Special Het volledige onderzoek van SEO Economisch Onderzoek vindt u op www.kinderopvang.nl Het (economisch) belang van kinderopvang
2 Het (economisch) belang van kinderopvang
Voorwoord Wat levert kinderopvang op? Eén op de drie ouders kan kinderopvang niet missen in de combinatie werk met de zorg voor kinderen. In Nederland gaat het om bijna 638.000 kinderen die twee tot drie dagen per week naar dagopvang, buitenschoolse opvang, gastouderopvang en peuterspeelzalen gaan. Kinderopvang is daarmee voor veel ouders onmisbaar, maar ook voelbaar in de portemonnee. Als brancheorganisatie vinden we het hoog tijd worden om de discussie te verplaatsen naar wat kinderopvang kinderen, ouders, politiek en maatschappij oplevert. Daarom vroegen wij het onafhankelijke bureau SEO Economisch Onderzoek een overzicht te maken van al het bestaande wetenschappelijk onderzoek en de baten voor de maatschappij uit te rekenen. Wat blijkt? Kinderopvang leidt tot betere schoolprestaties van kinderen en meer kans op werk op latere leeftijd. Werkende moeders verdienen 50.000 euro meer dan vrouwen die (tijdelijk) stoppen met werken. En de overheidsbijdrage aan kinderopvang verhoogt op de korte termijn het bruto binnenlands product met 4,5 miljard euro en op de lange termijn zelfs met 5,2 miljard euro. Het rendement van kinderopvang bedraagt zo n 1 miljard euro per jaar. In deze special zetten we de belangrijkste conclusies op een rij. Inzichten die een waardevolle bijdrage leveren aan de dialoog over de waarde van onze sector. Graag gaan wij hierover met u in gesprek. Leo Houwen, voorzitter Lex Staal, directeur Het (economisch) belang van kinderopvang 3
Conclusie 1: Kinderopvang draagt 5 miljard bij aan nationaal inkomen Hoe kunnen we het maatschappelijk belang van kinderopvang in economische termen duiden? Een manier om dat te doen is systematisch alle kosten én baten in beeld krijgen, voor álle betrokkenen in de samenleving. SEO heeft de economische betekenis van kinderopvang uitgerekend aan de hand van het fictieve scenario dat de bijdrage van de overheid aan kinderopvang wordt afgeschaft. Wat gebeurt er als de hele rekening voor opvang bij ouders wordt neergelegd? Ouders gaan dan minder opvang afnemen en minder werken. Wat weer gevolgen heeft voor belastingen en premies en daarmee voor de inkomsten voor de overheid. De berekening De overheidsbijdrage aan kinderopvangtoeslag van zo n 1,8 miljard euro leidt op zowel korte als lange termijn tot een hogere arbeidsproductiviteit van moeders. Zonder deze subsidie, zouden veel moeders niet of minder uren werken. Daardoor derven zij inkomen, dragen zij minder belasting en sociale premies af en doen zij vaker een beroep op een uitkering. Doordat met name moeders blijven werken levert dit de samenleving als geheel op lange termijn 5,2 miljard euro op. Daar tegenover staat dat ouders die werken minder vrije tijd en minder tijd hebben voor onbetaalde arbeid, wat een waarde heeft van 3 miljard euro. Tellen we daarbij 1,2 miljard euro op voor kosten die ouders maken voor kinderopvang, blijft netto een waarde over van 1 miljard euro per jaar. 4 Het (economisch) belang van kinderopvang
Conclusie 2: Werkende moeders verdienen 50.000 euro meer dan vrouwen die (tijdelijk) stoppen met werken Kinderopvang is voor één op de drie ouders onmisbaar, maar ook voelbaar in de portemonnee. Bij veel gezinnen gaat het gesprek aan de keukentafel over de verhouding tussen de uitgaven aan kinderopvang en het netto maandinkomen van (meestal) de vrouw. Op korte termijn betekent kinderopvang investeren, maar op de lange termijn levert het voor deze gezinnen juist geld op, blijkt uit een berekening van SEO. Kinderopvang zorgt voor meer vrouwen met kinderen op de arbeidsmarkt. De prijs speelt hier een belangrijke rol bij. Zonder kinderopvangtoeslag, zou het gebruik van kinderopvang volgens de onderzoekers 58 procent lager liggen, werkten moeders 10 procent minder uren en zouden zo n 56.400 moeders helemaal niet werken. Hoger inkomen & pensioen Een belangrijk aspect wordt in de beslissing om wel of niet te blijven werken vaak over het hoofd gezien. Vrouwen met kinderen die werken hebben nu en in de toekomst namelijk een hoger inkomen en op latere leeftijd een hoger pensioen, dan vrouwen die tijdelijk - stoppen met werken. De werkervaring die zij missen omdat ze er een tijdje uit zijn, zorgt ervoor dat ze moeilijker terug komen op de oude positie met bijbehorend salaris. Met niet alleen gevolgen voor het inkomen in de periode dat ze niet werken, maar ook in de jaren erna. De wetenschappers concluderen dat een vrouw tot aan haar pensioen 16.000 euro minder verdient als ze een jaar stopt met werken. Stopt ze vier jaar, dan loopt dit op tot wel 50.000 euro. De verhouding tussen de uitgaven aan kinderopvang en het netto maandinkomen zegt dus niet alles. Het (economisch) belang van kinderopvang 5
Conclusie 3: Kinderopvang leidt tot betere schoolprestaties en een hoger inkomen in de toekomst Nationaal en internationaal zijn uiteenlopende onderzoeken gedaan naar kinderopvang. Vaak onderzoekt de wetenschapper één aspect, waardoor een samenhangend beeld op het effect van kinderopvang ontbreekt. De onderzoekers hebben alle beschikbare onderzoeken op een rij gezet en de belangrijkste conclusies samengevat. Goede kinderopvang verbetert de cognitieve vaardig heden en schoolprestaties van kinderen. Zo leidt kinder opvang tot kleinere verschillen in schoolprestaties tussen kinderen van laagopgeleide ouders en kinderen van hoogopgeleide ouders. Betere school prestaties leiden vervolgens voor kinderen van laagopgeleide ouders op latere leeftijd tot een hoger inkomen (gemiddeld 14%). Dit concluderen meerdere studies. Hoe hoger de kwaliteit, hoe beter ook de emotionele ontwikkeling van kinderen op de lange termijn. Kwaliteit is dus een cruciale factor. De kwaliteit van de Nederlandse kinderdagverblijven is de afgelopen jaren gestegen en is nu vergelijkbaar met een land als Zweden. Medewerkers gericht trainen In vergelijking met ons omringende landen is het aantal medewerkers in Nederland op het aantal kinderen hoog. Onderzoek laat geen eenduidig effect zien van het verhogen van het opleidingsniveau van deze medewerkers. Verschillende onderzoeken laten wèl een positief effect zien van gerichte trainingen voor pedagogisch medewerkers op educatieve interactievaardigheden met het kind. 6 Het (economisch) belang van kinderopvang
Tot slot: Investeren loont Kinderopvang heeft positieve effecten op de ontwikkeling van kinderen, het werkende leven van ouders en de portemonnee van de Nederlandse samenleving, zo blijkt uit het SEO-onderzoek Het economisch belang van kinderopvang. Kwaliteit is hierbij het sleutelwoord. Het SEO-onderzoek Het economisch belang van kinderopvang vindt u op www.kinderopvang.nl/onderzoeken. Laat uw mening horen en discussieer mee via Twitter en Facebook met #belangvankinderopvang Feiten & cijfers 112.000 medewerkers sector 75.000 werknemers en 37.000 gastouders. 638.000 kinderen maken gebruik van kinderopvang. Van kinderen van 0-3 jaar gaat het om 60 procent. Kinderen gaan zo n 19 uur per week naar de opvang. In 2014 gaven ouders, werkgevers en overheid in Nederland gezamenlijk 0,5 procent van het Bruto Binnenlands Product uit aan kinderopvang (bijna 3 miljard). Gemiddeld 19 uur per week gaan kinderen naar de opvang. Kwaliteit Nederlandse kinderopvang is verglijkbaar met Zweden. Het aantal leidsters op het aantal kinderen is in Nederland in vergelijking met ons omringende landen hoog. Brancheorganisatie Kinderopvang is de belangenorganisatie voor werkgevers in de kinderopvang. www.twitter.com/branchekov www.facebook.com/kinderopvang Het (economisch) belang van kinderopvang 7
Brancheorganisatie Kinderopvang Zwarte Woud 2 3524 SJ Utrecht telefoon (030) 756 9911 web www.kinderopvang.nl