1 2 3 Opleiding Preventiemedewerker Veiligheid PMV Allround Veiligheidskundige MVK
Inhoud Goede preventie- of veiligheidskundige worden? De beste opleiding kiezen! De opleiding PMV/MVK tot Allround Veiligheidskundige Wat, waarom, voor wie en hoe? Module 1 PMV: basiskennis in preventie en veiligheid Module 2 MVK : veiligheidskundige verdieping Module 3 MVK : integrale benadering Een goede veiligheidskundige worden In vertrouwde handen en goed georganiseerd Hoe werkt het en hoe bevalt de opleiding? Trainers en docenten Overzichtschema van de opleiding, module 1, 2 en 3 Uw wensen en mogelijkheden? 2
Goede preventie- of veiligheidskundige worden? De beste opleiding kiezen! Preventiemedewerkers en veiligheidskundigen helpen het bedrijf om de risico s te beheersen. Daarmee worden letsel en schade voorkomen. In toenemende mate wordt van ze verwacht dat ze zorgen voor een veiligheidscultuur. Daarin is het vanzelfsprekend dat bij de werkuitvoering de risico s worden vermeden. Dat gaat om ongevalrisico s en de risico s voor gezondheid, ook op de langere termijn. Medewerkers moeten duurzaam inzetbaar zijn voor het bedrijf en gezond en fit van hun pensioen kunnen genieten. Goed opgeleide medewerkers zijn altijd van meerwaarde voor het bedrijf. Ze werken sneller, efficiënter en leveren betere kwaliteit werk af. Ze hebben meer plezier in het werk en aantoonbaar minder last van stress. Een goede opleiding is dus voor iedereen belangrijk, maar dat geldt extra voor de preventiemedewerkers en veiligheidskundigen. Die kunnen andere medewerkers inspireren en helpen hun werk beter en veiliger te krijgen. Daarnaast moeten ze beschikken over sociale vaardigheden die er toe bijdragen dat de adviezen en voorlichtingen effect uitoefenen op beleid en werkuitvoering. Deze beroepsvaardigheden moeten ook in de opleiding ontwikkeld en getraind worden. Om die reden heeft onze opleiding extra eindtermen en speciaal ontwikkelde lesvormen. Maatwerk Bij Schulten Opleidingen & Certificeringen B.V. (SOC) wordt de MVK-opleiding in maatwerk uitgevoerd. Dat doen we onder andere voor Defensie. Dat maatwerk is geen loze kreet. Ambtenaren die een rol hebben in de openbare orde en veiligheid, functioneren in een ander kader dan een willekeurige medewerker bij een commercieel bedrijf. Dat maatwerk leveren we ook voor uw branche of organisatie. Ernst Jan Schulten Schulten Opleidingen & Certificeringen B.V. www.veiligheidsopleidingen.nu 3
De unieke opleiding PMV/MVK Prachtig als u weet dat u er aan bijdraagt dat medewerkers na het werk weer heel en gezond naar huis kunnen. Dat u meewerkt aan het voortbestaan en het succes van het bedrijf. Preventiemedewerkers en veiligheidskundigen doen dat werkelijk. Het is dan ook afwisselend en heel leerzaam werk. Door ernstige voorvallen, zoals branden en explosies, gaan er veel bedrijven na verloop van tijd failliet. Als preventiemedewerker of veiligheidskundige werkt u er aan mee om dat te voorkomen. Tevens voorkomt u dat medewerkers ziek worden van hun werk, vervolgens afgekeurd worden en de WIA in gaan. U wilt dat voorkomen omdat u weet dat deze medewerkers dan ook financieel in de problemen terecht kunnen komen. Daarom wilt u dat, mede door uw adviezen en inzet, het bedrijf de zaken goed op orde heeft. Dat is mogelijk als u uw werk goed doet. Maar dan heeft u wel als basis een goede opleiding nodig. Die goede opleiding is er: Een ruim bemeten kennispakket, gebaseerd op uitstekend lesmateriaal. Een stap voor stap opbouw en praktijksimulaties om inzicht te ontwikkelen. Veel praktijkopdrachten om de essentiële vaardigheden eigen te maken. Groepsopdrachten om te kunnen trainen in teamwork. Het 3 fasen ontwikkelingsmodel van de opleiding PMV/MVK: Basis 1 Verdieping 2 Vorming 3 Basiskennis in preventie en veiligheid Parate kennis van risico s en risicobeheersing waarover elke leidinggevende volgens VCA en elke preventiemedewerker moet beschikken, aangevuld met de start van een traject van persoonlijke ontwikkeling om als adviseur te kunnen functioneren. Voldoende om praktijkervaring op te doen. Veiligheidskundige verdieping Uitbreiding en verdieping van de veiligheidskundige kennis met versterkte onderbouwing en koppeling naar wet- en regelgeving. Inzicht, overzicht en oefening van methoden en technieken die in de praktijk worden gebruikt. Verdergaande ontwikkeling van de adviesvaardigheden. Integrale arbobenadering Wetgeving eist arbeidsomstandighedenbeleid in bedrijfsorganisaties en de inzet van interne en gecertificeerde deskundigen uit veel vakgebieden. De veiligheidskundige leert hoe hij professioneel moet samenwerken en krijgt kennis van actuele ontwikkelingen en inzichten. 4
Wat, voor wie, waarom en hoe? Wat De opleiding PMV/MVK is een kwalitatief goede opleiding, bedoeld voor mensen die zichzelf, hun werk en het bedrijf serieus nemen. De idealisten die erin geloven dat ongevallen zijn te voorkomen en dat het zin heeft om werk te verbeteren en daardoor werkplezier te vergroten. Die begrijpen dat werk de gezondheid niet mag aantasten. Onze succesvolle cursisten zijn realisten, die beseffen dat ze zich moeten inzetten om iets te bereiken. Die thuis studeren om optimaal te leren van de docent en de praktijkoefeningen. Die kritiek accepteren en gebruiken om beter te functioneren. Wij zetten daar veel tegenover: een compact programma met heel veel praktijk, zeer afwisselende werkvormen en ruimte voor inbreng van cursisten. We bieden een sfeer waarin mensen zich op hun gemak voelen en waarin ook wat ruimte is voor humor of een meer persoonlijke vraag. Wie De opleiding heeft meerwaarde voor iedereen die in een organisatie meewerkt aan preventie en daarin meer resultaat wil bereiken. Bijvoorbeeld: HSE-medewerkers, KAM-coördinatoren, VGM-functionarissen in VCA-gecertificeerde bedrijven, brandwachten, BHV-opleiders, professioneel brandweer- en ambulancepersoneel die zich verder willen verdiepen in preventie en beveiligingsmedewerkers. De opleiding past ook uitstekend bij mensen die bezig zijn met een heroriëntatie op de arbeidsmarkt. Tevens voor mensen die al bezig zijn met veiligheidsvoorlichting en -advies. De MVK-opleiding is een vereiste voor de VCA-auditor en de MVK-opleiding in deze vorm is een uitstekende opstap voor de HVK-opleiding. U krijgt de juiste basis mee voor de vernieuwde certificeringseisen waarin vaardigheden en attitude een belangrijke rol spelen. Ook voor wie wil doorstromen naar een masteropleiding risicomanagement biedt deze opleiding een goed fundament. 5
Opleiding Preventiemedewerker Veiligheid PMV / Allround Veiligheidskundige MVK Waarom en hoe De principiële keuzes die zijn gemaakt, zijn gebaseerd op didactische kennis en praktijkervaring in preventie en risicobeheersing. Ongevallen worden voor het allergrootste deel veroorzaakt door onveilig menselijk gedrag. Bij beslissingen letten mensen meer op het voordeel op de korte termijn dan de nadelen op de lange termijn. Daarmee moeten de preventiemedewerker en veiligheidskundige rekening houden. Daarom is een kerntaak bij te dragen aan een goed arbobeleid dat wordt vertaald in praktische verbeteringen en regels. De preventiemedewerker en veiligheidskundige moeten meehelpen dat dat ook leidt tot veilig werken op veilige werkplekken. Om dat te bereiken is kennis nodig van risico s en beheermaatregelen samen met de vaardigheden om te verhelderen, overleggen, motiveren en overtuigen. Juist deze opleiding traint de cursist op het overbrengen van zijn vakkennis in de praktijk door praktijksimulaties en bedrijfsopdrachten. De benodigde vaardigheden zoals onderhandelen, overleggen en het voeren van een audit- of adviesgesprek worden geoefend. Evenals het zelf uitvoeren van een toolboxpresentatie, vragenlijstonderzoek, vrij interview, intervisie en vergadervaardigheden. 6 1 2 3
Basiskennis in preventie en veiligheid In deze module maakt u kennis met alle bedrijfsrisico s en uiteenlopende soorten bedreigingen zoals giftige stoffen, elektriciteit, trillingen, stralingen, maar ook fysieke belasting, stress en nog veel meer. Tevens leert u ook de mogelijkheden om de risico s te beheersen, wat wettelijk verplicht is en wat VCAcertificering inhoudt en vereist. U gaat direct aan de slag in een simulatiebedrijf. U oefent gesprekken met de directie en de VCA-auditeur. U ervaart niet alleen de eigen rol, maar verplaatst u ook in de positie van de ander. U leert uit de studieboeken thuis, maakt thuis opdrachten en bedrijfsopdrachten. Deze module wordt afgesloten met 2 schriftelijke examens: examen Preventiemedewerker en het VCA VOLexamen. Haalt u het diploma Preventiemedewerker Veiligheid, dan kunt u stoppen met de opleiding en u heeft dan een stevige basis om als Preventiemedewerker aan de slag te gaan. Module 1 Basiskennis in preventie en veiligheid 5 trainingsdagen Dagthema s - gevaren en wetgeving - managementsystemen VCA - specifieke gevaren - beleid, beheer en leiding - risicomanagement Studieboeken - Leerboek Preventiemedewerker - VCA-checklist - Veiligheid voor operationeel leidinggevenden - syllabi 1 Maar de kans is groot dat u wilt verdergaan met de modules 2 en 3 en erkend Middelbaar Veiligheidskundige gaat worden. Bedrijfsopdrachten en afronding - RIE - toolbox - examen VCA VOL - examen Preventiemedewerker 7
Veiligheidskundige verdieping Het kennispakket uit module 1 wordt nu verdiept en uitgebreid. Globale kennis over verplichtingen wordt nu specifieker. Wat betekenen artikelen uit de Arbowet, teksten uit het Arbobesluit en uitspraken van de rechter voor de praktijksituaties in het bedrijf? Welke risk assessment technieken zijn er en hoe werkt u daar op een goede manier mee? Wat wordt er precies verwacht op het gebied van voorlichting en opleiding over veiligheid? Hoe bereidt een bedrijf zich voor op noodsituaties? Welke eisen stelt men aan een noodplan en aan de BHV-organisatie? Hoe zorgt u voor veilige machines, gereedschappen en hulpmiddelen? Welke aanvullende regels zijn er buiten de Arbowet? Welke technische beveiligingen en beveiligingssystemen helpen om de grote krachten in de juiste banen te leiden? Module 2 2 Veiligheidskundige verdieping 5 trainingsdagen, 13 dagdelen Dagthema s - wetgeving - risk assessment en voorlichting - noodorganisatie en ongeval onderzoek - arbeidsplaatsen en -middelen Studieboeken - Praktijkgids Arbeidsveiligheid - syllabi - artikelen - instructiemateriaal En als er, ondanks alle preventieve inspanningen toch een ongeval is gebeurd, hoe onderzoekt u dat dan? Welke onderzoeksmethoden en aanpakken zijn er om ook op organisatieniveau van ongevallen te leren? Hoe werkt u er mee? Bedrijfsopdrachten - ongevallenonderzoek: Wie niet weg is, is gezien. - de bedrijfsnoodorganisatie Na het volgen van module 2 heeft u de kennis en ervaring opgedaan om typisch veiligheidskundige activiteiten aan te pakken. U weet ook waarover u praat, wat de wettelijke eisen zijn en wat veilig werken in de praktijk vereist. 8
Integrale arbobenadering De werkgever van een bedrijf is wettelijk verplicht te zorgen voor arbobeleid en arbobeheersing. Hij moet wel instemming hebben van de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging en zich laten bijstaan door deskundigen. Die deskundigen hebben specifieke kennis en inzichten. Onderlinge afstemming tussen deze professionals is hard nodig maar niet eenvoudig. U heeft daarvoor basiskennis nodig van de werkgebieden van de andere professionals, zoals de arbeidshygiënist, ergonoom, bedrijfsarts en de arbeids- en organisatiedeskundige. Dit komt in deze module aan de orde. Een advies is pas een goed advies als het in de praktijk toepasbaar is. Het moet passen bij de situatie en kenmerkende eigenschappen van de bedrijfsorganisatie. Bijvoorbeeld hoever de maatschappelijke betrokkenheid is en hoe dat is uitgewerkt in personeel-, arbo- en milieubeleid. Voor de haalbaarheid van een advies speelt ook kosten/baten verhouding mee. Veiligheid verhogen betekent veranderen en verbeteringen borgen. Maatschappelijke ontwikkelingen, zoals cradle to cradle, maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen en het nieuwe werken betekent óók veranderen. De veiligheidsverbeteringen moeten daarop aansluiten. Kwaliteitsmanagement is óók gericht op borging. Module 3 Integrale arbobenadering 5 trainingsdagen, 12 dagdelen Dagthema s - arbeidshygiëne en gevaarlijke stoffen - fysieke belasting en ergonomie - bedrijfsgezondheidsbeheersing - KAM-systemen, kosten/baten - A&O en veiligheid en gezondheid Studieboeken - Praktijkgids Arbeidsveiligheid - syllabus bedrijfsgezondheidszorg - OHSAS 18001 en arbo managen Opdrachten en afronding - theorie-examen - eindopdracht/scriptie - scriptieverdediging 3 De veiligheidskundige moet dus op de ontwikkelingen op al deze terreinen letten en inschatten welke kansen en bedreigingen daaruit voortkomen voor de arbeidsveiligheid. Het maakt immers een groot verschil of u meesurft op een golf of tegen de stroom in gaat. 9
Een goede veiligheidskundige worden Het gehele opleidingspakket is er op gericht dat de cursisten een ontwikkelingstraject doormaken. Er is een doorgaande lijn van kennisvermeerdering, maar ook van het bijleren en oefenen in de praktijk en de diverse vormen van sociale vaardigheden. Daarbij wordt geleidelijk aan steeds lastiger en complexere communicatie gerealiseerd. De lesstof wordt ook moeilijker. Voor de cursisten is dit een uitdaging waarin ze meegroeien met de cursistengroep en ook van elkaar leren in een beschermde veilige omgeving. Er ontstaat door de voortdurende terugkoppeling van praktijksimulaties, ook zicht op groeifasen in arbobeheersing in de praktijk. De theorie van Hudson en de certificatie-eisen uit OHSAS 18001 in de laatste cursusdagen zijn in feite in de training al herkend en beleefd. Module 3 geeft niet alleen een brede kijk op de verschillende arbovakgebieden. We volgen daarin ook de actuele ontwikkelingen. Hierdoor is de cursist die zijn einddiploma haalt, ook in staat in zijn eigen werksituatie een bijdrage te leveren aan vernieuwingen die de organisatie nodig heeft om betere prestaties te leveren. De veiligheidskundige heeft geleerd waar de kansen en valkuilen liggen in het samenwerken met andere arboprofessionals. Met die kennis kunnen verbeterprocessen in de organisatie worden versneld of effectiever en goedkoper worden uitgevoerd. 10
In vertrouwde handen en goed georganiseerd SOC staat garant voor: een soepele en degelijke uitvoeringsorganisatie; kwaliteit van opleiding, docenten en lesmateriaal; maatwerk, borging en nazorg; aansluitende dienstverlening indien men dat wil. We maken graag duidelijk wat we bedoelen en waarop we onze mening baseren. Soepele en degelijke uitvoeringsorganisatie Het goed uitvoeren van een beroepsopleiding vergt heel wat inspanning op de achtergrond. Planning van uitvoering, goede administratie en registratie, tijdige berichtgeving en afstemmen en bijsturen van docenten en cursisten. SOC is goed bereikbaar en heeft een enthousiast team van mensen om afspraken mee te maken. De achterliggende processen zijn goed doordacht en geborgd. Dat wordt gecontroleerd en bevestigd met een ISO 9001 certificaat. Hoge kwaliteit van opleiding en docenten De opleidingstructuur PMV/MVK met aanvullende vaardigheidseindtermen en succesvolle leermiddelen staan garant voor een kwalitatieve opleiding. De basis daarvoor ligt in tientallen jaren trainingservaring. Hobeon SKO-certificering van de opleiding laat zien dat gegarandeerd is dat aan alle algemeen geldende eisen MVK wordt voldaan. Door het uitgebreide team van ervaren docenten en correctoren is veel didactische deskundigheid en specialistische praktische veiligheidskennis beschikbaar. Maatwerk, borging en nazorg Op het moment dat een opleiding is toegesneden op de situatie waarin de cursist werkt, kan de trainer/docent de cursist optimaal opleiden. Door de theorie te koppelen aan de praktijksituatie van cursisten wordt de directe toepasbaarheid van verworven kennis, inzicht en vaardigheden sterk verhoogd. Maar maatwerk betekent voor ons meer. Een organisatie die inzet op scholing van medewerkers en daardoor de arbodeskundigheid verhoogt, doet dat om tot betere arboprestaties te komen. Wij kunnen in dit traject extra steun bieden door een breed pakket aan veiligheidsopleidingen, maar ook door advisering en ondersteuning van certificeringtrajecten. Cursisten helpen we niet alléén tijdens de lessituatie, maar we geven ook persoonlijke ondersteuning bij het leren maken van bedrijfopdrachten en de eindscriptie. Aansluitende dienstverlening We leveren niet alléén een ruim bestaand pakket aan aanvullende opleidingen en adviesdiensten. Voor specifieke vragen kunnen we ook nieuwe producten ontwikkelen die aansluiten bij de behoeften van onze opdrachtgevers. 11
Hoe werkt het en hoe bevalt de opleiding? Zowel voor een maatwerkproject als voor een individuele inschrijving is het belangrijk de informatie goed door te nemen en daarna uw wensen en vragen aan ons voor te leggen. Informeer vooral tijdig of er plaats is in de gewenste trainingsperiode of dat er wellicht extra trainingen zijn gepland. Voor de opleiding is tenminste een MBO 4 instroom gewenst. Als u dit niet met een diploma of EVC-certificaat kunt aantonen, is het belangrijk vooraf te informeren over de toelatingsprocedure. Als u bent ingeschreven, wordt u uitgenodigd voor een introductiebijeenkomst, waarin u kennismaakt met de cursusorganisatie en medecursisten. U krijgt dan gelijk gedetailleerde informatie over de opleiding, het werken met studiewijzers, het maken en insturen van bedrijfsopdrachten en de examinering. U krijgt een persoonlijke cursusmap mee met alle informatie en de studieboeken voor module 1. Daarmee heeft u meteen ook alle lesstof voor het examen van module 1 ter beschikking. Na module 1 doet u schriftelijke multiple choice examens VCA VOL en Preventiemedewerker op de cursuslocatie. Als u hiervoor geslaagd bent, de bedrijfsopdrachten hebt uitgevoerd en aan de aanwezigheidseisen hebt voldaan, ontvangt u het diploma Veiligheidskundig Preventiemedewerker, een SSVV-erkend diploma VCA VOL en kunt u verder met module 2 en 3. De modules 2 en 3 worden ook afgesloten met een schriftelijk examen. Om het Hobeon SKOerkende MVK-diploma te behalen, moeten de bedrijfsopdrachten met een voldoende zijn beoordeeld en dient u 80% van alle cursusdagen aanwezig te zijn geweest. De eindscriptie wordt gepresenteerd aan en beoordeeld door aan de examencommissie. Als de examencommissie positief oordeelt, ontvangt u het Hobeon SKO-erkende MVK-diploma. De exacte procedure en eisen die gelden, staan in het examenreglement dat wordt uitgereikt. Reacties van cursisten We weten heel goed hoe cursisten over de opleiding denken. We evalueren elke cursusdag schriftelijk op enkele punten en uitgebreid na iedere module. Dat is een onderdeel van ons kwaliteitssysteem dat ons helpt om de cursus actueel te houden en te verbeteren. Het totaalbeeld is dat de cursisten de opleiding goed vinden, met goed lesmateriaal, goede lesmethoden en vakkundige docenten. De opleiding vindt men praktijkgericht en men ervaart dat de opleiding bijdraagt aan de persoonlijke ontwikkeling tot veiligheidskundige. De cursisten willen de opleiding aan anderen aanbevelen. Er zijn cursisten die aangeven dat ze van hun werkgever horen dat ze beter functioneren. We horen ook van cursisten, soms al tijdens de opleiding, dat ze promotie maken of een (beter passende) baan vinden. Er zijn cursisten die het jammer vinden wanneer de opleiding voorbij is. Dat vinden we een groot compliment, want studeren naast een baan vergt altijd wel een behoorlijke inspanning. 12
Trainers en docenten Aan onze opleiding zijn meerdere ervaren docenten verbonden. Al onze docenten (arbeidshygiënisten en veiligheidskundigen) hebben een zeer ruime praktijkervaring en verzorgen vanuit die ervaring en kennis de lessen. Er zijn veel ervaren docenten aan de opleiding verbonden. De definitieve docentenbezetting wordt per project en leergang vastgesteld. Voor het VCA VOL examen maken we gebruik van een gecertificeerd en een door Ecabo erkend exameninstituut. Overzichtschema module 1: Basiskennis in preventie en veiligheid Lesdagen: Dag 1: gevaren en wetgeving Dag 2: managementsysteem VCA Dag 3: specifieke gevaren Dag 4: beleid, beheer en leiding Dag 5: risicomanagement Lesboeken: - VCA-checklist - Veiligheid voor operationeel leidinggevenden - Syllabi Praktijksimulaties en andere sociale en adviesvaardigheden: - overleggen en onderhandelen - auditgesprek - intervisie - projectbeoordeling Bedrijfsopdrachten: - RIE - toolbox Examinering - Preventiemedewerker 50 MC-vragen - VCA VOL 70 MC-vragen 13
Overzichtschema module 2 : Veiligheidskundige verdieping Dag 6: wet-en regelgeving Dag 7: risk assessment en voorlichting Dag 8: noodorganisatie ongevalonderzoek Dag 9: arbeidsplaatsen Dag 10: arbeidsmiddelen Lesboeken: - Praktijkgids Arbeidsveiligheid, syllabi Sociale- en adviesvaardigheden: - onderzoeken, beoordelen en adviseren Bedrijfsopdrachten: - ongevallenonderzoek: Wie niet weg is, is gezien - de bedrijfsnoodorganisatie Overzichtschema module 3: Integrale arbobenadering Dag 11: arbeidshygiëne, gevaarlijke stoffen Dag 12: fysieke belasting, ergonomie Dag 13: bedrijfsgezondheids beheersing Dag 14: KAM, OHSAS, kosten/baten Dag 15: A & O, veiligheid en gezondheid. Lesboeken: - Praktijkgids Arbeidsveiligheid, syllabi Praktijksimulaties en andere sociale en adviesvaardigheden: - vragenlijst onderzoek - enquête - vrij interview - intervisie - presenteren en discussie Eindopdracht - onderzoek en advies veiligheidskundig onderwerp Examinering - schriftelijk examen Veiligheidskunde 80 MC-vragen, 8 open vragen - eindscriptie presenteren en vragen beantwoorden voor de examencommissie 14
Uw wensen en mogelijkheden? Kosten en locaties De actuele concurrerende prijsstelling kunt u via onze website aanvragen. Evenals de plaatsen waar we de opleidingen met open inschrijving uitvoeren, samen met de cursusplanning. Incompany opleidingen kunnen worden uitgevoerd in heel Nederland, opleidingen in het buitenland op basis van overleg. Duur van de opleidingen De duur van een opleiding Preventiemedewerker Veiligheid PMV bedraagt ongeveer 3 maanden. Een volledige opleiding Allround Veiligheidskundige MVK vergt ongeveer een jaar voor een snelle cursist, maar kan uitlopen als de cursist een studiepauze inlast tussen module 1 en 2, of vrij veel tijd gebruikt voor het eindonderzoek. Subsidieregeling We werken mee aan alle vormen van subsidieregelingen. Neemt u hiervoor contact met ons op. Incompany Voor incompany projecten zijn de mogelijkheden legio, maar ook weer niet helemaal onbeperkt. Om cursisten een Hobeon SKO-erkend diploma te kunnen uitreiken, moeten we aan een aantal eisen voldoen die de omvang, diepgang en kwaliteit van de opleiding zekerstelt. Deelnemen Wilt u deelnemen aan onze open opleiding, maar zijn er praktisch nog een paar lastige punten? Voor allerlei problemen zijn er oplossingen te vinden. Wat betreft locaties, lestijden, extra onderwerpen en de inzet van eigen deskundigen, is er veel mogelijk. Neem contact met ons op om de wensen en mogelijkheden te bespreken en samen tot een passende aanpak te komen. Contactgegevens Schulten Opleidingen & Certificeringen B.V. Spoordijkstraat 132 7521 CB Enschede 053-4343737 ernstjan@schulten-oc.nl www.schulten-oc.nl SKO