Projectleidersbijeenkomst Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin
22 september 2011 Utrecht
Reis door de geschiedenis Reis door de geschiedenis www.c www.canonsociaalwerk.nl anonsociaalwerk.nl
Ontwikkeling omgangsvormen burgers professionals tot 1960/65 ER BOVENOP tot 1980/85 ER NAAST tot 2000/05 ER VANDAAN na 2005 EROPAF!
1850 1960 ER BOVENOP Basishouding sociale professionaliteit Relatie burgers professionals - REGENTESK / HIERARCHISCH - PATERNALISTISCH ARMENWET (1855, 1912)
Jaren 60: de wereld op zijn kop WELVAARTSEXPLOSIE DOORBRAAK NIEUWE GENERATIE GRENSVERLEGGEND / Jeugdcultuur GEESTVERRUIMEND Lof der onaangepastheid (1961 + 1967) Normalisering van het abnormale Romantisering van de afwijking Bijstandswet 1965: van genade naar recht
Machtsgreep professionals Vrijwilligers en maatschappelijk werkers in de kinderbescherming 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 Vrijw illigers maatschappelijk w erkers 0 1966 1970 1974 1978 Recht op deskundigheid weg met betuttelende amateurs
Bond van WetsOvertreders (BWO) afdeling Nijmegen
1965 1985 ER NAAST Professionele mentaliteit burgers professionals - Horizontaal / gelijkheid / gelijkwaardigheid (je/jij jij-en) - Anti-autoritair / anti-paternalistisch (JAC, Release) - Solidariserend (alternatieve en politiserende hulpverlening) - Vermaatschappelijking / normalisering
De markt van welzijn en geluk (1980) Aanbod bepaalt vraag Professionals scheppen hun eigen werk Gevolg: AARZELENDE PROFESSIONALITEIT
Post-Achterhuis-tijdperk Taboes op: - Afhankelijkheid - Opdringerigheid - Normativiteit - Subjectiviteit
omgekeerde beweging Privé wereld = no-go go- area Privacy = heilig De beweging wordt omgedraaid: - Vroeger: naar mensen toe - Moderne tijd: mensen naar de professionals toe
1985 2005 ER VANDAAN HET INITIATIEF LIGT BIJ DE (GEMOTIVEERDE) KLANT VERZAKELIJKING / MANAGEMENT / ORGANISATIES BUREAUCRATISCH-BEDRIJFSMATIGE BEDRIJFSMATIGE LOGICA DOMINANT VERKOKERING / SPECIALISMEN / DEELFUNCTIES GEMANKEERD PROFESSIONEEL ZELFBEWUSTZIJN SYSTEEMWERELD DOMINANT STEEDS COMPLEXERE REGELS BURGERS ALS CONSUMENT / KLANT
systeemperversiteiten ONTPERSOONLIJKING MOBISTAR
WANTROUWEN
BEHEERSING
FRONTVERWAARLOZING Blauw op straat Huurophalen corporaties Huisbezoek jeugdzorg Schrappen conciërges Weg met de conducteurs Verpleegwerk / thuiszorg Bewaken in de gevangenissen Afwezigheids- of performancecrisis
SYSTEEMWERELD BELEID OVERHEID INSTITUTIES REGELS CONTROLE BEHEERSING RISICO-VERMIJDING EFFICIENCY RECHTMATIGHEID Vraaggericht Klantvriendelijk Burgers centraal burgerparticipatie LEEFWERELD BELEVING BUURT NETWERKEN EIGEN KRACHT VERTROUWEN SAMENWERKING ACTIE-VERLEIDING PERSOONLIJK VERSCHEIDENHEID STAAT / PUBLIEK BURGERS / PRIVAAT
Ingewikkeld Het lijkt erop alsof we er in Nederland steeds beter in slagen om van eenvoudige oplossingen ingewikkelde problemen te maken. Verzuchting visitatiecommissie
en duur.. 70,0 60,0 uitgaven tov huur in % 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 aandeel onderhoud aandeel rente aandeel overige lasten Verloop lasten sociale huursector vanaf 1997 als aandeel van de huur
STAAT / PUBLIEK BURGERS / PRIVAAT
Twee bewegingen Professionals manifesteren zich in de leefwereld van burgers organisatie van professionele nabijheid Instituties openen zich voor burgers, ontdoen zich van hun leveranciersmonopolie en herontwerpen professionele dienstbaarheid.
van garagebedrijf naar wegenwacht innovaties / trends
Klassiek zachte waarden Dialoog Toewijding Roeping Mededogen Hartstocht/passie Tijd nemen Ruimte voor intuïtie tie Kwaliteit Kleinschalig Zelfcontrole Autonoom Persoonsgericht Modern harde waarden Consult Je werk doen Kunde Diagnose Professionele (beroeps) codes Tijd schrijven Standaardisering Kwantiteit Grootschalig Systeemcontrole Management-gestuurd gestuurd Organisatiegericht MODERNISERING
Buurtzorg Buurtzorg....zoekt naar oplossingen.maakt zichtbaar wat ze levert.werkt met de beste professionals.werkt intensief samen met huisartsen.werkt met kleine, autonome teams.kent de netwerken in de buurt.houdt de organisatiekosten laag Terug naar het wezen van het werk klassieke wijkverpleging / retro-innovatie
Weg uit de systeemwereld Leefwereld als spreekkamer Achter de voordeur stadsmariniers stadscommando s - huisbezoek sociale wijkteams jeugdveldwachter straatcoaches wijkcoaches - interventieteams - bemoeizorg eigen kracht conferenties gezinsmanagers frontliniewerkers - sociale makelaars Outreachende hulpverlening / ambulantisering
ER OP AF Andere professionaliteit (meer mandaat, sturender,, dwingender, persoonlijker) Andere organisaties (het front is leidend, kantelen naar leefwereld) Ander management leefwereld als spreekkamer (informatie, verantwoording, beloning, maatschappelijk rendement) Andere kennisverzameling (levende kennis, namen en rugnummers, actiegericht) Andere bestuurlijke sturing (frontliniesturing, duurzaam vertrouwen, profs als partners) Tops: frontlijnsturing ontsnappen aan controlefixatie sturen op vertrouwen en eenvoud
3. Opkomst generalisten Het Enschedese model Van veelvoud naar eenvoud EERSTE LIJN (Enschede/Leeuwarden) TWEEDE LIJN
Ruimte creëren voor burgers
Ruimte maken voor burgers Ont-institutionaliseren Nederland is het meest geïnstitutionaliseerde land van Europa. GGZ, AWBZ, reclassering, UWV, DWI, jeugdzorg, DBC s, ZZP s. Instituties zijn in Nederland etikettenleveranciers op basis waarvan hun economie draait. Professionaliteit => geïndiceerd behandel/trajectdenken
Ont-institutionaliseren Bronnen: Lambert, 1992; Miller, Duncan en Hubble, 1997, Asay and Lambert, 1999..Professionaliteit => sociale ecologie
Metafoor: Eigen Kracht Conferenties - Sinds 2001: 5000 conferenties - 75% komt daadwerkelijk tot een plan - 13% komt zelf in beweging zonder conferentie - 12% lukt niet, te veel ellende, onveiligheid - 9 op 10 lukt wel - Gemiddeld gaat het om 18 afspraken, 80% voor rekening familie, 20% profs - 20% profs vaak oorzaak mislukken Family First, Wrap Around Care (Jo Hermanns), Personal Future Planning, herstel- en rehabilitatieaanpak GGZ
Vrijwillige inzet : burgerkracht Burgers als co-professionals In elk gezin gaat het wel eens een periode niet zo goed. Meestal kun je zulke problemen zelf oplossen, maar soms kan een luisterend oor of een helpende hand bij praktische zaken een opluchting zijn. Vrijwilligers van Home-Start zijn zelf ervaren ouders en kunnen een steuntje in de rug bieden. Coaching, mentoren, stages, buddy s, buurtbemiddeling, voedingsbanken krachtbronnen en energiestromen op elkaar aansluiten
Instituties kunnen niet zonder burgers actieve bescheidenheid Vrijwilligers en maatschappelijk werkers in de kinderbescherming 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 Vrijw illigers maatschappelijk w erkers 0 1966 1970 1974 1978
Sociale professionaliteit van de toekomst 1. Frontprofessionals / wijkcoaches / sociale huisartsen / gezinsmanagers / coaches / eerste lijn sociale zorg 2. Burgers / netwerken inschakelen 3. Dienstbare open professionaliteit 4. Eigen kracht oplossingen eerst 5. Specialisten op de tweede hand
Coalitie burgers-profs
Society-debat in UK Conservatives BIG SOCIETY Liberals OPEN SOCIETY Labour GOOD SOCIETY
1. Van organisaties, naar professionals 2. Van systemen, naar leefwerelden 3. Van complexiteit/veelvoud, naar eenvoud 4. Van producten, naar relaties 5. Van afstandelijk, naar nabij 6. Van subsidiehokjes, naar verbanden/netwerken 7. Van individualiseren, naar collectiveren 8. Van behandelen, naar eigen kracht 9. Van dienstverlenen,, naar dienstbaarheid 10. Van bedenken (beleid), naar doen (praktijk) VAN INSTITUTIES, NAAR SAMENLEVING
Het verhaal van de kleine praktijken is het verhaal van de grote verandering
Valkuilen & risico s Vrijwilligers op bestelling Gaten vullen van bezuiniging Geen tijd voor transitie, van A naar B (terwijl B onbekend is) Systeemlogica blijft in tact Instituties zijn niet uit op verandering maar op (economisch) overleven
www.josvdlans.nl www.canonsociaalwerk.nl www.eropaf.org