Versie 1.0 13 mei 2005 Cliëntroute Bureau Jeugdzorg
Inleiding In de wet staat dat minderjarigen altijd iemand moeten hebben die gezag over hen heeft. Dit gezag ligt in principe bij de ouders van de minderjarige. Het gezag houdt bijvoorbeeld in, dat degene die het gezag heeft, beslissingen kan nemen over de minderjarige, bijvoorbeeld bij welke school hij onderwijs krijgt, of hij al dan niet lid mag worden van een vereniging. Ook moet degene met gezag namens de minderjarige zijn handtekening zetten onder overeenkomsten die voor de minderjarige worden afgesloten, zoals een inschrijving bij een school of een vereniging, het openen van een bankrekening e.d.. Bovendien beheren de ouders eventueel vermogen van het kind. Wanneer anderen dan de ouders het gezag hebben over een minderjarige, spreken we van voogdij. De persoon die het gezag heeft wordt de voogd genoemd. Een minderjarige krijgt een voogd wanneer: allebei zijn ouders zijn overleden; de ouders onvindbaar of onbereikbaar zijn (denk hierbij bijvoorbeeld aan alleenstaande minderjarige asielzoekers); de ouders ontheven zijn van het ouderlijk gezag of ontzet zijn uit het ouderlijk gezag. Wanneer de ouders zijn overleden, zullen familieleden of andere naasten zich meestal over het kind ontfermen. Iemand uit de familie of vriendenkring van de ouders kan dan bij de rechtbank om de voogdij over het kind vragen. Het Bureau Jeugdzorg heeft met dit alles niets van doen. Als de ouders onvindbaar of onbereikbaar zijn, dan kan de rechter het Bureau Jeugdzorg de opdracht geven om de voogdij over het kind op zich te nemen. Als ouders ontheven worden van het ouderlijk gezag, of ontzet worden uit het ouderlijk gezag, hebben zij niets meer over hun kind te zeggen. Eén ouder of beide ouders kunnen van het ouderlijk gezag worden ontheven als zij niet meer in staat zijn om hun kind op te voeden, bijvoorbeeld vanwege een ernstige ziekte of psychiatrische aandoening. Als ouders van het ouderlijk gezag worden ontheven, dan is dat omdat zij niet in staat zijn om het gezag over hun kind uit te oefenen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als de ouder een psychiatrische stoornis heeft waardoor hij of zij het kind niet meer kan opvoeden. Ontheffing van het ouderlijk gezag kan vrijwillig of gedwongen zijn. Als ouders uit het ouderlijk gezag worden ontzet, dan is dat omdat hen verweten wordt dat zij ernstig tekort schieten in de opvoeding en/of verzorging van hun kind. Het kan hierbij gaan om een ernstig misdrijf waarbij het kind is betrokken, om ernstige verwaarlozing, of voortdurend verzet tegen een gezinsvoogd bij een ondertoezichtstelling. Ontzetting uit het ouderlijk gezag komt per jaar zo'n 25 tot 30 keer voor. Ter vergelijking: gemiddeld krijgen alle Bureaus Jeugdzorg samen de voogdij toegewezen over 850 minderjarigen. Het Bureau Jeugdzorg krijgt bij een uit het ouderlijk gezag vrijwel altijd de opdracht om de voogdij over het kind op zich te nemen. Het Bureau Jeugdzorg moet er echter wel voor zorgen dat er contact mogelijk blijft tussen de ouders en het kind. Het Bureau Jeugdzorg mag dat contact met één of met beide ouders alleen onmogelijk maken als dat naar hun mening noodzakelijk is voor de ontwikkeling van het kind. Wel moet het Bureau Jeugdzorg de ouders altijd informatie geven over het kind en ook moeten zij het kind informatie geven over de ouders. De voogd werkt altijd op basis van een geschreven plan. Dit plan wordt met uw kind besproken, afhankelijk van diens leeftijd en ontwikkeling. Ook wordt het plan met u besproken, ondanks het feit dat u dan niet meer het ouderlijk gezag heeft. De ouders kunnen de rechter verzoeken om herstel van hun ouderlijk gezag. Als de rechter dit verzoek toewijst, dan eindigt daarmee de voogdij. Overigens komt dit slechts in ongeveer één op de tien voogdijzaken voor. eindigt in ieder geval wanneer het kind 18 jaar wordt. 2
Route na van de ouders uit het ouderlijk gezag beslist kan of moet Einde 3
beslist kan of moet Einde De Raad voor de Kinderbescherming heeft aan de rechter om een ontheffing of ontzetting uit het ouderlijk gezag gevraagd. zal u vragen uw mening over de zaak te geven. Dat kan in een gesprek met de rechter, of u kunt uw mening op papier zetten en dat naar de rechter sturen. U bent niet verplicht om in te gaan op het verzoek van de rechter om uw mening over de zaak te geven. Het is echter wel heel verstandig om uw mening te geven, anders kan de rechter hiermee geen rekening houden. Ook als u de rechter in een gesprek uw mening wilt geven, kunt u dat beter eerst kort op papier zetten en dat meenemen naar het gesprek. Dan weet u zeker dat u niets vergeet en duidelijk vertelt wat u ervan vindt. U mag naar het gesprek met de rechter een iemand meenemen die u steun kan bieden. Dat kan een vertrouwenspersoon zijn, maar ook een advocaat. Een vertrouwenspersoon kan echter geweigerd worden. 4
wijst het verzoek tot beslist kan of moet Einde Er is een rechtszitting bij de rechtbank. wijst het verzoek tot ontheffing of ontzetting af. Dit doet hij of zij in een beschikking. Deze beschikking wordt daarna aan u verzonden. Het kan enige tijd duren voordat u de deze beschikking ontvangt. Wanneer de rechter een verzoek tot wijst, dan is daarmee de procedure ten einde. Als u dat wilt, kunt u samen met het Bureau jeugdzorg zoeken naar een goede (voortzetting van de) hulpverlening. Als er op dit moment een ondertoezichtstelling is, gaat deze gewoon door. Als die er op dit moment niet is, kan de rechtbank besluiten een ondertoezichtstelling uit te spreken. Zie verder bij Gezinsvoogdij (OTS). 5
beslist tot ontheffing van het ouderlijk gezag of ontzetting uit het ouderlijk gezag beslist kan of moet Einde Er is een rechtszitting bij de rechtbank. beslist dat u ontheven wordt van het ouderlijk gezag of ontzet wordt uit het ouderlijk gezag. Dit doet hij in een beschikking. Deze beschikking wordt daarna op schrift gesteld en aan u verzonden. Het kan enige tijd duren voordat u de deze beschikking ontvangt. U kunt tegen deze beslissing in hoger beroep gaan bij het gerechtshof. Deze bekijkt de hele zaak opnieuw. Na een ontheffing of een ontzetting hebt u geen ouderlijk gezag meer over uw kind. Het Bureau Jeugdzorg heeft dan de voogdij over uw kind en wijst een voogdijwerker aan die de voogdij uit gaat voeren. Ook is het mogelijk dat pleegouders de voogdij krijgen. Het kind wordt verzorgd door pleegouders, of in een tehuis. Het Bureau Jeugdzorg heeft minimaal de plicht om u regelmatig te laten weten hoe het met uw kind gaat. Ook moeten zij uw kind regelmatig vertellen hoe het met u gaat. In principe moet het Bureau Jeugdzorg ervoor zorgen dat u en uw kind ook contact met elkaar kunnen blijven hebben. Als het Bureau Jeugdzorg contact tussen u en uw kind minder gunstig vindt voor uw kind, dan kunnen zij dat contact blokkeren of beperken. Als u vindt dat er na enige tijd een verandering is gekomen in uw omstandigheden waardoor u uw kind weer zelf kunt opvoeden, dan kunt u de rechter vragen om uw ouderlijk gezag te herstellen. zal dan laten onderzoeken of dat ook in het belang is van uw kind. Eén op de 10 voogdijzaken eindigt doordat de ouders hun gezag weer terugkrijgen. 6
Het Bureau Jeugdzorg meldt u wie voogd zal zijn beslist kan of moet Einde De voogdijtaak wordt uitgevoerd door een voogdijwerker van het Bureau Jeugdzorg. Het Bureau Jeugdzorg laat u zo snel mogelijk na de beslissing van de rechter weten wie de voogd zal zijn. Bij deze mededeling vertellen zij ook: de datum waarop het eerste contact tussen uw kind en de voogd zal zijn; wie de voogd vervangt als die afwezig is; Bovendien geven zij u informatie over voogdij en de taak van het Bureau Jeugdzorg daarbij, en wijzen zij u op uw rechten en plichten. Het Bureau Jeugdzorg krijgt van de rechtbank bericht dat zij de voogdij heeft gekregen over uw kind. Sommige bureaus jeugdzorg sturen al een mogelijke voogd naar de zitting. Hoe ze het ook organiseren: binnen 5 dagen nadat zij weten de voogdijtaak te hebben gekregen, moeten zij u laten weten wie de voogd zal zijn. Bij de keuze wie de voogd zal zijn, moet het Bureau Jeugdzorg als dat nodig is rekening houden met "de godsdienstige gezindheid en de levensovertuiging van de minderjarige en het gezin waartoe deze behoort", zoals dat in de wet staat. Dit betekent dat de voogd om moet kunnen gaan met het geloof van uw kind, of met zijn levensovertuiging, als dat belangrijk voor hem is. 7
Het kind wordt geplaatst in een pleeggezin of in een tehuis beslist kan of moet Einde Het zal in de meeste gevallen zo zijn dat het kind al in een pleeggezin geplaatst was. In dat geval blijft het kind in het pleeggezin of het tehuis waar hij of zij al was. Als dat nog niet zo was, wordt uw kind geplaatst in een pleeggezin of in een tehuis. Hier wordt hij of zij verzorgd en opgevoed. De voogd is hierbij betrokken. Bij belangrijke beslissingen heeft de voogd in principe het laatste woord. Het Bureau Jeugdzorg mag de verblijfplaats van uw kind voor u geheim houden als zij dat beter vinden voor het kind. 8
De voogd stelt beslist kan of moet Einde De voogd zal stellen over hoe de voogdij verder ingevuld zal worden. In dat plan moeten worden opgenomen: de doelen die met de voogdij bereikt moeten worden; wat er gedaan om die doelen te bereiken; hoe de ouders hierbij betrokken worden; als ze er niet bij betrokken worden, dan moet in het plan staan waarom dat zo is; De voogd maakt ook een overzicht van de bezittingen van het kind en stuurt dit naar de rechtbank. Bij het schrijven van het plan heeft de voogd overleg met het kind en eventueel de pleegouders of verzorgers. Ook de ouders wordt het plan besproken, behalve als dat niet in het belang is van het kind. 9
beslist kan of moet Einde Minstens één keer per jaar, bekeken of het plan aangepast. De voogd zal echter vaker dan eens per jaar contact met het kind hebben om te bespreken hoe de dingen gaan. Bij het bijstellen van het plan heeft de voogd overleg met het kind, met u en eventueel de pleegouders of verzorgers. De voogd bespreekt het plan ook met de ouders, behalve als hij het beter vindt in het belang van het kind om dit niet te doen. 10
uitvoering voogdij beslist kan of moet Einde De voogd heeft op gezette tijden contact met het kind om met hem te bespreken hoe het gaat en wat anders zou moeten gaan. Minimaal één maal per jaar moet hierbij worden bekeken of het plan bijgesteld. Bij het bijstellen van het plan heeft de voogd overleg met het kind en eventueel de pleegouders of verzorgers. De voogd bespreekt het plan ook met de ouders, behalve als hij het beter vindt in het belang van het kind om dit niet te doen. 11
De voogdij kan of moet beslist kan of moet Einde De ouders kunnen de rechter verzoeken om herstel van hun ouderlijk gezag. Als de rechter dit verzoek toewijst, dan eindigt daarmee de voogdij. Dit komt slechts in ongeveer één op de tien voogdijzaken voor. Als de minderjarige 18 jaar wordt, dan houdt de voogdij automatisch op. 12