Werkstuk Biologie Bijen

Transcriptie

1 Werkstuk Biologie Bijen Werkstuk door een scholier 2619 woorden 19 oktober ,4 309 keer beoordeeld Vak Biologie 1. Inleiding Dit werkstuk gaat over een geleedpotig dier. Een bij is een geleedpotig dier. Ik hou mijn werkstuk over bijen omdat ik bijen bijzondere beestjes vind. In de zomer vliegen ze overal rond, bijvoorbeeld in de tuin. Dat is niet altijd even leuk. Maar dan denk ik soms, hoe zien bijen er eigenlijk uit? Wat eten bijen nou eigenlijk? Wat doen bijen en hoe leven bijen? Ik hoop dat ik als ik dit werkstuk heb gemaakt, daar een hoop meer van weet. Ik ben naar de bibliotheek geweest en ik heb daar een paar boeken over bijen gevonden. Ook heb ik op het internet gezocht. Met de boeken en de informatie van het internet heb ik dit werkstuk gemaakt. Ik hoop dat u mijn werkstuk met plezier zult lezen. 2. Bijen De afdeling van de geleedpotige dieren is onderverdeeld in duizendpoten, kreeftachtigen, spinachtigen en insecten. De geleedpotigen zijn ongeveer ¾ van alle diersoorten op aarde. Een kenmerk van een geleedpotig dier is zijn poten. Hiermee kunnen de geleedpotigen zich voortbewegen. Als ze wat groter zijn kunnen ze de poten gebruiken voor bijvoorbeeld het vangen van de prooi. Alle insecten hebben 6 poten, meestal 4 vleugels en een lichaam dat uit drie delen bestaat: kop, borststuk en achterlijf. De meeste soorten insecten leggen eieren. Bijen zijn insecten. Bijen kun je herkennen aan het vele haar dat ze op hun lijf hebben. Die haren beschermen niet alleen tegen de kou, ze zijn vooral belangrijk voor het verzamelen van stuifmeel. De kop van de bij Pagina 1 van 8

2 Aan de kop van een bij vallen zijn grote ogen het meest op. We noemen de ogen van een bij facetogen. Zijn ogen bestaat uit honderden zeshoekige plaatjes: de facetten. Ieder facet is eigenlijk een apart oogje. Daarmee kan een bij kleuren en vormen zien. De tong van de bij Bijen proeven met hun tong, een soort kwastje. Daarmee likken ze de nectar uit de bloemen. De voelsprieten van de bij Met de voelsprieten kunnen insecten ruiken en voelen. Angel van de bij De vrouwtjes van bijen hebben angels. Dat is een speciale steekorgaan aan het achterlijf van een bij. Aan een angel zitten gifkliertjes en weerhaakjes. Een bij steekt alleen om zich te verdedigen. Als een bij je steekt dan blijven de weerhaakjes met het gifkliertje in je huid steken. Als een bij gestoken heeft gaat de bij dood. Omdat de bij en de wesp ook een beetje op elkaar lijken, worden ze vaak met elkaar verwisseld. Een bij is geen wesp. Wel houden ze allebei van zoet en ze hebben allebei een angel om te steken. Hieronder zijn de verschillen tussen de bij en de wesp: BIJ WESP - Maakt een wintervoorraad - Maakt geen wintervoorraad - Maakt honing van nectar - Eet de nectar zelf op - Maakt nest van zelfgemaakte was - Maakt nest van planten - Heeft een bruin zwart achterlijf. - Heeft een geel zwart achterlijf - Verzamelt stuifmeel - Verzamelt geen stuifmeel - Eet alleen maar plantaardig voedsel - Eet ook insecten (ook bijen) 3. Soorten en functie van bijen Bij bijen heb je soorten die in een groep leven. Deze bijen heten sociale bijen. Er zijn zijn ook soorten die alleen leven. Deze bijen noemen we solitaire bijen. Sociale bijen leven in een groep, een volk, bij elkaar. Net als bij de mensen zijn er vrouwtjes en mannetjes. Het belangrijkste vrouwtje heet de Koningin. Zij legt de eitjes en bepaalt wat er gebeurt in de kast. De andere bijen gehoorzamen de koningin en werken heel hard. Zij worden werkbijen of werksters genoemd. Pagina 2 van 8

3 De mannetjesbijen, de darren, werken niet en kunnen niet steken. De verschillende soorten bijen: 1. Koningin De koningin is lang en slank. Haar taak is het leggen van de eitjes. Ze legt twee soorten eitjes: bevruchte en onbevruchte. In de zomer kan ze op een dag meer dan 2000 eitjes leggen. 2. Werkbij De werkbijen (werksters) zorgen dat er een koningin is. De koningin word helemaal vertroeteld en verzorgt. Uit de bevruchte eitjes komen de werkbijen. Het zijn de kleinste bijen van het volk. Het zijn vrouwelijke bijen. Ze kunnen geen eieren leggen net zoals de koningin. Hun taak is binnen en buiten de kast. Zoals: vlieggat bewaken, cellen schoonmaken, eten geven aan de larven, koningin verzorgen en het verzamelen van: nectar, stuifmeel en water. 3. Dar Darren zijn wat dikker dan de andere bijen. De ogen zijn zo groot dat ze boven op de kop elkaar raken. Het zijn mannelijke bijen. Ze worden uit onbevruchte eitjes geboren. Hun taak is om met de jonge koningin te paren tijdens de bruidsvlucht. Koningin In een volk is er een koningin. Er is altijd maar één koningin in een nest. Zij is lang en slank, haar achterwerk is zelfs langer dan haar vleugels. Een koningin wordt tussen de drie en vijf jaar oud. De koningin heeft niet zoiets als een bestuurlijke functie, zij heeft geen invloed op de gang van zaken in een bijennest. Wel heeft de koningin een belangrijke taak, ze moet een volk in leven houden. Dat wil zeggen dat zij zo veel mogelijk eitjes moet leggen. Als de koningin het meest vruchtbaar is - dat is in juni/ juli - kan zij wel vijftienhonderd tot tweeduizend eitjes per 24 uur leggen. De koningin wordt altijd omringd door werkbijen die de koningin een speciale verzorging geven en zorgen dat ze extra voedsel krijgt. Om eitjes te gaan leggen, moet de koningin natuurlijk wel bevrucht worden. Dit gebeurt tijdens de bruidsvlucht. Dit gebeurt ieder jaar. Hierbij vliegt ze door de lucht en zal bevrucht worden door een paar darren. Het is heel belangrijk dat ze goed bevrucht wordt. Anders zal ze alleen maar darren voortbrengen, en geen werksterbijen. Als dat gebeurt zal een bijenvolk uitsterven. In speciale koninginnecellen worden nieuwe koninginnen gekweekt. De oude koningin legt haar eitje. Het eitje is net zoals alle andere eitjes maar vanaf het begin krijgt dit eitje, de larve die uit het eitje komt koninginnenbrij als eten. Dat is een speciaal soort eten waardoor deze bij een koningin wordt. Als in een nestkast een nieuwe koningin wordt geboren,zal de oude koningin weggaan en neemt ongeveer Pagina 3 van 8

4 de helft van een bijenvolk mee. Dit noemen we een zwerm. Ze starten dan ergens anders een nieuw volk Darren De mannetjes bijen, de darren, hebben niet veel te doen in hun leven.het enige wat ze moeten doen is het bevruchten van de koningin. In een bijenkorf leven in het voorjaar ongeveer honderden darren. Ze laten zich verzorgen door de werksterbijen en voeren weinig of niets uit in een bijenvolk. Omdat darren in de winter overbodig zijn en alleen maar energie en voedsel kosten, worden de darren weggejaagd. Dit is aan het einde van het broedseizoen en wordt de darrenslacht genoemd. De darren worden gedood door de werksters en de werksters brengen de darren buiten de bijenkast. Werkbijen De werkbijen zijn de kleinste soort in de bijenkast. s Zomers leven de werkbijen ongeveer 6 weken. De eerste 3 weken zijn ze een soort huishoudsters, ze moeten een honingraad bouwen, cellen schoonhouden, verzorgen van de eitjes, binnengebrachte stuifmeel en nectar in de cellen brengen, de bijenwoning tochtvrij houden, de koningin verzorgen en het op temperatuur houden van het broednest. Als werkbijen tien tot twintig dagen oud zijn, ontwikkelen de wasklieren zich. Hiermee bouwen zij de raten. In de tweede fase van hun leven worden het haalbijen, dit gebeurt nadat zij van de andere bijen hebben gehoord waar, wat en hoeveel er te halen is. De kennis wordt aan de jonge bijen verteld door middel van de bijendans over de raten. Als zij deze dans hebben gehoord weten zij makkelijk de weg naar de bloeiende bloemen te vinden, al is de afstand nog zo ver. De werkbijen vervoeren de nectar in hun honingmaag en het stuifmeel in kolfjes aan hun achterpoten. Tijdens het halen van de nectar en stuifmeel slijten de bijen ontzettend. Wel logisch want de bijen werken ontzettend hard. Voor een potje honing zijn dertigduizend vluchten nodig. Het is dus ontzettend belangrijk dat er een goedleggende koningin is, want er gaan een hoop bijen dood. Najaarsbijen leven veel langer, zij hoeven geen slopende arbeid meer te doen. 4. Het leven van bijen Bijen eten vooral nectar. Dat is een zoete vloeistof die ze uit bloemen halen. Met hun lange tong zuigen ze de zoete vloeistof op. Die vloeistof halen ze uit de bloemkroon, wat in de bloem zit. Die zoete vloeistof, nectar, slaan ze op in een speciale maag. Deze speciale maag noemen we de honingmaag. Maar aan alleen nectar hebben ze niet genoeg. Ook verzamelen ze af en toe ook pollen of stuifmeel. Als ze genoeg hebben gegeten vliegen de bijen terug naar hun bijenkorf. Ze geven elkaar via de mond het vloeistof door. In hun honing magen word de nectar heel langzaam omgezet in honing!! Pagina 4 van 8

5 Als ze in de bloemkroon zitten, blijven hun haren ook plakken aan het stuifmeel in de bloem. Als de nectar bij de ene bloem op is, gaat de bij met het stuifmeel aan zijn haren verder naar de stamper van een andere bloem. Dat noemen we bestuiving. De bloemen worden zo bevrucht door de bijen. De bloemen trekken de bijen aan door hun geuren en kleuren. Dansen Als ze in de bijenkorf zijn, leggen de bijen de nectar en het stuifmeel neer en beginnen te dansen. Door in bepaalde figuur te dansen, vertellen ze aan andere bijen waar ze voedsel kunnen vinden. Huis van de bij Sommige bijen wonen in een holle boom. Andere worden door mensen in houten dozen gedaan, in bijenkasten of bijen korven. Tegenwoordig zijn het meestal kasten. In alle bijenhuizen zijn zeshoekige kamertjes (cellen) waaruit een raat is opgebouwd. De werksters bouwen de raten. De raten zijn platte bouwsels van was. Die komen uit de klieren op de buik van de werksters. Kamertjes Als de kamertjes te heet of te koud worden, doen de bijen daar zelf wat aan. Ze maken wind met hun vleugels, ze verspreiden water, ze houden zich vast of vliegen rond. Zo kunnen ze de temperatuur en het vocht in de kamers regelen. Larven De koningin legt in iedere cel 1 eitje. Vijf dagen lang brengen de werksters voedsel naar de larven. De bijenlarven lijken op witte rupsjes.de larven groeien erg snel en moeten daarom meerdere keren vervellen. Onder het oude vel zit dan weer een nieuw velletje Insecten veranderen tijdens hun leven dus een paar keer van uiterlijk. Die gedaanteverwisseling of metamorfose is een belangrijk kenmerk van insecten. Na een tijd wordt de cel afgesloten en verpopt de larve zich. Na 8 of 9 dagen kruipen de nieuwe bijen, allemaal werksters uit de cellen. IJverig Bijen zijn erg ijverig. Ze beginnen al te werken als ze nog maar net uit hun cel zijn De jonge bijen maken eerste de kamertjes schoon. Als ze ouder zijn verzorgen ze de larven. Daarna maken ze was en maken ze nieuwe kamers. Ze zorgen ook voor elkaar veiligheid. Daarna leren ze ook hoe ze nectar en stuifmeel moeten verzamelen. Zo krijgen ze steeds meer taken. Vijanden Bijen hebben veel natuurlijke vijanden. De bij is voor allerlei insect-etende vogels en zoogdieren een lekker maaltje. Vooral als ze een beetje verkleumd zijn van de kou, worden ze gemakkelijk gepakt door vogels. Ook de mens is een vijand van bijen. Doordat de mens steeds meer ruimte nodig heeft, zijn er veel planten Pagina 5 van 8

6 en nestplaatsen verdwenen. Door het spuiten met gif gaan vele bijen dood. 5. De bij als huisdier Sommige mensen houden bijen als huisdieren. Zulke mensen, die bijen als huisdier houden noemen we imkers. Het woord imker is afgeleid van het woord imme wat een hele oude naam is voor een bij. De bij krijgt van de imker een mooie kast met daarin raampjes waarin een wasplaat is vastgemaakt. Daarop bouwen de bijen zeshoekige cellen, vullen die met broed (eitjes en larfjes), stuifmeel en honing. Een slimme imker geeft de bijen twee kasten op elkaar. Tussen de kasten in legt de imker een moerrooster. Daar kan de koningin niet door heen,de werkbijen wel. Dit is om te zorgen dat de koningin niet in de bovenste kast ook eitjes gaat leggen.het broed en het stuifmeel komen in de onderste kast (broedkamer) en de honing brengen de bijen in de bovenste kast (honingkamer). Soms maken de bijen teveel honing aan. De imker zet dan de raten uit de kast in een honing slinger. Dat doet hij heel voorzichtig zodat de raten niet kapot gaan. Hij zet de raten erin en het apparaat slingert de raten leeg. Als de raten leeg zijn, zet de imker de raampjes weer terug in de kast. Na een paar weken hebben de bijen de raten weer bijgevuld. Als de bijen erg vervelend zijn dan gebruikt de imker een kap. Met een soort pijp wordt er rook in de kast geblazen. De bijen zuigen dan zoveel honing op dat ze te dik worden om makkelijk te kunnen steken. een kap: hiermee beschermd de imker het hoofd tegen bijensteken (zie plaatje) de raampjestiller: Met de raampjestiller worden de geplakte raten losgemaakt en opgetild veger: Met de veger worden de overige bijen van de raten geveegd Bijen leveren ons was. De imker smelt van de oude raten zuivere was. Wat gebruikt kan worden voor waskaarsen. De bijen geven ons ook honing. De honing wordt gebruikt in veel lekkere dingen zoals koek, drop en taarten, maar ook voor zeep en shampoo.de bijen leveren ons ook stuifmeel, stuifmeel bevat veel voedingstoffen,vitamines en mineralen. 6. Extra: Anti-steek-tips - Bijen steken eerder bij onweerachtig weer. Dan kun je maar beter niet in de buurt komen. - Bepaalde bloemen hebben een slechte invloed op het gedrag van de bijen. Pagina 6 van 8

7 - Als je bij de bijenkast in de vliegbaan van de bijen gaat staan, vliegen haastige bijen tegen je op en dat irriteert ze natuurlijk ook. Ga dus altijd achter de kast staan. - Sommige geurtjes vinden bijen niet lekker en dat laten ze merken ook. Dus doe geen sterk geurende shampoo of geurtje op als je naar bijen wilt gaan kijken! 7. Slot Ik heb met plezier dit werkstuk over bijen gemaakt. Ik heb voor mezelf een aantal vragen gesteld over bijen. Ik heb daarna informatie verzameld in de bibliotheek en op het internet. Ik heb gelezen hoe bijen er precies uit zien. Ook weet ik nu dat er verschillende soorten bijen zijn die allemaal een verschillende taak hebben. Ook ben ik meer te weten gekomen over het leven van de bij en hoe ze van nectar honing maken. We weten nu dat bijen nuttig voor ons zijn. Ze leveren ons producten als honing, was en stuifmeelkorrels, maar zorgen er ook voor dat er appels, peren en andere fruitsoorten kunnen groeien. Bijen zijn slimme en nuttige beestjes, hoe lastig we ze soms ook vinden. Ik vond het leuk om daar mijn werkstuk over te houden. 8. Bibliografie Titel, schrijver, uitgeverij, plaats en jaar van uitgaven, ISBN nummer: - Bij hoort erbij, Ad Plomp, de Inktvis, Dordrecht, 1999, ISBN X - Bijen en hommels, Marlies Huijzer, Wolters Noordhoff, Houten, 1998, ISBN Bijen, Paul Starosta, Biblion, Leidschendam, 2004, ISBN Tot welke afdeling (en groep) van het dierenrijk behoort het dier waarover je schrijft? De bij behoort tot de insecten de insecten behoren tot de geleedpotigen. Op grond van welke kenmerken behoort het dier tot deze afdeling? De kenmerken van de geleedpotigen zijn: Het dier is tweezijdig symmetrisch Het skelet van het dier is een pantser. Pagina 7 van 8

8 Noem enkele andere soorten die ook tot deze afdeling behoren. Kreeftachtigen Spinachtigen Duizendpoten Insecten In welk milieu leeft het dier waarover je schrijft? De bij leeft in de lucht. Soms is zit die wel op het land of op een bloem. Wat voor een voedsel eet het dier? Bijen eten vooral nectar. Zie voor meer informatie in het werkstuk. Wat zijn de vijanden van de bij? Horzels vormen een bedreiging: ze zweven voor de bijenkorf en wachten op de terugkerende werksters. San storten zich op de werksters neer en slepen ze de bij naar hun eigen nest om de bij daar op te eten. Sommige wespensoorten vallen ook bijen aan. De vangt de bijenwolf bijen op bloemen door ze te verlammen met hun angel en ze naar hun nest te brengen waar ze aan hun larven worden gevoerd. Pagina 8 van 8