de bij en de imker De relatie tussen de mens en de bij is heel oud.

Transcriptie

1 de bij en de imker De relatie tussen de mens en de bij is heel oud. 1 Op de dia s staat de informatie in het kort voor leerkracht en leerling. In deze notities staat extra achtergrondinformatie voor de leerkracht. Verder staan er suggesties om de presentatie interactiever te maken. Vragen aan leerlingen staan aangegeven tussen vraagtekens. Antwoorden staan er tussen haakjes onder. Succes met de presentatie. 1

2 imker Er zijn verschillende redenen waarom een imker bijen houdt. De belangrijkste is natuurlijk honing. Bijen halen nectar uit bloemen en maken daarvan honing. 2?Waarom houdt een imker bijen? (Een bijenvolk kan zonder hulp van een imker overleven in de vrije natuur. Door bijenvolken te houden kan een imker het volk zo goed mogelijk verzorgen en daardoor meer honing (en andere producten) oogsten.) 2

3 honing verzamelen Lang geleden ontdekten mensen de smaak van bijenhoning. 3 Om het te verzamelen, moesten ze steeds op pad. 3

4 bijen vangen Later ging men korven vlechten om bijen mee te vangen. 4 4

5 bijen houden In weer andere korven hielden ze bijen. 5 5

6 bijenkast Daarna kwamen de bijenkasten. Door meer ramen in een kast te hangen, kan een imker steeds honing blijven halen. 6 6

7 bijenstal Een imker heeft vaak een aantal bijenkasten. In elke kast zit één bijenvolk. 7?Wie weet een bijenkast te staan??hoe ontstaan nieuwe bijenvolken? (In elke kast zit 1 koningin die eieren legt en daarmee zorgt voor het overleven van het volk. Als er een nieuwe koningin is geboren en vruchtbaar is geworden,neemt de oude koningin de helft van het volk mee om op een andere plek een nieuw volk te stichten. Dit noemen we zwermen.)?wie heeft er wel eens een zwerm gezien? Een imker is altijd op zoek voor de beste plekken voor zijn volk. Hij zet kasten in de buurt van bloeiende bloemenweiden of bomen. Op deze manier maken de bijen verschillende smaken honing. 7

8 een kast heeft 2 lagen Uit de bovenste laag haalt de imker de honing. 8?Waar zou het rooster tussen de lagen voor dienen? (Tussen de lagen zit een rooster waar de koningin niet doorheen past. Op deze manier komen er geen eitjes in de bovenste laag. Daardoor kan de imker zuivere honing oogsten uit de bovenste laag.) 8

9 een kast heeft 2 lagen In de onderste laag leeft het bijenvolk. 9 9

10 bijen werksters k w d dar koningin Een bijenvolk bestaat uit één koningin, heel veel werksters en een aantal darren 10 In les 1 hebben de kinderen kennis gemaakt met de koningin, de darren en de werksters. Laat ze met deze dia nog even de uiterlijke verschillen beschrijven. 10

11 imkerpak en bijenkap Pak en kap beschermen de imker tegen mogelijke bijensteken. 11 Laat het pak en de kap zien. 11

12 beroker/ pijp Met rook maakt hij de bijen rustig. 12 Bij een eigen volk heeft de imker dan meestal geen kap nodig. Laat de beroker/ pijp zien. 12

13 bijenveger Soms schuift de imker de bijen voorzichtig aan de kant met een bijenveger. 13 Laat de bijenveger zien. 13

14 controle kast Regelmatig controleert de imker de kasten zodat vijanden zoals mijten of wespen niet binnen kunnen komen. 14 Eén van de vijanden is de varroamijt. Varroamijtenlijken op hele kleine spinnetjes. Ze hechten zich aan bijen en komen op deze manier een kast binnen. Als ze de larven te pakken krijgen komen daar alleen maar misvormde bijen uit die niet kunnen vliegen. Varroamijten verzwakken dus het bijenvolk. 14

15 bestrijding mijt Alle bruine stipjes zijn mijten Als er toch mijten in de kast zitten, legt hij er een bestrijdingsmiddel in. De bijen hebben daar geen last van

16 controle koningin De gezondheid van de koningin is heel belangrijk. Zij legt de eitjes. Ze is door de imker gemerkt. 16 Dat merken gebeurt met soorten stiften, lak of stickertjes. Elk jaar heeft zijn eigen kleur. De imkers hebben dat samen afgesproken?waarom gebruiken imkers elk jaar een andere kleur? (Dan kunnen ze aan de kleur zien in welk jaar een koningin gemerkt is; dus hoe oud de koningin is.) 16

17 raat honing eitjes stuifmeel larven ei, larve, pop Het hele volk heeft een plek in de raat. 17 Ook het voedsel heeft daar een eigen plaats.?uit welk deel van de kast komt deze raat? (Voor de duidelijkheid: dit is een raat uit het onderste deel van de kast. Vergelijkbaar met de natuurlijke situatie. Daar zitten honing, stuifmeel, eitjes en larven samen in een raat. In het bovenste deel van de kast zitten geen eitjes en dus ook geen larven.) 17

18 honingraat Boven in de kast zitten alleen honingraten. Als de honing goed is sluiten de bijen de raten af met een dekseltje

19 honing oogsten Als de honingraten vol zijn, worden de dekseltjes verwijderd

20 ontzegelmes of -kam Met dit gereedschap maakt de imker de dekseltjes van de raten open. 20 Laat het ontzegelmes of kam zien. 20

21 honing oogsten Daarna wordt de honing uit de raten geslingerd. 21?Waarmee kun je dit apparaat vergelijken? (centrifuge) 21

22 honing De honing gaat in potten

23 suikerwater Als de bijen voedsel tekort komen, geeft de imker suikerwater. 23 De imker geeft dus eigenlijk suikerwater in ruil voor honing. Suikerwater is suiker opgelost in water. De meeste imkers proberen dat bijvoeren zoveel mogelijk te beperken. 23

24 ramen vervangen Een nieuw raam begint met een kunstraat. De bijen bouwen het verder uit. 24?Waarvan zou zo n kunstraat gemaakt zijn denk je? (Van de was die door de imker verzameld is uit de oude raten) 24

25 kast repareren Oude bijenkasten worden gerepareerd of vervangen

26 honingproducten verpakken en verkopen De honing gaat naar verschillende verkooppunten. 26?Waar kun je honing kopen? (supermarkt, streekwinkeltjes, marktkraam, braderie.) 26

27 honing Er zijn verschillende soorten honing. De smaak is afhankelijk van de nectarplanten die het volk heeft bezocht. 27?Welke soorten honing kennen de kinderen? (bloemenhoning, klaverhoning, acacia-honing, fruit-bloesem-honing, etc ) Bekijk de potjes uit de kist en/ of de potjes die de kinderen hebben meegenomen. 27

28 honingproducten koek bonbons drop thee honingwijn (ambrosius) honingjenever (mede) zeep shampoo 28 Goed idee om bijvoorbeeld honingthee, honingdropjes of honingbonbons te laten proeven. 28

29 imkers halen nog meer uit de kast propolis stuifmeel koninginne-gelei Deze stoffen worden gebruikt in medicijnen 29 Propolis is een soort hars dat bijen verzameld hebben van bijvoorbeeld kastanjeknoppen. Met deze hars maken de bijen gaten en kieren in de kast dicht. Stuifmeel blijft aan het lijfje van de bij plakken als ze een bloem heeft bezocht. De werkster maakt daar klompjes van die ze vervoert in de korfjes aan haar achterpoot. Stuifmeel is voedsel voor de bijen. Met koninginnegeleiworden larven gevoed. De larven die er langer mee gevoerd worden groeien uit tot koningin. Van deze speciale gelei, stuifmeel en propolis worden medicijnengemaakt. Ze verhogen o.a. de weerstand. 29

30 imkers helpen telers Bij het bezoeken van nectarplanten nemen bijen ook stuifmeel mee. Fruittelers zijn blij met een bijenvolk in de buurt. 30 Bijenkasten worden in het seizoen soms verplaatst naar een boomgaard om de bestuiving van de fruitbloesem te verzorgen. 30

31 imkers leveren bijenwas Oude raten worden gesmolten. Deze was is onder andere te gebruiken voor nieuwe kunstraten, kaarsen en boenwas

32 wasproducten boenwas kaarsen schoenpoets 32 32

33 herhaling; het werk van een imker door het jaar heen 33 33

34 het werk van de imker in lente en zomer controle kast-materiaal controle koningin ramen vervangen honing oogsten op zoek naar bloemenweiden in bloei 34 34

35 het werk van de imker in herfst en winter voedsel controleren kast repareren honingproducten verpakken en verkopen 35 35

36 afsluiting Jullie weten nu meer over het werk van de imker, over zijn gereedschap en over de producten die bijen leveren. Succes en veel plezier met de bijenlessen

37 Colofon Deze powerpoint-presentatie is ontwikkeld door samenwerkende Gelderse NME-centra. De presentatie hoort bij de leskist bijen voor groep 5,6. Foto s:dick van Leeuwen en Gerben Overweg De volgende site bevat zonodig meer info en heldere animaties