Jaaroverzicht 2013 Samen inspelen op uitdagingen 1
Voorwoord Het is fantastisch dat in 2013 door de grote inzet van medewerkers, begunstigers, bedrijfsrelaties en onze vrijwilligers zoveel is bereikt. We zijn op schema qua beheer, hebben een aantal beheerplannen vastgesteld en er vonden allerlei leuke activiteiten plaats. Bovendien is het mooi om te zien dat we met externe partijen stappen in de goede richting hebben gezet. Uit al deze inspanningen spreekt een grote gezamenlijke liefde voor Flevoland. Dat verheugt mij zeer en vervult me met trots. Verjonging van het bos Wie de laatste tijd in onze bossen rondgelopen heeft, heeft vast gezien dat er veel is gebeurd. Om het bos te verjongen of wegens de essentakziekte hebben we gekapt, maar er zijn ook bomen omgewaaid. Waar nodig en mogelijk wordt er weer nieuw aangeplant. Zo houden we onze bossen gezond. Samenwerken In 2013 is de basis gelegd voor de plannen in het kader van het programma Nieuwe Natuur in Flevoland. Wij hebben de projecten het Noorderwold (samen met ERF), Pampushout en de Grote Trap ingediend bij de provincie. Samenwerken was - én is - daarbij het sleutelwoord! De Nieuwe Wildernis Een van de hoogtepunten van het afgelopen jaar vond ik de film De Nieuwe Wildernis waar ook Het Flevo-landschap achter de schermen aan meegewerkt heeft. Deze film trok enorme bezoekersaantallen en zette de Flevolandse natuur daardoor goed op de kaart. Bedankt! Tot slot rest mij uiteraard nog een dankwoord aan u. Heeft u het afgelopen jaar een van onze activiteiten georganiseerd? Bent u begunstiger? Of heeft u een van onze natuurgebieden bezocht? Dan wil ik u van harte bedanken! Uw betrokkenheid maakt onze inspanningen de moeite waard. Martin Jansen, directeur van Het Flevo-landschap Martin Jansen De Nieuwe Wildernis Pampushout 2
Wat speelde er in de Noordoostpolder? In de Noordoostpolder was er in 2013 goed nieuws voor de natuur en voor recreanten, zoals in de Rotterdamse Hoek en bij de Casteleynsplas. Bovendien stond Schokland in de picture om ervoor te zorgen dat dit Werelderfgoed ook in de toekomst in volle glorie kan blijven bestaan. Nieuwe natuur in de Rotterdamse Hoek Waar eerst de gewassen op de akkers groeiden, scharrelen nu weidevogels! In de Rotterdamse Hoek is 58 hectare landbouwgrond omgevormd tot moeras- en weidevogelland. Bovendien zijn er diverse recreatievoorzieningen aangelegd, zoals een trap samen met het Waterschap Zuiderzeeland. Gedeputeerde Bert Gijsberts heeft op 19 september 2013 het natuurgebied geopend. Het betreft niet alleen gebied van Het Flevo-landschap, maar ook een kavel van een agrariër. Het project is tot stand gekomen dankzij bijdragen van Provincie Flevoland, Dienst Landelijk Gebied, Waterschap Zuiderzeeland en Landschapsbeheer Flevoland. Het is een project in het kader van het Provinciaal Meerjaren Programma Platteland. Casteleynsplas zichtbaarder Op 17 juni 2013 hebben wethouder Willy Schutte van de gemeente Noordoostpolder en Martin Jansen van Het Flevo-landschap met het loslaten van honderd vlinders bekrachtigd dat ze gaan samenwerken om de Casteleynsplas en recreatiegebied Wellerwaard meer bij elkaar te betrekken. Het is de bedoeling dat het aantrekkelijker wordt voor recreanten om er een kijkje te nemen. Zo gaan we een brug maken, een steiger aanleggen en de paden opknappen. Begin 2014 zijn er twee doorkijkjes gemaakt. Bomenkap in het Schokkerbos door ziekte De essen in het Schokkerbos zijn getroffen door de essentakziekte. Om deze ziekte een halt toe te roepen hebben we besloten diverse percelen essen te kappen. Dit is in augustus gebeurd. Maar er is ook goed nieuws: het bos is begin 2014 nieuw ingeplant met soorten die in een nat bos gedijen. Rotterdamse Hoek Gedeputeerde Bert Gijsberts Wethouder Willy Schutte 3
Volgende stap voor Schokland Om het Werelderfgoed Schokland in stand te houden moet er wel wat gedaan worden. Daarom zijn er in 2013 na jaren overleg twee belangrijke beleidsplannen vastgesteld: het managementplan 2014-2019 en de recreatievisie Schokland: tijdloos mysterie. Voor het managementplan 2014-2019 zijn met de landbouwbedrijven onder andere afspraken gemaakt over de grondwaterstand om de archeologische schatten te conserveren. Ook zal er voor het behoud van de prehistorische resten riet worden weggehaald. Schokland: tijdloos mysterie gaat vooral over hoe het Werelderfgoed onder de aandacht van het publiek kan blijven. Een van de uitgangspunten is dat bij de promotie en activiteiten telkens wordt benadrukt wat Schokland zo bijzonder maakt. Bijzondere vrijwilligers De cliënten van zorgboerderij Hof van Schokland hebben in 2013 voor het eerst meegeholpen met het verzamelen van zwerfafval in het Schokkerbos. De zorgboerderij ligt vlakbij Schokland. Veel activiteiten in De Gesteentetuin Vermoedelijk vanwege het koude weer aan het begin van het jaar lagen de totale bezoekersaantallen in De Gesteentetuin iets lager dan in 2012. Maar de deelname aan de activiteiten was wél hoger en er was dankzij de inzet van enthousiaste vrijwilligers ook veel te doen. Zo vonden er themadagen, avondwandelingen, reguliere en nieuwe excursies plaats. De klusdagen met de vrijwilligers in de Gesteentetuin worden ook nog altijd zeer gewaardeerd. Meer onderhoud in het Urkerbos Het onderhoud in het Urkerbos is geïntensiveerd naar aanleiding van verzoeken uit de gemeente. Zo wordt bijvoorbeeld de speelweide vaker gemaaid. Het in 2012 geopende Natuurspeelbos is ook in 2013 een succes gebleken: op zonnige middagen en in het weekend spelen er veel kinderen. Schokland Urkerbos De Gesteentetuin 4
Goede berichten over Oostelijk Flevoland Gezamenlijk de schouders eronder zetten werpt zijn vruchten af, dat blijkt. Mede dankzij externe ondersteuning of samenwerking trok Natuurpark Lelystad meer bezoekers, konden er een paar otters gered worden en ziet de toekomst voor de weidevogels in Het Greppelveld er straks beter uit. Natuurpark Lelystad is populairder dan ooit Natuurpark Lelystad heeft afgelopen jaar maar liefst 63 procent meer bezoekers getrokken. Dat kwam onder andere door de billboardcampagne in Lelystad, betaald met een bijdrage van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Ook de zomersafari, het luisteren naar de burlende herten en andere activiteiten waren erg populair. De evenementen Natuurkunstpark, Uitgast (zo n 6000 bezoekers) en Kerstmarkt (58 kramen en ongeveer 2500 bezoekers) waren zoals altijd ook een succes. Leuk is dat veel bezoekers en vrijwilligers nog steeds zo enthousiast zijn over de verbouwing van het bezoekerscentrum, die in 2012 plaatsvond. Heel wat kinderen maken gebruik van de nieuwe speeltoestellen. Otters opgevangen In samenwerking met Stichting Ark zijn er tijdelijk twee otters opgevangen in Natuurpark Lelystad. Omdat Het Flevo-landschap graag bijdraagt aan het herintroduceren van de otters in Nederland, is besloten om hiervoor de oude otterverblijven op het Vlindereiland in het Natuurpark geschikt te maken. Ark zet de otters in 2014 weer uit. Zo blijven de kuddes gezond We willen graag dat de dieren in Natuurpark Lelystad gezond blijven. Daarom houden we goed in de gaten of de kuddes niet te groot worden en dat er geen inteelt kan plaatsvinden. Zo hebben we bijvoorbeeld bij andere natuurbeheerders gepolst wie een wisentstier over heeft om vers bloed te krijgen in de wisentkudde. Het antwoord wordt verwacht in 2014. Kuddes Uitgast Otters opgevangen 5
Greppelveld wordt natter voor vogels Om de weidevogels te helpen, hebben we afgelopen herfst stuwen aangebracht en aangepast in Het Greppelveld. Hiermee kan het waterpeil beter gereguleerd worden, zodat het water in het voorjaar minder snel wegzakt. In overleg met het Waterschap Zuiderzeeland is afgesproken dat de verhoging van het grondwaterpeil geen gevolgen heeft voor de omliggende akkers en met de pachters wordt gesproken over het maaibeheer. Het project is gefinancierd met bijdragen van ILG, Provincie Flevoland, Waterschap Zuiderzeeland en Het Flevo-landschap. Nieuwe bomen bij Larservaart en Vogelweg Langs de Larservaart en de Vogelweg wordt het weer wat groener. Eind 2013 zijn aan de noordkant van de Larservaart en begin 2014 langs de Vogelweg nieuwe bomen aangeplant. Dit gebeurde mede vanwege compensatie-afspraken met de provincie, die namelijk bomen moest kappen aan de Gooiseweg. In de winter van 2012-2013 werden de populieren langs de Vogelweg al gekapt. Deze bomen waren aan het einde van hun leven en voor een deel dood. Daarnaast zijn er met het oog op de veiligheid van het luchtverkeer bomen weggehaald langs de Larservaart. Wandelen in het Larserbos nog leuker Om bezoekers te informeren zijn er op de parkeerplaatsen van het Larserbos nieuwe informatiepanelen geplaatst. Ook zijn er nieuwe wandelroutes uitgezet en de strandjes aantrekkelijker gemaakt. Greppelveld In de natuur Infopaneel 6
Dit gebeurde er in Zuidelijk Flevoland De belangrijkste ontwikkelingen in Zuidelijk Flevoland speelden zich afgelopen jaar vooral af rond Almere en bij de Lepelaarplassen. Meepraten over Pampushout Om Pampushout te ontwikkelen tot een stadsbos zijn nieuwe stappen gezet in 2013. Inmiddels hebben we na twee jaar voorbereiding het Ontwikkelingsplan Pampushout-Zuid opgesteld, waarin we globaal aangeven hoe het gebied eruit komt te zien. Voor de exacte invulling vinden we de mening van omwonenden en anderen van groot belang. Daarom deden we op 8 juni mee aan het POORT-festival van de gemeente Almere. Bezoekers konden bij de stand van Het Flevo-landschap hun wensen voor de inrichting van het gebied kenbaar maken of een kijkje nemen bij de nieuwe oeverzwaluwwand. Ook hebben we afgelopen jaar gesprekken met bewoners en ondernemers gehouden (in 2014 gaan we hiermee verder). We lanceerden tevens een speciale pagina op de site van Het Flevo-landschap en een brochure over de inrichting van Pampushout. Onderdeel van de plannen voor Pampushout is de Gouden rand, onderdeel van het provinciale project Nieuwe Natuur. De Gouden rand moet een nat rietgebied worden tussen de wijk en het bos, ontsloten door een wandel- en knuppelpad. Van Culturele Woensdag tot snuffelstage Daarnaast zijn er nog diverse andere activiteiten georganiseerd in Pampushout, zoals Culturele Woensdagen, een fotoworkshop en wandelingen. Een van de opvallendste was de snuffelstage van 150 leerlingen van scholengemeenschap Echnaton uit Almere. Zij hebben onder andere boompjes omgezaagd en andere onderhoudswerkzaamheden verricht. Fotoworkshop POORT-festival Echnaton in actie 7
Lepelaarplassen: betere condities voor vogels De Lepelaarplassen zijn bezig te verdrogen. Dat is een van de belangrijkste conclusies van het beheerplan Natura 2000 dat in 2013 is vastgesteld. In 2014 zal een groot stuk rietland (ca. 200 ha) vernat worden. Langs de randen van het rietland wordt dieper water gecreëerd. De vrijkomende grond wordt gebruikt om een dijkje aan te leggen waardoor regen- en kwelwater beter kunnen worden vastgehouden. De Trekvogel heeft veel enthousiaste vrijwilligers Bezoekerscentrum De Trekvogel is met hulp van vrijwilligers intern verbouwd. Hierdoor is er meer ruimte gekomen voor activiteiten. De nieuwe NS-wandeling Oostvaardersplassen en de film De Nieuwe Wildernis zorgden ervoor dat er meer bezoekers het bezoekerscentrum hebben bezocht. Het evenement Begroet de lente trok, ondanks het slechte weer, 260 bezoekers. Ook hierbij hielpen diverse vrijwilligers mee, net als bij de jaarlijkse Open Monumentendag. Eind 2013 startte een klussengroep van vrijwilligers voor het gebied rondom De Trekvogel. Aardzee als decor voor een theaterproductie Theatergroep Suburbia heeft in augustus de Aardzee gebruikt als locatie voor de productie Blind Date. Het landschapskunstwerk vormde samen met de Vogelweg een zeer toepasselijk decor. Het landschapskunstwerk is daarnaast frequent gemaaid en de parkeerplaats, schelpenpaden en taluds zijn onkruidvrij gehouden. De tweede toegangsbrug naar de Aardzee is geschilderd in de huiskleuren van Het Flevo-landschap. Aftrap voor het programma Nieuwe Natuur Samen met diverse belanghebbenden hebben we ons gebogen over ideeën om in te dienen voor het provinciale programma Nieuwe Natuur. In samenwerking met ERF ontstond hieruit het voorstel voor Noorderwold (250 hectare nieuwe natuur en 500ha biologische landbouw bij de A6). Daarnaast hebben we onder meer een idee ingediend voor de De Grote Trap (een natuurgebied bij de Adelaarsweg) en het hiervoor genoemde plan voor de Gouden rand bij Pampushout. Provinciale Staten van Flevoland nemen eind 2014 een besluit over de ingediende projecten. Begroet de lente Lepelaarplassen Theatergroep Suburbia 8
Samenwerken met de Flevolandse samenleving Een van de speerpunten uit ons beleidsplan is dat we een partner in de samenleving willen zijn. Dat betekent concreet dat we veel aandacht besteden aan het samenwerken met overheden, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. We vinden het belangrijk om goed verankerd te zijn in de samenleving. In 2013 hebben we daar extra moeite voor gedaan. Wie waren onze partners in 2013? We hebben vaker dan voorheen contact gezocht met de agrarische sector en organisaties op het culturele vlak vanwege visies, initiatieven en activiteiten. Uiteraard hebben we ook met onze vaste gesprekspartners in 2013 veel samengewerkt. Zo stemmen we met de andere natuurorganisaties altijd veel af, in het bijzonder met Landschapsbeheer Flevoland en De12Landschappen. Zo ook afgelopen jaar. Daarnaast hebben we onze contacten onderhouden bij gemeenten, provincie, waterschap, zowel ambtelijk als bestuurlijk. Nieuwe Inspiratienotitie Groen Flevoland Het Flevo-landschap heeft het initiatief genomen om met de Flevolandse organisaties LTO, Landschapsbeheer Flevoland en BoerenNatuur de Inspiratienotitie Groen Flevoland op te stellen. Hiermee willen de vier organisaties de provinciale politiek inspireren voor invulling van het programma Nieuwe Natuur en het natuurbeleid van de provincie. De belangrijkste boodschap is dat de deltanatuur die Flevoland rijk is, het beste op een beperkt aantal locaties kan worden ontwikkeld en versterkt. Oog voor de omgeving Het plan voor een Regioplan Windenergie Flevoland heeft geleid tot een eigen visie van Het Flevo-landschap over windenergie. Daarnaast hebben we deelgenomen aan overleg over de structuurvisie Noordoostpolder en RRAAM, bestemmingsplannen Noorderplassen (Almere), buitengebied Dronten, gebiedsontwikkeling IJsseldelta-Zuid en MarkerWadden. Speciale aandacht vroeg het initiatief van HarvestaGG voor een biovergistingsinstallatie, direct grenzend aan het Knarbos. In het kader van de MarkerWadden zijn de banden met Natuurmonumenten aangehaald. Het Flevo-landschap is verder nauw betrokken geweest bij de verandering van de VBIJ (Stichting Verantwoord Beheer IJsselmeer) tot Stichting Het Blauwe Hart. Watertuin Boomfeestdag Larserbos 9
Vrijwilligers en stagiairs blijven erg belangrijk Ruim 150 vrijwilligers zetten zich in voor Het Flevo-landschap en daar zijn we bijzonder blij mee. De vrijwilligers zijn actief als gastheer/vrouw in de bezoekerscentra, als gids in de natuurgebieden, in het beheerwerk en als inventariseerder van flora en fauna. Zonder hen zouden veel zaken niet mogelijk zijn. Daarom hebben we hen afgelopen jaar getrakteerd op de vertoning van de film De Nieuwe Wildernis. Eind juni vond de jaarlijkse vrijwilligersdag plaats, waarbij aansluiting is gezocht bij de nationale Soortenzoekdag in Natuurpark Lelystad. Sinds 2011 overlegt de Klankbordgroep Vrijwilligers twee maal per jaar met de directeur en het hoofd Marketing & Communicatie. Ook in 2013 heeft dit overleg plaatsgevonden. Er zijn bovendien drie workshops/cursussen gegeven: Omgaan met publiek, Bomen en struiken en De gebieden van Het Flevo-landschap. Daarnaast hebben de vrijwilligers herkenbare kleding gekregen. We hebben op verschillende afdelingen diverse stagiairs gehad. Zij kregen de kans om mee te werken en leverden daardoor ook in 2013 weer een belangrijke bijdrage. Ze kregen begeleiding van medewerkers van Het Flevo-landschap. Steeds meer begunstigers De inkomsten van Het Flevo-landschap waren ook in 2013 voor een deel gebaseerd op de financiële bijdragen van begunstigers (ruim twee ton). Zij dragen Het Flevo-landschap een warm hart toe. Hun aantal groeit gelukkig nog steeds. Daar zijn we erg blij mee. Er zijn 450 begunstigers bijgekomen in 2013. De groei vlakt wel wat af, maar we werken er hard aan om de groei vol te houden. We wilden afgelopen jaar ook wat terugdoen. Daarom kregen de begunstigers de kans om met korting de film De Nieuwe Wildernis bij te wonen. Zo n 6 procent heeft hiervan gebruik gemaakt. Jaarlijks vinden de regiobijeenkomsten plaats in Flevoland. Tijdens deze bijeenkomsten blikt de directeur met de begunstigers en andere relaties terug en vooruit op het gevoerde beleid en de verrichte activiteiten. De bijeenkomsten met gastspreker Nico de Haan werden bijzonder goed bezocht. Bedrijfssponsoren vinden is moeilijk Het werven verloopt moeizaam en ook het verlengen van contracten is lastig. Het moeilijke economische tij speelt hierbij een rol. Positief is dat bedrijfsvriend Afvalzorg de bewoners van de wijk Waardenborg in 2013 een gratis begunstigerschap van Het Flevo-landschap heeft aangeboden. Voor de Vriendendag 2013 zijn naast de bedrijfssponsoren ook de deelnemers aan de Streekrekening Flevoland uitgenodigd. Zij werden in de gelegenheid gesteld de film De Nieuwe Wildernis te zien. Er waren 50 deelnemers. Meer weten? Via www.flevolandschap.nl kunt u het volledige jaarverslag 2013 downloaden. Nationale Postcodeloterij helpt ons weer Dankzij de Nationale Postcodeloterij en giften van particulieren hebben we elk jaar een groot bedrag (bijna 1 miljoen euro) tot onze beschikking. Ook in 2013 is dit geld ontvangen. Het is besteed aan diverse langlopende projecten, zoals het participatieproject Pampushout en het project Duurzaam verbindend in Natuurpark Lelystad. 10
Organisatie Nieuw: Raad van Toezicht Het Flevo-landschap had tot 2013 een Bestuur en een Raad van Advies. Deze twee zijn omgevormd tot één Raad van Toezicht en een directeur-bestuurder. De Raad van Toezicht ziet toe op de algemene gang van zaken en op het door de directie en management gevoerde beleid. De directeur-bestuurder is verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken. Samenstelling Raad van Toezicht Dhr. L.T. van Bloois Dhr. H. Dijksma, voorzitter Dhr. E.D. Ekkel Mw. H.Y. Hopman Dhr. J.H. Sweers Mw. G.N Sweringa De Raad van Toezicht en de bestuurder onderschrijven de drie principes van de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen. De drie principes zijn: Onderscheid toezicht, besturen en uitvoeren Effectiviteit en efficiency van bestedingen Omgang met belanghebbenden Directeur-bestuurder: Martin Jansen Algemene gegevens Stichting Het Flevo-landschap Vlotgrasweg 11 8219 PP Lelystad Tel: 0320-286111 info@flevolandschap.nl KvK: 410 230 12 RSIN: 009036210 Bankrekening: NL97RABO0356013820 t.n.v. Stichting Flevo-landschap 150 vrijwilligers Regiobijeenkomsten Workshops voor vrijwilligers 11