Vrijheidsbeperkende interventies
Inleiding Situaties of omstandigheden in het ziekenhuis kunnen ervoor zorgen dat patiënten gedrag vertonen dat de kans op letsel vergroot of waardoor een behandeling stagneert. Door uiteenlopende oorzaken kan bij patiënten soms onrust of verwardheid optreden. Het uitgangspunt van Zuyderland Medisch Centrum is dat er géén vrijheidsbeperkende interventies worden toegepast. Wanneer er sprake is van een risico op ernstig letsel voor de patiënt of van het weigeren van een medisch noodzakelijke behandeling, kunnen tijdelijke vrijheidsbeperkende interventies noodzakelijk zijn. In deze folder leest u meer over vrijheidsbeperkende interventies en krijgt u informatie over wat u als naastbetrokkene kunt doen. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2
Kans op letsel Gedurende het verblijf in het ziekenhuis kan het zijn dat er bij de patiënt sprake is van risico op ernstig letsel. Dit kan voortkomen uit diverse oorzaken zoals: Het optreden van (acute) verwardheid door een lichamelijke ziekte (bijvoorbeeld een urineweginfectie of andere infectie), operatie of (intensieve) behandeling. Deze verwardheid noemen we een delier (zie ook onze folder Delier). Dit uit zich soms in opstandig of afwerend gedrag. Indien een patiënt al bekend is met ernstige geheugenklachten of wanneer er sprake is van een vorm van dementie, bestaat er een verhoogd risico op ernstig letsel. Denk hierbij aan verdwalen in een voor de patiënt vreemde omgeving en/of niet begrijpen wat er van hem wordt verwacht. Dit kan lijden tot onrust, plukkerig gedrag, loopdrang (weglopen) of niet in staat zijn een behandeling adequaat op te volgen (denk hierbij aan het zelf verwijderen van een infuus of katheter). Patiënten die slecht ter been zijn, eerder al gevallen zijn of onderuitglijden in een stoel, kunnen in het ziekenhuis een verhoogd risico op ernstig letsel oplopen door vallen. Vrijheidsbeperkende interventies Alvorens vrijheidsbeperkende interventies worden toegepast dienen eerst preventieve interventies te worden toegepast, o.a. het creëren van een rustige omgeving, inzetten van hulpmiddelen en de aanwezigheid van familie/mantelzorg. Vrijheidsbeperking houdt in dat er één of meer interventies toegepast worden waarbij de patiënt in zijn vrijheid wordt beperkt. Het besluit om de bewegingsvrijheid van uw familielid te beperken wordt zeer zorgvuldig genomen door het multidisciplinaire behandelteam. Dit wordt alléén toegepast indien de preventieve interventies ontoereikend zijn. Bij situaties waarbij er sprake is van gevaar moet de patiënt tegen zichzelf in bescherming worden genomen om ernstig nadeel te voorkomen. De duur en de mate van deze vrijheidsbeperkende interventies worden bepaald in verhouding tot het te verwachten letsel. Er wordt altijd voor de minst ingrijpende vrijheidsbeperking gekozen. Wanneer er vrijheidsbeperkende interventies worden toegepast zijn deze aan periodieke controle onderhevig en wordt gelet op het comfort voor de patiënt. De wettelijk vertegenwoordiger wordt geïnformeerd over de vrijheidsbeperkende interventies en op de hoogte gehouden door de behandelende arts of de verpleegkundige van de afdeling. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 3
Als het behandelend team het toepassen van vrijheidsbeperkende interventies noodzakelijk acht, wordt aan de patiënt of aan u toestemming gevraagd. Wanneer de patiënt wilsonbekwaam* is, wordt aan de wettelijke vertegenwoordiger toestemming gevraagd. De hulpverlener is in twee omstandigheden gemachtigd te handelen zonder toestemming van de patiënt of diens wettelijke vertegenwoordiger: Als er sprake is van een noodsituatie, waarin handelen niet uitgesteld kan worden. U wordt hierover zo spoedig mogelijk geïnformeerd. Als de beslissing van de patiënt of wettelijke vertegenwoordiger in strijd is met de zorg van een goed hulpverlener. Dit betekent dat als de patiënt of de wettelijke vertegenwoordiger niet toestaat dat vrijheidsbeperkende interventies worden toegepast, terwijl die wel zijn geïndiceerd, de hulpverlener zelf de verantwoordelijkheid zal nemen voor het toepassen van de vrijheidsbeperkende interventies. *Een patiënt wordt wilsonbekwaam beschouwd als hij niet meer in staat is tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake. Kortom, hij kan tijdelijk niet meer voor zichzelf beslissen. Wanneer een patiënt wilsonbekwaam blijkt te zijn, wordt een wettelijke vertegenwoordiger (b.v. partner, ouder, broer, zus of mentor) aangewezen om de belangen van de (tijdelijk) wilsonbekwame patiënt te behartigen. Wat kunt u doen voor de patiënt tijdens het verblijf in het ziekenhuis? Voor patiënten, maar ook voor familieleden en betrokkenen kunnen vrijheidsbeperkende interventies een emotionele gebeurtenis zijn. Het is daarom belangrijk dat u weet wat er gebeurt en goed op de hoogte bent van de afspraken. Waar u als naastbetrokkenen een belangrijk aandeel in kunt hebben: Aanwezig zijn bij de patiënt. Dit kan in overleg met de verpleegkundige gebeuren, door bijvoorbeeld familie ook buiten het bezoekuur aanwezig te laten zijn als dit nodig is. Vraag gerust of op deze momenten vrijheidsbeperkende interventies tijdelijk opgeheven kunnen worden. In overleg kan ook afgesproken dat een naastbetrokkene blijft slapen in het ziekenhuis (rooming-in). Zorgen dat de patiënt zich bewust is van de tijd, door bijvoorbeeld een duidelijke kalender en klok mee te nemen en de datum en tijd te bespreken. Verder is het belangrijk de patiënt herhaaldelijk te vertellen dat hij zich in het ziekenhuis bevindt en waarom. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 4
Het veilig maken van de omgeving. Dit kan bijvoorbeeld door te zorgen dat er geen scherpe voorwerpen in de buurt zijn, de kamer goed verlicht is, eigen loophulpmiddelen aanwezig zijn, het dragen van goed schoeisel en looppaden op de kamer vrij zijn van obstakels. Als naastbetrokkenen kunt u aanwezig zijn bij de maaltijden en regelmatig eten en drinken aanbieden in overleg met de verpleegkundige. Dit is noodzakelijk in het kader van de behandeling (denk bijvoorbeeld aan vochtbeperking/slikgevaar). Geef aan waarmee de patiënt op zijn gemak gesteld kan worden, wat vaste gewoontes zijn. U kunt ook spullen van thuis meenemen (b.v. foto s van thuis) of neem bezigheden mee (puzzelen, breiwerk, leeswerk). Geef interesses aan van patiënt b.v. bepaalde muziek- of tv zender. Nazorg Wanneer er geen vrijheidsbeperkende interventies meer nodig zijn, kan achteraf schaamte of verdriet ontstaan over deze periode. Het is belangrijk dat u daar over praat. Bespreek met de behandelend arts of met de verpleegkundige uw ervaringen. Indien nodig kan ter ondersteuning een gesprek met een hulpverlener geregeld worden. Beleid bij overplaatsing naar een zorginstelling Het uitgangspunt bij het toepassen van vrijheidsbeperkende interventies is in de verpleeg- en verzorgingshuizen niet anders dan in Zuyderland Medisch Centrum. Een ziekenhuisopname is vaak kort en intensief waarbij er sprake is van een plotselinge verslechtering van de gezondheidstoestand en hoog complexe behandelingen (acuut) noodzakelijk zijn. In verpleeg- en verzorgingshuizen is er over het algemeen sprake van een langdurige stabiele situatie waarbij er sprake is van een non fixatiebeleid. Dit betekent dat er geen gebruik wordt gemaakt van zware interventies zoals een Poseybed of een fixatieband. Een Poseybed is een soort van tent-bed wat aan alle kanten dichtgeritst kan worden. Daardoor kan de patiënt niet zelfstandig het bed verlaten, maar wel kan vrij bewegen in het bed. Tot slot Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen, dan kunt u die stellen aan de behandelend arts of aan de verpleegkundigen van de afdeling. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 5
12-2018 3041 Internetadres www.zuyderland.nl