Luttenbergstraat 2 Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 03849988 99 Fax 038 425 48 88 overijssel.nl postbus@overijssel. nl Provinciale Staten van Overijssel PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr. V^> /<2J=> 11 / St5<3 Dat ontv.: Routing - 7 JUL 2011 Ry BOZwolle 397341 121 Iijlichtingen bij m v.. I.G.A.M. Kalkhoven efoon 038 499 87 67 Iff ftm.kalkhoven@overijssel.nl Informatie aan Raadscommissie Enschede mbt ADT Datum 28.06.2011 Kenmerk 2011/0117764 Pagina 1 Toezending aan Provinciale Staten met oogmerk: FX1 ter informatie Bijlagen I. Brief aan raadscommissie Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente d./d. 16 juni 2011 inclusief bijlage (te raadplegen via www.overiissel.ni/sis onder bovengenoemd PS-kenmerk) Bijgaand treft u aan de informatie die op 16 juni jl. aan de Raadscommissie Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente is verzonden. Het betreft achtergrondinformatie ten behoeve van een werkbezoek dat de Raadscommissieleden op 22 juni 2011 aan het gebied brengen. Hiermee bent u op de hoogte van dezelfde informatie. De bijlagen bij de brief aan de Raadscommissie betreffen: 1. Een notitie over de stand van zaken van het aanbestedingsproces, het contract en de gunningscriteria. 2. De planning zoals die op 31 mei in het DB van het ADT is vastgesteld. 3. Een bericht over de tenderboard. 4. Een memo van de gemeente Enschede mbt de ontwikkelingen infrastructuur. 5. De briefwisseling over de startnota luchtruimvisie. Ad 4: In het memo van de gemeente Enschede over de infrastructuur staat: "ADT doet als uitwerking van de structuurvisie ook aan planuitwerking van de directe aansluiting op de Al. gemeente Enschede is er inmiddels op gewezen dat de aansluiting op de Al geen onderdeel uitmaakt van de opdracht van ADT. De In de toekomst zal dit soort informatie gebundeld worden in de Voortgangsrapportage die u driemaal per jaar over ADT ontvangt. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, Datumverzending 0 7. JUL! 2011 province verijssel
Aan : de leden van de raadscommissie Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente Datum : 16 JUNI 2011 Onderwerp : bijeenkomst 22 juni 2011 In het agendaoverleg van de raadscommissie Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente eo is besloten om tijdens de komende vergadering van woensdag 22 juni 2011 aandacht te besteden aan de ruimtelijke ontwikkelingen van het plangebied. Deze informatievoorziening wordt mede mogelijk gemaakt doordat de agendering van het concept RFP (gunningscriteria) door een aangepaste planning van het aanbestedingsproces is verschoven naar de eerstvolgende vergadering na het zomerreces (14 september 2011). De opzet is om tijdens een bustour over het plangebied de toekomstige planologische ontwikkelingen toe te lichten. Op deze wijze willen wij u de gelegenheid geven een totaalbeeld te verkrijgen van de plannen, waarvan de commissie GLT in de (nabije) toekomst de raadsvoorstellen ter beoordeling krijgt voorgelegd, binnen het te ontwikkelen gebied (deze bustour zal dan ook uitgebreider van opzet zijn dan die met de gemeenten Arnhem en Amersfoort). Aanvang: 19.30 uur (vanaf 19.00 uur staat de koffie klaar) Start- en eindpunt: Restaurant Luchthaven Twente, Vliegveldweg 333, 7524 PT Enschede Ter informatie treft u hierbij aan: 1. Een notitie over de stand van zaken van het aanbestedingsproces, het contract en de gunningscriteria. 2. De planning zoals die op 31 mei in het DB van het ADT is vastgesteld. 3. Een bericht over de tenderboard. 4. een memo mbt de ontwikkelingen infrastructuur 5. De briefwisseling over de startnota luchtruimvisie. Over deze startnota is reeds eerder in uw commissie gesproken. ADT heeft daarop een reactie gestuurd naar de staatssecretaris. Inmiddels is op die reactie een antwoord ontvangen. Dat antwoord is nog niet bevredigend en hierop zal een vervolgreactie worden gestuurd. Die vervolgreactie treft u in concept aan. Deze is nog niet verstuurd. Vragen mbt betreffende stukken kunnen worden gericht aan de secretaris van de commissie Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente eo: de heer K. Grunder k.grunder@enschede.nl of 14053 Uw vragen zullen schriftelijk worden beantwoord (cc aan de leden van de commissie GLT) de voorzitter van de raadscommissie GLT, de heer GJ vd Veen, Namens deze, K. Grunder Raadsgriffie gemeente Enschede
1. Onderwerp : Stand van zaken aanbesteding luchthaven Twente Van : ADT Datum : 15 juni 2011 RFQ fase De aanbesteding is nu in de prekwalificatiefase. Op dit moment tonen partijen hun interesse en bereiden zij documenten voor om zich daarmee te laten prekwalificeren voor deelname aan het proces van aanbesteding. De sluitingsdatum van deze periode is verschoven van 15 juni naar 29 juni omdat diverse partijen die zich willen laten prekwalificeren daar om hebben gevraagd. Het is niet ongebruikelijk om dat toe te staan. In verband met de tijd die nodig is voor de beoordeling, de bezwaarperiode en vakanties zal ruim een maand later besloten worden welke partijen geprekwalificeerd worden en door kunnen naar de overlegfase. Het overleg met de EU is gestart over de vraag of er al dan niet sprake zou kunnen zijn van staatssteun. De voorbereiding van het publiekrechtelijke traject is in volle gang. De startnotitie voor een MER procedure is geschreven en gaat binnenkort het formele traject in. Dat is tevens de formele start van de procedure om te komen tot een luchthavenbesluit. Het verwachte tijdpad is verder als volgt: Overleg met gekwalificeerde partijen najaar 2011 Start officiële aanbieding (na besluitvorming door Raad en Staten) maart 2012 Voorlopige gunning zomer 2012 Inwerking treden contract, start exploitant voorjaar 2013 Concessiecontract en gunningscriteria, een indruk Er wordt op dit moment nog hard gewerkt aan het concessiecontract en de gunningcriteria die in de overlegfase aan de geprekwalificeerde partijen zal worden gestuurd. Er wordt overleg gevoerd met experts van gemeente, provincie en rijk. Een tenderboard van een drietal gezaghebbende deskundigen adviseert van buitenaf. Het DB van ADT zal 14 juli een besluit nemen over beide concepten. Deze gaan dan een rol spelen in de overlegfase. Na de overlegfase volgt een formeel besluitvormingstraject bij gemeente en provincie over het definitieve contract en de definitieve gunningcriteria. Contract Het contract bevat de volgende onderdelen. Na Overwegingen en Definities volgt: Concessie : ADT geeft de concessionaris met het contract het recht tot het ontwerpen, bouwen, exploiteren, verbeteren en onderhouden van de luchthaven Twente, het commerciële bedrijventerrein, evenals de bijbehorende parkeerplaats(en). Deze concessie wordt verleend voor een periode van 49 jaar. De concessionaris krijgt gedurende de looptijd van het contract het exclusieve recht tot exploitatie van de luchthaven, het bedrijventerrein en het parkeren. Als tegenprestatie dient hij vanaf een bepaald moment jaarlijks een concessievergoeding te betalen, bestaande uit een percentage van de behaalde omzet.
Erfpacht : De gronden van de luchthaven worden aan de concessionaris in erfpacht uitgegeven. Daarover wordt een erfpachtovereenkomst gesloten tussen partijen. De concessionaris kan op zijn beurt weer terreinen in ondererfpacht uitgeven tbv de vestiging van bedrijven. Hij mag de grond enkel gebruiken voor de exploitatie van de luchthaven of het bedrijventerrein. Na afloop van de concessieovereenkomst vervalt alles (grond en opstallen) weer aan ADT. Effective date Er moet aan een aantal belangrijke voorwaarden zijn voldaan voordat het contract in kan gaan. Het gaat dan bijvoorbeeld om: het luchthavenbesluit moet onherroepelijk zijn; de voor gebruik van de luchthaven benodigde bestemmingsplannen moeten onherroepelijk te zijn; de concessionaris dient binnen 6 maanden tot Financial Close te zijn gekomen (de financiering moet dan rond zijn); de concessionaris dient diverse financiële stukken en verklaringen te overleggen ten bewijze dat de aandeelhouders voldoende kapitaal ter beschikking hebben gesteld; de concessionaris dient een aantal stukken aan te leveren zoals een luchthavenveiligheidsplan, een duurzaamheidplan ( Sustainability Plan ); een werkgelegenheidsplan ( Employment Plan ); het definitieve financieringsplan ( Financing Plan) ten aanzien van de wijze waarop de concessionaris de investeringen zal financieren. ADT heeft een onherroepelijke beslissing ontvangen waarin is bepaald dat de door ADT te verstrekken financiële bijdragen door de Europese Commissie niet worden aangemerkt als ongeoorloofde staatsteun. In het hoofdstuk Gebied worden bepalingen opgenomen over de gronden die aan de concessionaris in erfpacht worden uitgegeven. Bijvoorbeeld afspraken over de staat waarin de grond verkeert bij ingaan van het contract en wie (ADT dan wel de concessionaris) welke verplichtingen heeft t.a.v. onderzoek naar en schoonmaken van de grond. Verplichtingen van de concessionaris. Ook staat in het contract omschreven welke specifieke verplichtingen de concessionaris heeft. Een greep daaruit: hij dient zorg te dragen voor alles wat nodig om gebouwen op te richten. Ten aanzien van de Airport Facilities die zullen worden gebouwd op het luchthaventerrein geldt dat deze dienen te worden gebouwd op basis van het door ADT goedgekeurde ontwerp. Het zelfde geldt voor de Business Park Developments ofwel het exploiteren van (luchthavengerelateerde) activiteiten op het bedrijventerrein. Ten aanzien van de bouw en het beheer dient tevens te worden voldaan aan de duurzaamheideisen. Er worden termijnen gesteld waarbinnen hij de eerste bouwwerken moet hebben gerealiseerd. Er zijn voorschriften op het gebied van exploitatie en onderhoud zoals het waarborgen van een veilige exploitatie van de luchthaven, het onderhoud van de vliegtuigen, het bedienen van passagiers van de luchthaven en het afhandelen van bagage. Hij moet zelf afspraken maken met partijen die de luchtverkeersleiding en veiligheid op het terrein verzorgen. Hij is verantwoordelijk voor het hekwerk ter afsluiting van de luchthaven, apparatuur verzorgen en onderhouden t.b.v. de exploitatie, de aansluiting op nutsvoorzieningen en een calamiteitenprogramma. In het contract wordt een vertaling gemaakt van de aanpak die de concessionaris in zijn winnende aanbieding heeft opgenomen. Hij moet een Sustainability Plan opstellen en ook een Employment Plan. En last but not least vele voorschriften aangaande de financiering, de controle daarop en bepalingen betreffende wanprestatie. Middelen variëren van overleg en informatievoorziening tot en met bankgaranties, accountantsonderzoek en boetebepalingen. Uiteraard heeft ook ADT de nodige Verplichtingen van ADT : ADT zal aan de concessionaris een bedrag zal verstrekken van maximaal 16,2 miljoen in de kosten van het investeringsprogramma uitsluitend voor realisatie van de eerste bouwwerken zoals de verlichting, navigatie, de verkeerstoren, wegen op het terrein, de brandweerfaciliteiten e.d. ADT draagt er zorg voor dat er een luchthavenbesluit is vastgesteld. Ook dient ADT zorg te dragen voor het bouwen van het hekwerk ter afbakening van het EHS gebied, het aanleggen en het onderhouden van de toegangsweg tot de luchthaven en het aantakken van het concessiegebied op het hoofdriool en andere nutsvoorzieningen Verzekeringen, Wijzigingen etc: verder bevat het contract een reeks bepalingen over verzekeringen, garanties en afspraken rond wijziging en beëindiging van het contract.
Gunningcriteria Werkgelegenheid is een van de beoordelingscriteria op basis waarvan de luchthaven wordt aanbesteed. De kandidaten zal gevraagd worden aan te geven wat het effect zal zijn van hun aanpak op de werkgelegenheid alsook om een concrete onderbouwing van de werkgelegenheidscijfers, waarmee zij op betrouwbare en objectief verifieerbare wijze aantonen dat deze werkgelegenheidscijfers realiseerbaar zijn. Er wordt o.a. gekeken naar effecten op werkgelegenheid voor mensen met verschillende opleidingsniveaus. De exploitant zal worden gevraagd een aanpak op te stellen ten aanzien van de begeleiding van langdurig werklozen en arbeidsgehandicapten. De kandidaten dienen ook een Sustainability plan op te stellen t.b.v. hun bieding. Daarin zal een plan van aanpak worden gevraagd met betrekking tot de thema s permanente duurzame ontwikkeling, water, geluid, energie en klimaat, biodiversiteit en materialen. Per thema wordt de ambitie geformuleerd en de eisen waar de kandidaat aan moet voldoen.-
2. Planning, aangepast naar de periode na de laatstgehouden commissie GLT dd 13 april: Agendapunt 07.a Globale jaaragenda Bestuur ADT Datum Voorlopige agendapunten Vervolg 31 mei 2011 DB Besluit aanvraag luchthavenbesluit (incl. concept kaders MER) bespreken Minister neemt verzoek in behandeling en legt kaders MER ter inzage. Outline contract systematiek 22 juni Raadscommissie GLT Enschede 14 juli 2011 DB + AB Vaststellen begroting 2011 door AB DB: besluiten ontwerp begroting 2012 aan te bieden aan Raad en Staten Informatie uitkomst prekwalificatie Luchthavenexploitant Vaststellen concept contract exploitant Zomerreces Begin september Bestuurlijk overleg ministerie I&M Verzoek om instemming concept gunningscriteria Voortgang behandeling aanvraag LHB Rijk stelt kaders MER vast (Reikwijdte en Detailnotitie) 14 september 2011 Commissie GLT Enschede Ontwerp begroting ADT 2012 Raad wordt in gelegenheid gesteld zienswijzen in te dienen op ontwerp begroting Concept contract luchthaven exploitatie Concept gunningscriteria luchthavenexploitatie Voortgangsrapportage 16 september Start dialoogfase 6 oktober 2011 DB + AB Kennisnemen besluit minister kaders MER LHB Besluit Statenvoorstel vaststelling Omgevingsverordening Ontwerp bestemmingsplan Pr Bernhardpark en Overmaat aanbieden aan het college van B&W Enschede Omgevingsverordening vastgesteld door Provinciale Staten eind 2011 B&W besluiten ontwerp bp ter inzage te leggen
Vaststellen Tenderdocument Leisure Voortgangsrapportage ADT 8 november 2011 Commissie GLT Enschede Voortgang aanbesteding Voortgang MER Voortgangsrapportage november 2011 Eind november Einde dialoogfase Bestuurlijk overleg ministerie I&M Voortgang aanbesteding Voortgang MER en LHB 14 december DB + AB Vaststellen begroting 2012 door AB Vaststellen voorstel raad en staten gunningscriteria en contract Besluit MER aan te bieden aan bevoegd gezag LHB (minister I&M) MER vormt onderbouwing voor besluit Ontwerp LHB door minister I&M Ontwerp bestemmingsplan Oostkamp en Zuidkamp aanbieden aan het college van B&W Enschede Benoemen voorzitter ADT volgend jaar Kerstreces Februari 2012 DB Reactienota bp Bernhardpark en Overmaat Raadsvoorstel vaststellen bp Bernhardpark en Overmaat Ontwerp bestemmingsplan Luchthaven en EHS aanbieden aan het colleges van B&W Enschede en Dinkelland Raad stelt bp Bernhardpark en Overmaat vast april 2012 B&W Enschede en Dinkelland leggen intergemeentelijk bestemmingsplan ter inzage Maart Bestuurlijk overleg ministerie I&M RFP aanbesteding en contract Ontwerp LHB 21 maart Start inschrijvingtermijn aanbesteding
3. Tenderboard voor aanbesteding luchthaven ingesteld ADT heeft een Tenderboard aanbesteding luchthaven Twente ingesteld. De tenderboard bestaat uit, Cees Maas, voormalig vicevoorzitter van de raad van bestuur van ING, Jan Michiel Hebly, advocaat en partner bij Houthoff Buruma en Dave del Canho, luchtvaartdeskundige en partner bij Del Canho & Engelfriet De taak van de tenderboard is directie en bestuur van ADT te adviseren over zowel de procedure (op welke manier de overlegfase zo goed mogelijk kan verlopen) als de documenten zelf (het contract en de gunningcriteria). De aanbesteding van de luchthavenontwikkeling en -exploitatie door ADT is een complexe en voor Nederland unieke opgave. Om de kwaliteit van de aanbesteding en het te sluiten contract zo hoog mogelijk te laten zijn, is het wenselijk dat er een aantal gezaghebbende deskundigen meedenkt, -leest en adviseert. Peter Kuenzli Directeur Area Development Twente (ADT) Meer informatie bij ADT, Fieke Krikhaar, manager relatie- en communicatie aanbesteding fieke.krikhaar@adttwente.nl, 06 41762595 Hieronder korte CV s van de leden van de tenderboard Zie de website meer informatie over de aanbesteding www.adttwente.nl Cees Maas studeerde fysische techniek (1971) en behaalde daarna zijn doctoraal examen staatkundige economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (1976). Na het afronden van zijn studie economie trad Cees Maas in dienst bij het Ministerie van Financiën. Van 1986-1992 was hij Thesaurier-Generaal. Daarna werd hij lid van de raad van bestuur van ING Groep, vanaf 1996 was hij Chief Financial Officer (CFO) en in 2004 werd hij tevens benoemd tot vice-voorzitter. In 2007 ging hij met pensioen. Vanaf 2008 is hij Senior Advisor van Cerberus Global Investment Advisors LLC (New York). Jan-Michiel Hebly is advocaat partner bij Houthoff Buruma. Hij is gespecialiseerd in aanbestedingsrecht en bouwrecht. Hij adviseert zowel marktpartijen als overheden bij (gecompliceerde) aanbestedingsvraagstukken. Jan-Michiel Hebly is tevens als hoogleraar Bouw- en aanbestedingsrecht verbonden aan de Universiteit Leiden. Jan-Michiel Hebly heeft diverse publicaties op zijn naam staan en verzorgt regelmatig lezingen en cursussen op het gebied van aanbestedingsrecht. Dave del Canho is managing partner bij Del Canho & Engelfriet, een adviesbureau op het gebied van strategie, fusies en overnames. Hij is plaatsvervangend voorzitter van de Raad van Commissarissen van Martinair en van transavia.com, en lid van de visitatie-commissie van een aantal pensioenfondsen, waaronder de KLM pensioenfondsen. Daarnaast is hij als visiting fellow verbonden aan Nyenrode Business University en is hij partner bij De Nieuwe Commissaris Consult.
4. ontwikkelingen infrastructuur Noordelijke Ontsluiting Op 24 mei is door het College van B&W de startnotitie Noordelijke Ontsluiting Enschede- Kennispark vastgesteld. Hierin is ook aandacht besteed aan de relatie met de ontsluiting van de innovatiedriehoek. In het kader van de MIRT Verkenning A1 zone wordt momenteel een studie verricht waarin de majeure opgaven binnen de Innovatiedriehoek -waaronder de luchthaven - in beeld worden gebracht op gebied van infrastructuur. Het streven is erop gericht dat in november 2011 in het Bestuurlijk Overleg MIRT beslissingen kunnen worden genomen over de inzet van het Rijk hierbij. Vervolgens zal er dan een investeringsprogramma kunnen worden opgesteld voor de A1 zone en de relevante projecten. De bereikbaarheid van de innovatiedriehoek zal hiervan onderdeel uit moeten maken. De studie Twentse bereikbaarheid die momenteel loopt wordt conreet gekeken naar de multimodale bereikbaarheid van de innovatiedriehoek op basis van een eerder opgestelde wegenvisie. Aansluiting van de luchthaven is hierbij onderdeel. ADT doet als uitwerking van de structuurvisie ook aan planuitwerking van de directe aansluiting op de A1. De startnotitie als hierboven genoemd kijkt naar de noordelijke ontsluiting van Enschede- Kennispark/UT in combinatie met een onderzoek naar aanpassingen van de N737 tot de spoorwegkruising. Structuurvisie infrastructuur en Ruimte Op 16 juni is door de minister van Verkeer en Waterstaat de structuurvisie Infrastructuur en Ruimte vastgesteld. Deze geldt als opvolger van de Nota Ruimte en Nota Mobiliteit. De A1 maakt onderdeel uit van deze visie. In het BO MIRT van juni zijn stappen gezet richting de verbreding van de A1 tot Azelo. Voorfinanciering door Regio en Provincie kan ertoe leiden dat verbreding eerder dan 2020 zou kunnen starten (2016?). Naast verbreding wordt in de structuurvisie ingezet op betere benutting. Afspraken over mogelijke rechtsstreekse ontsluiting van de luchthaven op rijksinfrastructuur zouden tijdens het BO MIRT van september 2011 ook onderwerp van gesprek moeten zijn. De strategie hiervoor wordt momenteel bepaald.
5. De briefwisseling over de startnota luchtruimvisie. Aan : Ministerie van I&M Van : ADT Datum : 14 juni 2011 Onderwerp : Reactie op Reactie Consultatie Startnota (d.d. 31 mei 2011) Uw kenmerk : IENM/BSK-2011/87474 Geachte mevrouw Boussen, Op 31 maart jl. werd de Startnota Luchtruimvisie gepubliceerd. De Luchtruimvisie beoogt een toekomstbestendige visie op het Nederlandse luchtruim te geven. De startnota lag van 1 tot 30 april ter inzage. Binnen deze periode konden stakeholders reageren. Bij brief van DATUM diende ADT een schriftelijke reactie in, waarop u bij brief van 31 mei 2011 antwoordde. In onze reactie van DATUM vroegen wij uw aandacht voor de Cross Border military training area (CBA- Land). Wij namen aan dat dit gebied zich bevindt in het hogere luchtruim (boven de 8 kilometer). Wij leidden hieruit af dat CBA-land geen invloed op de ontwikkeling van Luchthaven Twente en de daarvoor benodigde aankomst- en vertrekroutes en vroegen u dit standpunt te bevestigen. In uw reactie wordt opgemerkt dat CBA Land geen effect [heeft] op eventuele bestaande geluidscontouren dan wel beperkingengebieden. Daargelaten dat dit een impliciete bevestiging kan inhouden, vragen wij u alsnog te reageren op ons standpunt. Met vriendelijke groeten, Namens ADT, Etc.