (bijlage Huishoudelijk Reglement) De vraag is hoe we er samen met de gemeente voor kunnen zorgen dat de Wmo-cliëntenraad voldoende kan werken aan de doelstellingen van cliëntparticipatie op gebied van de Wmo (zie artikel 2) in de huidige (nieuwe) manier van werken van de gemeente? De werkwijze heeft grotendeels betrekking op gevraagde en ongevraagde adviezen. Met name de jaarplanning van de advisering aan de hand van de termijnagenda kan vervallen en is overigens ook nooit op de beschreven manier uitgevoerd. De werkwijze sluit niet meer aan bij de beleidsvorming en uitvoering van de Wmo zoals die nu door de gemeente gebeurt. Nu er een maatschappelijk beleidskader is, overkoepelend en richtinggevend in het sociale domein, verschenen niet op de verschillende deelterreinen nog beleidsnota s. Dit vraagt een andere opstelling van de Wmo-cliëntenraad. In dit verband rijst de vraag wat voor een Wmo-raad de Wmo-cliëntenraad Purmerend wil zijn. Verandering in de werkwijze Suggesties vanuit de ambtelijke organisatie met betrekking tot een andere werkwijze zijn de volgende: Aansluiten bij overleggen van de verschillende maatschappelijke opgaven: Wij onderschrijven dit idee. Voor het aandachtsgebied Mensen met een Verstandelijke Beperking (3A) gebeurt dit al. Verder zijn er langs andere lijnen verbindingen met Maatschappelijke Opgave 1A: deelnemer aan de werkgroep aangepast sporten van SPURD en met Maatschappelijke opgave 3B via het lidmaatschap van de cliëntenraad van de Brijderstichting. Het agenderen van thema s op de bijeenkomsten van de Wmo-cliëntenraad Ook dit idee onderschrijven wij. Het gebeurt al vaak dat er een thema op de agenda staat dat wordt toegelicht door ambtenaar. Hierbij moet opgemerkt worden dat er steeds vaker vanuit de ambtelijke organisatie een aanbod komt om zaken toe te lichten in de bijeenkomst van de Wmo-cliëntenraad. Dit wordt door de Wmo-cliëntenraad zeer op prijs gesteld. Wij vinden dat de ambtelijke inbreng geen eenrichtingsverkeer moet zijn, maar een dialoog met veel interactie. De keuze van de thema s kan samen met de gemeente tot stand komen. Daarnaast maakt de Wmo-cliëntenraad gebruik van de kosteloze ondersteuning door de adviseurs versterking Wmo van het programma Aandacht voor Iedereen. Zo zijn er themabijeenkomsten gehouden over de Kanteling (waarbij ook cliëntenraden zorginstellingen waren uitgenodigd) en is er een bijeenkomst gehouden met een presentatie van de Transitie AWBZ en de nieuwe doelgroepen. Deze ondersteuning blijft in 2013 en waarschijnlijk ook in 2014 mogelijk. Aandachtspunten komende tijd: Ten aanzien van de rol van de Wmo-cliëntenraad: Het College betrekt de Wmo-cliëntenraad nadrukkelijker bij het toetsen van de uitvoering en het evalueren van de effecten van het beleid. 13/185CR / Evaluatie Wmo-cliëntenraad Purmerend 2013, pagina 6
Samen met de contactambtenaar wordt een overzicht gemaakt van mogelijkheden en momenten hiervoor en dit wordt in een plan voor 2013/2014 vastgelegd. De suggesties voor de invulling van de bijeenkomsten overnemen: thema s agenderen waar de desbetreffende ambtenaren over in gesprek gaan met de Wmo-cliëntenraad. De Wmo-cliëntenraad organiseert met Movisie een reflectiesessie Wmo-raad Nieuwe Stijl om zich nader te bezinnen op rol en positie in de toekomst. Ten aanzien van contact met de achterban: Verder uitdiepen van het thema Jeugd en actief contact zoeken met jongeren. Bekijken of we dit moeten koppelen aan transitie Jeugdzorg. Voor de bijeenkomst waar de resultaten van het loketonderzoek worden gepresenteerd, ook de brede achterban uitnodigen. Inhoudelijk contact houden met de verschillende beleidsterreinen via het bezoeken van de overleggen over de Maatschappelijke Opgaven. Vraag in het kader van de nieuwe Wmo: hoe kunnen we in contact komen met kwetsbare groepen en nieuwe doelgroepen in de Wmo? Tenslotte: Voor een Wmo-cliëntenraad blijft ook de profilering naar buiten via formele adviezen van belang. 13/185CR / Evaluatie Wmo-cliëntenraad Purmerend 2013, pagina 7