1 van 5 13/05/2018 21:42 ZATERDAG 12 MEI 2018 - DS MAGAZINE WAT IS OUDER WORDEN? STOP DE KLOK Ouder worden betekent: rimpels krijgen. Wie veel rimpels heeft, ziet er zo gaat de klassieke redenering oud uit. Toch zijn er zoveel meer factoren die maken dat iemand er oud of vermoeid uitziet. We krijgen steeds meer inzicht in hoe het verouderingsproces precies evolueert. Zo kunnen we op een andere manier ingrijpen om het tegen te gaan.
De vrouw die me leerde lezen en schrijven, laten we haar juf Christine noemen, had een bijzonder voorhoofd. Was ze boos, dan vormde zich een diepe krater tussen haar wenkbrauwen. Leek ze eerder verbaasd, dan schoten de vijf lijnen die zich over de breedte uitstrekten zomaar de hoogte in. Voerde ze in het deurgat van de klas een onderonsje met een andere leerkracht, dan keek ik vanaf mijn bank op de voorlaatste rij gefascineerd naar de dansende voorhoofdrimpels waaruit meer emotie sprak dan uit haar woorden en lichaamstaal samen. Gaf ze me een standje, dan was ik te afgeleid door dat mobiele voorhoofd om te horen wat ze precies zei. Ze moet een dertiger geweest zijn, maar ik vond haar oud, streng en hoopte vurig dat mijn eigen voorhoofd immer lijnenvrij zou mogen blijven. Wie zulke rimpels had, kon niet anders dan oud zijn, concludeerde ik toen. Maar nu de tijd zich langzaam maar zeker ook in mijn eigen gezicht vasthaakt, zie ik dat het verouderingsproces meer om het lijf heeft dan een fronsje hier of een lachrimpeltje daar. VANAF DE MATERNITEIT Om te achterhalen wat een verouderd uiterlijk precies in de hand werkt, klop ik aan bij dokter Jani van Loghem, esthetisch arts en expert op het gebied van huidverjonging en injectables tijdelijke fillers die gebruikt worden om rimpels op te vullen en volume in het gezicht te creëren. Hij is de oprichter van de Nederlandse Falck Clinic in Amsterdam en werkt momenteel aan een promotieonderzoek over periorbital rejuvenation aan het Academisch Medisch Centrum (AMC) van Amsterdam. Er zit ook nog een gepersonaliseerde huidverzorgingslijn in de pijplijn. Terwijl we praten, merk ik dat hij elke centimeter van mijn gezicht scant. Maakt hij nu een stille inventaris op van welke plekjes een spuitje botox kunnen gebruiken? Sorry, beroepsmisvorming, ik krijg er in mijn persoonlijke leven wel vaker opmerkingen over, verontschuldigt hij zich. Ik besluit hetzelfde te doen, maar slaag er niet meteen in om hem in een afgelijnde leeftijdscategorie onder te brengen. Ik ben stokoud, hoor, lacht hij. Dat blijkt wel mee te vallen. Hij is 46 jaar en maakt zelf ook gebruik van de botox en fillers die hij in de gezichten van vrouwen injecteert. Je eigen visitekaartje zijn, heet zoiets dan. Om te begrijpen wat ouder worden betekent, moet je een onderscheid 2 van 5 13/05/2018 21:42
tussen intrinsieke en extrensieke huidveroudering maken. Die laatste categorie wordt beïnvloed door externe factoren zoals uv-schade, roken en vervuiling, waardoor pigmenatiestoornissen en rimpels kunnen ontstaan. De intrinsieke huidveroudering gaat bij wijze van spreken al van start wanneer je als baby het ziekenhuis verlaat. Maar tot op je achttiende functioneert alles nog optimaal. Vanaf hun dertigste verjaardag merken vrouwen dat de huid van hun wangen dunner begint te worden. Ik hoor weleens van patiënten dat ze rond hun veertigste het gevoel krijgen dat hun hele gezicht plots in elkaar gedonderd is. De aanmaak van collageen en vezels gaat op dat moment al een tijdje achteruit, maar het voelt soms alsof de rimpels plots opduiken. DANKZIJ DE SELFIE Waren vrouwen er tot enkele jaren geleden vooral op gebrand om die ontsierende rimpels met een aantal strategisch geplaatste spuitjes te laten verdwijnen, dan zijn ze zich tegenwoordig steeds meer bewust van andere kleine wijzigingen in het gezicht. Een verdienste van de smartphone. Wanneer je vroeger recht in de spiegel keek, zag je vooral de rimpels rond de mond, de lijn tussen de neus en mondhoek, wallen en een frons. Kortom, alles wat je opmerkt wanneer je recht in de spiegel kijkt, zegt Van Loghem. In dit selfietijdperk maken vrouwen vaker foto s van zichzelf uit andere hoeken en zien ze bijvoorbeeld dat de wang een beetje naar voren begint te komen of dat de hoek van de kin naar de hals een beetje zwakker wordt. Daardoor hebben mijn patiënten doorgaans een beter inzicht in het verouderingsproces en ze begrijpen zelf dat er meer gebeurt dan rimpels krijgen. De tak van de geneeskunde die de veroudering van het menselijk lichaam bestudeert, de cosmetische geneeskunde, is een jong vakgebied. Van Loghem spreekt zelfs van de geboorte van een nieuwe medische specialisatie. Veel van het onderzoek dat nu gedaan wordt, is pionierswerk. Onze kennis over de anatomie wordt ook steeds gedetailleerder. Zo is nu duidelijk dat naast de huid ook de weefsels van het hele hoofd veranderen naarmate je ouder wordt. Ook de schedel wordt kleiner en het bot dunner, waardoor de huid als het ware te groot wordt. Het heeft iets weg van een leeglopende ballon. Maar er gebeurt nog zoveel meer, ook de aangezichtsbotjes, de ligamenten en de peesjes veranderen. We krijgen steeds een duidelijker beeld van 3 van 5 13/05/2018 21:42
hoe het verouderingsproces verloopt en kunnen het daardoor ook beter voorspellen. INGEDEUKT VOORHOOFD Volgens Van Loghem zijn we geprogrammeerd om in een oogwenk de leeftijd van iemand in te schatten. Ook zonder beroepsmisvorming of opleiding tot arts nemen we bij een eerste ontmoeting verschillende kenmerken in het gezicht waar die toelaten iemands leeftijd juist in te schatten: jong, middelbaar of oud. Zo is er het voorbeeld van het ingedeukte voorhoofd. U hebt er vermoedelijk nog nooit bij stilgestaan, maar ook uw voorhoofd geeft gerimpeld of niet iets over uw leeftijd prijs. Bij een jong persoon is een voorhoofd mooi rond, maar bij het ouder worden ontstaan er twee kuiltjes boven de wenkbrauwen die steeds dieper worden. Dat noemen we botresorptie, en is een belangrijke indicator van iemands leeftijd. Ontmoet je iemand met een frontal concavity, dan trek je als kijker meteen de conclusie dat je met een iets ouders persoon te maken hebt. Iets wat volgens Van Loghem heel effectief met een filler onder de voorhoofdspier opgelost kan worden. Niemand zal merken dat je iets aan je gezicht hebt laten doen, maar toch zie je er op een onzichtbare manier jonger uit. Ook de oogkas is een verrassend voorbeeld. Die wordt wijder wanneer we ouder worden. We weten nu ook dat die oogkas aan de midden- en bovenkant verwijdt, waardoor de bovenoogleden een A-vormig kuiltje ontwikkelen dat we de A-frame deformity noemen. Aan de hand van dat kuiltje schatten we iemand ouder in, met een filler kun je dat bewijs van botresorptie goed wegwerken. Verder worden ook de slapen holler, waardoor je een skeletachtige uitstraling kunt krijgen. Natuurlijk krijg ik niemand over de vloer die me vraagt om de slapen op te vullen, terwijl dat volumeherstel nochtans een krachtige verjonging geeft. Ook in dit geval zie je er frisser uit, maar geen mens kan zien hoe dat komt. Het is niet dat je plots een strak gespoten voorhoofd of opvallend vollere lippen hebt. VEILIGE MIDDELEN Uit nieuwsgierigheid vraag ik Van Loghem welke prik op welke plek hij me zou aanraden. Misschien de lachrimpeltjes die ik sinds mijn twaalfde heb? Of de beginnende frons? De lijnen die van mijn neusvleugels naar mijn lippen lopen, misschien? Zijn antwoord verrast. 4 van 5 13/05/2018 21:42
Ook ik krijg geen (weliswaar fictieve) botox in het voorhoofd gespoten, maar zou gebaat zijn met een klein beetje filler boven mijn wenkbrauwen. Ik neem er meteen een handspiegeltje bij. Kreeg ik net een nieuw complex aangepraat en gaat het opvullen van een voorhoofd eigenlijk niet een beetje ver? Meer nog, hoe zit het met jezelf aanvaarden en waardig ouder worden? Natuurlijk moet je accepteren wie je bent, aldus Van Loghem. En als dat betekent dat je er graag goed uitziet, dan kun je dat toch ook accepteren? Het is ook niet nodig om een heel duur tasje te hebben, maar het is misschien wel leuk. Ik merk ook dat de buitenkant een grote impact kan hebben op de binnenkant en ook op veel andere aspecten van je leven. Je mag ook niet vergeten dat er tegenwoordig bijna uitsluitend met veilige middelen wordt gewerkt. Ze zijn volledig afbreekbaar en iedere behandeling is omkeerbaar. Van Loghem benadrukt dat het absoluut niet de bedoeling is om vrouwen zo veel mogelijk te verjongen. Wanneer hij toch die vraag krijgt, ziet hij het als zijn taak om onrealistische verwachtingen bij te stellen. Het alternatief voor ouder worden, is doodgaan. Het is dan ook geen doel om er steeds jonger uit te zien. Zelf ben ik blij met mijn grijze baard en kraaienpootjes. Dat het bij vrouwen misschien anders ligt, spreekt hij tegen. Een vrouw die op een mooie manier oud wordt, is veel aantrekkelijker dan een vrouw die zich laat opspuiten in een wanhopige poging om er zo jong mogelijk uit te zien. Ik vind het helemaal niet erg om een beetje veroudering in het gezicht te zien. Als je er maar niet negatief, boos, moe of triest uitziet. Maar laat leuke lachlijntjes gerust in stand. Schoonheid gaat over verhoudingen en harmonie, niet over jong tegenover oud. En dus laat ik mijn lichtjes krimpende voorhoofd voorlopig voor wat het is. DOOR LAURE VANDENDAELE 5 van 5 13/05/2018 21:42