Transities in vogelvlucht de hervorming van de langdurige zorg ZorgImpuls maart 2015 versie gemeente Rotterdam
Inleiding Vanaf 1 januari 2015 is er veel veranderd in de zorg en ondersteuning. Het Rijk heeft veel taken bij de gemeenten neergelegd in het kader van de Transitie Jeugdzorg en de Overheveling AWBZ naar de WMO. Vanuit de overheid is de achterliggende gedachte dat gemeenten dichter bij de burger staan en zorg en ondersteuning daarom efficiënter kunnen organiseren. De gemeenten zijn nu verantwoordelijk voor jeugdhulp, de kinder- en jeugd GGZ, onderdelen van de AWBZ, cliëntondersteuning en dagbesteding. Daarbij behouden gemeenten hun eerdere taken in het kader van de WMO zoals maatschappelijk werk, schuldhulpverlening en huishoudelijke hulp. Om deze grootschalige veranderingen inzichtelijk te maken heeft ZorgImpuls onderliggend document opgesteld. Hierbij richten we ons in beginsel tot de doelgroep zorgverleners en organisaties in de eerstelijnsgezondheidszorg en huisartsenzorg in het bijzonder. Desalniettemin kan dit document ook nuttig zijn voor andere zorgverleners en partijen. De volgende onderwerpen komen in vogelvlucht aan de orde: De Hervorming Langdurige zorg: welke zorg is naar welke wet (zorgdomein) overgeheveld? De toegang tot zorg: hoe is de toegang voor de verschillende zorgdomeinen geregeld en in het bijzonder bij de gemeente Rotterdam? Gelet op de veelomvattendheid van het onderwerp zijn in dit document verschillende links naar sites opgenomen voor zowel meer achtergrondinformatie als praktische informatie zoals gecontracteerde zorgaanbieders. Deze herkent u aan de blauwe onderstreepte tekst.
Hervorming Langdurige zorg Welke zorg is naar welke wet overgeheveld? De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) is herverdeeld over de Jeugdwet, de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), de Zorgverzekeringswet (ZVW), en de Wet Langdurige Zorg (WLZ). Op hoofdlijnen gaat het om de volgende wijzigingen: 1. De AWBZ-zorg voor kinderen en jeugd (verder samen met jeugd aangeduid) is grotendeels overgegaan naar de Jeugdwet. Daarnaast is ook de curatieve Jeugd GGZ (Generalistische basis - en Specialistische Jeugd-GGZ) vanuit de ZVW overgeheveld naar de Jeugdwet. 2. Het grootste deel van de extramurale AWBZ-zorg is overgegaan naar de WMO. Het betreft hier onder meer ondersteuning bij zelfstandig wonen, dagbesteding en persoonlijke ondersteuning en begeleiding bij een niet-medische oorzaak (zintuigelijke-, verstandelijke- of psychische beperking). 3. Verpleging en verzorging thuis, voorheen AWBZ geïndiceerde zorg, is opgenomen in de ZVW. Deze zorg heet nu wijkverpleging. 4. Intramurale zorg voor de meest kwetsbare mensen is ondergebracht in de WLZ. Het betreft hier de zorg voor mensen (volwassenen én jeugd) die blijvend 24 uur per dag zorg in de nabijheid of permanent toezicht nodig hebben. Op de volgende pagina wordt bovenstaande nader in beeld gebracht. De WMO en Jeugdwet vallen onder verantwoordelijkheid van gemeenten. De (inkoop van zorg binnen de) ZVW valt onder verantwoordelijkheid van Zorgverzekeraars. De (inkoop van zorg binnen de) WLZ valt onder verantwoordelijkheid van Zorgkantoren.
Hervorming Langdurige zorg Welke zorg is naar welke wet overgeheveld? 24-uurszorg in de WLZ nieuwe zorg in de ZVW Recht op zorg met verblijf in instelling Permanent toezicht en 24-uurszorg nabij Integraal pakket aan zorg Zorg voor de meest kwetsbaren Wijkverpleging Persoonlijke verzorging Langdurige GGZ met behandeling Extramurale behandeling Extramurale palliatieve zorg Intensieve kindzorg 60% 17% voormalige AWBZ 18% 5% nieuwe ondersteuning in de WMO Ondersteuning bij zelfredzaamheid Ondersteuning bij participatie Beschermd wonen en opvang Ondersteuning bij mantelzorg Cliëntparticipatie nieuw in de Jeugdzorg Bijna alle zorg aan kinderen tot 18 jaar over opgroei en opvoedproblemen Hervorming WLZ ZVW WMO Jeugdwet
De toegang tot zorg Hoe is de toegang voor de 4 zorgdomeinen geregeld? De toegang tot de ZVW en WLZ is landelijk geregeld. De toegang tot de WMO en de Jeugdwet is een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Onderstaand worden de verschillende toegangen in relatie tot de 4 zorgdomeinen beknopt toegelicht. Vervolgens wordt dit schematisch in beeld gebracht. Huisarts (ZVW en Jeugdwet deel Jeugd GGZ ) De huisarts is voor de meeste zorgvragen van burgers (op basis van inschrijving bij de praktijk) het eerste aanspreekpunt. Voor het grootste deel van de zorg in de ZVW is een verwijzing van een huisarts noodzakelijk. Daarnaast heeft de huisarts het recht om direct te verwijzen naar Jeugd GGZ zorgaanbieders (Jeugdwet). Wijkverpleegkundige (ZVW onderdeel Verpleging & Verzorging) De wijkverpleegkundige is, behalve uitvoerend verpleegkundige, de toegang voor Verpleging & Verzorging en stelt hiervoor zelfstandig indicaties. Burgers kunnen hiervoor ook zelf aankloppen bij de wijkverpleegkundige. Daarnaast hebben sommige wijkverpleegkundige (nieuwe) overstijgende wijkgerichte taken gekregen. Zie hiervoor de nadere toelichting over de wijkverpleegkundige verderop. Centrum Indicatiestelling Zorg (WLZ) Voor (de toegang tot) intensieve 24-uurszorg is een indicatie van het CIZ noodzakelijk. Zowel een zorgaanbieder als een burger zelf, kan hiertoe een aanvraag indienen. Daarnaast kan bij het CIZ, indien aan de orde, een BOPZ aanvraag (Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen) gedaan worden voor iemand met een psychogeriatrische aandoening of een verstandelijke beperking.
De toegang tot zorg Hoe is de toegang voor de 4 zorgdomeinen geregeld? Wijkteam, CJG en Vraagwijzer (WMO en Jeugdwet) De toegang tot gemeentelijke zorg is georganiseerd via het CJG, de Vraagwijzer en het Wijkteam. Bij relatief lichte problematiek kan voor jeugd verwezen worden naar het CJG en voor volwassenen naar de Vraagwijzer. Dit zijn ook de loketten waar burgers zelf kunnen aankloppen. Bij complexe, meervoudige problematiek bij jeugd en volwassen kan verwezen worden naar het wijkteam. Het wijkteam is hier specifiek op (in)gericht. Naast vraaganalyse levert het wijkteam zelf ook kortdurende zorg en waar nodig wordt doorgeleid naar specialistische en/of langdurige zorg behorend tot de WMO of de Jeugdwet. Een wijkteam is breed samengesteld. Maatschappelijk werkenden, gezinscoaches, ouderenadviseurs en GZ-psychologen (voor jeugd) maken bijvoorbeeld deel uit van het wijkteam. Langdurige en/of specialistische zorg is een individuele voorziening waarvoor een verleningsbeschikking nodig is. Het betreft hier bijvoorbeeld zorg zoals gesloten jeugdhulp, specialistische dagbehandeling en verzorging voor verstandelijk beperkte jeugd, (specialistische) Jeugd-GGZ en beschermd wonen voor mensen met psychiatrische problematiek. Een verleningsbeschikking kan beschouwd worden als een gemeentelijke indicatie. De aanvraag van een verleningsbeschikking kan via een wijkteam gestart worden.
De toegang tot 15. zorg Gegevensuitwisseling Hoe is de toegang tot de 4 zorgdomeinen geregeld? Jeugdwet WMO Wijkteam CJG VW Huisarts Huisartsen CIZ Wijkverpleeg kundige ZVW Wijkteam CJG Vraagwijzer WLZ Wijkverpleging CIZ
De toegang tot V&V in de ZVW De wijkverpleegkundige uitgelicht De wijkverpleegkundige heeft een zelfstandig bevoegde en onafhankelijke functie naast de huisarts: de indicatiestelling voor V&V waarvoor de wijkverpleegkundige ook direct toegankelijk is voor burgers. Daarnaast heeft de wijkverpleegkundige nog een aantal nieuwe taken toegewezen gekregen. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen niet-toewijsbare en toewijsbare zorg. Niet-toewijsbare zorg (wijkgerichte zorg, S1) Niet-toewijsbare zorg is wijkgerichte zorg gericht op zeer kwetsbare mensen, vaak (nog) zonder indicatie voor V&V met (een hoog risico op) meervoudige problematiek. De taak van de wijkverpleegkundige is om deze mensen tijdig in beeld te krijgen en indien nodig samen met professionals uit zorg en welzijn goed afgestemde zorg en ondersteuning te bieden. Signaleren, netwerken en stimuleren zijn haar belangrijkste taken. Over de inzet van wijkgerichte zorg zijn afspraken gemaakt tussen zorgverzekeraar en gemeente. In (het overgangsjaar) 2015 is de wijkverpleegkundige met wijkgerichte taken in 30 van de 82 wijken beschikbaar. Voor 2016 is het streven dat wijkverpleegkundigen met alle wijkteams samenwerken Toewijsbare zorg (verzorging en verpleging, S2) Toewijsbare zorg betreft verzorging of verpleging aan individuele verzekerden. De wijkverpleegkundige indiceert zelf en stelt samen met de patiënt een individueel zorgplan op. Ook zorgt ze voor de coördinatie van de zorg. Voor verzorging en verpleging (toewijsbare zorg) zijn, net als voorheen binnen de AWBZ-zorg, afspraken gemaakt tussen de zorgverzekeraar en de thuiszorgaanbieders. Samenwerking huisarts en wijkverpleegkundige Inkoopbeleid wijkverpleging Rotterdamse S1 wijkverpleegkundige
De toegang tot gemeentelijke zorg Het wijkteam uitgelicht Langdurige zorg Arrangementen Ouderen Verstandelijk beperkten Lichamelijk beperkten Zintuigelijk beperkten GGZ/MO extramuraal GGZ/MO intramuraal Inloopfunctie GGZ Cliëntondersteuning Expertteams Veilig Thuis WIJKTEAM Crisis interventie team Vraaganalyse Kortdurende hulp Doorgeleiding langdurige / specialistische hulp Veilig Thuis Basishulp buiten wijkteam Jeugdhulp netwerk Maatregelen en hulp Jeugdbeschermingsplein Veiligheidshuis Specialistische jeugdhulp Jeugd GGZ Hulp aan verstandelijk beperkten Consultatie en diagnose team Hulp aan gehandicapten Zorgaanbieders Langdurige zorg Vraag wijzer CJG Veilig Thuis - Crisis interventie team Samenwerking huisarts met wijkteams Zorgaanbieders Jeugdhulp Consultatie & diagnoseteams
Op de voorgaande pagina s zijn verschillende verwijzingen naar sites opgenomen voor aanvullende informatie. Enkele bronnen brengen we u graag nog onder de aandacht (website Rotterdam): Hulp Dichtbij Zorg Dichtbij Informatie over Nieuw Rotterdams jeugdstelsel Aan de slag in uw wijk? Of wenst u mondeling een nadere toelichting en/of vertaling naar uw werkgebied? Neem contact op met de regioadviseur van ZorgImpuls voor uw werkgebied.