Boekverslag Nederlands Siegfried door Harry Mulisch Boekverslag door een scholier 2453 woorden 15 december 2005 6,5 4 keer beoordeeld Auteur Genre Harry Mulisch Psychologische roman Eerste uitgave 2001 Vak Nederlands Titel: Siegfried Auteur: Harry Mulisch Uitgeverij: De Bezige Bij, Amsterdam februari 2001 Genre: Psychologische oorlogsroman Samenvatting: De beroemde schrijver Rudolf Herter (Harry Mulisch) brengt een bezoek aan Wenen om zijn nieuwe roman de Uitvinding van de Liefde (de Ontdekking van de Hemel) te presenteren. Hij komt in een tv-programma en daar vertelt hij dat hij wil proberen Hitler te vangen door iets over hem te verzinnen. Zo wil hij Hitler begrijpen. Nadat hij in de Bibliotheek uit zijn werk heeft voorgelezen, komen er twee oudjes op hem af die hem zeggen dat ze iets te vertellen hebben. De volgende dag komt hij bij hen thuis. Zij blijken hulp in huishouding te zijn geweest bij Hitler op de Berghof en zij hebben een speciale onthulling. Hitler had een zoon van Eva Braun. Toen het bleek dat Eva Braun `per ongeluk` zwanger werd van Hitler werd gedaan als of Julia Falk, zwanger was van haar man Ullrich. Deze mensen zijn deze twee oudjes. Na 9 maanden werd de baby geboren en kreeg de naam Siegfried. Hij groeide op in de wetenschap dat Ullrich en Julia zijn ouders zijn en kent Hitler als oom Wolff. Als de oorlog verkeerd dreigt af te lopen verhuist Hitler met Eva naar zijn bunker in Berlijn. Maar de tienjarige Siegfried blijft bij de Falken. Na een tijdje krijgt Ullrich de opdracht van Hitler om Siegfried te doden. Hij kan het niet over zijn hart krijgen maar doet het toch. Op de schietbaan schiet hij de lachende Siegfried neer. De Falken worden overgeplaatst naar Amsterdam. na dit aangrijpende verhaal krijgt Herter nog een loodklompje dat van Hitler is geweest. Hij gaat naar zijn hotelkamer en filosofeert over alles wat hij gehoord heeft. Eindelijk begrijpt hij alles. Hij verbind Hitler met Wagner en Nietzsche en neemt al zijn theorieën op op een dictafoontje. Daarna is een hoofdstuk gewijd aan de dagboek memoires van Eva Braun, waarin zij veel uit de doeken doet over Hitler. Ook zegt zij hier dat Siegfried moest worden afgemaakt omdat zij volgens SS-bronnen van Joodse afkomst zou zijn en dat kon Hitler niet verdragen, en daarom liet hij hem afmaken. Later bleek die beschuldiging niet waar te zijn. Dat is waarschijnlijk als een soort visioen aan Herter voorbij gegaan. Als zijn vrouw Maria later op zijn hotel Pagina 1 van 5
kamer aankomt ziet hij hem dood op zijn bed liggen met het dictafoontje in zijn hand. Als zij het bandje afluistert hoort zij na al zijn filosofisch verhalen zijn laatste woorden: hij...hij...hij is hier. De dokter stelt een acute hartstilstand vast, waarschijnlijk door een heftige emotie... Personages: Rudolf (Rudi) Herter: De hoofdpersoon van dit boek. Het is een man van 72 jaar oud met een door ziekten verzwakt lichaam. Hij heeft een scherp gezicht. Het is een beroemde schrijver uit Nederland maar is in Duitsland ook erg populair. Hij heeft een zoontje Marnix (7) van zijn huidige vrouw Maria, die veel jonger is dan hijzelf. Zijn vorige vrouw Olga past op Marnix in Amsterdam. Hij is vrij arrogant en staat sceptisch tegenover het leven. Maar hij is geobsedeerd door Hitler, die wil hij begrijpen. Hij filosofeert heel veel en worstelt behoorlijk met Hitler. Zijn naam klinkt hetzelfde als Adolf Hitler, daarin wordt zijn obsessie ook tot uitdrukking gebracht. Als je het boek leest zie je in Herter meteen Harry Mulisch zelf. Beroemd in Nederland en Duitsland, scherp gezicht, 72 jaar oud, geobsedeerd door Hitler, gescheiden en een nieuwe relatie op latere leeftijd. Rudolf herter is eigenlijk Harry Mulisch zelf, overduidelijk. Lees bij de uitvinding van de liefde ook de ontdekking van de hemel. Maria: De tweede vrouw van Herter. Je komt niet veel over haar te weten. Behalve dat ze niet al te snugger is en veel jonger dan herter zelf. Ze houd van Herter, maar begrijpt vaak weinig van hem. Olga: De vorige vrouw van Herter, we weten weinig van haar. Ze woont in Nederland en past op Marnix, het zoontje van Maria en Rudolf. Ze heeft wel een verbazingwekkend goede relatie met Maria en het is ook vreemd dat zij past op het zoontje van haar ex-man en zijn tweede vrouw. Marnix: het zoontje van Maria en Rudolf van zeven jaar. Een erg slim kereltje en waarschijnlijk hoogbegaafd. Hij is in Amsterdam bij de ex-vrouw van Rudolf, Olga. Ullrich Falk: Hij is 89 jaar oud, in zijn jonge jaren was hij bediende van Hitler op de Berghof. Hij is getrouwd met Julia Falk. Hij is bijna het grootse deel van het boek aan het woord. Je kan uit zijn verhaal opmaken dat het een niet al te slimme een beetje naïef is. Julia Falk: Ze is 85 jaar oud. Zij was ook een bediende van Hitler op de Berghof. Vrouw van Ullrich Falk. Als zij samen met haar man naar Herter toe komt denk je dat zij de leiding zal nemen met het vertellen van het verhaal. Maar als het daar dan toe komt houdt zij zich erg afwezig. Ze laat haar man het hele verhaal vertellen. En als ze zich in het verhaal mengt gooit ze opeens een sarcastische opmerking er door heen. Je merkt hier aan dat ze het heel moeilijk heeft, nog steeds na al die jaren. Ze moet het soms een beetje belachleijk maken om het te kunnen verdragen. Adolf Hitler (Adi): Geboren in 1889 en pleegt zelfmoord in 1945. Zwart haar en een klein zwart snorretje. Het grote niets in het boek. Het kwaad. Het boek draait om hem, maar hij speelt ook een rol. Hij is in dit boek, wie hij waarschijnlijk echt was. Onbegrijpelijk, hard, gevoelloos, duidelijk. Eigenlijk is er geen positief woord over hem in het boek. Hij is de obsessie van Herter, die hem wil begrijpen en dat doet door Siegfried. Dat moet hij wel met de dood bekopen. We weten niets van de gevoelens van Hitler. Eva Braun: Jonger dan haar man Hitler. Ze is een lieve vrouw, maar door Hitler geestelijk behoorlijk mishandeld, maar zij blijft toch van hem houden. Hoewel zij het toch ook wel vreselijk moet hebben gevonden bij hem. Dat ze het zo n kwelling was voor haar merk je al meteen op de allereerste blz. van het boek. Daar staat namelijk: Pagina 2 van 5
Warum holt mich der Teufel nicht? Bei ihm ist es bestimmt schöner als hier. Hetgeen betekent: Waarom haalt de Duivel mij niet? Bij hem is het zeker mooier dan hier. Dit duidt de ongelukkige situatie aan van Eva Braun, al op 2 maart 1935. Eva Braun is erg ongelukkig en dat zie je ook in het boek steeds terug in al haar vragen aan Hitler, vooral na de dood van Siggi. Ook had zij veel vragen die zij niet beantwoord kreeg. Zij lijkt wel behoorlijk op Maria, de vrouw van Herter, alleen dan wat extremer. Siegfried (Siggi): De zoon van Hitler en Eva Braun, maar geadopteerd door Julia en Ullrich Falk. Blond jongetje, ook vaak vrolijk, voelde zich aangetrokken tot wapens en wilde altijd graag vechten net als oom Wolf. Hij kende Hitler dus alleen als oom Wolf. Tegen het einde van de oorlog, geeft Hitler bevel Siegfried om te brengen, vanwege zijn veronderstelde Joods afkomst (via Eva). Ullrich Falk voltrekt dit vonnis met tegenzin. Ook Eva kan dit maar moeilijk begrijpen. Over Siegfried kom je eiglijk maar weinig te weten. Zeker als je kijkt naar wat voor rol hij speelt in het verhaal. Plaats: Het speelt zich in Wenen (Oostenrijkse hoofdstad) af en dat wat de Falk s vertellen speelde zich toendertijd op Hitler s Berghof af (Duitsland). Tijd: Het verhaal bestrijkt een tijdsduur van twee weken. Het verblijf van Herter in Wenen duurt drie dagen. In dit verhaal zit ook een flashback waarin een tijd van 11 jaar wordt verteld. De verteltijd van het verhaal is ongeveer 4 uur. Alles wordt in chronologische volgorde verteld. Er is één grote flashback in het verhaal. De flashback is het belangrijkste deel van het boek. Tijdens de flashback wordt er een aantal keer een sprong gemaakt naar het heden, waarin Herter een vraag stelt of een reactie geeft op het geen echtpaar Falk vertelt. Begin: Het verhaal begint met de aankomst van de beroemde schrijver Rudolf Herter die naar Wenen is gekomen om daar zijn nieuwe boek 'De Uitvinding van de Liefde te promoten. Na een lezing komt een echtpaar naar hem toe en vertelt hem dat zij hem kunnen helpen met het nieuwe boek dat hij van plan is te schrijven. Wanneer hij een dag later naar hen toe gaat vertellen zij hem het eigenlijke verhaal dat in dit boek staat. Probleem: In dit boek wordt het verhaal verteld van een echtpaar dat de persoonlijke dienstbode was van Adolf Hitler. Zij hebben de zoon van Hitler opgevoed en later omgebracht. Buiten de verschillende gebeurtenissen die betrekking hebben tot Hitler en zijn vrouw Eva Braun zelf, wordt ook het levensverhaal van Siegfried, de zoon van Hitler en Braun verteld. Het boek is door Mulisch geschreven om erachter te komen wie Hitler eigenlijk was. Dit is het belangrijkste probleem in het boek. Afloop: Het verhaal heeft een gesloten einde. In de flashback wordt het verhaal afgesloten met de dood van Hitler, Pagina 3 van 5
zijn vrouw en enkele andere voormalige belangrijke Duitse personen. Het boek wordt afgesloten met de dood van schrijver Herter. Voordat hij naar het verhaal van deze mensen ging luisteren, heeft hij hen beloofd dat hij het verhaal pas openbaar zal maken, nadat het echtpaar Falk was overleden. Wanneer hij het hele verhaal van deze mensen gehoord heeft, keert hij terug naar zijn hotel waar zijn vriendin op hem wacht. Ook haar vertelt hij niets. Op zijn kamer gaat hij nog fantaseren over wat hij net gehoord heeft en hij bedenkt een vage theorie. Wanneer hij later op de avond in zijn slaap overlijdt aan een hartaanval, weet niemand wat hij te horen had gekregen van de Falks. Door dit einde kan het verhaal werkelijk gebeurd zijn. Herter heeft het verhaal meegenomen in zijn graf, waardoor wij het tot op de dag van vandaag nog niet kennen. Perspectief en verteller: Het verhaal wordt verteld in het hij perspectief. Het grootste gedeelte vanuit de persoon van Rudolf Herter. Maar tijdens het verhaal van Julia en Ullrich schakelen we even over naar het perspectief van hen. Het dagboek van Eva Braun is een geval apart. Dat is verteld in de ikvorm van Eva Braun. Titelverklaring: Mijn eerste gedachte bij de titel was dat zal wel de naam van een van de hoofdpersonen zijn. Ik dacht ook aan de Germaanse held die Siegfried heet. Die gedachte is weinig veranderd. Siegfried is de persoon waar het om draait in het boek. Verder is Siegfried de Germaanse held die in de Noorse mythe Götterdämmerung. Dit is tevens een muziekstuk van Wagner, waar Hitler erg van hield. Verder verwijst de naam Siegfried ook naar de zoon van Wagner, die ook jong gestorven is. De ondertitel: een zwarte idylle, is eigenlijk een paradox. Het verhaal begint als een idylle. Op de mooie Berghof in de Duitse bergen. En ook met Herter gaat het prima met al zijn tv-opnames. Maar het boek wordt steeds zwarter. De droom Siegfried stort in en wordt vermoord en uiteindelijk geeft ook Herter zelf de geest. Wat ook opmerkelijk is, is dat Wagner bij de vroege dood van zijn zoon Siegfried een muziekstuk schreef genaamd de Siegfried Idylle. Thema: Zelfs zijn eigen zoon heeft Hitler zonder schroom laten vermoorden. Alleen om zichzelf voor een schande te behoeden. Eigen mening: Het boek is op een hele aparte manier geschreven. Het hele gebeuren om de flashback heen had weggelaten kunnen worden. De flashback is namelijk op zich een boek. Doordat er tijdens het verhaal van het echtpaar steeds een korte onderbreking is, bijvoorbeeld een vraag of een opmerking wordt gemaakt door Herter, of een man die even binnenkomt en weer weggaat, word je eraan herinnert dat het een flashback is. Vooral op het moeilijkste moment van Ullrich Falk, namelijk wanneer hij de opdracht krijgt de voor hem en zijn vrouw zo dierbare Siegfried om te brengen, leef je erg met hem mee. Je vergeet bijna dat het wel Hitler was wiens bedienden zij waren. Zij waren het met hem eens, dus waren zij ook fout. Als ze het niet met hem eens waren geweest, hadden ze hem allang kunnen ombrengen. Het is erg knap van de schrijver dat hij je dat kan laten vergeten zodat je medelijden krijgt met het echtpaar Falk. Wat mij erg emotioneerde was de passage waarin Mulisch schrijft hoe Siegfried is omgebracht. Pagina 4 van 5
Nadat Ullrich Falk opdracht heeft gekregen om Siegfried te vermoorden, neemt hij hem mee naar de schietbaan, iets wat Siegfried graag wilde. "Falk haalt zijn doorgeladen 7.65 pistool te voorschijn en laat Siggi [Siegfried] het magazijn met de kogels zien. Hij gaat wijdbeens staan en lost een schot, dat de schematische gestalte aan het eind van de baan in de buik treft, waarop Siggi roept: 'Mag ik ook eens, mag ik ook eens? De wereld bestaat niet. Het is allemaal niet waar. Niets bestaat. Hij laat zich op een knie zakken en demonstreert hoe het pistool vastgehouden moet worden. Voor de grap richt hij de loop van vlakbij op Siggi's voorhoofd. Als hij begint te lachen, haalt hij de trekker over. Niet ik heb hem gedood. Niet ik, Hitler. Ik. Hitler" (citaat uit Siegfried, een zwarte idylle) Het is zo knap gebracht dat het heel goed waargebeurd kan zijn. Ook al is het door Mulisch verzonnen, alles in het boek sluit haarfijn bij elkaar aan. Het karakter van Hitler, waarvan je een deel leert kennen in het boek, past goed bij de verschillende daden die hij heeft gedaan in het boek en in de realiteit. Na enig research over Harry Mulisch zelf ben ik er achter gekomen dat Harry Mulisch zijn eigen dood beschrijft aan het einde van het boek. Herter is namelijk net als Mulisch een bekende Nederlandse schrijver van 72 jaar oud. Herter heeft net het boek: Uitvinding van de liefde geschreven, terwijl Mulisch het boek: de Ontdekking van de hemel op zijn naam heeft staan. Ook heeft Harry Mulisch een dienstbode die Julia heet. Als je nog verder kijkt merk je dat hij heeft opgeschreven en/of verwerkt heeft in een boek hoe hij wil sterven. Namelijk als hij zijn laatste en beste bevinding heeft gedaan en daar een boek van heeft gevormd. De opbouw is verrassend. Door de inleiding in het verhaal, denk je dat het een verhaal gaat worden over de schrijver. Pas in hoofdstuk 8 van de 19, gaat Herter naar de Falks toe. Dit boek onderscheidt zich van andere verhalen uit de Tweede Wereldoorlog, omdat je in dit boek de gebeurtenissen in WO II eens van de andere kant leest, namelijk die van Hitler zelf. Het is wel een redelijk moeilijk boek. Vooral de theorieën die Herter aan het einde van het boek bedenkt om de 'geest' van Hitler te doorgronden, zijn moeilijk te volgen. Een aanrader voor iedereen die is geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog. Pagina 5 van 5