Wespen Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding 1. Welke soorten wespen zijn er? 2. Waar wonen wespen? 3. Hoe ga je om met wespen? 4. Hoe leven wespen? 5. Het steken van een wesp. 6. Wat moet je doen als je geprikt wordt? Nawoord Bibliografie Voorwoord Van de zomer toen we in de tuin iets zaten te drinken waren er op een keer heel veel wespen. Een wesp kroop in een leeg glas en mijn moeder legde er een schoteltje op en de wesp kon er niet meer uit. Iemand die bij ons was zei dat als wespen in een glas worden opgesloten ze zolang door blijven gaan met eruit proberen te komen tot dat ze er echt uit zijn. Ik kon dat mij haast niet voorstellen. Toen dacht ik: daar wil ik wel meer over weten, want ik vond het erg bijzonder. Dus ga ik mijn werkstuk houden over wespen. Inleiding Dit werkstuk gaat over wespen in hoofdstuk 1 schrijf ik de meest bekende wespen op en vertel ik iets over die wespen. In hoofdstuk 2 daar vertel ik hoe wespenkoninginnen het begin van het nest maken en hoe de werksters verder gaan met het nest. In hoofdstuk 3 daar staat dat wespen in augustus pas op zoete dingen afgaan en er staan een paar tips voor als je last hebt van wespen, ook staat in dit hoofdstuk een leuk stripje. In hoofdstuk 4 kan je lezen dat er de sociale wespen en solitaire wespen zijn. In dit hoofdstuk lees je hoe deze soorten leven en er staat nog een mooi schema bij. Hoofdstuk 5 heet "Het steken van een wesp", waar dit hoofdstuk overgaat kan je vast wel begrijpen. Je leest hier wanneer en hoe vaak wespen steken. Als wespen steken is het toch iets anders dan bij bijen, er is verschil tussen 1 / 8
een angel van een bij en een angel van een wesp. Ook dat staat in dit hoofdstuk. Het laatste hoofdstuk is hoofdstuk 6. In dit hoofdstuk staan verschillende tips voor wat je moet doen als je door een wesp geprikt bent. Als je bijvoorbeeld allergisch bent voor een wespensteek dan moet je naar de dokter als je geprikt bent. Niet iedereen is natuurlijk allergisch, er staat ook wat je moet doen na een wespensteek als je niet allergisch bent. 1. Welke soorten wespen zijn er? Er zijn 50.000 verschillende wespen. De meest bekende soorten uit Nederland zijn: Hoornaar, Duitse wesp, galwesp, sluipwesp, plooiwesp, spinnendoder, goudwesp, rupsendoder, urntjeswesp, houtwesp, bladwesp, normale wesp. Apart noem ik nog de bij. Hoornaar de hoornaar is de grootste en de zeldzaamste wesp in Nederland Duitse wesp de Duits wesp horen bij de angeldragers (insecten die een angel aan hun achterlijf hebben, de angel is verbonden met een gifkliertje), de Duitse wesp is familie van de plooiwesp. galwesp een galwesp wordt geboren in een galappeltje sluipwesp de sluipwesp zorgt ervoor dat bepaalde groepen niet te groot worden. zij leggen hun eitjes in andere insecten, meestal in de larven. zij spuiten dan een verlammend gif in het slachtoffer. plooiwesp plooiwespen zijn sociale wespen dat betekent dat ze in groepen leven de plooiwesp die rust, heeft de vleugels opgevouwen en geplooid op zijn rug liggen. 2 / 8
spinnendoder een spinnendoder begraaft de dode spinnen die hij heeft gevangen bij de eitjes als voedsel voor de larven. goudwesp de goudwesp doet het slimmer hij zoekt een oud wespennest en daar legt hij de eitjes in rupsendoder is de enige wesp die 2cm is, hij is dun en donker, het vrouwtje graaft haar nest in zandgrond. Zij verlamt met haar angel een rups, legt die in het nest en legt een eitje op de rups. Als het eitje uitkomt eet het de rups op en de moeder legt steeds andere rupsen in het nest. urntjeswesp de urntjes wesp maakt kleine klei potjes voor de larven,dit zijn kleine urntjes. hierin doet zij verlamde keverlarven of rupsen, ze legt daar een eitje bij en sluit de urn af met een bolletje klei. houtwesp de houtwesp legt de eitjes in levend hout van bomen, de larven eten van het hout bladwesp de bladwesp kan zijn kleuren veranderen om niet op te vallen, de kleur van de wesp is aangepast aan de kleur van de bladeren. normale wesp de normale wesp is eigelijk gewoon het zelfde als de Duitse wesp honingbij dat is eigenlijk gewoon een bij die met zijn maag honing maakt. de bij wordt vaak verward met de wesp. 2. Waar wonen wespen? 3 / 8
Wespen wonen in een nest. Na de winterslaap bouwt de koningin een papierachtig nest, elk jaar weer. De eerste keer kan ze dat zonder dat iemand ooit haar dat heeft voorgedaan. Ze zoekt hout bijeen, kauwt dat fijn en met speeksel vermengd ontstaat er een papje. De koningin legt eieren in de zeshoekige cellen dat zijn een soort kamertjes van het nest en vangt insecten om de larven te voeden. De larven ontwikkelen zich tot volwassen werksters, die verdergaan met het vergroten en versterken van het nest. Pas later in het seizoen worden de mannetjes en de nieuwe koningin geboren. Een flink nest kan 5000 werksters tellen. Cellen zijn 13mm diep. Als de eitjes uitkomen gaat de wesp rupsen zoeken om de larven te voeden. De wesp neemt ook houtvezels mee die, gekauwd en vermengd met speeksel, nieuwe lagen voor het nest zullen vormen. Dat gebeurt behoedzaam en precies: de koningin meet de afmetingen van haar nest met haar voelsprieten. Na verloop van tijd verpoppen de larven en komen ze uit hun cellen als werksters. Het is hun taak om het nest verder uit te bouwen, zodat de koningin zich volledig kan wijden aan het leggen van eitjes. Aan het eind van de zomer is er een groot nest met mannetjes, werksters en een aantal speciaal grootgebrachte nieuwe koninginnen. Alleen de werksters hebben een angel en de koningin heeft een leboor waarmee ze alle eitjes legt. Als het lente wordt, zullen de koninginnen hun eigen nest gaan bouwen. Je hebt twee soorten wespen, wespen die ergens anders wonen. Je hebt de sociale wesp, die woont samen met andere wespen in een nest. De voorbeelden van sociale wespen zijn: plooiwesp, gewone wesp, Duitse wesp en de hoornaar. En je hebt de solitaire wespen die leven alleen en hebben soms geen nest en sommige solitaire wespen die leven in een oud nest van socialen wespen. Solitaire wespen leven dus niet een groep. De voorbeelden van solitaire wespen zijn: graafwesp, spinnendoder, goudwesp, urntjeswesp en sluipwesp. Bij de solitaire wespen legt ieder vrouwtje haar eigen eitjes en zij zorgt voor voedsel voor de larven. Wespen wonen het meest in Europa. 4 / 8
Hieronder staat een stukje uit de krant over wespen in het noorden van Canada. Wespen boven noordpoolcirkel Voor het eerst sinds mensenheugenis hebben Inuit (vroeger eskimo's geheten) in het noorden van Canada vliegende wespen in hun woonomgeving gezien. Burgemeester Noire Ikalukjuaq van Arctic Bay ontdekte de insecten. Zijn dorp ligt ongeveer op de 73ste breedtegraad, een flink eind ten noorden van de noordpoolcirkel. De dorpsbewoners wisten niet wat voor beestjes het waren en dat ze kunnen steken. In de Inuit-taal Inuktitut bestaat er niet eens een woord voor wesp, zei de burgemeester tegen de Canadese omroep CBC. nu.nl/algemeen 3. Hoe ga je om met wespen? Wespen laten ons meestal met rust met uitzonderingen van de nazomer.vanaf eind augustus krijgen ze een hinderlijke voorkeur van zoete etenswaren. Dat is niet zo fijn als je zit te eten en de wespen vliegen steeds om je heen. Veel mensen zijn dan bang voor wespen. Om ze bij je vandaan te houden heb je verschillende oplossingen. Je kunt ze met sterke geurende lokaas uit de buurt houden, je kunt dan een wespenvanger maken of een potje stroop neerzetten, als ze daarin vliegen dan komen ze er niet meer uit. Veel mensen raken in paniek als ze wespen in de buurt hebben, daarom staan hieronder een paar tips over hoe je met wespen om moet gaan. Tips 1 je moet nooit de wespen slaan want dan steken ze je meestal 2 als een wesp bij je zit moet je uitkijken dat die niet in je kleren komt want dat vinden ze niet fijn, ze raken klem te zitten en dan steken ze 3 je kan makkelijk een wespenvanger maken met een fles, als je die fles door midden snijdt en het stuk dat boven hoort op zijn kop in het andere deel zet en wat limonade siroop in de fles giet en ergens in de tuin zet, dan gaan ze in die fles zitten en kunnen er niet meer uit 4 je moet nooit een wesp in iets doen dat gesloten is want ze gaan net zo lang door gaan met zoeken en bijten tot dat ze er uit zijn 4. Hoe leven wespen? Zoals in hoofdstuk 2 staat heb je sociale wespen en solitaire wespen. De sociale wespen leven in een groep en solitaire wespen alleen. Sociale wespen De wespen konden eerder papier maken dan de mensen, Dat doen ze met behulp van hun speeksel. De koningin begint in de lente met bouwen van een nest. Ze maakt eerst de cellen en 5 / 8
als de cellen klaar zijn, begint ze met haar eigen werk het leggen van eitjes.in elk cel legt ze maar een eitje na enkele dagen komen de larven tevoorschijn. Daarna gaat de koningin op zoek naar voedsel voor de larven dat is nog niet zo makkelijk.als de larven groot genoeg zijn bederft hun eetlust en maken ze een cocon om zich heen. Na een poosje komen de vrouwtjeswespen uit de poppen. Deze wespen die kleiner zijn dan de koningin worden werksters genoemd en nemen het werk van de koningin over. De koningin legt nu alleen nog maar eitjes. Sociale wespen vallen bijen wel eens aan om de honing te stelen maar dat is soms best oneerlijk want wespen kunnen 10 keer steken en bijen maar 1 keer. Solitaire wespen De vrouwtjes van de sluipwesp legt een of meerdere eitjes in een insect en vliegen dan weg. De graafwespen besteden meer aandacht aan hun baby dan een sluipwesp, want die gaat na het leggen meteen weg. Graafwespen maken holletjes in de grond en daar leggen ze hun de eitjes in daar zijn ze veilig. De graafwesp vangt dan een rups, legt daar een eitje in en ze verlamt de rups. De rups sleept ze naar het nest en daarna begint ze weer aan een nieuw nest. Als het eitje uitkomt, eet de larve de rups op. De larve blijft in de winter in het nest, verpopt en in de zomer komt hij uit het nest. Kenmerken Wespen zijn insecten. Het lichaam bestaat uit een kop, een borststuk en een achterlijf. De vleugels zitten aan het borststuk. Om het lichaam zit een chitinelaag, dat is een laagje hoornachtige stof. Deze laag beschermt tegen verwondingen, uitdrogen en geeft stevigheid.het zijn insecten met angel en wespentaille (insnoering). Over het hele lijf loopt geel met zwarte tekening. Mannetjes hebben langere voelsprieten dan de werksters. Biotoop Bossen en houtwallen, ook in bewoonde gebieden. Verspreidings-gebied Komen het meest voor in Europa. Maten Ongeveer 2,5 cm. Paartijd In de nazomer. Van ei tot larve Wespen komen 3 tot 4 weken nadat de eieren gelegd zijn uit. Leefgewoontesociale wespen Sociale dieren, die in een kolonie leven. Werksters zorgen voor koningin en larven. Ze leven in een groot nest, gemaakt van tot papier gekauwd hout. Alleen de koningin overwintert. De anderen gaan in de herfst dood. Voedsel Werksters voeden zich met nectar en sap uit vruchten. Larven en koningin worden gevoed met dierlijk voedsel, vooral veel vliegen. 5. Het steken van een wesp Als wespen zich bedreigd voelen kunnen ze pijnlijke steken veroorzaken. Wespen hebben een angel zonder weerhaken en bijen hebben wel een weerhaak aan hun angel. Daarom kan één enkele wesp tot 10 keer steken en een bij maar één keer. Bij een dergelijke steek spuit een wesp kleine hoeveelheden gif in bij zijn slachtoffer. Dit gif bevat lokstoffen waardoor andere wespen, die eventueel in de buurt zijn, aangetrokken kunnen worden. Een wespen of bijensteek is altijd erg onaangenaam. Bij zo'n steek wordt een stof in de huid gespoten en dit veroorzaakt bij de mens direct na de beet een rode, jeukende zwelling op de plaats van de steek in de huid. Alle mensen reageren verschillend op zo`n steek. Bij sommigen zwelt de huid geweldig op, bij anderen zie je nauwelijks iets. Vaak gaat deze irritatie snel over. Anders 6 / 8
is het wanneer een wesp of bij in de neus, mond, tong of hals heeft gestoken: dan kan de reactie heftiger zijn en kan een zwelling het ademhalen bemoeilijken. Sommige mensen zijn overgevoelig voor de gifstoffen van wespen en bijensteken. De pijnlijke, rode zwelling wordt dan steeds groter en houdt langer aan, tot wel twee dagen. Af en toe wespensteken komen regelmatig voor, maar de gevolgen zijn vaak onschuldig. Wespen zijn agressiever dan bijen en kunnen 'zomaar' steken. Wespen steken vooral in de herfst als er minder voedsel voor ze is. Er ontstaan soms ook reacties elders zoals opgezwollen lippen of oogleden, huiduitslag, benauwdheid, braken, diarree tot zelfs shockverschijnselen toe. Sommige mensen zijn allergisch voor wespen. De pijnlijke, rode zwelling wordt dan steeds groter en houdt langer aan, tot wel twee dagen. Allergische mensen die in de neus, mond, tong of hals gestoken worden lopen extra gevaar, die hebben ook pillen die ze als ze zijn gestoken gelijk ingenomen moeten worden, anders kunnen ze eraan doodgaan. Een bij raakt zijn angel kwijt, zij kan die niet meer terugtrekken door die weerhaak. Een wesp kan meerder keren steken omdat zij haar angel kan terug trekken deze is niet voorzien van een weerhaak. 6. Wat moet je doen als je geprikt wordt? Als je geprikt ben moet je de angel er er zo snel mogelijk uitzuigen en dan wat zalf erop smeren en als je allergisch voor wespen bent dan moet je soms naar het ziekenhuis, want je kan dan ernstig ziek worden. Als je weet dat je allergisch bent dan heb je pillen die je dan snel moet nemen. Soms prikt de wesp niet helemaal door en kan je hem er gelijk uit trekken dat doet niet zo heel erg pijn dan word het alleen maar een beetje dik. Bij een steek in de zachte gedeeltes zoals het ooglid, zal de zwelling dikker zijn. Als het insect wordt ingeslikt of ingeademd, direct hulp worden gezocht van mensen die daar verstand van hebben. Dat is een spoedsituatie, je zou kunnen stikken omdat de luchtwegen verstopt raken. Buiten deze erge situatie is de steek van een vliesvleugelig insect (zoals een wesp) ons op zich niet gevaarlijk. Meerdere steken veroorzaken uiteraard een sterkere reactie, maar er zijn wel honderden steken nodig om een mens te doden. Eén enkele steek kan echter gevaarlijk zijn bij personen die allergisch zijn voor het gif. Om allergisch te worden, moet men minstens eenmaal in zijn leven gestoken worden. De tweede steek zal dan een allergische reactie veroorzaken, pas dan weet je of je allergisch bent. Je kunt dus niet zeggen dat je allergisch bent voor wespensteken als je nog nooit bent geprikt. In het kort komt het erop neer dat je het volgende kunt doen als je geprikt wordt: Verwijder snel de angel met een pincet of uitgegloeide naald, niet knijpen (dat voorkomt dat het gifzakje leeggedrukt wordt). Of zuig het gif op uit de wond. Leg een ijsblokje of koude kompres op de plek van de steek. Eventueel deppen met met azijn na een wespensteek en deppen met verdunde ammonia na een bijensteek Als je heel misselijk wordt of rare dikke bulten krijgt op allerlei plekken dan moet je snel de dokter waarschuwen Bibliografie sites 7 / 8
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Spreekbeurten.info www.tuinfo.nl www.e-gezondheid.be www.gezondheid.be www.bedrijfshygiene.nl users.pandora.be/brandweer.heist-op-den-berg/wespen.htm www.puntuit.tv www.schooltv.nl boeken titel / schrijver Wespen / Marlies Huizer Insecten / Chrismaynard Insecten / Rosie Dickins Dieren huizen / Angela Wilkes Insecten stap voor stap / Duog DuBosque 8 / 8