Visie Afrikaanderwijk 2020 Deelgemeente Feyenoord Vestia Rotterdam Feijenoord Concept JUNI 2009
Visie Afrikaanderwijk 2020 Concept
Inhoudsopgave DEEL 1: SAMENVATTING... 3 Samenvatting... 4 DEEL 2: VISIE AFRIKAANDERWIJK.... 7 1. Inleiding... 8 5. Ruimte creëren voor talentontwikkeling... 25 5.1 Verbeteren van de voorzieningenstructuur... 25 5.2 Stimuleren van jongeren... 27 5.3 Bevorderen participatie aan samenleving en arbeidsproces.... 28 5.4 Wijkgericht werken... 29 2. Analyse: zwakke en sterke punten...10 2.1 Inleiding...10 2.2 De Afrikaanderwijk................................................. 10 2.3 Waarom een aanpak voor de Afrikaanderwijk?... 11 6. Werken aan een duurzame wijk... 30 6.1 Opheffen fysieke isolement... 30 6.2 Vergroten mogelijkheden op een wooncarrière in de wijk... 34 6.3 Impuls geven aan de wijkeconomie... 39 3. Ambitie en doelen...18 3.1 Inleiding...18 3.2 Ambitie...18 3.3 Verbeteren van Veiligheid en Leefbaarheid in de wijk...18 3.4 Ruimte creëren voor talentontwikkeling...19 3.5 Werken aan een duurzame wijk... 20 4. Verbeteren van de veiligheid en leefbaarheid.... 22 4.1 Verbeteren van de veiligheid en leefbaarheid.... 22 DEEL 3: RANDVOORWAARDEN... 45 7. Randvoorwaarden... 46 7.1 Inleiding... 46 7.2 Herhuisvesting... 46 7.3 Organisatiestructuur... 46 7.4 Communicatie en participatie... 46 7.5 Financiële haalbaarheid... 47 BIJLAGEN.... 49 Bijlage 1: Kernstrategieën en actieprogramma... 50 Bijlage 2. Begrippenlijst.... 57 Bijlage 3: Bronvermelding.... 58 2
DEEL 1 SAMENVATTING 93
Samenvatting De Afrikaanderwijk in Rotterdam Zuid, multicultureel, jong, levendig. Een wijk die bekend staat om haar warenmarkt op en om het Afrikaanderplein, die tegen het centrum van de stad ligt en goed bereikbaar is. Een wijk die de komende jaren groter wordt door de bouw van Parkstad op het aangrenzende oude spoorwegemplacement. Een wijk waar bewoners met steeds meer tevredenheid wonen. Toch is de Afrikaanderwijk een wijk die tot de zeven sociaal-economisch zwakste van Rotterdam behoort. Een wijk die valt onder het Pact op Zuid: een stadsdeel waar de gemeente, deelgemeenten en woningcorporaties de aandacht op gevestigd hebben om in de periode tot 2016 de sociale, economische, culturele en fysieke achterstand op de overige stadsdelen van Rotterdam te verkleinen. Deelgemeente Feijenoord en Vestia Rotterdam Feijenoord willen de Afrikaanderwijk de benodigde impuls geven. De eerste stap daartoe is een maatschappelijk gedragen visie op de toekomst van de wijk. Bewoners, bewonersorganisatie Afrikaanderwijk (BOA), ondernemers, professionals werkzaam in de wijk en medewerkers van gemeente, deelgemeente en Vestia Rotterdam Feijenoord zijn daarom de afgelopen maanden geraadpleegd om knelpunten, wensen, ideeën en (beleids)voornemens te inventariseren. Op basis van die inventarisatie stellen we ons de volgende ambitie: De Afrikaanderwijk is in 2020 een wijk waar bewoners trots op zijn, waar zij bewust voor kiezen en waarbij het woonklimaat als prettig en stimulerend wordt ervaren. Een multiculturele wijk waar het voornamelijk betaalbaar wonen is, maar waar je wel wooncarrière kunt maken. Een wijk waar kinderen gestimuleerd worden een betere sociaal-economische positie te bemachtigen dan hun ouders. Een wijk die oog heeft voor de kwetsbare groepen. In 2020 is de Afrikaanderwijk de Marktplaats van Feijenoord. Een wijk die een betere positie op de woningmarkt heeft gekregen en completer is geworden door de ontwikkeling van Parkstad. Dit doordat de ontwikkeling van Parkstad is gebruikt om de wijken te verbinden en de Afrikaanderwijk baat heeft gehad bij de nieuwe maatschappelijke voorzieningen die zijn gerealiseerd. De Afrikaanderwijk wordt een wijk die floreert door economische activiteit, waarbij het midden- en kleinbedrijf haar plek heeft veroverd en mede door invloed van de markt en de multiculturele samenleving een duidelijk eigen accent heeft. De Afrikaandermarkt en het Afrikaanderplein hebben daarbij door het bovenlokale bereik een positieve economische uitwerking op de omliggende winkels en bedrijven. De Afrikaanderwijk is een wijk waar wat te beleven is en die zowel voor bewoners als bezoekers voorzieningen biedt in hun vrije tijd. De benodigde ingrediënten om dit toekomstbeeld waar te maken, zijn in de wijk aanwezig. Uitgaande van de kracht van de wijk, willen we aan deze ambitie werken. We streven daartoe drie doelen na: we willen de leefbaarheid en veiligheid verbeteren, de ruimte creëren voor talentontwikkeling van bewoners en we willen de wijk beter laten aansluiten op de behoeften van huidige en toekomstige bewoners als ook de veranderende omgeving. 84 De leefbaarheid en veiligheid (kernstrategie 1) verbeteren we op korte termijn, binnen drie jaar. De aanpak van jongerenoverlast, drugsoverlast, het verbeteren van schoon, heel en veilig, parkeren en veilig ondernemen zijn daarbij onze aandachtspunten. Door te werken met wijkveiligheidsg e b i e d s v i s i e A f r i k a a n d e r w i j k
programma s bepalen we jaarlijks wat de knelpunten zijn en kunnen we dus prioriteiten verleggen. We zoeken nadrukkelijk de aansluiting bij bewoners en ondernemers: we faciliteren ideeën die uit de wijk komen om de leefbaarheid te verbeteren en initiëren zelf projecten voor zelfbeheer door bewoners. Daarnaast voeren we een beheerbeleid dat de overlast van toekomstige bouwprojecten zoveel mogelijk moet beperken. in Parkstad, een nieuw zwembad (ter vervanging van het zwembad Afrikaander wijk) en gymzalen, leggen een Cruyff Court aan en kijken hoe de wijk kindvriendelijker kan worden ingericht, met voorzieningen voor jeugd. Wij bouwen ook een 1e lijnszorgvoorziening in Parkstad en geven de openbare ruimte een groenimpuls zodat de mogelijkheden voor ontmoeting worden verruimd. 1. SAMENVATTING Taal, school, werk, inkomen en gezondheid zijn punten waar een groep bewoners in de wijk dagelijks mee worstelt. Met onze aanpak willen we bewoners stimuleren hun talenten te ontwikkelen om op die manier de sociaal-economische positie te verbeteren. We verbeteren daarvoor zonodig de voorzieningenstructuur (kernstrategie 2), richten ons op jongeren (kernstrategie 3) en willen de participatie aan samenleving en het arbeidsproces bevorderen (kernstrategie 4). Dit laatste door bijvoorbeeld leerwerktrajecten, maatschappelijke stages of vrijetijdsactiviteiten te creëren. De komende jaren kijken we tevens naar onze manier van werken: we denken door wijkgericht te werken betere resultaten te bewerkstelligen (kernstrategie 5). De aandacht voor jongeren is er al jaren en dit willen we vasthouden. Dit doen we door de omstandigheden voor opgroeien, ontwikkelen en ontspannen in de wijk zo optimaal mogelijk te maken. We streven naar een aanpak op maat waarin tijdig wordt gesignaleerd dat een jongere het moeilijk heeft. Het instrument van Communities that Care moet dit bewerkstelligen. Het terugdringen van voortijdig schoolverlaten en het realiseren van voldoende voorzieningen voor de jeugd van 12 jaar en ouder zijn bekende speerpunten. De uitdaging is er om jongeren te inspireren: door hen te betrekken in de aanpak, een aansluitend vrijetijdsprogramma aan te bieden, maar ook door leerwerkplekken te creëren. We bouwen nieuwe of aanvullende voorzieningen zoals basisscholen, een HAVO/VWO Het derde doel tot 2020 richt zich op de bebouwde omgeving en het sociaal-economisch functioneren van de wijk. We denken dat de basis nu niet op orde is en willen de wijk op drie punten verbeteren: we gaan de wijk fysiek beter verbinden met de omgeving, we willen een wooncarrière in de wijk mogelijk maken en we geven de wijkeconomie een impuls. De Afrikaanderwijk ligt ruimtelijk geïsoleerd van de aangrenzende wijken. Dit kunnen we veranderen door enerzijds de wijk te verbinden met de Kop van Zuid en anderzijds de entrees van de wijk aantrekkelijker en herkenbaarder te maken (kernstrategie 6). Aan de oostzijde heffen we het isolement op door, door middel van Parkstad de Afrikaanderwijk te verbinden met de Kop van Zuid. Concreet betekent dit dat er goede verbindingen nodig zijn tussen de Afrikaanderwijk en de Laan op Zuid. De meest logische manier om deze verbindingen te leggen, is door de Paul Krugerstraat en de Martinus Steijnstraat door te trekken tot aan de Laan op Zuid. Om dit te bewerkstelligen is het noodzakelijk enkele woon complexen te slopen. Gekoppeld aan de fasering van Parkstad, zal de Paul Krugerstraat als eerste worden doorgetrokken tot aan de Laan op Zuid; vervolgens volgt de verbinding met de Martinus Steijnstraat. Op langere termijn willen we onderzoeken hoe het zuidoostelijke deel van de Tweebosbuurt zo goed mogelijk kan aansluiten op de ontwikkeling van Parkstad. Aan de west- en zuidzijde van de wijk, worden de entrees aangepakt, zodat de wijk aansluit op ontwikkelingen in Katendrecht, Maashaven-Rijnhaven en de Maassilo. 95
De woningvoorraad in de wijk is eenzijdig en woningmarktonderzoek duidt op een toenemende belangstelling voor andere woningtypen dan die nu in de wijk te vinden zijn. Tot 2020 willen we meer differentiatie in woningtypen, eigendomsvarianten en prijsklasse aanbrengen, zodat huidige en nieuwe bewoners in elke levensfase en met elk inkomen in de wijk kunnen (blijven) wonen. We voegen daarvoor nieuwe woonmilieus toe. Een groot deel daarvan realiseren we in Parkstad, maar ook in de huidige Afrikaanderwijk proberen we meer variatie aan te brengen. Dit doen we enerzijds door een kwaliteitsverbetering van de bestaande voorraad en anderzijds door op slooplocaties andere woonmilieus te realiseren. Bewoners die moeten verhuizen vanwege sloop kunnen voor een deel doorstromen naar de nieuwbouw. We werken aan de uitstraling van de openbare ruimte en geven de woonomgeving een kwaliteitsimpuls door een vijftal parken aan de woonbuurten toe te voegen. Vier van deze parken liggen in de Afrikaanderwijk. (Kernstrategie 7). Economie is een belangrijke identiteitsbepaler in de Afrikaanderwijk en het Afrikaanderplein met haar markt de gezichtsbepaler. Een verschraling van het warenaanbod, een te grote hoeveelheid m2 voor detailhandel en het onvoldoende benutten van de potentie van het plein zijn enkele redenen om de wijkeconomie een impuls te geven (kernstrategie 8). Het Afrikaander plein met al haar facetten wordt op alle dagen het levendige hart van de wijk. In de aanpak daarnaar toe hoort ook de aandacht voor het functioneren van de markt. Daarnaast versterken we de winkeldriehoek en willen we ondernemers die niet in de creative factory terecht kunnen of die zich richten op multiculturele producten faciliteren om een plek te vinden in de Afrikaanderwijk. Startende ondernemers als ook de bestaande ondernemers bieden we ondersteuning aan zodat ook zij de vruchten van de economische impuls kunnen plukken. 6
DEEL 2 VISIE AFRIKAANDERWIJK 9
1. Inleiding De Afrikaanderwijk, onderdeel van Feijenoord Midden, is ontstaan in de 19e eeuw toen door de explosieve groei van de havens en woningen moesten worden gerealiseerd voor de havenarbeiders. Tussen de industrie van de havens werden woningen van beperkte kwaliteit gebouwd. Veel van de eerste bewoners waren arbeidersgezinnen afkomstig uit Brabant en Zeeland. In de jaren 70 van de 20e eeuw trokken veel van deze migranten weg en stroomden de gastarbeiders uit Spanje, Italie, Turkije en Marokko in, in de voornamelijk goedkope woningen. Anno 2009 is de wijk te typeren als jong, levendig en multicultureel. Bewoners wonen er met steeds meer tevredenheid, maar de wijk staat voor een opgave waarvoor een lange termijn aanpak naar een betere toekomst gewenst is. De Afrikaanderwijk, onderdeel van Rotterdam Zuid, een stadsdeel waarvan Gemeente, Deelgemeenten en woningcorporaties de achterstand op de rest van Rotterdam zien en voor de periode tot 2016 een grootschalige vernieuwing nastreven. Een vernieuwing die de wijken op Zuid een betere positie op de woningmarkt moet geven door onder andere de mogelijkheden op een wooncarrière in de wijken te verruimen en een vernieuwing die zich richt op het verbeteren van het sociaal-economisch perspectief van de huidige bewoners en ondernemers. Een vernieuwing die door het Pact op Zuid een fysieke, sociale, economische en culturele impuls geeft aan Rotterdam Zuid. De Afrikaanderwijk, onderdeel van de 40 krachtwijken van het Ministerie VROM, waardoor er ook landelijk een roep is voor een aanpak die de wijk in een periode van 10 jaar in beter vaarwater moet brengen. Wijkvisie De Afrikaanderwijk staat aan de vooravond van een verandering. De komende jaren wordt op het aangrenzende spoorwegemplacement Parkstad gebouwd. Deze grootschalige nieuwbouwontwikkeling voegt woningen, voorzieningen en groen toe en kan het begin van de verdere vernieuwing van de wijk zijn. Met het oog op de opgave die er voor de Afrikaanderwijk ligt om de achterstand op sociaal, economisch, en fysiek gebied te verkleinen, als ook op de vele ontwikkelingen in en om de wijk, hebben Deelgemeente Feijenoord en Woningcorporatie Vestia Rotterdam Feijenoord behoefte aan een lange termijn visie waarin de ambities voor de wijk duidelijk zijn verwoord. Ambities die richting geven en de prioriteiten voor de komende jaren bepalen zodat tot gerichte uitvoeringsprogramma s kan worden gekomen. De afgelopen jaren zijn er in dit kader op diverse thema s studies verricht, zijn er gesprekken gevoerd met bewoners en professionals werkzaam in de wijk, en zijn er beleidsrichtingen vastgesteld. De wijkvisie brengt deze wensen, ideeën en voornemens samen en stippelt de richting uit voor de verdere ontwikkeling van de wijk. Proces Deelgemeente Feijenoord en Woningcorporatie Vestia Rotterdam Feijenoord streven naar een maatschappelijk gedeelde probleemanalyse en visie op de toekomst. De visie is daarom opgesteld in samenspraak met bewoners uit de wijk, de bewonersorganisatie Afrikaanderwijk (BOA), professionals uit de wijk en medewerkers van deelgemeente, corporatie en Gemeente Rotterdam. De visie is in vijf stappen tot stand gekomen. Als eerste stap is op basis van cijfermateriaal en beleidsstukken een analyse van de wijk gemaakt. In stap 2 zijn er vier MAAZ-sessies georganiseerd en heeft Vestia Rotterdam 8
Feijenoord een netwerkronde gehouden. Onder de noemer MAAZ vindt de communicatie over de vernieuwing van de wijk plaats. Een van de gebruikte communicatiemiddelen zijn de MAAZ-sessies. In deze sessies is met organisaties en ondernemers uit de wijk gediscussieerd over de sterke en zwakke punten van de wijk. Ook gaven deelnemers concrete verbeterpunten op het gebied van Wonen en Zorg, Inkomen en Onderwijs, Veilig - heid en Leefbaarheid en het Afrikaanderplein aan. Tijdens de netwerkronde hebben medewerkers van de corporatie met circa 150 bewoners gesproken. Via scholen, het buurthuis, de moskee, zelforganisaties, actieve groepen en de bewonerscommissies is contact gezocht met wijkbewoners om te achterhalen welke thema s hen bezighouden. Tijdens stap 3 zijn al deze gegevens geanalyseerd en zijn de accenten voor de visie gelegd. Deze zijn in vier workshops met medewerkers van deelgemeente, corporatie en gemeente verder uitgediept. Met de resultaten van de eerste drie stappen, is een extra MAAZ-sessie georganiseerd en is de BOA vervolgens met Tent in de Wijk gestart. In een viertal Tent in de Wijk-sessies is op telkens een andere plek in de wijk het gesprek met bewoners gevoerd. Tenslotte, tijdens stap 5, is de reactie van bewoners, professionals en instanties gevraagd op de concept visie. Schematisch ziet dit er als volgt uit: Bij het bepalen van deze visie worden voor de uitvoering steeds afwegingen gemaakt tussen realisatie op wijkniveau of op gebiedsniveau. Het opstellen van de jaarlijkse wijkactieplannen en fysieke inrichting- en uitvoeringsplannen vormen voor de realisering van onze ambities een belangrijke stap. De consequenties op het gebied van veilig, sociaal, fysiek en financiën zullen in de plannen helder worden uitgewerkt Leeswijzer De visie Afrikaanderwijk 2020 beantwoordt vier vragen: kk Wat is de huidige stand van zaken in de wijk? (analyse). kk Wat willen we bereiken? (ambitie). kk Waar zetten we op in? (doelstellingen). kk Hoe gaan we dat doen? (kernstrategieën). De visie is opgebouwd uit drie delen. Deel 1 bestaat uit de samenvatting, in deel 2 is de visie verwoord. Deel 2 bevat naast de inleiding de hoofdstukken 2, 3, 4, 5 en 6. In hoofdstuk 2 is de analyse van de Afrikaanderwijk anno nu opgenomen, hoofdstuk 3 verwoordt de ambities en doe lstellingen. De hoofdstukken 4, 5 en 6 werken de doelstellingen verder uit in bijbehorende kernstrategieën. In deel 3 wordt tot slot stilgestaan bij de randvoorwaarden; deze zijn opgenomen in hoofdstuk 7. 2. Visie STAP 1 STAP 2 STAP 3 STAP 4 STAP 5 AnalySe Wat speelt er in de wijk? NETWERKRONDES MAAZ-SESSIES Gesprekken met organisaties en ondernemers DOELEN Vastleggen doelstellingen MAAZ-SESSIE TENT IN DE WIJK Gesprekken met wijkbewoners CONCEPT WIJKVISIE Bespreken met bewoners tijdens Inloopdagen Voorjaar 2008 Zomer/najaar 2008 Winter 2008 Voorjaar 2009 Voorjaar/zomer 2009 9
2. Analyse: zwakke en sterke punten 2.1 Inleiding We weten veel over de Afrikaanderwijk: er worden veel onderzoeken uitgevoerd en jaarlijks worden de statistieken op allerlei thema s aangevuld. De analyse van de Afrikaanderwijk bestaat naast deze statistieken uit de aandachtspunten die de afgelopen maanden door bewoners en professionals zijn aangedragen. Al deze informatie resulteert in een overzicht van sterke en zwakke punten en van kansen en bedreigingen. 2.2 De Afrikaanderwijk Tussen de Laan op Zuid, de Maashaven Oostzijde en de Putselaan ligt de Afrikaanderwijk. De wijk ligt centraal in de deelgemeente Feijenoord en grenst aan de wijken Bloemhof, Hillesluis, Katendrecht en de nieuwbouw van Kop van Zuid. De Afrikaanderwijk is een oude stadswijk en is oorspronkelijk gebouwd om de havenarbeiders te huisvesten. De herinneringen aan die tijd zijn in de wijk nog zichtbaar in enkele karakteristieke 19e-eeuwse panden. Andere iconen in de wijk zijn het Afrikaanderplein, het oude HBS-gebouw aan het park en het tegenovergelegen Gemaal. De Afrikaanderwijk was een van de eerste Rotterdamse wijken waar grootschalige stadsvernieuwing plaatsvond. Het Afrikaanderplein ligt in het hart van de wijk. Bestaande uit een park, een brede rand en omliggende straten voegt dit plein 7 hectare openbare ruimte aan de wijk toe. Dit is uniek voor een verder dichtbebouwde omgeving. Twee maal per week wordt op de rand rond het park de Afrikaandermarkt gehouden: de op een na grootste warenmarkt van Rotterdam. De Pretorialaan en de Paul Krugerstraat zijn de hoofdwegen die centraal door de wijk lopen. De Afrikaanderwijk telt een bovengemiddeld aantal winkels voor detailhandel en deze zijn hoofdzakelijk aan de hoofdwegen te vinden. Kaart 1: Plangebied inclusief totale plangebied Parkstad 10
In de Afrikaanderwijk wonen ongeveer 9.400 Rotterdammers en dit is met name een jonge bevolking: 33% is 23 jaar of jonger. De huishoudens bestaan voornamelijk uit alleenstaanden (43%) en gezinnen met kinderen. De Afrikaanderwijk is multicultureel: een groot deel van de huishoudens heeft haar roots in Turkije, Nederland, Marokko, Suriname of de Antillen. Naast de dynamiek en levendigheid van de winkelstraten en het Afrikaanderplein met haar markt, is de wijk een rustige woonwijk. In de straten achter de Pretorialaan en Paul Krugerstraat tref je met name portiek-etagewoningen met of zonder lift, galerijwoningen en enkele eengezinswoningen aan. Veel bouwblokken hebben een binnenterrein. Huishoudensamenstelling, 1 januari 2007 Afrikaanderwijk Dg Feijenoord Rotterdam Alleenstaanden 43% 43% 47% 1-0udergezinnen met kinderen 2-0udergezinnen met kinderen 13% 13% 11% 26% 22% 20% 2.3 Waarom een aanpak voor de Afrikaanderwijk? De statistieken De Afrikaanderwijk is om meerdere redenen binnen Rotterdam een aandachtswijk. De wijk behoort tot de zeven sociaal zwakste wijken van Rotterdam, kampt met problemen op het gebied van veiligheid en (gehuwd) samenwonenden zonder kinderen 15% 20% 22% Overig 2% 1% 1% Totaal 100%* 100%* 100%* Totaal aantal huishoudens 4.050 32.440 291.625 Bron: Feijenoord in beeld 2007 *100% bij afronding Wijkveiligheidsindex Bron: Veiligheid in de Afrikaanderwijk 2007, Deelgemeente Feijenoord VEILIG 2. Visie AANDACHT Leeftijd in percentages, 1 januari 2007 Afrikaanderwijk Dg Feijenoord Rotterdam 0 tot en met 5 jaar 8% 8% 7% 6 tot en met 14 jaar 14% 12% 10% 15 tot en met 22 jaar 13% 12% 11% 23 tot en met 39 jaar 27% 26% 27% 40 tot en met 64 jaar 28% 32% 31% 65 jaar en ouder 9% 11% 15% Totaal 100%* 100%* 100%* Totaal aantal huishoudens 9.364 69.488 584.046 Bron: Feijenoord in beeld 2007 *100% bij afronding BEDREIGD PROBLEEM ONVEILIG INDEXSCORE 2004 DIEFSTAL DRUGSOVERLAST GEWELD INBRAAK 2005 2006 2007 VANDALISME OVERLAST SCHOON EN HEEL VERKEER 11
leefbaarheid en heeft een impuls in de bebouwde omgeving nodig om te voldoen aan de eisen van deze tijd en de toekomstige nieuwe omgeving. Belangrijke graadmeters in Rotterdam voor Leefbaarheid en Veiligheid zijn de wijkveiligheidsindex en de sociale index. Deze komen jaarlijks tot stand op basis van gegevens van politie, de gemeentelijke diensten en de resultaten uit onderzoek van meer dan 10.000 Rotterdammers over hun capaciteiten, leefomgeving, participatie, binding met hun wijk en veiligheidsgevoel in hun woonwijk. Veiligheid en leefbaarheid De wijkveiligheidsindex gaat over zaken als diefstal, drugsoverlast, geweld, inbraak, overlast, vandalisme, schoon heel en verkeer. De index deelt de wijken in 5 categorieën in: onveilig, probleem, bedreigd, aandacht en veilig. De situatie in de Afrikaanderwijk is de afgelopen jaren licht verbeterd, maar de wijk is nog steeds een bedreigde wijk. Belangrijkste aandachtspunten zijn de aanpak van jongerenoverlast en drugsoverlast, alhoewel op dit laatste punt een verbetering te zien is. Een derde aandachtspunt is schoon, heel en veilig. De wijkveiligheidsindex 2007 laat zien dat de recente aanpak op dit punt tot goede resultaten heeft geleid. Toch geven bewoners aan dat vervuiling op straat met name rondom de markt en de verkeersveiligheid blijvend aandacht behoeven. Sociaal zwakke wijk In 2008 is voor het eerst de sociale index opgesteld. Een onderzoek onder 11.000 Rotterdammers geeft inzicht in de sociale positie van de verschillende wijken. ADEQUATE VOORZIENINGEN VERVUILING EN OVERLAST WERK EN SCHOOL SOCIALE CONTACTEN PASSENDE HUISVESTING SOCIALE EN CULTURELE ACTIVITEITEN Sociale index Afrikaanderwijk LEEFOMGEVING MEEDOEN ONTBREKEN VAN DISCRIMINATIE SOCIALE INDEX AFRIKAANDER- WIJK SOCIALE INZET VOLDOENDE TAAL- BEHEERSING CAPACITEITEN SOCIALE BINDING MUTATIES VOLDOENDE INKOMEN Bron: Rotterdam sociaal gemeente 2008, Gemeente Rotterdam GOEDE GEZONDHEID VOLDOENDE OPLEIDING ERVAREN BINDING De wijk scoort zeer zwak op capaciteiten van bewoners en sociaal zwak als het gaat om leefomgeving en meedoen. Taalbeheersing, inkomen en werk/ school zijn de voornaamste knelpunten. 12
Lage, midden en hoge gestandaardiseerde huishoudensinkomens Aantal huishoudens 01-01-06 Laag: onderste 40% (tot 17.300) Midden: middelst 40% (tot 27.500) Hoog: hoogste 20% (vanaf 27.500) Afrikaanderwijk Dg Feijenoord Rotterdam Bron: Feitenkaart Inkomensgegevens op deelgemeente- en buurtniveau 2006 3.650 30.010 266.140 71% 63% 51% 25% 28% 34% 4% 9% 15% Ruim een derde deel van de bewoners van de Afrikaanderwijk geeft aan moeite te hebben met de Nederlandse taal, 67% van de bewoners heeft een opleidingsniveau dat lager ligt dan MBO en in februari 2008 was 20% van de jongeren tussen 17 en 23 jaar een voortijdig schoolverlater. Bebouwde omgeving De woningvoorraad bestaat voornamelijk uit huurwoningen van Vestia Rotterdam Feijenoord in het sociale segment. De woningvoorraad bestaat voor 41% uit driekamerwoningen, 26% heeft 4 kamers en 19% heeft maar 2 kamers; 13% van de woningen heeft 5 kamers of meer en 1% is een eenkamerwoning. Inkomens onder de armoedegrens Aantal meegetelde huishoudens 01-01-2007 Afrikaanderwijk Dg Feijenoord Rotterdam 3.390 29.000 258.870 Onder de armoedegrens 1.030 6.550 42.270 Idem als percentage 29% 23% 16% Bron: Feitenkaart Inkomensgegevens op deelgemeente- en buurtniveau 2006 Woningen naar eigendomsverhouding, 1 januari 2007 Afrikaanderwijk Dg Feijenoord Rotterdam Koop 9% 15% 28% Huur corporatie 84% 70% 51% Huur particulier 7% 15% 21% Totaal 100% 100% 100% Totaal 3.741 32.608 288.150 2. Visie Huishoudens met inkomen naar belangrijkste bron Afrikaanderwijk Dg Feijenoord Rotterdam Bron: Feijenoord in beeld 2007 Aantal huishoudens 01-01-2007 3.650 30.010 266.140 Loon of winst 1.860 = 51% 16.150 = 54% 155.610 = 58% Pensioen 590= 16% 5.980 = 20% 62.790 = 24% Werkloos, bijstand of arbeidsongeschikt 1.160 = 32% 7.490 = 25% 43.690 = 16% Overig 390 = 1% 4.050 = 2% Bron: Feitenkaart Inkomensgegevens op deelgemeente- en buurtniveau 2006 13
Woningen naar woningtype, 1 januari 2007 Afrikaanderwijk Dg Feijenoord Rotterdam Eengezinswoning 4% 2% 23% Benedenwoning 11% 9% 9% Etagewoning 16% 11% 13% portiek-galerijwoning zonder lift portiek-galerijwoning met lift 50% 66% 30% 20% 13% 24% Totaal 100% 100% 100% Totaal 3.741 3.326 288.150 Bron: Feijenoord in beeld 2007 Met betrekking tot de openbare ruimte, de commerciële en maatschappelijke voorzieningen, zijn beleidsmatig de volgende conclusies getrokken: kk De buitenruimte heeft met uitzondering van het Afrikaanderplein onvoldoende kwaliteit en biedt weinig ruimte voor sport en spel. kk Ten aanzien van het winkelaanbod kent de deelgemeente Feijenoord een opgave om te komen tot een modernisering van het winkelaanbod. kk De Rotterdamse warenmarkten presteren momenteel beneden gemiddeld. kk Er zijn veel maatschappelijke voorzieningen, maar er zijn weinig voorzieningen voor vrijetijdsbesteding. Meningen van bewoners, ondernemers en professionals Om te achterhalen wat er in de wijk belangrijk wordt gevonden en om de dialoog aan te gaan over gewenste veranderingen voor de toekomst, is op drie manieren contact gezocht met de wijk. De MAAZ-sessies richten zich rond vier thema s tot de zelforganisaties en de professionals werkzaam in de Afrikaanderwijk. Met de netwerkronde is op centrale plekken in de sociale infrastructuur contact gezocht met bewoners en ook de BOA is naar de bewoners toegegaan. Zij heeft vier Tent in de Wijk-sessies gehouden over thema s die bij bewoners leven. De meningen op een rij. Netwerkronde De netwerkronde laten het volgende beeld zien: kk De Afrikaanderwijk is een levendige wijk waar rond de voorzie- ningen veel groepen actief zijn: van jong tot oud. Deze bewoners zijn betrokken bij de wijk en willen zich op verschillende manieren inzetten. kk Sommige bewoners hebben een sterke binding met de buurt, andere hebben dit meer met de straat of het gebied waar men woont. De Afrikaandermarkt is echter voor iedereen het kenmerk en de trots van de wijk. kk Bewoners vinden de Afrikaanderwijk een perfecte plek om te wonen: er zijn veel winkels en veel (winkel)voorzieningen in de nabijheid. Daarnaast heeft het een goede ligging en is de wijk goed bereikbaar: ligging nabij het stadscentrum, snel op de ring, metro- en tramhaltes. kk Het is een jonge wijk, maar er is te weinig te doen voor kinderen en jongeren. Het aanbod van de voorzieningen is niet altijd goed afgestemd op de vraag, zoals bijvoorbeeld de speeltuin en het zwembad. In het aanbod moet een onderscheid gemaakt worden tussen de jongens en de meiden. Daarnaast maken enkele moeders zich zorgen om Plein 3: het heeft geen goede naam en men vindt dat er te weinig begeleiding is. Deze moeders hebben de wens dat er een goed functionerend jongerencentrum komt. School is belangrijk; ouders zijn tevreden over het basisonderwijs in de wijk, maar maken zich soms zorgen over de overgang van basisschool naar voortgezet onderwijs. 14
kk kk kk kk kk Een aantal bewoners vindt dat er meer betaalbare koopwoningen in de wijk moeten worden gebouwd. Men zou graag zien dat de winkels worden opgeknapt en dat er respectabele bedrijven in gehuisvest zijn. Parkeren rondom marktdagen is een ergernis. Het park en plein zijn bij uitstek geschikt voor ontmoeting, dit zou meer gestimuleerd kunnen worden als de regels en inrichting beter zouden aansluiten op wensen van wijkbewoners. Een ontmoetingsplek voor vrouwen uit de wijk is zeer gewenst. Bewoners vinden het vervelend dat de wijk een negatief imago heeft: terwijl zij de wijk als prettige woonwijk ervaren, associëren niet-wijkbewoners het gebied met onveiligheid en achterstand. Bewonersoverleg kk Veel bewoners hebben binding met de wijk en willen er graag blijven wonen. Men vindt het prettig dat in buurtjes iedereen elkaar kent en er een vorm van sociale controle is. Oudere bewoners geven aan dat zij nu minder buurtgenoten kennen en er door de verschillende culturen meer vreemden in de wijk zijn. Zij geven echter aan dat de wijk nog steeds een arbeiderswijk is en dat de verschillende culturen net zoals de bewoners van weleer met respect met elkaar omgaan. Overbewoning en overlastsituaties door spelende kinderen en jongeren worden als minpunten aangedragen. Met het oog op kinderen geven bewoners eveneens aan dat het klimaat kindvriendelijker moet worden: niet alleen door herinrichting maar ook door het beperken van slechte invloeden op straat. Tent in de Wijk Tijdens de Tent in de Wijksessies zijn de meningen van bewoners verzameld over opgroeien, wonen, gezond zijn en boodschappen doen in de wijk en is er gesproken over het park en plein. Ook hier geven bewoners aan dat er voor jongeren, met name jongeren van 12 jaar en ouder, te weinig aanbod in vrijetijdsvoorzieningen is. Aanvullend op de netwerkronde geven bewoners aan, dat: kk Er weinig variatie is in woningen, samenstelling van de bevolking en winkelaanbod. kk Er een redelijke sociale cohesie in en binding met de wijk is. kk Bewoners zich (redelijk) veilig voelen in de wijk. kk Er voldoende aanbod in sociale huurwoningen moet blijven. kk Er voldoende aandacht moet zijn voor de bestaande woningvoor- raad: bewoners klagen op sommige plekken over de prijs-kwaliteit verhouding, onderhoud, gemis van een lift en de wens voor het politiekeurmerk veilig wonen. kk Parkeren ook op niet-marktdagen een probleem wordt. 2. Visie 15
Tent in de wijksessie kk kk De wijk fleuriger en groener moet worden. Bewoners op het gebied van leefbaarheid verbeterpunten zien, maar zelf ook creatieve ideeën hiervoor hebben. Verbeterpunten zijn: groenere wijk, activiteiten voor jongeren, grotere betrokkenheid van ouders, verkeersafwikkeling, verminderen overlast van slooppanden, van overbewoning en door illegale bewoning, betere verlichting, beter onderhoud van bestaande woningvoorraad. Bewoners hebben ook wensen ten aanzien van nieuwe voorzie- ningen in de wijk: sportfaciliteiten (in het park, maar ook betaalbare sportschool), alternatief aanbod zoals Yoga, patatzaak en Halal Mac, winkelketens in de driehoek. Op het gebied van gezondheid zijn er veel voorzieningen, maar dit aanbod is niet goed bekend. kk MAAZ-sessies De MAAZ-sessies met zelforganisaties en professionals die in de wijk werken resulteerden in de volgende constateringen en aandachtspunten: kk Met betrekking tot leefbaarheid moet er structureel gewerkt worden aan een beter aanbod voor jongeren, zowel sociaal-cultureel als waar het gaat om opleiding en doorgeleiding naar een baan. Verder zou een betere variatie in woningaanbod gewenst zijn, zodat mensen ook perspectief hebben op een stap naar een volgende woning in de eigen wijk. kk Met betrekking tot veiligheid de constatering dat er veel goed gaat en dit ook benadrukt mag worden. Nieuwe aandachtsgroep zijn de bewoners die in sociaal isolement dreigen te geraken. kk Met betrekking tot inkomen en onderwijs constateert men dat als in Parkstad de beoogde Havo/VWO wordt gebouwd, alle vormen van onderwijs in de buurt van de Afrikaanderwijk te vinden zijn. Schooluitval moet worden teruggedrongen en organisaties moeten werken aan het perspectief bieden aan wijkbewoners: stimuleren van ondernemerschap kan daaraan bijdragen. Voor de winkels geldt een onduidelijk economisch profiel: men moet niet te krampachtig vasthouden aan de huidige winkels, maar op zoek gaan naar manieren om de winkelstraten weer voor het publiek aantrekkelijk te maken. Concentratie van winkels lijkt een mogelijkheid. kk Met betrekking tot wonen benadrukt men dat het contrast tussen Parkstad en de Afrikaanderwijk niet te groot mag worden: de Afrikaanderwijk moet profiteren van deze nieuwbouwlocatie. Geconstateerd wordt dat het woningaanbod nu eenzijdig is en dat grote gezinnen en ouderen aandachtsgroepen zijn. kk Met betrekking tot zorg signaleert men dat gezondheid een thema in de wijk is dat aandacht verdient en dat vraag en aanbod van voorzieningen niet optimaal aansluiten. 16
2.4 Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen De resultaten van de netwerkronde, de Tent in de Wijksessies, de MAAZ-sessies en de statistische en beleidsmatige analyse van de wijk, zijn samengevat in een SWOT-analyse. Sterk Toenemende tevredenheid van bewoners over de eigen wijk Levendige, multiculturele wijk Ondernemersgeest in de wijk Buurtbinding Het Afrikaanderplein De Afrikaandermarkt Wijk met karakter: restanten van oude havenarbeiderswijk nog aanwezig Bovengemiddeld aantal winkels Goede ligging en overal dichtbij Door aandacht van afgelopen jaren, breed aanbod onderwijs in de omgeving Zwak Onvoldoende voorzieningen voor met name jongeren Onvoldoende voorzieningen voor ouderen Armoede en lage sociaal-economische positie van relatief groot deel van de bevolking Relatief veel vroegtijdig schoolverlaters Dreiging sociaal isolement voor groepen huishoudens door taalproblemen, werkloosheid of doordat men alleen komt te staan Eenzijdig woningaanbod Verschraling winkelaanbod 2 Te veel m detailhandel Weinig groen in de woonbuurten Gezondheid is een thema in de wijk Er is constante aandacht voor veiligheid en leefbaarheid nodig Kans Afrikaanderplein inclusief -park worden levendig centrum Benutten ondernemersgeest in de wijk Bouwen van Parkstad als start van verdere wijkontwikkeling: aanvulling voorzieningenniveau, meer groen en meer kans op wooncarrière Veranderende omgeving --Afrikaanderwijk als marktplaats --Wandelroute Katendrecht (SS Rotterdam, ECC) Afrikaanderwijk Kop van Zuid --Overloop Creative Factory --Maashaven-Rijnhaven ontwikkeling --Ontwikkelingen Laan op Zuid --Feijenoord als zuidelijke centrumrand Betaalbare woningvoorraad: Wijk lijkt in trek bij startende hoger opgeleide (creatieve) ondernemers Veel organisaties en projecten gericht op perspectief bieden aan bewoners Wens tot gebiedsgerichte aanpak Veel beleidsaandacht onderdeel van investeringsprogramma s Bedreiging Negatief imago Wijkveiligheid Geïsoleerde ligging Vermindering koopkracht door wegtrekken midden inkomens vanwege beperkte mogelijkheden op wooncarrière 2. Visie 17
3. Ambitie en doelen 3.1 Inleiding Op basis van de analyse uit het vorige hoofdstuk kunnen de accenten voor de gewenste aanpak worden geduid. We werken de komende jaren aan een duurzame verbetering van de Afrikaanderwijk. In onderstaande verwoorden we de ambitie en stellen we ons daartoe drie doelen. 3.2 Ambitie De Afrikaanderwijk is in 2020 een wijk waar bewoners trots op zijn, waar zij bewust voor kiezen en waarbij het woonklimaat als prettig en stimulerend wordt ervaren. Een multiculturele wijk waar het voornamelijk betaalbaar wonen is, maar waar je wel wooncarrière kunt maken. Een wijk waar kinderen gestimuleerd worden een betere sociaal-economische positie te bemachtigen dan hun ouders. En een wijk die oog heeft voor de kwetsbare groepen. In 2020 is de Afrikaanderwijk de Marktplaats van Feijenoord. Een wijk die een betere positie op de woningmarkt heeft gekregen en completer is geworden door de ontwikkeling van Parkstad. Dit doordat de ontwikkeling van Parkstad is gebruikt om de wijken te verbinden en de Afrikaanderwijk baat heeft gehad bij de nieuwe maatschappelijke voorzieningen die zijn gerealiseerd. De Afrikaanderwijk wordt een wijk die floreert door economische activiteit, waarbij het midden- en kleinbedrijf haar plek heeft veroverd en mede door invloed van de markt en de multiculturele samenleving een duidelijk eigen accent heeft. De Afrikaandermarkt en het Afrikaanderplein hebben daarbij door het bovenlokale bereik een positieve economische uitwerking op de omliggende winkels en bedrijven. De Afrikaanderwijk is een wijk waar wat te beleven is en die zowel voor bewoners als bezoekers voorzieningen biedt in de vrije tijd. Er liggen veel kansen om deze ambitie waar te maken, de ingrediënten zijn aanwezig en in meerdere sectoren worden al interventies gepleegd. Door de focus tot 2020 te leggen op drie doelstellingen, moet dit toekomstbeeld verder waargemaakt worden. Het gaat hierbij om: 1. Verbeteren van veiligheid en leefbaarheid in de wijk. 2. Ruimte creëren voor talentontwikkeling. 3. Werken aan een duurzame wijk. 3.3 Verbeteren van Veiligheid en Leefbaarheid in de wijk Voor prettig en goed wonen is een veilige en leefbare woonomgeving een absolute voorwaarde. De woonomgeving is onderdeel van de ruimte waarin kinderen opgroeien en is de plek waar ontmoetingen tussen wijkbewoners plaatsvinden. De sfeer die de woonomgeving uitademt is een belangrijk element in de beleving van de wijk. De veiligheid in de wijk en daaraan gerelateerd de leefbaarheid van de wijk staan echter al enkele jaren onder druk: bewoners en ondernemers ervaren overlast en voelen zich niet altijd veilig. De wijkveiligheidsindex, het instrument dat leefbaarheid en veiligheid meet in de Rotterdamse wijken, laat zien dat door inzet van de samenwerkende partners de afgelopen jaren de situatie verbeterd is. Toch heeft de Afrikaanderwijk binnen Rotterdam nog steeds het predikaat van een bedreigde wijk. Om ervoor te zorgen dat bewoners het woonklimaat als prettig en stimulerend ervaren, zetten we ons de komende jaren blijvend in om de veiligheid en leefbaarheid te verbeteren. Belangrijkste aandachtspunten daarbij zijn de aanpak van jongerenoverlast, drugsoverlast, schoon, heel en veilig en het toenemende parkeerprobleem. Inzet op deze doelstelling moet binnen 3 jaar leiden tot verbeteringen. 18
3.4 Ruimte creëren voor talentontwikkeling De Afrikaanderwijk is een sociaal-economisch zwakke wijk, in dit kader een focuswijk binnen Rotterdam. Een wijk met een sterke sociale positie heeft inwoners die deelnemen aan de samenleving en die zelfredzaam zijn. Om de sociale positie van de Afrikaanderwijk te versterken en de zelfredzaamheid van de bewoners te vergroten, pakken we de aandachtspunten uit de sociale index aan: taal, school, werk en gezondheid. Voor deze thema s bestaan stedelijk reguliere programma s. Met de gebiedsaanpak willen we deze reguliere programma s ondersteunen en versterken door ruimte te creëren voor talentontwikkeling. Vanuit de fysieke invalshoek voegen we maatschappelijke en vrijetijdsvoorzieningen toe, vanuit de sociale invalshoek leggen we accenten bij jongeren, de emancipatie van allochtone vrouwen en het verbeteren van de kansen op de arbeidsmarkt voor werkzoekenden. Tot slot kijken we ook naar onze dienstverlening. Door wijkgericht te werken willen we ontwikkelingen in de buurt tijdig signaleren en maatwerk leveren in de aanpak. De analyse van de wijk laat zien dat met name op het vlak van sport- en spel voorzieningen ontbreken, dat er onvoldoende voorzieningen zijn voor ouderen, er weinig voorzieningen zijn voor 12+-ers en dat ook op onderwijsgebied verbeteringen gewenst zijn. Nieuwe wet- en regelgeving leidt tot nieuwe ondersteunende voorzieningen zoals het WMO-loket en de centra voor Jeugd en Gezin. Op dit moment is binnen de deelgemeente Feijenoord een breed scala aan voorzieningen, waaronder het Centrum voor jeugd en gezin (CJG) en de Vraagwijzer aanwezig met een wijkoverstijgende functie Om talenten te ontwikkelen is een goede mentale en lichamelijke gezondheid belangrijk. Maatschappelijke en vrijetijdsvoorzieningen in de wijk kunnen hier een bijdrage aan leveren: sport en spel, cultuur, welzijnsactiviteiten, vrijwilligerswerk en gezondheidsbeleid zijn activiteiten waardoor individuen zich in de volle breedte kunnen ontwikkelen.we willen de komende jaren het voorzieningenniveau op het gebied van onderwijs, zorg en vrije tijd onderzoeken en zonodig toevoegen, verplaatsen en vernieuwen. Een deel van deze voorzieningen is specifiek voor jongeren bestemd. Bewoners, bestuurders en beleidsmakers hebben de focus in de Afrikaanderwijk al jaren op jongeren liggen. Naast de benodigde extra voorzieningen gaat het ook om aandacht voor opvoeding, ontwikkeling en ontplooiing. De deelgemeente streeft ernaar om alle jongeren de ruimte te bieden en te stimuleren om te leren, te spelen en op te groeien tot evenwichtige, gelukkige volwassenen. Uit de analyse van de wijk, komt naar voren dat een deel van de jongeren in de wijk een steuntje in de rug nodig heeft. Naast het toevoegen van voorzieningen, willen we door sociale, economische en vrijetijdsprogramma s het perspectief voor jongeren en kinderen verbeteren. Jongeren moeten nog beginnen aan hun woon- en werkcarrière. Door de ontwikkeling van talenten van jongeren te stimuleren, helpen we hen een basis voor een goede sociaal-economische positie in de toekomst te bemachtigen. De wijk kent echter ook andere groepen die hun talenten nu niet optimaal benutten en die door een taalbarrière, het ontbreken van een startkwalificatie of werkloosheid niet of minder participeren in het maatschappelijk leven. Aandachtsgroepen zijn werkzoekenden en de vrouwen in de wijk die door hun culturele achtergrond en opleidingsniveau onnodig beperkt zijn in hun deelname aan het maatschappelijk leven. We willen deze stille arbeidsreserve activeren en stimuleren tot parti cipatie. De integrale gebiedsaanpak biedt kansen om samen met bewoners te werken aan de vernieuwing van de wijk, kansen om werkervaring op te doen en het emancipatieproces van de beoogde vrouwen te bevorderen. 2. Visie 19
Om ruimte te geven aan bewoners om hun talenten optimaal te benutten, is het van belang kenbaar te maken dat deze mogelijkheden er zijn en de doelgroepen te bereiken, te stimuleren en uit te dagen om van deze mogelijkheden gebruik te maken. Hiervoor is het noodzakelijk dat de sociale partners in de wijk optimaal samenwerken en elkaar tijdig weten te vinden. Door wijkgericht te werken willen we het rendement van de reguliere stedelijke programma s en van de gebiedsaanpak verhogen. Dit doordat ontwikkelingen in de wijk sneller gesignaleerd worden en een aanpak op maat kan worden aangeboden. Inzet op deze doelstelling moet binnen 3 tot 5 jaar effect sorteren. 3.5 Werken aan een duurzame wijk Om de gestelde ambitie te realiseren is naast een focus op het verbeteren van de sociale positie van bewoners en het samenleven in de wijk, aandacht nodig voor het functioneren van de bebouwde omgeving. Met de ondertekening van het Pact op Zuid is een vernieuwing ingezet die de positie van wijken uit Zuid op de woningmarkt en de lokaal economische structuur moet verbeteren. Redenen voor vernieuwing waren onder andere: een lage tevredenheid van bewoners over de eigen buurt, het wegtrekken van bewoners met een midden- en hoog inkomen, een groot aantal woningen met beperkte toekomstwaarde en lage WOZ-waarde. Aandacht voor het functioneren van de bebouwde omgeving in de Afrikaanderwijk om de lokaal economische structuur te versterken en de positie op de woningmarkt te verbeteren, betekent aandacht voor het functioneren van de markt, het plein, de winkeldriehoek, ondernemerschap, de bestaande woningvoorraad, het toekomstige woningbouwprogramma en de kwaliteit van de openbare ruimte. We geven de wijkeconomie een impuls en doen ingrepen in de woningvoorraad en openbare ruimte zodat deze beter op huidige en toekomstige behoeften aansluiten. De Afrikaanderwijk is onderdeel van Rotterdam Zuid en vanuit die hoedanigheid niet los te zien van de aangrenzende ontwikkelingen. De vernieuwing die voor dit stadsdeel is ingezet, resulteert in ontwikkelingen op diverse locaties; ontwikkelingen die elkaar positief beogen te beïnvloeden. De wijken en ontwikkelingen aan de noordkant van Rotterdam Zuid worden als totaal en ten opzichte van elkaar gepositioneerd. Binnen dit kader profileren we de Afrikaanderwijk als marktplaats: de economie van het dagelijks leven staat centraal. Dit sluit aan bij kenmerkende waarden van de wijk: multicultureel, jong, levendig, ondernemend, gevarieerd, betaalbaar. Om de wijkeconomie een impuls te geven, gaan we uit van de kracht van de wijk en proberen we de sterke elementen verder te versterken. Het doel om de positie van de wijken op Zuid op de woningmarkt te verbeteren, vloeit voort uit de resultaten van woningmarktonderzoek en daarop gebaseerd de ambitie uit de Stadsvisie Rotterdam 2030. Woningmarktonderzoek toont aan dat midden- en hoge inkomens wegtrekken uit de stad. De kwaliteit van Rotterdam als woonstad moet omhoog om de concurrentie met woonmilieus buiten de stad aan te kunnen gaan. 20
Hierbij gaat de aandacht uit naar buurten met een kwetsbare voorraad die getransformeerd worden tot wederom aantrekkelijke woonbuurten. Een sociaal, economisch en fysiek samenhangende aanpak is daarbij een voorwaarde. Een groot deel van de woningvoorraad van de Afrikaanderwijk behoort tot de kwetsbare woningvoorraad van de stad. We zien dat de voorraad woningen niet aan de behoeften van alle doelgroepen (ouderen, grote gezinnen) voldoet. Daarnaast trekken de sociale stijgers en tweeverdieners weg uit de wijk. Om beter aan te sluiten op wensen en behoeften van bewoners, proberen we meer variatie in de woningvoorraad in de wijk te bewerkstelligen. We willen het mogelijk maken dat bewoners binnen de wijk een wooncarrière kunnen maken. Dit doen we door enerzijds de nieuwbouwlocatie Parkstad te benutten en aanpassingen in de bestaande voorraad te plegen. Anderzijds richten we ons op de kwaliteit van de openbare ruimte. De cultuureconomische impuls die Zuid krijgt, draagt enerzijds bij aan het vasthouden en aantrekken van midden- en hoge inkomens en anderzijds zullen ook meer bezoekers hun vrije tijd bij bepaalde voorzieningen op Zuid besteden. Dit kan een positieve uitwerking op de Afrikaanderwijk hebben. We willen dit stimuleren door de Afrikaanderwijk ruimtelijk beter te laten aansluiten op de omgeving. Met de aansluiting via Parkstad op de Kop van Zuid wordt de doelstelling om de Kop van Zuid met de achterliggende wijken te verbinden bewerkstelligd. De verbindingen met Katendrecht, de Maashaven-Rijnhaven en de Creative Factory worden eveneens verbeterd. 2. Visie Resultaten worden op korte, middellange en lange termijn geboekt. 21
4. Verbeteren van de veiligheid en leefbaarheid 4.1 Verbeteren van de veiligheid en leefbaarheid Inhoud kernstrategie Verbeteren van leefbaarheid en veiligheid voor mensen die wonen, werken en recreëren in de wijk. Toelichting op kernstrategie De Afrikaanderwijk is op het gebied van veiligheid en leefbaarheid een bedreigde wijk. Deelgemeente en partners zetten zich in om de komende jaren tenminste een voldoende te scoren op de wijkveiligheidsindex. Belangrijkste knelpunten zijn jongerenoverlast, drugsoverlast en schoon, heel en veilig. Om deze knelpunten aan te pakken is een korte termijn aanpak nodig gericht op het terugdringen van overlast. Sommige oorzaken van bijvoorbeeld jongerenoverlast vergen een structurele aanpak op fysiek, sociaal en/of economisch vlak. Op dit laatste wordt in het volgende hoofdstuk verder ingegaan. De korte termijn aanpak komt tot uiting door de integrale wijkactieprogramma s, waardoor nu al extra toezicht, handhaving en begeleiding wordt gerealiseerd. Ook de nieuwe specifieke groepsaanpak jeugd om de overlastgevende jeugdgroepen terug te dringen is hier een mooi voorbeeld van. Met politie, gemeentelijke diensten, instellingen en corporaties wordt jaarlijks geanalyseerd waar de prioriteiten in de aanpak moeten liggen. Ook willen we bijdragen om de problemen die ondernemers op het vlak van veiligheid en leefbaarheid ondervinden te verhelpen. Ondernemers voelen zich minder veilig dan in 2006: zij stellen dat de kans op slachtofferschap in de wijk is toegenomen. Met het project Veilig Ondernemen wordt tot en met 2011 ingezet op collectieve veiligheidsmaatregelen in het winkelgebied. Het gaat hierbij om het verbeteren van buitenruimte en verlichting, maar bijvoorbeeld ook om antioverval trainingen. Met continue aandacht voor schoon, heel en veilig neemt de veiligheid voor ondernemers toe. Om het woon- en leefklimaat blijvend te verbeteren is het van belang dat de straten en woonomgeving weer het domein worden waar bewoners trots op zijn en ze zich veilig voelen. Om dit te bewerkstelligen, is een door buurtbewoners gezamenlijk gedragen verantwoordelijkheid voor die woonomgeving nodig. Dit betekent eveneens inspraakmogelijkheden of zeggenschap van bewoners in de manier waarop hun leefomgeving wordt ingericht. De Afrikaanderwijk heeft een aantal succesvolle projecten als Pretorialaan 22
2. Visie Speeltuin Afrikaanderplein 23
het gaat om zelf- en medebeheer: een aantal binnenterreinen wordt met behulp van bewoners beheerd, maar ook de Afrikaandertuin is stukje wijk dat door bewoners onderhouden wordt. We willen de aanpak voor zelfen medebeheer intensiveren. Dit doen we via het projectmatige werken. Een voorbeeld is een nieuw project om de wijken Afrikaanderwijk en Bloemhof een groener karakter te geven ( Op weg naar de Stadsfloriade 2012). Thema s op het gebied van leefbaarheid en veiligheid leven uiteraard bij bewoners. Parkeren is een thema dat tijdens de Tent in de Wijk-sessies veelvuldig is genoemd. Bewoners ervaren dat de parkeerdruk ook op niet-marktdagen toeneemt. Niet iedereen vindt betaald parkeren een oplossing, maar bewoners menen dat beter gebruik van de bestaande parkeergarages gestimuleerd moet worden. De komende jaren kijken we hoe we het parkeren beter kunnen regelen en onderzoeken we of aanvullend een wijkstallingsgarage nodig is. Tijdens de Tent in de Wijk-sessies droegen bewoners veel ideeën aan om de leefbaarheid te verbeteren. Door leefbaarheidbudgetten beschikbaar te stellen, kunnen initiatieven van, door en voor bewoners worden gerealiseerd. Tot slot willen we de overlast dat een transformatieproces met zich meebrengt voor de wijk zo veel mogelijk beperken, door structureel een aanvullend sociaal, fysiek en veiligheidsbeheer te voeren. Dit beheer willen we samen met bewoners en ondernemers vormgeven. Banieren voor de winkeldriehoek 24 9