Scriptie Levensbeschouwing Genetische Manipul Scriptie door een scholier 4062 woorden 12 oktober 2007 6,9 29 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Hoofdstuk 1: Inleiding Genetische manipul Wetenschappers testen al een tijdje met genetische manipul. Ze proberen genen van dieren of planten met elkaar te mixen zodat er een gunstig iets uitkomt. Zo hebben ze een zalm uitgevonden die zes keer groter kan worden dan een normale zalm en die ook nog sneller groeit en onder welke omstandigheden dan ook. Zeer gunstig voor de markt en de consumenten dus. Maar het gaat niet altijd goed. Er moet natuurlijk veel getest worden totdat er iets goed uitkomt. Zo hebben de wetenschappers per ongeluk een plant uitgevonden die giftig is. Genetische manipul is namelijk nog erg onvoorspelbaar. Je weet nooit precies wat voor effect het heeft op de natuur en wat de gevolgen zijn. Het ergste hiervan is dat het moeilijk omkeerbaar is. Proefdieren lijden ook zwaar onder genetische manipul, ze worden vaak misvormd geboren. Toch gaan de wetenschappers nog door met genetische manipul. Waarom? Simpel weg omdat het niet alleen nadelen heeft, maar ook heel veel voordeel. Zo kunnen ze kanker bestuderen door een muis die ziekte te geven. Kanker zou dan bestrijden kunnen worden. Er kunnen gewassen worden uitgevonden waarbij geen giftige gewasbeschermingsmiddelen gebruikt hoeven te worden. Hieruit leidt de vraagstelling: Zou genetische manipul toegepast mogen worden? Hoofdstuk 2: Inform over het onderwerp Biologische feiten Genetische manipul of genetische modific (GM) is het door de mens handmatig en gericht veranderen van de genen van een organisme en is een onderdeel van de gentechnologie. Het begrip GM dient onderscheiden te worden van de klassieke wijze van het kruisen van gewassen of dieren. Inform over de klassieke wijze van verandering van de genen van organismen is te vinden in de artikelen over domestic en veredeling (o.a. mutveredeling en hybrideveredeling). De engere betekenis van het begrip betreft uitsluitend het aanbrengen van genetische aanpassingen zonder uitsluitend gebruik te maken van het normale/natuurlijke voortplantingsproces van het organisme. Hierbij is sprake van verandering van één of meerdere genen in een cel. Dit komt neer op een vorm van biologisch knip- en plakwerk, een stukje DNA wordt met behulp van een bacterie (bij tweezaadlobbigen) of Pagina 1 van 9
een met een goudlaagje bedekt minuscuul kogeltje (bij eenzaadlobbigen) overgebracht van het ene naar het andere organisme. Een voorbeeld van genetische manipul voor medische doeleinde is de kankermuis. Het DNA van het muisje wordt zo verandert, dat het de ziekte kanker kan krijgen. Op deze manier kan men proeven doen op dat dier en dus een waarschijnlijk een geneesmiddel kunnen maken en kanker bestrijden. Genetische manipul kan ook worden gebruikt om men puur te amuseren. Zo hebben ze bijvoorbeeld bij een zebravis een koraaldieren gen geplaatst waardoor het visje licht ging geven. Een ander voorbeeld is dat het bedrijf Allerca werkt aan de ontwikkeling van een hypoallergene kat, om mensen die allergisch zijn voor katten toch de mogelijkheid te bieden om ze als huisdier te houden. Er wordt ook gespeculeerd over gendoping, waarbij op vergelijkbare wijze als bij gentherapie, sporters in staat worden gesteld betere prests te leveren. Aspect en mening van Greenpeace Volgens Greenpeace is genetische manipul knip- en plakwerk met genen. Genen zijn de dragers van erfelijk materiaal. Het zijn de 'bouwstenen' van elk levend organisme: plant, dier, mens, virus of bacterie. Doel van genetische manipul is het overbrengen van een gewenste erfelijke eigenschap. Daartoe wordt een gen uit het ene organisme 'geknipt' en in het andere organisme 'geplakt'. De samenstelling van een plant of dier verandert ook bij klassieke veredeling. Maar genetische manipul mengt de 'bouwstenen' van de ene soort met de andere. Maïs kan een eigenschap krijgen van een vuurvliegje. Deze menging is onnatuurlijk: het doorbreekt soortgrenzen. De verwachtingen van genetische manipul zijn hooggespannen. Maar de gevolgen voor mens en milieu zijn vaak onvoorspelbaar. Toch staan genetisch gemanipuleerde gewassen ruimschoots op het veld. En producten met gemanipuleerde ingrediënten liggen volop in de supermarkt. Volgens Greenpeace is dit de omgekeerde wereld. Een techniek die zoveel onduidelijkheid oproept, mág niet zomaar terechtkomen in de natuur of op de markt. Er is maar één conclusie: genetisch gemanipuleerde gewassen van het veld en uit de winkelschappen. Het voorzorgsprincipe moet de basis zijn voor alle beslissingen en activiteiten m.b.t. genetisch gemanipuleerde organismen. Aan genetische manipul kleeft nogal wat wetenschappelijke onzekerheid. Bij onzekerheid verdienen het milieu en de gezondheid van mens en dier het voordeel van de twijfel. Genetische manipul in voeding en in het veld Greenpeace wil geen verspreiding van genetisch gemanipuleerde gewassen in het milieu. Genetische vervuiling is onherroepelijk en de gevolgen zijn onvoorspelbaar. Daarom wil Greenpeace dat genetisch gemanipuleerde gewassen van het veld en uit de winkel verdwijnen. Genetische manipul in veevoer Greenpeace pleit voor het helemaal gentech-vrij maken van veevoer, zolang de gevolgen van genetische manipul voor mens en milieu onduidelijk zijn. Als eerste stap in die richting moet genetisch gemanipuleerde soja en maïs gescheiden worden van de niet-gemanipuleerde gewassen, zodat boeren en consumenten een keuze hebben. Ook moet er een etiketteringsplicht komen. Greenpeace heeft veevoerbedrijven, fastfoodketens en supermarkten gevraagd zwart op wit te stellen dat hun producten Pagina 2 van 9
zijn vervaardigd zonder genetisch gemanipuleerd veevoer. Genetische manipul en vissen Greenpeace vindt genetisch gemanipuleerde vis een onacceptabel milieurisico. Zij vormen een bedreiging voor wilde vissoorten en de biodiversiteit. Genetisch gemanipuleerde vissen horen niet in onze rivieren en oceanen thuis. Aspect en mening van dierenbeschermingen De nadelen van genetische manipul voor dieren zijn groot. Ten eerste heeft de Dierenbescherming grote bezwaren tegen het maken van dieren. In de natuur zal het nooit en te nimmer mogelijk zijn om verschillende diersoorten met elkaar te combineren. Met genetische manipul kan dat wel. En daarmee tasten wetenschappers de zogenaamde integriteit van het dier aan. Ze maken het dier zodat het een voor hen waardevolle stof produceert of puur uit wetenschappelijke nieuwsgierigheid. De Dierenbescherming vindt dat je niet aan dieren moet sleutelen en niet moet gaan gebruiken als instrument / ding voor de mens. De Dierenbescherming gaat immers uit van de erkenning van de intrinsieke waarde van het dier. Daarnaast is genetische manipul ook een risicovolle techniek. Over de gevolgen van het genetisch manipuleren van dieren wordt steeds meer bekend. Zo zijn een aantal jaar geleden in Amerika varkens gemaakt met minder vet vlees. Deze dieren hadden ernstige pootgebreken, waren onvruchtbaar en hadden maagzweren. Ook genetisch gemanipuleerde zalm die extra hard groeit lijdt aan kwalen als gevolg van hun genetische manipul. Deze dieren hebben ernstige misvormingen aan hun kop, zijn sloom en hebben vruchtbaarheidsproblemen. Kortom, de gezondheid en het welzijn van de dieren komen vaak in het gedrang. Bovendien is het een verspillende techniek. Veel levens van dieren worden weggegooid alsof het niets waard is. Voordat je namelijk één transgeen dier hebt gemaakt (een genetisch gemanipuleerd dier) heb je heel veel andere dieren nodig. Ten eerste om proeven mee te doen, maar denk ook aan de dieren die mislukken of aan alle embryo s waarmee wordt geëxperimenteerd. Juridische feiten Wetgeving Er bestaan veel wetten over genetische manipul. In veel landen is het verboden. In Nederland in de meeste gevallen ook. In Nederland moet het van maatschappelijk belang zijn en de gezondheid van het dier mag niet geschaad worden. Ook mogen er geen alternven voor zo'n onderzoek zijn. Hier zijn een aantal voorbeelden van deze wetten en het gebruik daarvan. 1. De geboorte van Dolly zorgt voor zoveel opschudding dat de Nederlandse overheid de regels rond klonen aanscherpt. Onderzoekers die dieren willen klonen, moeten vanaf april 1997 een vergunning aanvragen bij de minister van Landbouw. Onderzoek wordt alleen toegestaan als er sprake is van maatschappelijk belang, als de gezondheid van het dier niet wordt geschaad en als er geen alternven voor dergelijk onderzoek zijn. 2. Eind januari 1998 besluit het kabinet het Europese verdrag te ondertekenen waarin het klonen van mensen wordt afgewezen. Nederland is het twintigste Europese land dat de verklaring ondertekent. Wel wil de Nederlandse regering de mogelijkheid open houden om de kloneringtechniek toe te passen op weefsel van embryo's van minder dan twee weken oud. 3. Op 17 februari slaagt het Nederlandse bedrijf Pharming er in twee klonen van een koe te maken. Het zijn Pagina 3 van 9
volgens de Leidse onderneming de eerste gekloonde kalveren in Europa. Tien dagen na de geboorte van Holly en Belle maakt Pharming het nieuws bekend. Enkele uren later besluit Landbouwminister Van Aartsen dat het bedrijf geen vergunning krijgt voor het klonen van dieren. Volgens de minister is niet aangetoond dat het experiment van bijzondere waarde is voor de productie van biomedische eiwitten. Pharming besluit daarop zijn experimenten in het buitenland voort te zetten. In Nederland is er een speciale commissie die de volgende taken heeft. - Het vergroten en uitwisselen van inform over biotechnologie en voedsel onder een zo breed mogelijk publiek; - Het bieden van mogelijkheden tot discussie en tot vorming van meningen en standpunten over het gebruik van biotechnologie bij voedsel en over de randvoorwaarden en de grenzen die daaraan volgens de betrokken partijen moeten worden gesteld; - Het vastleggen van de uitkomsten van het publieke debat, waarbij de commissie desgewenst eigen aanbevelingen kan doen. Vergunningen - BD01.409 (E23) Ontwikkeling van muismodellen voor erfelijke en niet-erfelijke borstkanker: muis - BD01.367 (E22) De functionele organis van het netvlies van het oog: zebravis - BD01.284 (E21) Ontwikkeling immuuntherapie voor Duchenne spierdystrofie: muis - BD01.262 (E20) De rol van het gen OtB7 bij het ontstaan van allergische astma: muis - BD01.256 (E19) Genotype/fenotype rels in nematodeworm: C. elegans - BD01.242 (E18) De rol van HIV-Nef eiwit bij de verspreiding van HIV in het lichaam: muis - BD01.241 (E17) Wnt-signaleringsroute belangrijk in embryogenese: muis - BD01.219 (E16) Herstel afweer na beenmergtransplant: muis - BD01.196 (E15) Embryogenese bij koudbloedig gewervelde dieren: kikker en zebravis - BD01.195 (E14) De moleculair genetische basis van zoogdierembryogenese: muis - BD01.168 (E13) Ontstaan en progressie van darmkanker: muis - BD01.151 (E12) Ontwikkeling immuuntherapie voor kanker: muis - BD01.150 (E11) Ontstaan van vasculitis en ontwikkeling therapie: rat - BD01.235 (E07) Cel-celcommunic in embryogenese: muis - BD01.279 (E06) Ontwikkeling immuuntherapie op basis van regul van de activiteit van afweercellen: muis - BD01.363 (E05) Ontwikkeling immuuntherapie via Fc-receptoren, welke essentieel zijn bij herkenning van ziekteverwekkers: muis - BD01.89 (E04) Normale bloedvorming en ontstaan van bloedkanker: muis - BD01.77 (E03) Ultrafiltr in de nier in rel tot proteïnurie: muis - BD01.76 (E02) Chronische ontstekingsreacties bij auto-immuunziekten: muis - BD01.6 (E01) Inzicht in specifieke eigenschappen van het hoornvlies: muis - BD00.383 (D10) Veroudering, plasticiteit van het oog en de hersenen: muis - BD98.210 (B009) Regulprocessen in zenuw- en endocriene cellen: klauwkikker - BD98.30 (B001) Regener van het perifere en centrale zenuwstelsel: muis - BD97.95 (36) Neurobiologische processen en gedragstoornissen - BD97.74 (31)DNA-schade en herstelmechanismen irt kanker, veroudering en neurondegener: muis - BD97.68 (25) Cel- en diermodellen voor kanker: muis Pagina 4 van 9
Hoofdstuk 3: Welke belanghebbende spelen een rol? Wij (de burgers) Wij hebben een grote belanghebbende rol in dit onderwerp. Wij zijn degene die de dingen kopen die genetisch manipuleert zijn en degene die die dingen gebruiken. Wij hebben er voordeel en nadeel van. Door genetische manipul kan ziektes bestrijd worden en prijzen van sommige producten omlaag gaan, zoals van de zalm. Producten kunnen efficiënter worden omdat ze andere eigenschappen krijgen, dit is allemaal heel goed voor ons, het maakt je leven een stukje makkelijker. Maar ook de nadelen hebben een grote effect op ons. Van wat Greenpeace zegt: als de zalm ontsnapt, kan het de hele vispopul uitroeien. Dat is vrij ernstig, dat betekent niet alleen dat de meeste vissen verdwijnen, maar ook dat er vogels zullen verdwijnen die deze vissen eten, en dat kan zo door gaan. De mens kan er niet snel genoeg ingrijpen als die gebeurt. Onverwachte gebeurtenissen zullen veel schade aanbrengen, en dus zal het veel geld kosten dat wij weer moeten betalen. Mensen met een ziekte worden ook hard getroffen. Dankzij genetische manipul kunnen ziektes worden onderzocht dat normaal gesproken niet mogelijk is. Zo is het dat wetenschappers kanker kunnen bestuderen en mogelijk kanker kunnen bestrijden. Mensen die allergisch zijn voor bepaalde stoffen en daardoor een bepaald product niet kan eten, zou nu dan wel mogelijk zijn doordat het product gemodificeerd is. Mensen die een donor nodig hebben zullen niet al te lang meer hoeven wachten. Doordat het mogelijk is om dieren zo te modificeren dat ze als organenleverancier kunnen dienen. Wetenschappers De wetenschappers die bezig zijn met genetische manipul zouden door verbieding niet meer verder mogen experimenteren, zij zullen allemaal iets anders moeten zoeken en het project moet worden stop gezet waar heel veel geld aan is besteed. De markt De markt verkoopt deze genetisch gemanipuleerde producten, als het eens mis gaat met het product, zal het product verboden worden en van de markt gehaald. Dit kost allemaal geld en zal sommige producten van prijs stijgen. Wat weer uiteindelijk effect heeft op ons. Boeren Boeren die geld verdienen aan het verbouwen van genetisch gemanipuleerde producten zullen door het verbieden dit niet meer kunnen doen en moeten dus ergens anders hun geld gaan verdienen. Dit gaat vaak zomaar niet en kunnen de boeren werkloos worden. Hoofdstuk 4: Wie is moreel verantwoordelijk? De burgers Wij moeten zelf bepalen of genetische manipul goed of fout is. Als we het verkeerd vinden, kunnen we zeggen dat we het niet meer kopen. Vinden we het goed, kunnen we het steunen. Wij hebben grote invloed op het besluit aangezien wij degene zijn die er gebruik van maken. Pagina 5 van 9
Artsen, verplegers en medici Artsen, verplegers en medici bepalen of zij gebruik willen maken van genetische manipul. Zij onderzoeken ziektes en daarvoor is soms genetische manipul voor nodig. Willen zij dit doen of niet? Dat ligt volledig aan henzelf. Vinden ze het goed om organen van genetische gemanipuleerde dieren te gebruiken of willen ze liever wachten tot een geschikte donor? Dit ligt volledig aan henzelf. Wetenschappers Wetenschappers die experimenteren met genetische manipul op dieren en planten zijn ook moreel verantwoordelijk. Zij die hiermee bezig zijn, moeten zelf bepalen of ze het doen of niet, wat mag wel en wat mag niet. Ze moeten onderling regels hiervoor maken en grenzen stellen. Politici Zij zijn de mensen die genetische manipul toelaten of verbieden en ook degenen die grenzen zullen stellen. Regels die gesteld worden zullen internationaal besproken moeten worden, zodat in (bijna) elk land dezelfde regels worden gebruikt. Anders zullen de onderzoekers simpel weg in een ander land verder onderzoek doen, waar het wel mag. Ministers van landbouw, natuur en voedselkwaliteit is ook moreel verantwoordelijk. Hij/zij is betrokken bij het bepalen van de regels over genetische manipul. Hoofdstuk 5: Standpunten en Argumenten Argumenten voor het toestaan van genetisch manipul Met tegenargumenten Genetische manipul maakt het leven van de meeste mensen gemakkelijker, het doet niemand kwaad. (Genot) Tegenargument: Bij genetische manipul maak je eigenlijk zelf een dier, je speelt dus zelf God. De mens hoort niet voor God te spelen. (geloof) Kanker is een ziekte waarvan men zegt dat het niet te bestrijden is, maar dat komt omdat er geen onderzoek ernaar gedaan kan worden, met behulp van genetische manipul kan dat wel en dus zou kanker bestreden kunnen worden. (gezondheid, vooruitgang) Tegenargument: Om kanker te onderzoeken heb je hiervoor een proefdier nodig, je laat het dier lijden onder dezelfde ziekte als een mens. Zo mag je dieren niet behandelen, het zijn levende wezens. (rechtvaardigheid, respect) Men is vaak tegen giftige stoffen zoals gewasbeschermingsmiddelen, er is protest gedaan om deze middelen te verminderen. Door middel van genetische manipul op planten zal gewasbeschermingsmiddelen niet eens meer nodig zijn. (gezondheid, veiligheid) Tegenargument: Het is onzeker of de gewassen wel veilig zijn en wat voor invloed ze hebben op de natuurlijke omgeving. (veiligheid, betrouwbaarheid) Greenpeace-actie in Deense haven tegen de import van gentech soja uit Argentinië. De verbouw van gentech soja in Argentinië leidt tot oerbosvernietiging en een toegenomen gebruik van landbouwgif. Al heel lang probeert men allerlei plantsoorten te redden. Genetische manipul kan hierbij helpen. Zo wordt het voortbestaan van de bananenboom in Azië, Zuid-Amerika & Afrika bedreigd door 2 Pagina 6 van 9
schimmelziektes door middel van genetische manipul kan de plant hiertegen immuun gemaakt worden en zo de soort redden. (bezorgdheid, vooruitgang) Tegenargument: Het is veel te onduidelijk wat er dan in de toekomst met deze bomen gaat gebeuren. Het zou kunnen dat er te veel van deze bomen gaat komen of wat er dan gebeurd met de dieren en insecten die in deze bomen leven.(betrouwbaarheid, bezorgdheid, veiligheid) Tegenwoordig zijn er nog steeds veel kinderen die geboren worden met een afwijking. Dit kan worden opgelost door middel van gentherapie. (gezondheid, bezorgdheid, vooruitgang) Tegenargument: Je speelt hier met genen van een mens, als het mis gaat, kan het misschien nog erger worden dan het al is. (geloof, bezorgdheid) In Nederland is er sprake van een donor tekort. Dit is heel erg ongemakkelijk, omdat de personen die een donor nodig hebben lang moeten wachten totdat er een beschikbaar is. En als er iemand is die dringend een hart nodig heeft, die kan dan toch niet zo lang wachten? Daarvoor kan je dieren genetisch manipuleren zodat de organen van het dier niet worden afgewezen door ons lichaam. In andere woorden: Genetische manipul kan levens redden, is dat nou zo slecht? (voortuitgang, gezondheid) Tegenargument: Hiervoor moet nog veel getest worden. Er zullen dus op veel dieren geëxperimenteerd moeten worden voordat het een succes wordt. Er zullen veel misvormde dieren ontstaan en die worden dus dan zomaar weggegooid alsof ze niks zijn. (respect, rechtvaardigheid) Argumenten tegen het toestaan van genetisch manipul Met tegenargumenten Bij het genetisch manipuleren van dieren ontstaan er vaak misvormde dieren of worden er dieren dood geboren. De dieren lijden hier zwaar onder, het zijn levende wezens en verdienen dit niet. En bij genetisch manipuleren van planten kan er soms gif worden gevormd wat gevaarlijk is voor de mens.(respect, rechtvaardigheid, veiligheid, gezondheid) Tegenargument: Genetische manipul is nog in experimentele fase, in het begin gaan er wel dingen fout, maar later gaat het uiteraard beter. Van fouten leer je. (vooruitgang) Je mag geen dieren maken, dan speel je voor God. Dat is niet goed, het is raar en het hoort niet. (geloof) Tegenargument: Vroeger vonden mensen het een stom idee dat een mens kan vliegen. Een mens hoort op de grond en zijn niet bestemd om te vliegen. Maar nu is vliegen doodgewoon en niemand die het raar vind of er tegen is. (vooruitgang, idealisme, wijsheid) De techniek kan een nieuw wapen worden voor terroristen. Nu al hebben Australische onderzoekers per ongeluk een virus gecreëerd, dat dodelijk is voor muizen. Het lijkt nog maar een kleine stap om dodelijke virussen voor mensen te creëren. (bezorgdheid, veiligheid) Tegenargument: Er kan overal wel een wapen van gemaakt worden. Einsteins theorie is ook gebruikt voor slechte doeleinden, maar ook voor goede. Vliegtuigen zijn ook eens gebruikt als wapens, moeten die dan ook verboden worden? Zo kan je wel steeds verder doorgaan. (Vooruitgang) Hoofdstuk 6: Eigen standpunt met argumenten Wat is mijn standpunt? Genetisch manipul is een hele vooruitgang in de techniek, de dingen die je ermee kunt doen zijn ongelooflijk. Veel problemen, klein en groot, zullen dankzij genetische manipul opgelost worden. Pagina 7 van 9
Ik ben er mee eens dat bij genetisch manipul de gevolgen vaak onduidelijk is, en dat dat dan gevaarlijk kan zijn. Maar daarvoor zou ik genetische manipul niet verbieden. Je zou regels kunnen maken en voor betere controle zorgen, zodat het niet uit de hand gaat lopen. Dat mensen vinden dat je niet aan genen mag knutselen of dieren maken, omdat dat God zijn werk is en niet die van de mens, kan ik begrijpen. Maar toch zal je moeten aanpassen. Als men nooit zou aanpassen zou de wereld die we nu kennen nooit zijn ontstaan. We moeten open zijn voor nieuwe ideeën. Men vond vroeger dat vrouwen thuis moeten blijven en mannen gaan werken, nu is het doodnormaal dat ook vrouwen werken. Dieren die lijden door de proeven, vind ik ook wel erg. Maar wat heb je eigenlijk liever: dat dieren niet lijden, maar de mens wel of andersom? Dat dieren ook waarden hebben, ben ik mee eens. Maar toch vind ik dat de waarden van een mens hoger staan dan een dier. Je eet tenslotte ook gewoon vlees wat afkomstig is van een dier, daarbij heb je niks te klagen. Kort gezegd: Ik vind dat genen manipul gewoon toegestaan moet worden. Wel zou er strenge regels gemaakt moeten worden, omdat de gevolgen van genetische manipul erg groot en gevaarlijk kunnen zijn. Dat sommige dieren door de proeven lijden, moet nu eenmaal. Wat de dieren overkomen is inderdaad erg, maar als ik zie wat we ermee bereiken vind ik het waard: je kan kanker bestuderen, minder giftige gewasbeschermingsmiddelen, geen donor tekort, beter voedsel en nog veel meer. Hoofdstuk 7: Besluit De vraagstelling die in het begin genoemd was, was: Zou genetische manipul toegepast mogen worden? Door bestudering van het onderwerp ben ik veel te weten gekomen over de voordelen en nadelen van genetische manipul. Ik realiseer hoe gevaarlijk de gevolgen kunnen zijn en waarom mensen vinden die het willen verbieden. Maar de voordelen van genetische manipul is ook groot. Wat ik me heb afgevraagd was het volgende: Zoals bekend is, kan kanker bestudeerd worden met behulp van genetische manipul. De mensen die tegen genetische manipul weten dit ook wel. Maar ik vroeg me af of er mensen zijn die kanker hebben en hier tegen zijn. Deze mensen voelen zich meer betrokken bij het onderwerp neem ik aan. Zou de mening van een persoon veranderen als hij er meer betrokken bij is? Want de mensen die tegen genetische manipul zijn, kijken het meest naar de nadelen ervan en zijn daar bang voor. Maar wat nou als ze ermee betrokken raken? Hierdoor lijkt mij een beslissing op dit gebied erg moeilijk. Het is moeilijk om het onderwerp helemaal objectief te bekijken als je ermee betrokken bent. Hierdoor vind ik dat je genetische manipul niet mag verbieden, maar ook niet helemaal toe mag staan. Er moeten strenge regels komen om gevaren te voorkomen, je mag niet zomaar wat gaan uitvoeren. Ik vind dat genetische manipul alleen mag worden gebruikt voor medische doeleinden en andere doeleinde waarbij men er baat aan heeft. Niet voor amusement, zoals een lichtgevende zebravis, dit mag van mij later wel wanneer het genetisch manipuleren wat veiliger en zeker is. Evalu Pagina 8 van 9
Ik ben begonnen met het zoeken naar een onderwerp dat ik interessant vind. Het eerste onderwerp dat in mij opkwam was klonen, maar die had iemand al. Al gauw dacht ik toen aan genetische manipul. Ik ben begonnen met het zoeken naar inform over genetische manipul op het internet. Daar vond ik op wikipedia al gauw wat nuttige inform over genetische manipul. Ook heb ik gekeken naar nieuwsberichten over genetische manipul, daar vond ik tot mijn verbazing veel protesten tegen genetische manipul. Alleen de meeste wetenschappelijke pagina s waren ervoor. Ik vond het makkelijk om argumenten te vinden, voor en tegen genetische manipul. Er waren ook veel voorbeelden erbij te vinden. Het enige dat moeilijk was, was het vinden van geschikte plaatjes, wat niet super belangrijk is. De indeling van het werkstuk komt van hoofdstuk 7 in het boek paragraaf 2. Ik vond dit een geschikte indelen en heb het daarom ook gewoon gebruikt. Bronnen http://nl.wikipedia.org/wiki/genetische_manipul http://www.greenpeace.nl/campaigns/genetische-manipul http://www.greenpeace.nl/campaigns/genetische-manipul/wat-vindt-greenpeace http://www.dierenbescherming.nl/content.php?gid=9&pid=2&sid=3 http://proto.thinkquest.nl/~llb109/wetgevingve.html http://www.proefdiervrij.nl/client/1/?websiteid=1&contentid=69&hoofdid=5&pagetitle=biotechnologie Volledig document te vinden op: http://docs.google.com/doc?id=dd54nwwj_1drx4zv Pagina 9 van 9