NATO SPECIAL FORCES Foto s: NATO Sinds jaar en dag worden nationaal en internationaal speciale eenheden ingezet. Vaak gaat het hierbij om gecompliceerde militaire operaties waarbij er politiek strategisch gezien een aanzienlijk potentieel afbreukrisico aanwezig is. Dikwijls worden operaties uitgevoerd door combinaties van eenheden die ad hoc zijn geformeerd. Wat vooral de laatste drie decennia opvalt is dat nationaal maar ook in coalitie verband deze speciale eenheden, meestal aangeduid als Special Operations Forces (SOF), steeds meer samen trainen, oefenen en opereren. Binnen NAVO is ingezien dat dit noodzaakt tot eenduidige policy, doctrine, en TTP s. Dit is één van de redenen waarom een aantal jaren geleden op het hoogste politiek militaire niveau besloten is om het NATO Special Operations Coordination Center (NSCC) op te zetten. Sinds 1 maart dit jaar is het NSCC getransformeerd naar het NATO Special Operations Headquarters (NSHQ). In dit artikel wordt nader ingegaan op de begripsvorming rond SOF alvorens kort de geschiedenis van het NSCC te belichten. Vervolgens wordt ingegaan op de taken en inzet van SOF. Tot slot worden de toekomstige ontwikkelingen binnen het NSHQ geschetst. 8
Begripsvorming Er zijn wereldwijd diverse eenheden die worden aangemerkt als SOF of Special Forces (SF). Er zijn ook diverse eenheden die zich dit predicaat, meestal onterecht, zelf toedichten. Niet iedereen hanteert dezelfde beschrijving of definitie. Dikwijls worden begrippen door elkaar gehaald. Dit is deels toe te schrijven aan het land waarin men zich bevindt. Om een goed begrip te hebben van SOF is het van belang om de juiste terminologie te gebruiken. Hieronder volgt een korte omschrijving. Er is gekozen om de Engelse terminologie te gebruiken aangezien dit het meest eenduidig is. Special Operations (SO) Volgens de NAVO definite uit publicatie AAP-6: Military activities conducted by specially designated, organized, trained and equipped forces using operational techniques and modes of employment not standard to conventional forces. These activities are conducted across the full range of military operations independently or in coordination with operations of conventional forces to achieve political, military, psychological and economic objectives. Politico-military considerations may require clandestine, covert or discreet techniques and the acceptance of a degree of physical and political risk not associated with conventional operations. Special Operations Forces (SOF) Volgens de NATO AJP 3.5 (Allied Joint Procedures, Special Operations Doctrine): Designated active or reserve component forces of national military services specifically organized, trained, and equipped to conduct and support special operations. (This definition will be processed for inclusion in AAP-6 upon ratification of the publication.) Special Forces (SF) Dit is een term die niet formeel binnen NAVO gehanteerd wordt aangezien dit van Amerikaanse origine is. Derhalve zijn NAVO-documenten niet helder over deze term. In de Amerikaanse systematiek betreft het een SOF eenheid die is toegewezen aan een specifiek commando. 1 Special Operations Capable (SOC) Dit is ook geen NAVO-term maar wordt gehanteerd binnen het US Marine Corps. Hoewel geen eenduidige definitie voorhanden is kan SOC worden omschreven als: other unit capable of conducting or supporting Special Operations. Er kan gesteld worden dat SOC niets anders is dan een gereedheidsstatus. 1 Momenteel wordt bij het NSCC/NSHQ het policy document MC 437/1 aangepast en dit zal medio dit jaar ter goedkeuring worden aangeboden. Aanpassingen en aanvullingen voor definities worden hierin of in de AJP 3.5 meegenomen. De geschiedenis van het NSCC/NSHQ Ervaringen met SOF in Bosnië, Kosovo en Afghanistan tonen aan dat nationale SOF vaak binnen hun eigen battle space opereren, dat US SOF over het algemeen niet binnen de NAVO opereert en dat er geen duidelijke aansturing en coördinatie op het strategische en het operationele niveau plaatsvindt. Bovendien ontbreekt het aan eenduidige policy, doctrine en TTP s. SOF was nog te veel gericht op het Koude Oorlog denken. De rol voor SOF in de hedendaagse snel veranderende operationele omstandigheden wordt echter steeds groter. Dit heeft ertoe geleid dat eind 2006 op het hoogste politiek militaire niveau het NATO SOF Transformation Initiative (NSTI) 2 werd geïmplementeerd. Het NSTI berust op drie pijlers: 1. Het instellen van een speciale staf, die een adviserende en ondersteunde rol heeft ten behoeve van Saceur. Dit is de hoogste militair binnen de NAVO en hij bevindt zich met zijn Shape staf 3 in Mons, België; 2. de main effort, het opzetten van het NSCC als coördinatiecentrum; 3. het ontwikkelen van een NATO Federation of SOF Training Centers. Ad 1. Het instellen van deze speciale staf werd snel verwezenlijkt in de vorm van het oprichten van het Director Special Operations Office (DSOO). Deze staf, bestaande uit enkele stafofficieren, met aan het hoofd een Amerikaanse twee sterren admiraal die tevens de director van het NSCC en Soceur (Special Operations Command Europe te Stuttgart) is, adviseert en assisteert Saceur. Inmiddels bevindt DSOO zich in de Command Group van Saceur en heeft derhalve een directe ingang op het strategische niveau. Ad 2. Bij het opzetten van het NSCC hebben de VS het voortouw genomen door op te treden als Framework Nation (FN) hetgeen inhoudt dat de VS feitelijk bijna voor alles betalen. Een andere bijzonderheid is dat het NSCC is opgezet op basis van een Memorandum of Understanding (MOU) en buiten de NATO Command Structure valt. Een groot voordeel hiervan is dat besluitvorming, voor NAVO begrippen, heel snel kan gaan. Dat is juist de reden geweest dat er zeer goede resultaten geboekt zijn. Begin 2007 is een team van ongeveer zeventien man in Stuttgart begonnen met het opzetten van het NSCC en medio 2007 is de verdere defini- 2 On 22 November 2006 the NAC approved the NSTI and one week later at the Riga Summit it was endorsed by the Heads of States and Government. 3 SHAPE; Supreme Headquarters Allied Powers in Europe. 9
tieve opbouw in Mons voortgezet. Op basis van de MOU heeft het NSCC 149 stafposities die inmiddels door 23 NAVO landen gevuld zijn. IJsland en Luxemburg zijn niet vertegenwoordigd aangezien deze landen geen SOF hebben. Nederland is vertegenwoordigd met vier personen. Twee luitenant-kolonels (één van KCT en één van het Korps Mariniers) die bij de J3 en J5 werken, een adjudant van het KCT die bij de J10 (Training & Readiness, Doctrine) werkt en een sergeant-majoor van de mariniers die bij de DCOS Operaties werkt. Ad3. Het ontwikkelen van een NATO Federation of SOF Training Centers is voortvarend opgepakt. Dit valt onder de Training & Readiness (T&R) van het NSCC en is in eerste instantie gericht op het ontwikkelen van SOF doctrine. Belangrijke SOF documenten waar personeel van het NSCC input voor heeft geleverd zijn de MC 437/1 en de AJP 3.5. Daarnaast heeft het NSCC ook diverse manuals ontwikkeld die naast de policy en doctrine documenten, leidend voor de NATO SOF community horen te zijn. Het gaat hierbij om onder andere het Cjfsocc (Combined Joint Force Special Operations Component Command en SOTG (Special Operations Task Group) manual. Na het ontwikkelen van een goede doctrinaire basis is de focus verlegd naar de opleidingen, training en het ondersteunen van oefeningen. Het NSCC richt zich bij SOF-opleiding en -training primair op het strategische en operationele niveau. Het kan bijvoorbeeld ook zo zijn dat er ten behoeve van specifieke missies training wordt gegeven. Dit kan ter plaatse of op de thuisbasis in Mons cq Chièvres in België. Momenteel worden er diverse SOF-opleidingen verzorgd waaraan al menig Nederlandse commando en marinier hebben deelgenomen. Vooral de ISAF gerelateerde opleidingen zijn professioneel opgezet. Bij de vierweekse NATO SOF Intel Training (NSIT) wordt informatie en Intel vanuit ISAF gebruikt. Op basis hiervan worden dan Target Information Packages opgebouwd. In het verleden zijn er succesvolle SOF operaties uitgevoerd waarbij gebruik is gemaakt van de procedures uit deze opleiding. Vanuit de afdeling T&R worden ook teams uitgezonden om een assessment van NAVO SOF eenheden of eenheden die naar ISAF gaan uit te voeren. Dit gebeurt op basis van de zogenaamde SOF EVAL, een NAVO SOF evaluatie, die door het NSCC is ontwikkeld. Ontwikkelingen staan niet stil en opgedane lessen en ervarin- 10
gen vanuit ISAF of andere operaties moeten in doctrine en TTP s worden omgezet. Het NSCC zit niet stil en zal met training, opleiding en up to date doctrine de NATO SOF zo goed mogelijk ondersteunen en adviseren teneinde maximale interoperabiliteit, connectiviteit en gereedheid voor operaties te verwezenlijken. De hoofdtaken van SOF De hoofdtaken van SOF zijn Special Reconnaissance and Surveillance (), Direct Action (DA) en Military Assistance () 4. Dikwijls is er discussie over wat de definities nu precies inhouden en wanneer nu wel of niet over SOF kan worden gesproken, immers, conventi- 4 De definities van, DA en cf NATO Policy document 437/1 zijn: Special Reconnaissance complements national and allied theatre intelligence collection assets and systems by obtaining specific, well-defined, and time-sensitive information of strategic or operational significance. It may complement other collection methods where constraints are imposed by weather, terrain-masking, hostile countermeasures and/or other systems availability. is a human intelligence function that places eyes on target in hostile, denied or politically sensitive territory. SOF may conduct these tasks separately, in conjunction with, or in support of other component commands. They may use advanced reconnaissance and surveillance techniques, equipment, and collection methods, sometimes augmented by the employment of indigenous assets. Direct Action complements NATO capabilities by attacking specific, well defined targets of strategic and operational significance, or in the conduct of decisive tactical operations. Direct actions may employ raid, ambush, or direct assault tactics; place munitions and other devices; conduct stand-off attacks by fire from maritime, ground or air platforms; or provide terminal guidance for precision-guided munitions to enable the destruction of specific targets. Direct actions are precise operations that are normally limited in scope and duration, and usually incorporate a planned withdrawal from the immediate objective area. SOF may conduct these tasks separately, supported by, or in support of conventional forces. DA missions should be aimed at creating conditions that will allow decisive/political action to follow thereafter. Military Assistance is a broad spectrum of measures in support of friendly or allied forces in peace, crisis, and conflict. Military assistance can be conducted by, with, or through friendly forces that are trained, equipped, supported, or employed in varying degrees by SOF. The range of is thus considerable, and may vary from providing low-level military training or material assistance to the active employment of indigenous forces in the conduct of combat operations. 11
SOF Tasks: Spectrum of conflict Violence Level PEACETIME military engament peace support operations DA conventional entry combat operations DA stability operations DA PEACETIME military engament NATO Crisis management system Time PEACE TIME JOR COMBAT CRISIS STABILIZATION PEACE TIME OPS onele mariniers eenheden voeren toch ook soortgelijke taken uit. De NAVO definitie van SO geeft feitelijk duidelijk aan wanneer we het over Special Operations hebben. Van belang is om te beseffen dat SOF eenheden worden ingezet als het gaat om het halen van effecten op strategisch en operationeel niveau of als er een groot (politiek) risico aanwezig is waarbij de kans op succes groot moet zijn. Bij DA valt te denken aan het oppakken of uitschakelen van HVT s (High Valuable Targets) of HPT s (High Pay-off Targets). Bij SOF hebben we het juist over het verlenen van assistentie en advies in omstandigheid waarbij nagenoeg geen ondersteuning en back-up voorhanden is. Hierbij moet worden gedacht aan een situatie waarbij een klein gespecialiseerd team (SOF) ergens in een (ver) land of bijvoorbeeld in een zeer afgelegen gebied in Afghanistan uitvoert waarbij niet de benodigde ondersteuning en back-up voorhanden is. Door de aanwezige speciale capaciteiten binnen deze SOF eenheid (bijvoorbeeld de SF-medic, FAC capaciteit en beschikbaarheid van dedicated middelen) zullen zij in staat zijn deze missie met relatief beperkt risico en met een hogere kans van slagen uit te voeren. Wat we tegenwoordig steeds vaker waarnemen is de intensievere samenwerking tussen conventionele en speciale eenheden. Een sprekend voorbeeld is de Marsoc en Marsof waarover u in deze QPO ook artikelen kunt vinden. In figuur 1 ziet u schematisch wanneer de hoofdtaken, DA en door SOF kunnen worden uitgevoerd. Zoals u ziet kunnen SOF al in een vroegtijdig stadium, bijvoorbeeld al voordat er sprake is van een daadwerkelijke crisis, worden ingezet. Juist de capaciteiten en manier van opereren van SOF maakt hen uitermate geschikt om strategische en operationele effecten te sorteren. 12
Naast de hoofdtaken, DA en worden SOF zowel nationaal als internationaal dikwijls ingezet bij Counter Terrorisme (CT) 6 en Counterinsurgency (COIN) 7. CT en COIN zijn zeker niet het absolute domein van SOF maar hierin kan wel een effectieve aanvullende rol worden gespeeld. CT heeft voor het NSHQ de bijzondere aandacht aangezien terrorisme zich niet binnen de grenzen van een afzonderlijk land afspeelt maar juist een internationaal probleem is. In de komende SOF Commanders Conference staat het onderwerp Transnational Terrorisme dan ook nadrukkelijk op de agenda. Daarnaast spelen SOF een belangrijke rol bij Hostage Release Operations en Opposed Boarding tijdens maritieme interdictie 8 operaties hetgeen bij de Counter Piracy operaties nabij Somalië regelmatig plaatsvindt. Ontwikkelingen van het NSHQ Zoals verwoord heeft het NSCC binnen enkele jaren een snelle ontwikkeling doorgemaakt naar het NSHQ. Het behelst niet alleen een naamswijziging. Er komt een aanvullende belangrijke taak bij. Momenteel wordt binnen het NSHQ hard gewerkt aan het opzetten van een direct inzetbare Cjfsocc (Combined Joint Force Special Operations Component Command). Het NSHQ zal niet een voltallig Cjfsocc van ongeveer 110 man leveren maar zal voorzien in het kernelement (Core) dat in staat is om in een initiele fase op te treden. Dit kernelement kan slechts ten dele uit de huidige bezetting van het NSHQ worden geleverd. Derhalve zal het NSHQ met ongeveer zestig pax moeten groeien. Dit zal niet van de een op andere dag plaatsvinden en ook de aanvullende training en uitzending zal tijd vergen. Het ligt in de planning dat medio 2012 deze Cjfsocc (Core) capaciteit inzetbaar is. Saceur beschikte al over uitzendbare land en maritieme Component Commands. Het Cjfsocc geeft Saceur een aanzienlijke uitbreiding van mogelijkheden als het gaat om direct uitzendbare Component Commands. Bovendien kan dit ook nog eens worden ingezet ten behoeve van special operations. Het voordeel is dat het NSHQ buiten de NATO Command Structure blijft hetgeen een snelle besluitvorming ten goede komt. In figuur 2 ziet u hoe het NSHQ op het strategische, operationele en tactische niveau effect kan sorteren. Met het opzetten van deze aanvullende Cjfsocc capaciteit zal het NSHQ goed in staat zijn de missie 9 uit te voeren en het verschil te kunnen maken in een snel veranderende wereld. Voor meer informatie: http://www.nscc.bicess.org 5 RSOC: Special operations primarily conducted in the coastal, riverine and maritime environments by small, flexible, mobile units operating under, on and from the sea. These operations are characterized by stealth, speed and precise application of force. (Dit is geen NAVO definitie maar dit is ontleend uit de NATO SOF Study). 6 MC 437/1:CT is an overarching umbrella of offensive measures designed to reduce the vulnerability of Allied interests, their forces, individuals, and property to terrorism; to include Counter-Force activities and containment by military force and civil agencies. 7 COIN are those military, paramilitary, political, psychological, and civic actions taken by a government to defeat an insurgency. 8 ATP 71, MIO: Maritime Interdiction Operations. Opposed boarding s should be conducted by SOF. 9 NSHQ mission: The NSHQ is the single point of direction and coordination for all NATO Special Operations-related activities in order to optimize employment of special Forces to include providing an operational command capability when directed by SACEUR. nato sof c2 construct NATO Command Structure JFC-B LCC Heidelberg MCC Northwood JFC-L SHAPE DSOO JFC-N LCC Madrid MCC Naples Nato sof Hq(*) NATO Force Structure Strategic Operational Tactical ACC Ramstein ACC Izmir cjfsocc (core) OPCON a J(F)C / Theatre Comd Graduated response forces (strkfor, mgs, hrfs, lrfs...) 1. (*) NSHQ would be the strategic SOF advisor to SACEUR/ACO and possess an On - Order operational role as a SOF Component NATO UNCLASSIFIED //REL ISAF, OEF OPCON COORD / Support 13