Afvalverwerking Hanzehogeschool Groningen 2013 1
Inhoud Inleiding... 3 Afvalverwerkers en afvalstromen... 4 Verzamelen van gegevens... 5 Hoeveelheden afval per locatie... 6 Hoeveelheden afval per gebruiker... 8 Kosten afvalverwerking per locatie... 9 Conclusies en aanbevelingen... 10 2
Inleiding De Hanzehogeschool beschikt over twintig locaties, waarvan het merendeel is gevestigd in de stad Groningen. Daarnaast kent de HG nog vestigingen in Amsterdam, Assen en Leeuwarden. Op al deze locaties wordt afval geproduceerd en afgevoerd. Het streven van de HG is afval zoveel mogelijk aan de bron te scheiden en de afvalstromen gescheiden aan te leveren voor verwerking. Dit laatste is van belang om de milieubelasting te verminderen en om hoogwaardiger recycling van afvalstromen mogelijk te maken. Zo wordt papier hergebruikt en kan metaal in de verwerking vaak worden gescheiden en gerecycled. Het restafval wordt doorgaans verbrand, waarbij de vrijkomende warmte gebruikt wordt voor verwarming of stroomproductie. Het verkrijgen van inzicht in de hoeveelheid geproduceerd afval is van belang, niet alleen om daar waar mogelijk te sturen, maar ook omdat in het kader van milieubeleid inzicht in de afvalstromen en afvalhoeveelheden wordt gevraagd. Dit document geeft een beschrijving van de in 2013 geproduceerde afvalstromen van de HG. Het is een vervolg op de meting van de in 2012 geproduceerde afvalstromen. Daar waar van belang zullen de gegevens van beide metingen met elkaar worden vergeleken. Achtereenvolgens worden de volgende onderwerpen behandeld: Afvalverwerkers en afvalstromen Verzamelen van gegevens Hoeveelheden afval per locatie Relatie tussen hoeveelheden gebruikers en hoeveelheden afval per locatie Kosten afvalverwerking per locatie Conclusies en aanbevelingen 3
Afvalverwerkers en afvalstromen De HG maakt gebruik van de diensten van meerdere afvalverwerkers. Van oudsher was de Milieudienst van de gemeente Groningen daarvan verreweg de grootste. In 2009 is afvalverwijdering- en verwerking Europees aanbesteed. Van deze aanbesteding waren uitgezonderd: de ondergrondse containers bij de locaties Zernikeplein 7, 17 en 23 en bij het WBC. Hiervoor bestaan langdurende overeenkomsten (tot oktober 2017). de locaties in Amsterdam, Assen en Leeuwarden Hiervoor is gekozen om de Milieudienst van de gemeente Groningen een eerlijke kans op deelneming aan de aanbesteding te bieden ten opzichte van landelijk opererende afvalverwerkers. Afvalverwijdering van HIT in Assen geschiedt door Van Gansewinkel, afvalverwijdering van de Academie voor Popcultuur is in handen van Omrin. enkele huurpanden waar afvalverwijdering in de servicekosten is inbegrepen Het gaat hier om de panden Zernikepark 2 en 4, Laan Corpus den Hoorn 300 en Akkerstraat 97. Het chemisch afval van de opleiding LST. De regie hierin wordt gevoerd door de vakdocenten van LST en daarbij wordt gebruik gemaakt van de expertise van Van Gansewinkel. Vertrouwelijk papier, vanwege een lopende overeenkomst met Reisswolf. Na aanbesteding is de opdracht is gegund aan Sita. Deze overeenkomst is ingegaan op 14 maart 2010 en heeft een looptijd van drie jaar. In maart 2013 is gebruik gemaakt van de mogelijkheid de overeenkomst optioneel met een jaar te verlengen. Inmiddels is een begin gemaakt met een nieuwe aanbesteding. Deze moet zomer 2014 zijn geimplementeerd. De belangrijkste verschillen ten opzichte van voorgaande aanbesteding zijn: Alle HG locaties (met uitzondering van Amsterdam) zijn in de aanbesteding betrokken Vertrouwelijk papier is in de aanbesteding betrokken De nadruk bij de aanbesteding ligt meer dan vorige keer op kwaliteit: leveranciers moeten aantonen de HG te kunnen ondersteunen in betere afvalscheiding en terugdringen van de hoeveelheden geproduceerd afval en moeten bewezen in staat zijn kwalitatief en kwantitatief hoogwaardige managementinformatie te verstrekken. Ten opzichte van de meting over 2012 zijn de volgende wijzigingen opgetreden: Tonercartridges worden na de aanbesteding van decentrale printapparatuur niet of nauwelijks meer geproduceerd en worden afgevoerd door Canon. 4
TL buizen worden niet op alle locaties ingezameld door Wecycle en zijn daar waar aangeboden aan Sita in dit overzicht meegenomen. Op alle locaties worden de volgende afvalstromen apart ingezameld en verwerkt: Papier en karton KWD afval (kantoren-, winkels en dienstenafval) ook wel restafval TL buizen Klein chemisch kantoorafval Vertrouwelijk papier Daarnaast is er een aantal afvalstromen afhankelijk van de aard van het gebouw en/of de aard van de opleiding: Verfresten en aanverwant afval (Academie Minerva) Ziekenhuisafval (Wiebengacomplex) Laboratoriumafval (Zernikeplein 11) Keukenafval/swill (Zernikeplein 11) Electronica (WBC en Zernikeplein 11) Glas (meerdere locaties) Bouw- en sloopafval (Zernikeplein 7 en 11) Piepschuim en plastic, metaal en hout (Zernikeplein 11) In het voorliggende onderzoek zijn uitsluitend die locaties verwerkt waarvan de HG in redelijke mate inzicht heeft in de hoeveelheden afgevoerd afval. Niet meegenomen zijn de panden Zernikepark 2 en 4, Akkerstraat 97, Laan Corpus den Hoorn 300 (huurpanden waarvan afvalverwerking wordt verzorgd door de verhuurder) en Dansacademie Lucia Marthas Amsterdam (geen gegevens bekend). Verzamelen van gegevens In het kader van deze nulmeting zijn gegevens ontvangen van de Milieudienst Groningen, Reisswolf en van Sita. De ondergrondse containers die door de Milieudienst zijn geplaatst beschikken voor het merendeel over een automatisch volmeldsysteem. Indien de containers bijna vol zijn gaat er via GSM een signaal naar de Milieudienst, waarop de lediging wordt ingepland. Gedurende een maand zijn de volle containers gewogen. Uit de resultaten van deze wegingen kunnen kengetallen worden afgeleid. Samen met het aantal wegingen per jaar wordt een redelijk betrouwbare schatting van de hoeveelheid afgevoerd afval op jaarbasis verkregen. Alle ondergrondse containers op het Zernikecomplex beschikken over een dergelijk volmeldsysteem, de ondergrondse containers bij het WBC missen een dergelijke toepassing. Die containers worden volgens een vast schema geleegd. Bij het WBC is dan ook gebruik 5
gemaakt van een geschat gewicht van de containers. De Milieudienst heeft inmiddels opdracht de containers van het WBC met een volmeldsysteem uit te rusten. Door Sita en door Reisswolf worden alle te ledigen containers standaard gewogen. Op basis hiervan kan behoorlijk nauwkeurige informatie worden verstrekt over de hoeveelheden afval per locatie. Van Omrin en Van Gansewinkel is geen informatie ontvangen. Voor de locaties in Leeuwarden en Assen is dan ook een (redelijk nauwkeurige) inschatting gemaakt op basis van de kengetallen van Sita. Hoeveelheden afval per locatie Hieronder volgt een overzicht van de hoeveelheden afgevoerd afval in 2013 door de verschillende locaties. Eerst een opsomming van de qua omvang belangrijkste afvalstromen, gevolgd door de geringere afvalstromen. Grootste afvalstromen Gewichten in ton Locatie KWD afval Papier/karton Bouw/sloopafval Electronica Kunststof ZP7 45.94 45.95 18,16 ZP11 36,88 26.86 21,00 2,90 0,24 ZP17 10.68 4,50 ZP23 21,44 9.86 WBC 21.68 21.38 0,21 Ged. Zuiderdiep 39,85 7.85 0.53 Praedinius 5,90 1,64 Radesingel 2,03 0,09 Ulgersmaweg 1,93 0,36 Veemarktstraat 9,65 2,49 Industrieweg 3,87 1,01 Achter de Hoven 3,01 1.88 Zernikelaan 17 0.85 0.31 Zuiderkuipen Via Minerva 0,34 Totaal 203.71 124.55 39.16 3.64 0.24 Gehele HG KWD afval Papier/karton Bouw/sloopafval Electronica Kunststof 2012 245.92 92.27 41.32 2.03 4.88 2013 203.71 124.55 39.16 3.64 0.24 6
De belangrijkste ontwikkelingen ten opzichte van 2012 zijn: Alle afvalstromen opgeteld is de hoeveelheid afval in 2013 fractioneel afgenomen t.o.v. 2012: 390,77 naar 385,53 De hoeveelheid restafval is afgenomen met 17% De hoeveelheid papier is toegenomen met 40% toegenomen De hoeveelheid ingezameld kunststof is vrijwel tot nul gereduceerd Geringere afvalstromen Gewichten in ton Locatie Keukenafval Verfafval Glas Afval LST ZP7 6.07 0.83 3.14 ZP11 0.24 1,31 ZP17 ZP23 WBC 0.1 Ged. Zuiderdiep 1.28 Praedinius Radesingel Ulgersmaweg Veemarktstraat Industrieweg Achter de Hoven Zuiderkuipen Totaal 6.07 2.11 3.48 1,31 Bovenstaande afvalstromen zijn deels locatiegebonden: chemisch afval van LST en verfresten van Minerva en Zernikeplein 11. Opvallend is dat keukenafval alleen op Zernikeplein 7 apart wordt ingezameld. In deze categorie vallen ook nog onder meer ziekenhuisafval (WBC) en piepschuim (Zernikeplein 11). Het gaat hier echter om relatief kleine gewichthoeveelheden. Opvallend is dat ten opzichte van 2012 de hoeveelheid keukenafval (Zernikeplein 7) bijna is verviervoudigd en dat de hoeveelheid ingezameld glas ruim is verdubbeld. 7
Hoeveelheden afval per gebruiker Voor de belangrijkste afvalstromen per locatie, papier/karton en restafval, is een vergelijking gemaakt tussen de hoeveelheden afval en het aantal gebruikers van de gebouwen. Dit is gedaan omdat er een relatie te verwachten is tussen deze twee parameters. Locatie Hoeveelheid restafval per gebruiker in kg Hoeveelheid papier Per gebruiker in kg ZP7 4,16 4,16 ZP11 9,54 6,95 ZP17 7,43 3,13 ZP23 4,65 2,14 WBC 5,11 5,03 Ged. Zuiderdiep 64,27 12,66 Praedinius 73,75 20,05 Radesingel 38,30 1,70 Ulgersmaweg - - Veemarktstraat 21,40 5,52 Industrieweg 30,96 8,08 Achter de Hoven 9,71 6,06 Zuiderkuipen - 6,18 Zernikelaan 17 24,28 8,85 Bij de grote locaties liggen de hoeveelheden restafval en papier globaal in lijn met die van 2012. Opvallend is echter de verdubbeling van de hoeveelheid papier bij Zernikeplein 7, vooral veroorzaakt door de grote hoeveelheid ingezameld vertrouwelijk papier. Bij de kunstvaklocaties (met rolcontainers als inzamelmiddel) zijn de hoeveelheden nog hoger dan vorig jaar en zijn van vooral de hoeveelheden restafval veel hoger dan bij de grotere locaties. Het lijkt er op dat in de afvalcontainers bij de kleinere locaties relatief veel afval van derden wordt gedumpt. Bij de hoeveelheid afval per gebruiker bij HIT is uitgegaan van het aantal HG studenten bij die opleiding. Worden de Noorderpoortstudenten meegeteld, dan ontstaan waarden vergelijkbaar met de grotere locaties. Gemiddelde hoeveelheid Restafval per gebruiker Gemiddelde hoeveelheid Papier per gebruiker Grote locaties 5,42 4,30 Kleine locaties 31,88 7,59 8
Kosten afvalverwerking per locatie De door leveranciers van afvalverwijdering aangeleverde managementinformatie bevat geen gegevens over de kosten van afvalverwerking. Onderstaande bedragen zijn ontleend aan de gegevens van FEZ over 2012/2013. In de meting over 2012 uitgegaan van de in de begroting 2011/2012 opgenomen bedragen, dit jaar is uitgegaan van uitputting over 2012/2013. De bedragen zijn dan ook niet vergelijkbaar met die in de meting over 2012 en kunnen niet overal (zie bijvoorbeeld Zernikeplein 17) betrouwbaar worden geacht. de locaties Ulgersmaweg en Zuiderkuipen zijn vanwege de wisselende bezetting niet relevant. Locatie Kosten afvalverwerking in euro ZP7 42.900 ZP11 16.000 ZP17 3.000 ZP23 5.000 WBC 16.700 Ged. Zuiderdiep 8.000 Praedinius 2.200 Radesingel 800 Veemarktstraat 3.000 Industrieweg 4.100 Achter de Hoven 2.100 Totaal 103.800 Locatie Kosten afvalverwerking per gebruiker in euro ZP7 3,88 ZP11 4,14 ZP17 2,09 ZP23 1,08 WBC 3,93 Ged. Zuiderdiep 12,90 Praedinius 27,50 Radesingel 15,09 Veemarktstraat 6,65 Industrieweg 32,80 Achter de Hoven 6,77 9
De veronderstelling was dat de kosten van afvalverwerking per gebruiker hoger zouden zijn voor locaties die gebruik maken van ondergrondse containers. Uit bovenstaande cijfers blijkt dit niet het geval. Hoge bedragen voor locaties met rolcontainers, gekoppeld aan de grote hoeveelheden afgevoerd afval op deze locaties. Bij HIT zou het hoge bedrag ten dele kunnen worden verklaard doordat ook studenten van het Noorderpoort gebruik maken van de kantinevoorzieningen van de locatie. Juist in de kantine omgeving wordt het meeste afval geproduceerd. Worden de NP studenten meegerekend dan bedragen de kosten van afvalverwerking per gebruiker op deze locatie 8,20. Nog steeds een relatief hoog bedrag. Conclusies en aanbevelingen De totale hoeveelheid afval is in 2013 fractioneel afgenomen t.o.v. 2012: 390,77 naar 385,53. De hoeveelheid restafval is afgenomen met 17%, de hoeveelheid papier is toegenomen met 40% toegenomen Het meest opvallend is dat, evenals vorig jaar, zowel de hoeveelheid afval per gebruiker als de kosten van afvalverwerking per gebruiker voor de kleinere locaties het hoogst zijn. Afgelopen jaar is hierover overleg geweest met Sita, de leverancier van afvalverwerking. De uitkomst daarvan is dat de door Sita gehanteerde tarieven niet dusdanig zijn dat hierdoor het grote verschil met grotere locaties kan worden verklaard. De tarieven voor rolcontainers liggen overigens wel hoger dan die voor bijvoorbeeld perscontainers. Het hogere verbruik en de hogere kosten kunnen haast uitsluitend worden verklaard doordat derden afval in de containers deponeren. Het verdient de voorkeur de rolcontainers af te sluiten. Op de locatie Zernikeplein 11 wordt sinds enige tijd een pilot gehouden met het gescheiden inzamelen van pet flessen door de inzet van aparte containers voor pet flessen (scheiding aan de bron). Deze pilot kan als mislukt worden beschouwd: er wordt door de gebruikers nog te veel ander afval in die containers gedeponeerd waardoor de afvalverwerker de pet flessen niet als aparte afvalstroom kan verwerken. In 2013 is de hoeveelheid bruikbare pet flessen tot bijna nul gereduceerd. Op dit moment ligt het dan ook niet voor de hand deze pilot verder over andere locaties uit te rollen. De afvalverwerkingsfabriek van de Milieudienst is overigens in staat pet flessen uit de afvalstroom te verwijderen en afzonderlijk te verwerken. Op de locaties Zernikeplein 7 en Zernikeplein 11 wordt redelijk veel oud meubilair afgevoerd. Bij Zernikeplein 11 wordt dit gedemonteerd waardoor metaal en hout apart kunnen worden afgevoerd, bij de locatie Zernikeplein 7 gebeurt dit niet. Hier zou op het gebied van afvalscheiding dus nog een verbetering kunnen worden behaald, waarbij 10
overigens moet worden opgemerkt dat het slopen van afgeschreven meubilair een beslag legt op de tijd van de Facilitaire Dienst. In meerdere door de HG afgesloten overeenkomsten, bijvoorbeeld die voor meubilair en pc s zijn passages opgenomen waarin de leverancier verantwoordelijk wordt gesteld voor de afvoer van verpakkingsmateriaal en/of vervangen materialen. Deze verplichting wordt niet overal opgevolgd en er is onvoldoende toezicht op de naleving ervan. Het is aan te bevelen een overzicht op te stellen van de overeenkomsten waarvoor dit geldt en de teamleiders er op te wijzen toezicht op het afvoeren van deze materialen te houden. Actiepunten Sloten monteren op openbaar toegankelijke afvalcontainers, met name rolcontainers. Leveranciers van afvalverwijdering verzoeken in managementrapportages zowel hoeveelheden als bedragen op ten nemen. Onderzoeken welke contracten passages bevatten m.b.t. retourname van afval en teamleiders Faciliteiten wijzen hierop toe te zien. 11