Jaarverslag 2009 Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009
Inhoudsopgave jaarverslag 2009 Verslag van het Bestuur 1. Profiel van de organisatie Ontstaansgeschiedenis Missie en visie Doelstellingen Meerjarenstrategie Beleid Werkwijze Selectiecriteria Monitoring en evaluatie Millenniumdoelen 2010 en verder 2. Ons werk in Nederland Moroccan Future Day Ramadan Campagne: Your iftar = their future Onderzoek Morocco & remittances : Trends, future prospects & development impact Werkconferentie Nederland Marokko & remittances: kansen voor ontwikkeling Platform voor particulieren en non-profitorganisaties in Nederland Vrijwilligersbijeenkomsten en activiteiten Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 2
3. Ons werk in Marokko Thema s en regio s Matra-programma Marokko Fonds projecten in Marokko MarokGO programma 4. Marokko Fonds Statutaire naam KvK ANBI Wijzigingen statuten Organogram Stichting Marokko Fonds Interne organisatie Stichting Marokko Fonds Samenstelling bestuur Raad van advies Commissie Projecten Ambassadeurs Projectteam Marokko Fonds Vrijwilligers Communicatie Website Nieuwsbrief Publicaties Fondsenwerving Individuele donateurs NCDO, overheid en medefinancieringsorganisaties (MFO s) Bedrijfsleven 5. Financieel verslag Financieel beleid Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 3
Verslag van het Bestuur Inleiding Het Marokko Fonds Het Marokko Fonds wil iedereen die een band heeft met Marokko in staat stellen een bijdrage te leveren aan armoedebestrijding en duurzame ontwikkeling in Marokko. In Marokko zijn tal van onafhankelijke maatschappelijke organisaties actief die hulp bieden waar dat broodnodig is. Het Marokko Fonds werkt nauw met deze organisaties samen en heeft als speerpunten: onderwijs, gezondheidszorg, gelijke rechten, schoon drinkwater, cultuurbehoud en sport. Het Marokko Fonds heeft nadrukkelijk niet de intentie alle bestaande Nederlandse initiatieven op gebied van hulp aan Marokko te gaan domineren. Integendeel. Het Marokko Fonds verbindt deze initiatieven en vormt daarmee een platform voor samenwerking, uitwisseling en ontmoeting in Nederland. Waarom zoiets als een Marokko Fonds? Het antwoord hierop is eigenlijk eenvoudig. De eerste generatie Marokkaanse Nederlanders leverde een bijdrage in de traditionele zin: zij gaf en geeft veelal financiële steun in de directe familiekring. De tweede en derde generatie zoekt naar andere wegen, naar eigentijdse manieren. Zij zijn, minder dan de eerste generatie, aan die directe familiekring gebonden. Zo kwamen wij tot het idee voor een fonds. Zo n idee ontstaat natuurlijk niet zomaar. In Nederland bestaat er op ieder denkbaar gebied en voor iedere doelgroep wel een fonds. Ter illustratie: er bestaat een fondsenboek met daarin alle fondsen in Nederland en dat is een vuistdik boekwerk. Het idee voor een fonds is, kortom, typisch Nederlands. De oprichting van het Marokko Fonds is hoe paradoxaal dat ook lijkt - een bewijs van voortschrijdende integratie. Bovendien bestaat goed burgerschap niet alleen uit deelname aan de Nederlandse samenleving in al haar facetten, maar ook uit de zorg voor anderen buiten Nederland die het minder goed hebben, uit betrokkenheid bij ontwikkelingssamenwerking. Hoewel op Marokko gericht, wil het Marokko Fonds ook bijdragen aan ontmoeting en interculturele uitwisseling in Nederland. Het Marokko Fonds is er zeker niet alleen voor Marokkaanse Nederlanders, maar voor iedereen die iets heeft met ontwikkelingssamenwerking, met Marokko of met de Marokkaanse gemeenschap in Nederland. We willen ook dat het Marokko Fonds activiteiten blijft organiseren zoals bij onze start in Carré: via kunst en cultuur de ontmoeting stimuleren tussen mensen met verschillende achtergronden en van allerlei afkomst. Mensen stimuleren tot uitwisseling, kennismaking en interculturele dialoog. Kunst en cultuur zijn hiervoor het vehikel bij uitstek. Terugblik op 2009 Ook in het afgelopen jaar heeft het Marokko Fonds vanuit de bovenstaande vertrekpunten opnieuw een groot aantal verschillende activiteiten ontplooid. Zowel in Nederland (bewustwording en draagvlakontwikkeling) als in Marokko (armoedebestrijding) hebben we een aantal eigen initiatieven genomen en een groot aantal initiatieven van partnerorganisaties in Nederland en Marokko ondersteund en mogelijk gemaakt. Het succes van MarokGo, bijvoorbeeld, laat zien hoe zeer de betrokkenheid in Nederland op armoedebestrijding in Marokko leeft. Dat geldt evenzeer voor het Morocco Future Day. Aan Marokkaanse zijde zien we dat het Marokko Fonds als sprekend voorbeeld wordt gezien van eigentijdse samenwerking tussen Marokkaanse professionals in Marokko en professionals van Marokkaanse origine in Europa. Het Marokko Fonds vervult hierin een voorbeeldfunctie. Het Marokko Fonds is, zou kan men stellen, een goed voorbeeld van een succesvolle Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 4
verbinding van de begrippen migratie en ontwikkeling. Groot knelpunt blijft dat het aantal goede aanvragen vele malen groter is dan het Marokko Fonds kan honoreren. Dat is enerzijds een goede zaak (men weet ons te vinden en er valt wat te kiezen), anderzijds maakt het ons kwetsbaar omdat we onze geloofwaardigheid ook ontlenen aan het in voldoende mate ondersteunen van organisaties. We zijn er dus nog lang niet. Het Marokko Fonds bevindt zich nog steeds in een ontwikkelfase. Zo is de bekendheid van het fonds binnen de doelgroep weliswaar ongekend groot, maar dat uit zich nog onvoldoende in structurele donateurschappen. Met name de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap moet op een veel grootschaliger wijze ertoe worden bewogen om hoe besheiden dat ook is structureel financieel aan het Marokko Fonds bij te dragen. Deze opgave vormt de centrale doelstelling voor de komende jaren. Een uitdaging vormt voorts de balans tussen het werk in Nederland en het werk in Marokko. De druk die dit legt op de organisatie is groot en moet beter worden gehanteerd. Dat kan ook, mits we in staat zijn tot een meerjarige financiering van het fonds te komen. De korte termijnfinanciering zit de organisatie op dit punt in de weg. Last but not least zullen we ons oog moet houden op het veranderende speelveld en het politieke klimaat in Nederland ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking. De financiering vanuit het NCDO wordt beëindigd en is daarom zaak ons opnieuw voor financiering vanuit de Subsidiefaciliteit Burgerschap en Ontwikkelingssamenwerking 9SBOS) te kwalificeren. Amsterdam, juni 2010 drs. A. (Ila) Kasem Voorzitter Stichting Marokko Fonds Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 5
1. Profiel van de organisatie Ontstaansgeschiedenis Het Marokko Fonds is opgericht in oktober 2005 met steun van NCDO. Binnen de Marokkaanse gemeenschap in Nederland ontstond het idee om een Marokko Fonds op te richten om ontwikkelingssamenwerking met het land van herkomst te stimuleren. De behoefte aan zo n fonds werd in het bijzonder duidelijk in februari 2004, na de aardbeving in Al Hoceima en de humanitaire catastrofe die deze teweegbracht. Veel (Marokkaanse) Nederlanders wilden financieel bijdragen aan de noodhulp maar vonden niet de juiste kanalen om dit te realiseren. In het jaar 2005 stonden de vierhonderd jaar oude betrekkingen tussen Nederland en Marokko volop in de aandacht. Uiteraard werd daarbij ook naar de toekomst van de relaties gekeken, naar de uitdagingen en de kansen die daarin besloten liggen. Enkele leden uit de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap besloten tot de oprichting van de Stichting Marokko Fonds om hiermee een ontwikkelingsfonds te creëren dat nieuwe ideeën ontwikkelt en ook grotere projecten kan financieren. Missie en visie Het Marokko Fonds onderscheidt zich van een groot deel van de bestaande ontwikkelingsorganisaties in Nederland doordat het Fonds zich richt op één doelland en een achterban heeft die vooral bestaat uit leden van één specifieke bevolkingsgroep: Marokkaanse Nederlanders. Doordat Nederlanders van Marokkaanse afkomst vooral eigen familie in Marokko ondersteunen met een financiële bijdrage, ontstaat er een ongelijkheid tussen mensen met en mensen zonder familie in Europa. Via het Marokko Fonds kan financiële steun aan het land van herkomst juist tot een meer evenwichtige ontwikkeling leiden. Nieuwe generaties Marokkaanse Nederlanders willen Marokko benaderen vanuit een brede solidariteit met de Marokkaanse bevolking. Het Marokko Fonds kan hiervoor het instrument zijn en zo een interessante en eigentijdse bijdrage leveren aan de ontwikkelingssamenwerking. Het Marokko Fonds zet zich in voor structurele armoedebestrijding en duurzame ontwikkeling in Marokko en steunt met dat doel kleinschalige initiatieven die de levensomstandigheden van de Marokkaanse bevolking duurzaam verbeteren. Het Fonds wil in Marokko diegenen bereiken die in hun kansen en mogelijkheden het meest uitgesloten worden door armoede, verblijf in achtergestelde gebieden of andere vormen van Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 6
maatschappelijke uitsluiting. Hierbij wordt in het bijzonder gedacht aan kinderen, gehandicapten en vrouwen. In aansluiting bij de VN Millenniumdoelen zijn de belangrijkste aandachtsgebieden van het Marokko Fonds gezondheidszorg, onderwijs, gelijke rechten, schoon drinkwater, cultuur en sport. De doelstellingen van het Marokko Fonds zijn niet gebaseerd op een religieuze of politieke overtuiging. Ook is het Fonds onafhankelijk van de Marokkaanse overheid. Door het toekennen van financiering steunt het Marokko Fonds projecten die geïnitieerd en uitgevoerd worden door onafhankelijke non-profitorganisaties in Marokko. Doelstellingen Het Marokko Fonds is geen ontwikkelingsorganisatie in traditionele zin: het is een initiatief uit de Marokkaanse gemeenschap in Nederland, dat in het bijzonder Marokkaanse Nederlanders bij ontwikkelingssamenwerking wil betrekken. Het Marokko Fonds hecht waarde aan de potentiële bijdrage van Marokkaanse migranten aan de blijvende ontwikkeling van hun land van herkomst en wil daarom: Projecten ten behoeve van duurzame ontwikkeling en structurele armoedebestrijding in Marokko ondersteunen; De schakel zijn tussen mensen en partijen in Nederland die duurzame ontwikkeling in Marokko willen bevorderen en de organisaties in Marokko die zich daarvoor inzetten; Samenwerking tussen de partijen in Nederland bevorderen; Draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking in brede zin onder (Marokkaanse) Nederlanders bevorderen; Stimuleren dat de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap in toenemende mate een rol speelt in de beleidsvorming met betrekking tot ontwikkelingssamenwerking. Het Marokko Fonds kan het instrument zijn om een interessante en eigentijdse bijdrage te leveren aan ontwikkelingssamenwerking Meerjarenstrategie Het Marokko Fonds heeft zich ten doel gesteld een rol te vervullen als platform voor uitwisseling van kennis, ideeën en informatie over ontwikkelingssamenwerking met Marokko, en voor coördinatie van activiteiten, discussie en fondsenwerving. Het maakt specifieke kennis en expertise over Marokko toegankelijk en streeft naar samenwerking en complementariteit met bestaande Marokkaanse en Nederlandse ontwikkelingsorganisaties. Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 7
Daarnaast wil het Fonds de structurele uitwisseling van kennis en ervaringen tussen de Marokkaanse gemeenschap in Nederland en de Marokkaanse gemeenschap in Marokko stimuleren en meningsvorming onder Marokkaanse Nederlanders over ontwikkelingsvraagstukken bevorderen. Met deze doelen voor ogen ontplooit het Marokko Fonds in Nederland activiteiten gericht op: - voorlichting en draagvlakversterking - fondsenwerving - kennisuitwisseling tussen organisaties die zich bezighouden met duurzame ontwikkeling in Marokko - kennisuitwisseling tussen (Marokkaanse) Nederlanders en NGO s in Marokko In Marokko worden organisaties die zich richten op duurzame ontwikkeling met kennis en financiële middelen ondersteund. Op termijn wil het Marokko Fonds een lokale agent in Marokko aanstellen, o.a. voor monitoring en evaluatie van de projecten. Beleid Het Marokko Fonds staat voor zorg in afwezigheid. De zorg om en betrokkenheid bij Marokko is sterk onder Marokkaanse gemeenschap in Nederland, van de eerste generatie Marokkanen die zich in de jaren zestig en zeventig in Nederland vestigde tot aan de tweede en derde generatie Marokkaanse Nederlanders. De manieren waarop deze zorg en betrokkenheid gestalte krijgen, zijn echter aan het veranderen. De eerste generatie Marokkaanse Nederlanders heeft nauwe banden met naaste familie in Marokko en blijft deze ondersteunen met financiële middelen en goederen in natura. Ook de tweede en derde generatie Marokkaanse Nederlanders voelt zich betrokken bij de mensen in Marokko. Vaak hebben zij er echter geen naaste familie meer: kinderen, ouders, broers en zussen wonen ook in Nederland. Het is minder vanzelfsprekend dat (verre) familie door deze generaties met geld en goederen wordt gesteund. De jongere generatie zoekt dan ook naar nieuwe manieren om gestalte te geven aan hun betrokkenheid bij en zorg om Marokko. In plaats van traditionele bestedingsvormen als schenkingen en het bouwen van huizen, wil een deel van hen een structurele bijdrage leveren aan verbetering van de sociale en economische situatie in het land. Een deel van de jongere generaties Nederlandse Marokkanen benaderen Marokko dus vanuit een brede solidariteit met de Marokkaanse bevolking. Het Marokko Fonds kan hiervoor het instrument zijn en zo een interessante en eigentijdse bijdrage leveren aan ontwikkelingssamenwerking Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 8
Zorg in afwezigheid - kull ghaiba ka-tzid hiba Werkwijze Het Marokko Fonds zet zich in voor duurzame ontwikkeling en structurele armoedebestrijding in Marokko. Om dat doel te bereiken steunt het fonds projecten van onafhankelijke Marokkaanse non-profitorganisaties. Het Marokko Fonds staat hierbij een vraaggerichte werkwijze voor, wat betekent dat lokale kennis en expertise centraal staan in het formuleren van de projecten en dat de Marokkaanse NGO s verantwoordelijk zijn voor het initiëren en uitvoeren ervan. Het Marokko Fonds onderneemt de nodige stappen voor financiering van de projecten of voor hulp in natura of menskracht. Ook ondersteunt het de organisaties bij het planmatig en efficiënt opzetten van de projecten. Daarnaast zorgt het Marokko Fonds voor monitoring en evaluatie van de projecten. Alleen wanneer de partners in Marokko daarom vragen en er sprake is van een zeer specifieke technisch probleem waarvoor ter plaatse geen oplossing voorhanden is, kan het Fonds consultants uitzenden naar het project ter plaatse. Daarbij zal het Marokko Fonds zoveel mogelijk vermijden externe betaalde krachten of eigen personeel uit te zenden. Het Fonds is van mening dat vertegenwoordigers van de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap die binnen Nederland actief zijn op één of meerdere themagebieden wat dit betreft een belangrijke rol kunnen vervullen. Ze kunnen in samenspraak met de partnerorganisaties een bijdrage leveren aan de opzet en de uitvoer van projecten. Het Marokko Fonds zal er daarbij op toezien dat de partner - en niet de uitgezonden consultant - de verantwoordelijkheid blijft dragen voor het project in Marokko. Wanneer daar vraag naar is beziet het Marokko Fonds ook de mogelijkheden voor stages van Marokkaans- Nederlandse studenten. Selectiecriteria Via de website en gericht per e-mail roept het Marokko Fonds Marokkaanse nonprofitorganisaties periodiek op tot het indienen van projectvoorstellen. Om in aanmerking te komen voor subsidie moeten de ontvangen projectvoorstellen aan de volgende criteria voldoen: Het project moet gericht zijn op armoedebestrijding en/of duurzame ontwikkeling in Marokko. Het moet diegenen bereiken die in hun kansen en mogelijkheden het meest uitgesloten worden door armoede, verblijf in achtergestelde gebieden of Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 9
andere vormen van maatschappelijke uitsluiting, waarbij in het bijzonder gedacht kan worden aan kinderen, gehandicapten en vrouwen De aanvraag komt van een onafhankelijke niet-gouvernementele organisatie in Marokko Het project wordt gedragen en uitgevoerd door één of meer non-profit organisaties in Marokko Het doel van het project moet duidelijk en concreet zijn, evenals de te verwachten korte en lange termijn effecten en de opvolging van het project na afloop van de financiering door het Marokko Fonds Na afloop van het project wordt een inhoudelijk eindverslag ingediend, mede ten behoeve van de uitwisseling van kennis en ervaring met de Marokkaanse gemeenschap in Nederland. Ook een financiële eindverantwoording met originele nota s wordt na afloop ingediend. Bij subsidies vanaf 10.000,- is daarbij een accountantsverklaring vereist De aanvragende organisatie levert een eigen bijdrage (eventueel in natura) van minimaal 20% van de totale kosten van het project en dekt minimaal de kosten van de overhead Projecten die niet in aanmerking komen voor subsidie zijn: Projecten met een winstoogmerk Projecten die al in uitvoering zijn op het moment dat de aanvraag wordt ingediend Aanvragen voor permanente steun Aanvragen van individuen Financiële ondersteuning en adoptie van kinderen of andere individuen Uitwisselingsprojecten, studiereizen, studiebeurzen en stages Noodhulpprojecten (projecten gericht op wederopbouw zijn wel duurzaam) Op basis van de ontvangen subsidieaanvragen maakt de projectcommissie een selectie, waarbij, naast de bovenstaande criteria, regionale en thematische spreiding in acht worden genomen. In het belang van een goede monitoring en evaluatie van de projecten, geschiedt geldovermaking in drie termijnen: 50% voor aanvang van het project, 30% na ontvangst van een tussentijdse rapportage en 20% na ontvangst van een financiële en inhoudelijke eindrapportage, uiterlijk drie maanden na afloop van het project. De duur en de aard van de samenwerking met de Marokkaanse partnerorganisatie wordt voor aanvang van het project contractueel vastgelegd. Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 10
Monitoring en evaluatie Meer dan aan onmiddellijke resultaten hecht het Marokko Fonds waarde aan de duurzaamheid en leefbaarheid van projecten op de lange termijn en aan ownership van de lokale gemeenschap. Deze overtuiging weerspiegelt zich in de wijze waarop projecten worden geëvalueerd. Evaluatie van projecten is geen administratieve formaliteit. Ook is er geen sprake van een eenzijdige controle van de projecten door het Marokko Fonds. In plaats daarvan is de evaluatie van projecten een gezamenlijk leerproces voor zowel de partnerorganisatie als het Marokko Fonds. Administratieve verplichtingen mogen geen belemmering vormen om een partner te begeleiden en zij mogen evenmin leiden tot het bij voorbaat uitsluiten van bepaalde organisaties. Het geheel van de opvolging gebeurt per telefoon en per e-mail, via experts c.q. contactpersonen ter plaatse en via bezoeken van vertegenwoordigers van het Marokko Fonds. Millenniumdoelen De doelstellingen van het Marokko Fonds sluiten aan bij de Millenniumdoelen. Dit wereldwijde plan van actie omvat de volgende acht doelstellingen: extreme armoede en honger uitbannen, basisonderwijs voor alle kinderen, gelijkheid tussen mannen en vrouwen, kindersterfte terugdringen, gezondheid van moeders verbeteren, bestrijden van HIV/Aids, malaria en andere ziekten, een duurzaam milieu en mondiaal partnerschap op het gebied van ontwikkeling. Met behulp van onder andere goed beleid en bestuur en met technische en financiële steun van buitenaf, zouden alle landen deze doelen in 2015 moeten kunnen bereiken. De tendens in Marokko in de richting van verbeterd bestuur en meer ruimte voor het maatschappelijk middenveld om effectief te operen is hoopgevend. Er is echter nog veel werk te doen om de Millenniumdoelen te bereiken en er blijft behoefte aan ondersteuning hierbij. Het Marokko Fonds heeft op basis hiervan bewust gekozen voor de themagebieden onderwijs, gezondheidszorg, schoon drinkwater, gelijke rechten, cultuur en sport. Zodoende wil het Fonds een bijdrage leveren aan het bereiken van de Millenniumdoelen. Activiteiten 2010 In het kader van het driejarig Netwerkprogramma van NCDO zal het Marokko Fonds de geplande activiteiten continueren, daaronder zijn de organisatie van een benefietdiner in het Concertgebouw in Amsterdam, de Ramadancampagne 2010 en de Moroccan Future Day 2010. Ook zal in 2010 een outdoor benefiet toernooi worden georganiseerd in samenwerking met Maroquistars en Johan Cruijff Foundation, met steun van NCDO. Hiernaast staan een conferentie over remittances in Marokko en de uitvoering van een donateuronderzoek op het Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 11
programma. Tot slot zal het Marokko Fonds de ondersteuning van de projecten in Marokko en het subsidiefonds voor kleinschalige particuliere initiatieven in Marokko, MarokGO, continueren. 2. Ons werk in Nederland Moroccan Future Day Een jaarlijks terugkerende activiteit van het Marokko Fonds is de Moroccan Future Day. In dit project worden Marokkaans Nederlandse jongeren gestimuleerd na te denken over situaties van armoede in Marokko, en over de wijze waarop zij zouden kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van betere levensomstandigheden van de meest achtergestelde groepen. Deze activiteit werd in 2005 voor het eerst georganiseerd. Voor veel jongeren is ontwikkelingssamenwerking in Marokko een vrij abstract begrip. Toch heeft een groot aantal Marokkaans-Nederlandse jongeren zich een beeld gevormd van de huidige situatie in Marokko door (zomer) vakanties en familiebezoeken. Om de interesse van deze jongeren voor ontwikkelingssamenwerking (in Marokko) te wekken, organiseerde het Marokko Fonds in het najaar van 2009 het Moroccan Future Day-project. Dit project is afgerond in februari 2010. Aan de hand van de casus Marokko werden jongeren, die zich voor dit programma vrijwillig hadden aangemeld, uitgedaagd na te denken over ontwikkelingssamenwerking. Gedurende workshops praatten de jongeren over de toekomst van Marokko en over wat zij vinden dat er op het gebied van ontwikkelingssamenwerking in Marokko moet gebeuren. Professionele begeleiders hielpen groepjes jongeren om hun ideeën in scenario s te verwoorden en in filmpjes vast te leggen. Tijdens de 2009 editie van de Moroccan Future Day hebben 40 jongeren uit Den Bosch en Amsterdam nagedacht over hun bijdrage aan de toekomst van Marokko. Uit de workshops kwam een grote betrokkenheid van de jongeren bij de situatie in Marokko naar voren. Problemen als de toegang tot gezondheidszorg en schoon drinkwater, werkeloosheid onder Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 12
jongeren en de positie van vrouwen werden door hen uitgebreid aan de kaak gesteld. Tijdens de fotodagen kon de jeugd onder begeleiding van professionele filmmakers haar creativiteit de vrije loop laten. In beeldverhalen brachten de jongeren hun plannen in beeld voor armoedebestrijding en ontwikkeling in Marokko. De beeldverhalen zijn afgedrukt op bannieren die in 2010 en 2011 in verschillende jongerencentra, bibliotheken en scholen worden geëxposeerd. Tijdens de feestelijke afsluiting werden de winnaars bekend gemaakt, en werden de bannieren met daarop de beeldverhalen voor het eerst aan de jongeren getoond. Ramadan Campagne: Your iftar = their future Uit de evaluatie van het benefietconcert in december 2008 bleek dat een nieuwe impuls nodig was voor een publieksevenement met fondsenwervingsactiviteiten. Aansluiting bij het tot dan toe 2 keer georganiseerde on-line community-project 1 op marokko.nl is in de Ramadan campagne 2009. Hierin is person-to-person marketing via een ramadan campagnesite ingezet om donaties voor projecten te verwerven: deelnemers konden zich via de campagnesite aanmelden, zelf een Iftar organiseren en daarvoor hun gasten uitnodigen. Deelnemers aan de Ramadan Campagne maakten een eigen profiel aan op de website en nodigden op die manier anderen uit. Met het campagnefilmpje op de ramadan campagne site www.iftar4education.nl konden deelnemers kennismaken met het werk van het Marokko Fonds en de noodzaak een bijdrage te leveren aan het bestrijden van armoede en het bevorderen van duurzame ontwikkeling in Marokko. Genodigden konden via de website de uitnodiging accepteren en online een donatie doen. De opbrengst van de campagne is bestemd voor onderwijsprojecten in Marokko. Het Marokko fonds wilde met de Ramadan campagne allereerst aanzetten tot bewustwording van de precaire onderwijssituatie in Marokko. In Marokko gaan zo n anderhalf miljoen kinderen tussen 7 en 14 jaar niet naar school. Dat is meer dan een kwart van alle Marokkaanse kinderen. Deze kinderen groeien op in arme gezinnen en moeten 1 Het online community project organiseerde het Marokko Fonds in 2007 en 2008 i.s.m. Marokko Media op www.marokko.nl. Gedurende de Ramadan discussieerden communityleden op een speciaal ingerichte landingspagina over armoede in en ontwikkeling van Marokko. De leden konden stemmen op één van 3 gepresenteerde projectfilmpjes en aan het einde van de Ramadan een donatie doen waarmee het project met de meeste stemmen werd gerealiseerd. In 2007 was dit de aanschaf van een nieuwe ambulance voor dorpsbewoners rondom de stad Beni-Mellal (gerealiseerd); in 2008 de aanschaf van nierdialyseapparatuur voor een nierdialysecentrum in Ouled Teima (Zuid-Marokko) (project in uitvoeringsfase). Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 13
vaak meewerken op het land of in de huishouding. Ze worden groot zonder dat ze leren lezen, schrijven of rekenen en hebben daardoor weinig kans op een goede toekomst. Het Marokko Fonds vindt dat alle kinderen in Marokko, jongens en meisjes, recht hebben om naar school te gaan. Tijdens de Ramadan campagne 2009 en onder het motto Your iftar = their future, staan deze kinderen centraal. De campagne heeft de vastenmaand als basis. Een maand van gastvrijheid en reflectie. Een maand waarin voedsel centraal staat. Het vasten, maar juist ook de iftarmaaltijd na zonsondergang en het afsluitende Suikerfeest zijn de momenten om de sociale verbanden aan te halen en te versterken. Liefdadigheid (Sadaqa) neemt een belangrijke plaats in tijdens deze voor moslims heilige maand. Moslims zijn tijdens de Ramadan extra bereid geld te geven voor armen en hulpbehoevenden en zijn daar zelfs toe verplicht via de zogenaamde Zakaat el Fitr die gedurende de gehele maand Ramadan uitgegeven worden tot de ochtend voor het gebed van Ied el-fitr. Onderzoek Morocco & remittances: Trends, future prospects & development impact Om een beter zicht te verkrijgen in (toekomstige) ontwikkelingen met betrekking tot remittances naar Marokko heeft het Marokko Fonds een onderzoek laten doen naar de trends, toekomstperspectieven en de impact voor ontwikkelingen. De resultaten daarvan zijn gepresenteerd in het rapport: Morocco & remittances: Trends, future prospects & development impact (van Waes in opdracht van het Marokko Fonds, 2009). Om de rol te onderzoeken die het Marokko Fonds kan spelen met betrekking tot migratie en ontwikkeling en specifiek tot remittances, is in het rapport ingegaan op de volgende punten: 1. Wat zijn de ontwikkelingen op het gebied van remittances met betrekking tot Marokko en wat zijn de consequenties van deze ontwikkelingen? 2. Inzicht krijgen in de (transnationale) relaties van Marokkaanse Nederlanders met Marokko 3. Wat kan de aanvullende rol van het Marokko Fonds zijn m.b.t. remittances? Uit dit rapport zijn de volgende aanbevelingen aan het Marokko Fonds naar voren gekomen: - Do not have the desire to `take over` remittances, but stimulate awareness on the development potential - Create awareness among new generations of the effects on remittances and their potential contributing role Create a database with all initiatives of migrant support in Morocco - Provide a toolkit with concrete steps which should be taken to realize migrant initiatives Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 14
- Study the possibilities of cooperation with micro credit foundations to invest remittances in small businesses - Enlarge the cooperation with organizations with the same objective as the Marokko Fonds - Guarantee transparency of current actions and projects to benefactors and other involved parties - Improve data collection on remittances in Morocco and welfare indicators - Stimulate remittances through reducing the costs of transferring - Be realistic in your expectations towards the potential of remittances Rondetafelconferentie Marokko & remittances: kansen voor ontwikkeling Op 25 november 2009 hield het Marokko Fonds een rondetafelconferentie in debatcentrum de Balie Amsterdam. Bovengenoemd onderzoeksrapport werd tijdens deze conferentie gepresenteerd. Naar aanleiding van de aanbevelingen aan het Marokko Fonds werden drie onderwerpen tijdens de conferentie besproken: 1. Remittances & microkrediet 2. Makkelijker geld sturen én ontvangen 3. Nieuwe generatie Marokkanen & ontwikkelingspotentieel van remittances De drie rondetafeltopics werden ingeleid door Mohammed Bouker van Banque Chaabi du Maroc (rondetafel 1) Jaqueline Barendse van Ecorys (rondetafel 2) en Ahmed Ait Moha van Motivaction en Ismail Awil van Oxfam Novib (rondetafel 3). Na deze plenaire sessie volgden de drie afzonderlijke rondetafeldiscussies. Aan de hand van stellingen voerden deelnemers discussies over één van de drie conferentie topics. Deze discussies leverden een veelheid aan aanbevelingen op voor het Marokko Fonds. Het Marokko Fonds zal deze aanbevelingen gebruiken bij het vormgeven van een toekomstig project gericht op remittances. Met een bezoekersaantal van 80 deelnemers, en concrete aanbevelingen kan de conferentie zeker geslaagd genoemd worden. Ook de bezoekersevaluatie bevestigt dit succes. Platform voor particulieren en non-profitorganisaties in Nederland Naar aanleiding van publiciteit en evenementen (jongerendagen, werkconferenties, benefietconcerten, fonds voor kleinschalige initiatieven, online discussie) zijn bedrijven, particulieren, fondsen, scholen en non-profit organisaties op verschillende manieren bij het Marokko Fonds betrokken geraakt (als sponsor, donateur, vrijwilliger, partnerorganisatie, Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 15
fondsverstrekker, bezoeker, deelnemer of als geïnteresseerde). Steeds meer mensen weten het Fonds dan ook te vinden met vragen over ontwikkelingssamenwerking in Marokko. Om deze groeiende achterban te kunnen bedienen, en om de platformfunctie van het Marokko Fonds verder uit te kunnen bouwen achtte het Fonds capaciteitsversterking van de organisatie van groot belang. De platformfunctie die het Marokko Fonds in toenemende mate uitbouwt en professionaliseert, concretiseert zich in capaciteitsversterkende activiteiten. De output hiervan is ondermeer: kennis, ideeën en informatie over ontwikkelingssamenwerking met Marokko, coördinatie van activiteiten, discussie en fondsenwerving. Het Marokko Fonds beoogt met de capaciteitsversterkende activiteiten specifieke kennis en expertise over Marokko te bundelen en toegankelijk te maken en streeft hiermee naar samenwerking en complementariteit met bestaande Marokkaanse en Nederlandse ontwikkelingsorganisaties. De platformfunctie dient tevens bij te dragen aan de structurele uitwisseling van kennis en ervaringen tussen de Marokkaanse gemeenschap in Nederland en de Marokkaanse gemeenschap in Marokko en de meningsvorming onder Marokkaanse Nederlanders over ontwikkelingsvraagstukken te bevorderen. Om de capaciteit van het Marokko Fonds, en daarmee de platformfunctie, te kunnen versterken heeft het fonds diverse activiteiten uitgevoerd die als volgt kunnen worden omschreven: in de eerste plaats kunnen organisaties die zich inzetten voor duurzame ontwikkeling/armoede bestrijding in Marokko gebruikmaken van het netwerk en/of de professionele ondersteuning van het Marokko Fonds. Het Marokko Fonds treedt hierin, afhankelijk van de eigen mogelijkheden en de wensen van de betreffende organisatie, op als: gesprekspartner, adviseur, projectpartner of projectuitvoerder. Ook kunnen organisaties bij het Marokko Fonds terecht voor kleinschalige subsidies waarbij het fonds de aanvragers vanaf het beginstadium begeleiden in het in banen leiden van de uiteindelijke aanvraag. Daarnaast organiseert het Marokko Fonds verschillende bijeenkomsten, die gelegenheid gaven voor netwerken om uitwisseling van kennis en contacten tussen (migranten)organisaties mogelijk te maken. Ook fungeert het Fonds regelmatig als bemiddelaar, en brengt het verschillende partijen direct met elkaar in contact. Activiteiten van het fonds binnen de platformfunctie: Begeleiding van non-profit organisaties/ scholen/ bedrijven etc. Beantwoording van vragen per e-mail en telefoon Bijhouden donateuradministratie Benaderen ambassadeurs en onderhouden contact Voorlichtingsmateriaal ontwikkelen Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 16
Opstellen marketing- en communicatieplan Inrichten en benutten database Vormgeven en onderhoud eigen website en bijhouden eigen Hyves webpagina Maandelijks verzenden nieuwsbrief met artikelen die betrekking hebben op de thema s van het Marokko Fonds, in het bijzonder Marokko en ontwikkelingssamenwerking. Resultaten Het Marokko Fonds is erin geslaagd de interne capaciteit te versterken ten opzichte van voorgaande jaren en de organisatie verder te professionaliseren. Het Marokko Fonds heeft voor ogen om door middel van de capaciteitsversterkende activiteiten voorturend invulling te geven aan de ambitie om: initiatieven vanuit Nederland gericht op duurzame ontwikkeling in Marokko te entameren en te ondersteunen een platform te zijn voor charitatieve activiteiten gericht op Marokko de slagvaardigheid en zichtbaarheid van de Marokkaanse migrantenorganisaties binnen het Nederlandse ontwikkelingsveld te versterken de interne organisatie verder te professionaliseren Hierin is het fonds ruimschoots geslaagd. Dit blijkt enerzijds uit het toenemend aantal personen en organisaties die het Marokko Fonds benaderen met (hulp)vragen. Deze contacten ontstaan regelmatig direct naar aanleiding van activiteiten van het Marokko Fonds en/of berichtgeving hierover via website of nieuwsbrief. Het kan overigens zonder twijfel worden vastgesteld dat het MarokGO subsidieprogramma de meeste aandacht trekt in termen van vragen/bezoeken en telefoontjes. Ook het aantal donateurs neemt toe, zij het langzaam. In verband hiermee is een donateuronderzoek gepland in 2010. Bovendien heeft het Fonds volop geparticipeerd in de voorbereidingen en consultaties ten behoeve van de totstandkoming van de beleidsnotitie Migratie en Ontwikkeling van Minister voor Ontwikkelingssamenwerking Koenders. De platformactiviteiten hebben naar inschatting van het projectteam bovendien bijgedragen aan verdere bekendheid van het subsidiefonds MarokGO. Vrijwilligersbijeenkomsten en activiteiten Het Marokko Fonds werkt veel met vrijwilligers. Momenteel zijn plusminus 60 vrijwilligers actief. Zij werven donateurs en helpen bij de uitvoering van activiteiten in Nederland. In 2009 Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 17
is twee maal een vrijwilligersbijeenkomst georganiseerd. Daarin werden de op handen zijnde activiteiten besproken en de input van vrijwilligers daarop gevraagd. De vrijwilligers hebben daarnaast bij verschillende evenementen met een overwegend Marokkaans Nederlands publiek of met een focus op ontwikkelingssamenwerking voorlichting gegeven over de doelen en de resultaten van het Marokko Fonds. Zo worden donateurs geworven en wordt draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking met Marokko versterkt. 3. Ons werk in Marokko Thema s en regio s Het Marokko Fonds is actief in alle regio s van Marokko, afhankelijk van de behoefte aan projectfinanciering. De doelstellingen van het Marokko Fonds sluiten aan bij de Millenniumdoelen. Dit wereldwijde plan van actie omvat de volgende acht doelstellingen: extreme armoede en honger uitbannen, basisonderwijs voor alle kinderen, gelijkheid tussen mannen en vrouwen, kindersterfte terugdringen, gezondheid van moeders verbeteren, bestrijden van HIV/Aids, malaria en andere ziekten, een duurzaam milieu en mondiaal partnerschap op het gebied van ontwikkeling. Het Marokko Fonds heeft op basis hiervan bewust gekozen voor de volgende themagebieden: Onderwijs Gezondheidszorg Schoon drinkwater Gelijke rechten Cultuur Sport Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 18
Matra project Casablanca In 2009 kende het ministerie van Buitenlandse Zaken een subsidie toe uit het Matra subsidieprogramma waarmee de komende 3 jaar een programma wordt uitgevoerd gericht op onderwijsverbetering voor doven en capaciteitsversterking van Marokkaanse nonprofitorganisaties. In dit programma werkt het Marokko Fonds samen met Koninklijke Auris Groep, een organisatie die mensen met gehoorproblemen, spraak- en/of taal problemen of een vorm van autisme ondersteunt met communiceren. De organisatie is een kenniscentrum met betrekking tot onderwijs voor doven en slechthorenden. Het programma is tot stand gekomen dankzij het onderzoeksrapport Inventarisatie van de situatie van doven in Marokko dat het Marokko Fonds met de hulp van Stichting Vrienden van Effatha in 2008 in Marokko heeft laten uitvoeren. Dit onderzoek vormde de eerste activiteit van het meerjarig werkplan Niet Stil voor Doven in Marokko. Belangrijke aanbevelingen uit dit rapport waren onder meer onderwijsverbetering voor doven en capaciteitsversterking van ngo s die hun activiteiten richten op doven en slechthorenden. De Koninklijke Auris Groep organiseerde in 2007 een studiereis naar Marokko waarbij onder meer de dovenschool Mouna werd bezocht van de stichting AMES in Casablanca. De ervaringen die Auris en het Marokko fonds opdeden, besloot hen een samenwerkingsverband op te zetten om zich samen in te zetten voor de verbetering van de situatie van doven in Marokko. De dovenschool in Casablanca vormt het startpunt van het 3 jarige Matra programma: Auris ontwikkelt op deze school een onderwijskundig model dat de school zoveel mogelijk handvatten zal geven op het gebied van organisatie, didactiek, visie/missie en opleiding. Doelstelling is dit onderwijskundig model ook in te zetten op andere onderwijsinstellingen en plaatsen waar doven onderwijs volgen. Daarbij zal intensief worden samengewerkt met de dovenschool in Casablanca; ook zijn verschillende ministeries, waaronder die van onderwijs, in het project betrokken. Het Marokko Fonds legt zich toe op de capaciteitsversterking van dovenorganisaties in Marokko. Door middel van trainingen zullen deelnemende organisaties verder professionaliseren. Ze kunnen daardoor meer gaan betekenen voor mensen in Marokko met een auditieve en communicatieve beperking. Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 19
Marokko Fonds projecten in Marokko Stichting al Wafa Plaats: Oujda Even Voorstellen Stichting Al Wafa zet zich in voor fysieke en mentaal gehandicapte kinderen in Oujda. De stichting is in 1997 opgericht door de ouders van gehandicapte kinderen. Het doel van de stichting is om meer acceptatie en een betere integratie van gehandicapte kinderen in de samenleving te creëren. Sinds 2003 beschikt Al Wafa over een eigen gebouw op het terrein van de school Kindy, in Oujda. Dankzij de verbeterde faciliteiten, kan de stichting nu ongeveer 60 kinderen tussen de 6 tot 17 jaar opvangen. Zij kunnen hier de hele week, van maandag tot vrijdag, een speciaal op hun toegepast lesprogramma volgen. Naast het lesprogramma voor mentaal gehandicapte kinderen heeft al Wafa ook een bijzonder trainingsprogramma voor kinderen met een fysieke handicap. Ongeveer 50 kinderen komen hier 2 keer per week bij elkaar, waar ze o.a. een revalidatietraining kunnen volgen en leren hoe ze beter kunnen functioneren in het dagelijkse leven. Volgens de statistieken van de Wereldgezondheidorganisatie (WHO) leven er alleen al in de stad Oujda 450 kinderen met een fysieke achterstand. Het project Het Marokko Fonds heeft de inrichting van een productieatelier gefinancierd waar met behulp van een speciale warmtetechniek kunststofhulpmiddelen voor gehandicapten gemaakt kunnen worden. Voorheen gebruikten ze hiertoe alleen hout. Dankzij het gebruik van kunststof, kunnen ook ingewikkelde protheses en aangepaste stoelen gefabriceerd worden die de mobiliteit van de fysiek gehandicapte kinderen enorm verbetert. De doelgroep van het project is voornamelijk de groep kinderen die bij Al Wafa komen, maar de stichting probeert ook andere fysiek gehandicapte jongeren te helpen. Stichting Marokko Fonds, jaarverslag 2009 20