Jaarverslag 2008 OCTROOICENTRUM NEDERLAND

Jaarverslag 2008

Jaarverslag 2008 OCTROOICENTRUM NEDERLAND

2 OCTROOICENTRUM NEDERLAND INHOUD Voorwoord 4 1. Missie, doelstellingen, organisatie 6 1.1 Missie 7 1.2 Doelstellingen en Balanced Score Card 7 1.3 Organisatie 8 2. De dienstverlening aan doelgroepen 10 2.1 Inleiding 10 2.2 Octrooiverlening 14 2.2.1 Rijksoctrooiwet 1995 14 2.2.2 Internationale octrooiaanvragen 16 2.2.3 Europese octrooiaanvragen en verleningen 18 2.3 Octrooiaanvragen onder de Rijksoctrooiwet 1995 19 2.4 Octrooiering naar doelgroepen 20 2.5 Octrooirecht 20 2.6 Kennisverspreiding 21 2.6.1 Promotie 22 2.6.2 Voorlichting 22 2.6.3 Oriëntatie 23 3. De doelstellingen en wensen van de opdrachtgevers 24 3.1 Inleiding 24 3.2 Professioneel uitvoeren van de opdrachten 27 3.2.1 Omzet bij het ministerie van Economische Zaken 27 3.2.2 Open Source project 27 3.2.3 Overig 28 3.2.4 Overzicht van octrooitaksen over 2008 29 3.2.5 Octrooibeleid 30 3.3 Participatie in internationale organisaties 31 3.3.1 World Intellectual Property Organization 31 3.3.2 Europees Octrooibureau 33 3.3.3 Bureau voor de Harmonisatie van de Interne Markt 34 3.3.4 Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom 35 3.3.5 Europese Unie 36

JAARVERSLAG 2008 3 INHOUD 4. De uitgangspunten van de eigenaar 38 4.1 Inleiding 38 4.2 Financieel beheer 40 4.3 Jaarrekening 2008 40 4.3.1 Balans en toelichting 41 4.3.2 Resultatenrekening en toelichting 44 5. De kwaliteit van de interne organisatie 48 5.1 Inleiding 48 5.2 Bedrijfsvoeringsparagraaf 50 6. Accountantsverklaring 54

4 OCTROOICENTRUM NEDERLAND Voorwoord

Voorwoord Met dit jaarverslag schetst Octrooicentrum Nederland een beeld van het werk van het agentschap in 2008, van de ontwikkelingen om de kwaliteit van dienstverlening te verbeteren en van de financiële situatie. De goede resultaten in het afgelopen jaar, zowel organisatorisch als financieel, zijn gerealiseerd dankzij de inzet van alle medewerkers. Mijn dank gaat dan ook naar hen uit. Op 5 juni 2008 is een aantal wijzigingen in de Rijksoctrooiwet 1995 in werking getreden. Daaronder de afschaffing van het zesjarig octrooi, de mogelijkheid om octrooiaanvragen in het Engels in te dienen, en de invoering van een progressiever stelsel van instandhoudingstaksen. Deze moeten de toegang tot en het gebruik van het octrooisysteem voor met name het midden- en kleinbedrijf verbeteren. In september lanceerde Octrooicentrum Nederland een geheel vernieuwde website, gebouwd naar de principes van open standaarden in open source. Daarmee is Octrooicentrum Nederland koploper van organisaties in de (semi)publieke sector die het gebruik van open standaarden wil stimuleren. Tegelijkertijd werd de website overgezet naar de nieuwe rijkshuisstijl, met gebruikmaking van het rijkslogo. Enkele feiten uit het verslagjaar: - wereldwijd bleek het Nederlandse bedrijfsleven wederom een grote octrooiaanvrager te zijn (8e plaats met 4.349 aanvragen), met een lichte stijging ten opzichte van 2007 (+3.8%); - het aantal in Nederland ingediende octrooiaanvragen onder de Rijksoctrooiwet 1995 is in 2008 gestegen ten opzichte van 2007 (van 2.446 naar 2.732); - het aantal voor Nederland geldende octrooien bedroeg ultimo 2008 145.786; ultimo 2007 ging het om een aantal van 133.900. - tot grote tevredenheid van het Engels octrooibureau (UKIPO) voerde Octrooicentrum Nederland voor hen 170 searches uit en 290 examinations ; - het jaarlijkse Octrooicongres in november (thema namaak en inbreuk ) trok een kleine 400 gasten, voornamelijk ondernemers in het midden- en kleinbedrijf; - Octrooicentrum Nederland wist de doelstelling van een positief resultaat uit bedrijfsvoering ruimschoots te halen. Ik hoop dat u met interesse kennis neemt van de inhoud van dit verslag. Dr. G.A.A.M. Broesterhuizen, directeur

6 OCTROOICENTRUM NEDERLAND 1 Missie, doelstellingen, organisatie

JAARVERSLAG 2008 7 1.1 Missie In een open wereldeconomie werkt Octrooicentrum Nederland als agentschap van het ministerie van Economische Zaken aan een ondernemend en innovatief Nederland. In een wereld waar grenzen verdwijnen en mensen, kapitaal, informatie en producten zich steeds makkelijker verplaatsen, zijn bescherming van de industriële eigendom en het gebruik van informatie, opgeslagen in octrooien essentieel voor de Nederlandse kenniseconomie. Daarom zorgt Octrooicentrum Nederland ervoor dat bedrijven, kennisinstellingen, overheden en uitvinders: 1. Eenvoudig octrooien kunnen aanvragen ter bescherming van hun technologische vinding (de octrooiverlener). 2. Voorlichting krijgen over het octrooisysteem en octrooien kunnen gebruiken als bron van informatie en inspiratie (het kenniscentrum). 3. Worden vertegenwoordigd in Europese en mondiale organisaties op het gebied van industrieel eigendom (de belangenbehartiger). 1.2 Doelstellingen en Balanced Score Card Octrooicentrum Nederland heeft vier doelstellingen die voortvloeien uit de missie. Het zijn: 1. Verbeteren van de dienstverlening aan de doelgroepen van Octrooicentrum Nederland (MKB, particulieren, universiteiten, hogescholen en overheid). 2. Uitvoeren van de (beleids)doelstellingen van de opdrachtgevers. 3. Voldoen aan de voorwaarden die gesteld worden door de eigenaar, het ministerie van Economische Zaken. 4. Het verbeteren van de kwaliteit van de processen in de organisatie. De doelstellingen worden getoetst met behulp van de methode van de Balanced Score Card. Hiervoor zijn vanuit het perspectief van de doelgroepen, de opdrachtgevers, de eigenaar en de interne organisatie kritische succesfactoren (KSF en) bepaald.

8 OCTROOICENTRUM NEDERLAND Doelgroepen Eigenaar KSF Naamsbekendheid bij doelgroepen Hoge klanttevredenheid Goede telefonische bereikbaarheid Klantvriendelijke online dienstverlening KSF Integriteit Positief resultaat uit bedrijfsuitoefening Efficiënte uitvoeringsorganisatie Ordelijk en controleerbaar financieel beheer Octrooicentrum Nederland Opdrachtgever Interne Organisatie KSF Professionele uitvoerder (octrooideskundigheid) Bereik bij doelgroepen vergroten Leveren van input voor beleidsvoorbereiding Efficiënte uitvoering van de opdracht KSF ARBO / gezondheidsbeleid Deskundig en gemotiveerd personeel Adequate faciliteiten De KSF en zijn vertaald naar meetbare prestatie-indicatoren. Omdat het jaarverslag van Octrooicentrum Nederland is ingedeeld naar de invalshoeken van de Balanced Score Card, wordt in de afzonderlijke hoofdstukken nader ingegaan op de streefwaarden en realisaties van de indicatoren over 2008. 1.3 Organisatie De basistaken van Octrooicentrum Nederland vormen tevens de pijlers waarop de lijnafdelingen zijn gebaseerd: kennis beschermen c.q. het uitvoeren van de wettelijke taken met als kern de Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 1995), kennis verspreiden c.q. ontsluiten en kennis- en relatiemanagement in meer algemene zin.

JAARVERSLAG 2008 9 De wettelijke taken worden uitgevoerd door de afdeling Octrooiverlening en het ontsluiten van kennis en kennismanagement door de afdeling Kennisontwikkeling & Voorlichting. De twee lijnafdelingen worden ondersteund door de stafafdeling Financiën, Facilitair Beheer, Informatisering & Automatisering en door de afdeling Algemene Zaken. In deze laatste afdeling, met een zekere nadruk op de internationale (bestuurlijke) zaken, is onder andere het cluster Personeel & Organisatie ondergebracht. De organisatie zag er per 31 december 2008 als volgt uit. Directeur Dr. G.A.A.M. Broesterhuizen Algemene Zaken Dr. G.A.A.M. Broesterhuizen Financiën, Facilitair Beheer, Informatisering & Automatisering R.C. Sedee RA Cisa Kennisontwikkeling & Voorlichting Drs. M. Heimens Visser MBA Octrooiverlening Mr. D.J. de Groot

10 OCTROOICENTRUM NEDERLAND 2 De dienstverlening aan doelgroepen 2.1 Inleiding Een goede dienstverlening is voor alle doelgroepen van Octrooicentrum Nederland (midden- en kleinbedrijf, particuliere uitvinders, universiteiten, hogescholen en de overheid) van belang. Niet alleen het professioneel uitvoeren van de Rijksoctrooiwet is aan de orde, maar ook het verzamelen, analyseren en het voor derden toegankelijk maken van octrooi-informatie. Klantvriendelijkheid staat hier voorop. De kritische succesfactoren (KSF en) zijn dan ook: naamsbekendheid bij de doelgroepen, klanttevredenheid, telefonische bereikbaarheid, klantvriendelijke online dienstverlening. In onderstaande tabel zijn de prestatie-indicatoren over 2008 weergegeven.

JAARVERSLAG 2008 11 Doelgroepen KSF Prestatie-indicatoren Streefwaarde 2008 Realisatie 2008 Naamsbekendheid bij doelgroepen Imago-onderzoek eens per drie jaar In 2009 vindt het volgende imago-onderzoek plaats Realisatie 2006: gemiddeld 68% (alle doelgroepen scoren boven de streefwaarde van 45%) Hoge klanttevredenheid - Periodieke meting klanttevredenheid per product van kwaliteit dienstverlening - Reactietijd op inkomende e-mail - Overleg met Commissie van Acht - Gemiddelde score 7,5 op een schaal van 10 - in 95% van de gevallen binnen vier dagen - 4 keer per jaar - 7,7-98% - 4 keer Goede telefonische bereikbaarheid Voldoen aan normen SNT: - In gesprek - Niet opgenomen - Wachttijd - Minder dan 2% - Minder dan 2% - 95% < 15 sec - 2,5% - 2% - 96% Klantvriendelijke online dienstverlening - Aantal bezoeken website - Aantal bezoeken Octrooiregister - Aantal bezoeken esp@cenet - Aandeel octrooiaanvragen online (nationaal en internationaal) - 175.000 op jaarbasis - 50.000 op jaarbasis - 120.000 op jaarbasis - NL 40% - EP/NL 25% - PCT 85% - 242.715-48.557-148.234 - NL 46% - EP/NL 56% - PCT 75% Klanttevredenheidsonderzoek Octrooicentrum Nederland voerde voorheen iedere twee jaar een klanttevredenheidsonderzoek uit, voor het laatst in 2007. Om beter op de waardering en de behoefte van klanten te kunnen inspelen is per 2008 overgegaan op een continue externe klanttevredenheidsmeting. Trends in de tevredenheid over de producten en diensten van Octrooicentrum Nederland zijn zo beter te monitoren. Het aanbod kan sneller worden afgestemd op de behoefte van de klant. Zo is in 2008 onder de doelgroepen gevraagd naar bekendheid met de wetswijzigingen onder de Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 1995), die zijn ingegaan op 5 juni van dat jaar. Daaruit bleek dat 55% van de respondenten op de hoogte was van de ingetreden wetswijzigingen; 80% was tevreden tot zeer tevreden over de wijze van informeren door Octrooicentrum Nederland.

12 OCTROOICENTRUM NEDERLAND Reactie inkomende e-mail Deze score heeft betrekking op de beantwoording van via e-mail gestelde vragen over het octrooisysteem. De streefwaarde voor de beantwoording van deze vragen is bepaald op 95% binnen vier dagen. Met een score van 98% is dit percentage ruimschoots gehaald. Commissie van Acht In de zogeheten Commissie van Acht overleggen Octrooicentrum Nederland en het Directoraat-generaal Ondernemen & Innovatie van het ministerie van Economische Zaken vier maal per jaar met belangrijke stakeholders als de Orde van Octrooigemachtigden, de Contactgroep Vrije Octrooigemachtigden, de HBO-Raad, de Nederlandse Orde Van Uitvinders, VNO-NCW, VSNU en de Vereniging I.E. In dit overleg staan actuele onderwerpen op de agenda en wordt internationaal overleg voorbesproken. Vaste agendapunten zijn vergaderingen bij de World Intellectual Property Organization, bij de Europese Octrooi Organisatie en de Europese Unie. Ook worden steevast onderwerpen in relatie tot de Nederlandse Rijksoctrooiwet geagendeerd. Inhoudelijke debatten gingen over onderwerpen als: - de mondiale harmonisatie van het materiële octrooirecht; - nationale voorschriften over het gebruik van genetische bronnen in octrooiaanvragen; - de kwaliteit van Europese octrooien; - afsplitsingen van octrooiaanvragen ( divisionals ); - hergebruik van onderzoeken naar de stand der techniek ( searches ); - het Europese examen voor octrooigemachtigden; - het Gemeenschapsoctrooi; - Europese octrooirechtspraak; - afschaffing van het Nederlandse zesjarig octrooi; - het nieuwe Nederlandse taksenregime; - de Nederlandse octrooivouchers. Goede telefonische bereikbaarheid De scores hebben betrekking op vier centrale nummers die periodiek via een belscan op bereikbaarheid worden getoetst. De streefwaarde voor wachttijd bij telefonische bereikbaarheid is gehaald. Voor niet opgenomen is net boven de streefwaarde gescoord, voor in gesprek een 0,5% punt boven de streefwaarde. Klantvriendelijke online dienstverlening Wereldwijd neemt de hoeveelheid openbaar toegankelijke octrooi-informatie toe. Octrooicentrum Nederland wil digitale octrooi-informatie zo transparant mogelijk toegankelijk maken. De website en de toegang die deze geeft tot octrooidatabanken wordt hiervoor gebruikt. In september lanceerde Octrooicentrum Nederland een geheel vernieuwde website, gebouwd naar de principes van open standaarden in open source. Tegelijkertijd heeft Octrooicentrum Nederland haar website overgezet naar de nieuwe

JAARVERSLAG 2008 13 rijkshuisstijl. De daarbij ontwikkelde huisstijlgenerator is overgedragen aan een groot aantal overheidsinstellingen. Zij kunnen hiermee een website bouwen die voldoet aan de eisen van de nieuwe rijkshuisstijl. Het bespaart hen niet alleen veel tijd maar ook ontwikkelingskosten. De rijkshuisstijlgenerator is een uitstekend voorbeeld van kennis delen en samen werken aan innovatie in de ICT. Onderdeel van de nieuwe website is een digitale tool, de octrooikostencalculator. In 2008 heeft het aantal bezoeken aan de website de uitgangswaarde ruimschoots overschreden. Er zijn vijf digitale nieuwsbrieven verstuurd over uiteenlopende onderwerpen waaronder: wijzigingen in de ROW 1995, octrooikosten en inbreuk. Octrooicentrum Nederland is op grond van de ROW 1995 en internationale verdragen gehouden tot het voeren van een Octrooiregister waarin gepubliceerde Nederlandse octrooiaanvragen en in Nederland geldende octrooirechten worden geregistreerd. Dit Octrooiregister is voor het publiek gratis toegankelijk. Behalve voor de beschermingstaak het in stand houden van octrooirechten wordt het Octrooiregister gebruikt voor de verspreidingstaak: het geven van inzage in octrooirechten. In 2008 is besloten een nieuwe digitale versie van het Octrooiregister te ontwikkelen. Het zal in 2009 in productie worden genomen. Het Europees Octrooibureau (EOB) ontwikkelt en beheert het octrooizoeksysteem esp@cenet. Dit, via internet openbare en gratis toegankelijke systeem bevat meer dan zestig miljoen octrooidocumenten van 85 landen. Eind 2008 is de functionaliteit uitgebreid. Octrooicentrum Nederland beheert de Nederlandstalige teksten en stelt esp@cenet beschikbaar via haar website en via www.espacenet.nl. Het aantal bezoeken aan esp@cenet groeit nog steeds, de streefwaarde 2008 is met bijna 30.000 bezoeken overtroffen. In 2008 is het aantal elektronische aanvragen ten opzichte van 2007 gestegen; onder de ROW 1995 gaat het inmiddels om 46% (realisatie in 2007 was 30%), bij de ingediende vertalingen van Europese octrooien (EP/NL) om 56% (in 2007 nog 19%), en in het geval van internationale indieningen onder de Patent Cooperation Treaty (PCT) om 75% (in 2007 bedroeg de realisatie 65%). Het is de verwachting dat deze groei doorzet. Het online indienen is voordelig: de klant ontvangt direct een inschrijfnummer en een datum van indiening. Ook kan hij de digitaal beschikbare octrooigegevens gemakkelijk hergebruiken voor eigen doeleinden. Tenslotte bespaart de verminderde administratieve last tijd en geld.

14 OCTROOICENTRUM NEDERLAND 2.2 Octrooiverlening 2.2.1 Rijksoctrooiwet 1995 Tabel 2.1 - Rijksoctrooiwet 1995 2007 2008 Totaal ingediende octrooiaanvragen ROW 1995 2.446 2.732 Verzoeken voor stand der techniek onderzoeken 1.605 2.083 Totaal verleende Nederlandse registratieoctrooien: 6-jarig 621 590 Totaal verleende Nederlandse registratieoctrooien: 20-jarig 1.698 1.468 Bezwaarschriften 16 12 Verzoekschrift art. 23 ROW 1995 (herstel in de vorige toestand) 62 61 Verzoekschrift art. 76/84 ROW 1995 (advies aan derde) 10 14 Advies aan rechter art. 87 ROW 1995 - - Aanvragen om aanvullend beschermingscertificaat (geneesmiddelen en gewasbeschermingsmiddelen) 79 49 Verleende aanvullende beschermingscertificaten 36 35 Ingeschreven topografieën van halfgeleiderproducten 2 1 Eenieder die een Nederlands octrooi wil verkrijgen moet daarvoor een aanvraag bij Octrooicentrum Nederland indienen. Volgens de ROW 1995 worden octrooien ongetoetst verleend. Wel worden een onderzoek naar de stand der techniek en een schriftelijke opinie geleverd. Aanvragen en verleningen De octrooiverleningsprocedure start met de indiening van een octrooiaanvraag. Binnen dertien maanden na indiening van de octrooiaanvraag of na indiening van een eerdere aanvraag waarop een recht van voorrang is gebaseerd, moet de aanvrager, sinds de wijziging van de ROW 1995 op 5 juni 2008, een verzoek indienen om een onderzoek naar de stand der techniek. In 2008 werden 2.083 verzoeken voor zo n onderzoek ingediend; in 2007 bedroeg dit aantal 1.605. De oorzaak van deze toename is enerzijds gelegen in de afschaffing van het zesjarig octrooi, waardoor voortaan bij elke octrooiaanvraag een onderzoek moet worden uitgevoerd, anderzijds in de toename van het aantal ingediende octrooiaanvragen zelf. Het niet indienen van een verzoek resulteert in het niet in behandeling nemen van de octrooiaanvraag. Het onderzoek leidt tot een rapport waarin de stand van de techniek met

JAARVERSLAG 2008 15 betrekking tot de octrooiaanvraag wordt genoemd. Bij aanvragen die na 30 juni 2006 zijn ingediend is het onderzoeksrapport uitgebreid met een schriftelijke opinie waarin een toelichting staat op de in het rapport geciteerde documenten. Daarbij wordt aangegeven waarom deze documenten nieuwheids- of inventiviteitsbezwarend kunnen zijn. Inmiddels worden nagenoeg alle onderzoeksrapporten voorzien van een schriftelijke opinie. Tevens mogen met ingang van 5 juni 2008 de beschrijving, tekeningen en samenvatting van de octrooiaanvraag ook in het Engels worden ingediend. De conclusies echter moeten in de Nederlandse taal zijn gesteld. Elke aanvraag wordt door Octrooicentrum Nederland ingedeeld in één of meerdere klassen overeenkomstig de internationale classificatie van octrooien ( International Patent Classification ). Verzoeken Onder de ROW 1995 kunnen aan Octrooicentrum Nederland met betrekking tot een al verleend octrooi drie typen verzoeken worden gericht: 1. Verzoek om een aanvullend beschermingscertificaat (ABC). 2. Verzoek tot herstel in de vorige toestand. 3. Verzoek om een wettelijk advies. Door middel van de aanvraag van een ABC kan het uitsluitende recht op een geneesmiddel of gewasbeschermingsmiddel in verband waarmee een octrooi is verkregen met maximaal vijf jaar worden verlengd. In 2008 zijn 49 aanvragen voor een ABC ingediend. Nieuw is de mogelijkheid om de duur van een ABC voor een geneesmiddel met een half jaar te verlengen. De mogelijkheid voor een dergelijke verlenging bestaat wanneer het betreffende geneesmiddel specifiek wordt getest in verband met de werking bij kinderen. In 2008 is de eerste aanvraag voor een dergelijke verlenging bij Octrooicentrum Nederland ingediend. Het verzoek tot herstel in de vorige toestand is een specifiek juridische procedure, waarlangs de octrooihouder die door een administratief verzuim zijn octrooi verspeeld heeft (bijvoorbeeld door niet-tijdige betaling van de instandhoudingstaks) alsnog in zijn recht hersteld kan worden. In 2008 zijn 61 verzoeken om een dergelijk herstel ingediend. Met wettelijk advies wordt gedoeld op het in art. 84 ROW 1995 genoemde verzoek dat bij Octrooicentrum Nederland kan worden ingediend om advies uit te brengen omtrent de toepasselijkheid van nietigheidsgronden op een verleend octrooi. Een dergelijk advies is noodzakelijk voor het kunnen instellen van een nietigheidsvordering bij de Rechtbank. Nieuw is dat Octrooicentrum Nederland sinds de wetswijziging van 5 juni 2008 de door de verzoeker aangevoerde bezwaren ambtshalve mag aanvullen met bezwaren die kunnen

16 OCTROOICENTRUM NEDERLAND worden ontleend aan het bij het octrooi behorende rapport naar aanleiding van het onderzoek naar de stand der techniek. In 2008 zijn veertien verzoeken om een wettelijk advies ingediend. Advies aan de Rechtbank In 2008 heeft Octrooicentrum Nederland geen technisch advies (art. 87 ROW 1995) aan de Rechtbank Den Haag verstrekt. Documentleverantie Door Octrooicentrum Nederland worden aan externe klanten kopieën en prints van documenten geleverd. Het gaat om kopieën van octrooidocumenten, tijdschriftartikelen en dossierstukken. De trend is dat, als gevolg van digitale beschikbaarheid, het aantal gevraagde octrooidocumenten terugloopt. Bijblad Het Bijblad bij De Industriële Eigendom is een uitgave van Octrooicentrum Nederland overeenkomstig art. 27 van het Uitvoeringsreglement van de ROW 1995. Het bevat de in de wet voorgeschreven bekendmakingen, wetenschappelijke artikelen en jurisprudentie op het gebied van de industriële eigendom. In de externe redactie hebben verschillende hoogleraren, rechters en advocaten zitting. Na gebleken hardnekkige technische problemen die opspeelden bij de digitalisering van het Bijblad heeft Octrooicentrum Nederland zich in 2008, ten behoeve van de abonnees, geconcentreerd op de bekende maandelijkse papieren uitgave. Enkele keren is een gecombineerd nummer uitgebracht. Een van de gecombineerde nummers bestond uit een album amicorum voor Mr. D.W.F. (Feer) Verkade, als eerbetoon bij gelegenheid van diens vertrek na meer dan 30 jaar uit de redactie van het Bijblad. De website van Octrooicentrum Nederland is toegankelijk voor abonnees die gebruik willen maken van het digitale archief. Periodiek administratief overleg gemachtigdenbureaus Met hoofden van administratie van gemachtigdenbureaus heeft Octrooicentrum Nederland periodiek administratief overleg. In dit overleg komen zaken aan de orde rond octrooiregistratie: afstemming van onderlinge processen, voorlichting van de kant van Octrooicentrum Nederland over online filing, over nieuwe wetgeving en het nieuwe taksenregime, en over de voorgenomen verbeteringen in het wettelijke Octrooiregister zoals extra zoekfaciliteiten. 2.2.2 Internationale octrooiaanvragen World Intellectual Property Organization (WIPO) WIPO is een organisatie van de Verenigde Naties en is gevestigd in Genève. WIPO is belast met de internationale bescherming van de intellectuele eigendomsrechten en voert verschillende verdragen uit. Daaronder de Patent Cooperation Treaty (PCT) waarbij 139 landen zijn aangesloten.

JAARVERSLAG 2008 17 Octrooiaanvragen onder de Patent Cooperation Treaty In 2008 groeide het aantal internationale octrooiaanvragen bij WIPO ingediend tot bijna 164.000, een toename van 2.4% ten opzichte van 2007 (diagram 2.1). Alhoewel een meer bescheiden groei dan de jaren ervoor, bewijst de PCT dat het een hoeksteen vormt in het internationale octrooisysteem. Het aantal aanvragen ingediend met herkomst Nederland bedroeg 4.349. Nederland was als aanvrager nummer acht in het landenklassement. Eenzelfde positie nam Nederland in 2007 in. Opmerkelijke groeicijfers werden gerealiseerd door Zuid-Korea (+12.0%), China (+11.9%) en Zweden (+12.5%). China steeg van plaats zeven naar plaats zes in de top-10. Het grootste aandeel aanvragen was gerelateerd aan de sectoren medische technologie (12.0%), computer technologie (8.5%) en farmacie (7.9%). Tot de snelst groeiende sectoren behoorden management informatie technologie methodes en nanotechnologie. De top-5 van aanvragers veranderde. Voor het eerst voert een Chinees bedrijf de lijst aan: Huawei Technologies Co. Ltd., een telecommunicatie bedrijf gevestigd in Shenzhen, diende 1.737 aanvragen in. Het Japanse Panasonic neemt met 1.729 aanvragen de tweede plaats in. De derde tot en met vijfde plaats worden ingenomen door respectievelijk Philips (1.551), Toyota Jidosha (1.364) en Bosch GMBH (1.273). Diagram 2.1 Top 10 Aanvragen bij de WIPO naar land van herkomst (2008) 24.431 (14.9%) 3.832 (2.3%) 4.114 (2.5%) 4.349 (2.7%) 5.517 (3.4%) 6.089 (3.7%) 6.867 (4.2%) 7.908 (4.8%) 18.428 (11.3%) 28.744 (17.5%) 53.521 (32.7%) Verenigde Staten Japan Duitsland Korea Frankrijk China Groot-Brittannië Nederland Zweden Zwitserland Overig Totaal 163.800 (aantal onder voorbehoud)

18 OCTROOICENTRUM NEDERLAND Bij Octrooicentrum Nederland kunnen ook internationale aanvragen onder de PCT ingediend worden. Als PCT-ontvangend bureau ontving Octrooicentrum Nederland 1.143 aanvragen (in 2007: 1.043). Hiervan werden er 887 online ingediend. Dat is ruim 77% ten opzichte van het totaal aantal aanvragen. Ter vergelijking, in 2007 betrof het aantal elektronische indieningen 69% van het totale aantal, in 2006 was dit 61%. 2.2.3 Europese octrooiaanvragen en verleningen De Europese Octrooi Organisatie is een internationale organisatie met als uitvoerend orgaan het Europees Octrooibureau (EOB). Dit bureau heeft kantoren in Duitsland, Nederland en Oostenrijk. Op grond van het Europees Octrooiverdrag (EOV) ontvangt en behandelt het EOB Europese octrooiaanvragen. Na verlening vallen deze uiteen in een nationaal octrooi in één of meer van de 34 lidstaten die daarvoor door de octrooiaanvrager kunnen worden aangewezen. Octrooiaanvragen onder het EOV kunnen direct bij het EOB of via de WIPO worden ingediend. De aanvrager van zo n WIPO-aanvraag (PCT-internationale fase) kan na een termijn, waarbinnen een stand der techniek onderzoek plaatsvindt, besluiten om Europa aan te wijzen. De aanvraag komt dan in de Euro-PCT regionale fase. Het EOB toetst de aanvraag op industriële toepasbaarheid en inventiviteit. Na verlening valt het octrooi onder het regime van de nationale octrooiwetgeving van het land waarin het octrooi van kracht moet worden. Dit laatste wordt bepaald door de octrooiaanvrager. De administratie en de handhaving vindt in elk van de aangewezen landen plaats. Octrooicentrum Nederland is verantwoordelijk voor de registratie in het wettelijke Octrooiregister van voor Nederland geldige Europese octrooien. In dat geval is de indiener van het Europese octrooi verplicht een vertaling van het Europese octrooi aan Octrooicentrum Nederland te overleggen. Onder het in 2008 in werking getreden Vertalingenprotocol (zogeheten Londen Protocol, waarbij naast Nederland ook Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Liechtenstein, Luxemburg, Monaco, Zweden en Zwitserland verdragspartij zijn) hoeven in Nederland alleen nog Nederlandstalige conclusies te worden ingediend voor validatie van dat octrooi; de tekst van de beschrijving mag in het Engels gesteld zijn. Als zo n Europees octrooi wordt verleend met de tekst van de beschrijving en de conclusies in het Frans of Duits, dan moet ook nog de in het Engels of Nederlands vertaalde beschrijving worden ingediend. In 2008 verleende het EOB 39.976 octrooien waarbij Nederland werd aangewezen als land waarvoor de aanvrager het octrooirecht vraagt. In 2007 lag dit aantal nog op 35.088 octrooien (+13,9%). Gedurende het tweede en derde kwartaal van 2008 is het aantal vervallen octrooien wegens het niet-indienen van een vertaling voor het eerst in jaren gestabiliseerd tot 63%.

JAARVERSLAG 2008 19 Het aantal Europese octrooien dat van kracht was in Nederland op 31 december 2008 bedroeg 128.138. Op 31 december 2007 bedroeg dit aantal 124.191. Het aantal Europese octrooien dat in 2008 in Nederland van kracht is geworden bedraagt 13.857; van de betreffende vertalingen werd een aantal van 7.046 via online filing ingediend. 2.3 Octrooiaanvragen onder de Rijksoctrooiwet 1995 Het totaal aantal aanvragen gedaan onder de ROW 1995 (diagram 2.2) is na een terugval tot 2.446 aanvragen in 2007 gestegen tot 2.732 aanvragen in 2008. Hiermee wordt het niveau van de jaren 2005 en 2006 weer benaderd. De groei ten opzichte van 2007 is onder andere veroorzaakt door een toename van het aantal octrooiaanvragen afkomstig uit Nederland. Dat aantal ligt op het zelfde niveau als in 1999 en 2000. Het aantal octrooiaanvragen afkomstig uit het buitenland is gedaald en bedroeg 311 (in 2007 was dit aantal 368). Het is nog te vroeg om te kunnen aangeven wat de invloed van de in 2008 in werking getreden wijzigingen in de ROW 1995 op het aantal aanvragen is geweest. Diagram 2.2 Aanvragen ROW 1995 3000 Aantal 2000 1000 0 1995 2000 2005 Jaar Afkomstig uit Nederland Afkomstig uit Buitenland Totaal

20 OCTROOICENTRUM NEDERLAND 2.4 Octrooiering naar doelgroepen De verdeling van 2008 octrooiaanvragen van Nederlandse aanvragers over de doelgroepen van Octrooicentrum Nederland is in diagram 2.3 weergegeven (cijfers onder voorbehoud). Opvallend is dat het aandeel van de particuliere aanvragers is toegenomen met ongeveer 5% t.o.v. de jaren vóór 2008. Ook het aantal aanvragen gedaan door Bedrijven (overig) is toegenomen, met ongeveer 4%. De groei in het aandeel van Bedrijven is ten koste gegaan van het aandeel van het midden- en kleinbedrijf (MKB). Diagram 2.3 Octrooiaanvragen verdeeld over doelgroepen Bedrijven (overig) 16% 1 6 % MKB 62% 6 2 % Overheid 0.0% Universiteiten en Technologische instituten 3% HBO 0.5% Particulieren 19% 0.0% 50.0% 2.5 Octrooirecht Octrooicentrum Nederland is belast met de instandhouding van de voor Nederland geldende octrooirechten door vermelding daarvan in het Octrooiregister. Dat geldt ook voor de voor Nederland geldig gemaakte Europese octrooien. In het Octrooiregister worden de bibliografische gegevens van de octrooiaanvragen en de verleende octrooien vastgelegd, alsmede de wijzigingen in de status van octrooiaanvragen en verleende octrooien. Het aantal voor Nederland geldende octrooien bedraagt per 31 december 2008 145.786. Nederland neemt bij de in ons land geldende octrooien, net als in 2006 en 2007, de derde plaats in als land van herkomst, met een aantal van 17.773. Dit is ruim 12% van het totaal aantal voor Nederland geldende octrooien (diagram 2.4) De plaatsen één en twee worden ingenomen door Duitsland en de Verenigde Staten.

JAARVERSLAG 2008 21 Diagram 2.4 Top 10 - Van kracht zijnde octrooien in Nederland 2006, 2007, 2008 30000 25000 2008 2007 2006 20000 15000 10000 5000 0 Duitsland Verenigde Staten Nederland Japan Frankrijk Zwitserland Groot-Brittannië Italië Zweden België 2.6 Kennisverspreiding Naast octrooiverlening is het vergroten van het octrooibewustzijn een belangrijke taak van Octrooicentrum Nederland. Daarbij richt de organisatie zich op de doelgroepen technisch MKB, kennisinstellingen, particuliere uitvinders en de overheid. Omdat het innovatieve MKB nog relatief onbekend is met het octrooisysteem, zijn voor deze doelgroep additionele activiteiten uitgevoerd. Octrooicentrum Nederland informeert klanten over de verschillende intellectuele eigendomsrechten, het octrooiverleningsproces, en over het nuttig gebruik - bij innovatietrajecten - van informatie uit octrooidatabanken. Octrooicentrum Nederland werkt volgens het stramien promotie, voorlichting en oriëntatie. In de eerste fase (promotie) gaat het om het wekken van interesse voor octrooien. In de tweede fase om het verstrekken van basisinformatie (voorlichting). In de derde fase (oriëntatie) wordt gezocht naar verdere verdieping in de octrooimaterie, zoveel mogelijk in overeenstemming met de wensen van de klant.

22 OCTROOICENTRUM NEDERLAND In 2008 werd extra aandacht besteed aan klantvriendelijke elektronische dienstverlening. De samenwerking met andere organisaties, waaronder de uitvoeringsorganisaties van het ministerie van Economische Zaken, werd verstevigd. Ultimo 2008 waren twintig samenwerkingsovereenkomsten van kracht met organisaties als de Kamer van Koophandel, de Nederlandse Orde Van Uitvinders en de Metaalunie. 2.6.1 Promotie Om een breed publiek te interesseren voor octrooien organiseerde Octrooicentrum Nederland een drietal grote promotionele evenementen. Ook deed het mee aan het televisieprogramma Het Beste Idee van Nederland, waarbij 1.200 inzendingen werden gescand op octrooiaspecten en meer dan 1.000 deelnemers voorlichting kregen over het octrooisysteem. Op het jaarlijkse Octrooicongres stroomde Science Center NEMO vol met ongeveer 400 gasten, voornamelijk ondernemers uit het MKB. Het thema van het congres was namaak en inbreuk. Octrooicentrum Nederland deed voorts mee aan talloze andere evenementen en was onder andere partner bij het event van het Innovatieplatform, Boven het Maaiveld. Daarnaast publiceerde Octrooicentrum Nederland 56 artikelen en was het op 40 beurzen aanwezig. 2.6.2 Voorlichting In het kader van voorlichting aan de doelgroepen verzorgde Octrooicentrum Nederland workshops (95), gastcolleges (59) en presentaties (94). De maand juni werd omgedoopt tot JunIE maand. De campagnemaand stond bol van de activiteiten en werd afgesloten met de eerste commerciële octrooiveiling in Amsterdam. Velen (8.759) wisten Octrooicentrum Nederland ook telefonisch te vinden met vragen over het octrooisysteem of over een octrooiaanvraag. Octrooicentrum Nederland organiseerde op verzoek activiteiten bij bedrijven, brancheorganisaties, universiteiten en bij het Hoger Beroeps Onderwijs (HBO). Waar mogelijk haakte Octrooicentrum Nederland aan bij bestaande initiatieven, maar ook eigen projecten werden uitgevoerd. Een van die projecten is het octrooigilde, dat bestaat uit HBO docenten uit het wetenschappelijk onderwijs die zich binnen hun instelling inzetten voor octrooionderwijs. Zij volgden masterclasses bij Octrooicentrum Nederland en beschikken daardoor over (basis)kennis van intellectueel eigendom. Octrooicentrum Nederland leverde een bijdrage aan een grote hoeveelheid prijsvragen en jury s rondom innovatie, onder andere de Fast 50 Foundation, de Rising Star Award en de Innovatie Top-100. Ook in ondernemerschapsprogramma s als Jong Ondernemen en Bizzworld participeerde Octrooicentrum Nederland. De website kende een sterke toename van bezoeken en is voorzien van een nieuwe navigatiestructuur die beter anticipeert op het verschil in voorkennis van de verschillende doelgroepen. Ook zijn enkele nieuwe tools beschikbaar gesteld waaronder een octrooikostencalculator en de mogelijkheid om e-dossiers te raadplegen.

JAARVERSLAG 2008 23 2.6.3 Oriëntatie De vraag naar voorlichting gericht op de individuele klant steeg in 2008. Het resulteerde in maatwerk aan een groot aantal ondernemers en onderzoekers tijdens individuele gesprekken met hen (1.281). Om het gebruik van octrooidatabanken te stimuleren verrichtte Octrooicentrum Nederland zoekadviezen (522) en onderzoeken in de octrooiliteratuur (688). Octrooicentrum Nederland heeft medewerkers door heel Nederland gestationeerd bij Syntens vestigingen. Uit evaluaties is gebleken dat de laagdrempelige toegang tot octrooiinformatie via dit door heel Nederland verspreid innovatienetwerk voor ondernemers hoog wordt gewaardeerd. Daarom is de samenwerking met Syntens uitgebreid zodat nu op acht plaatsen ondernemers terecht kunnen voor advies en informatie. Ook voor de doelgroep Overheid treedt Octrooicentrum Nederland op als kenniscentrum. Het ontwikkelde samen met Rijkswaterstaat, de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, enkele modellen die een goede omgang met intellectueel eigendom bij aanbesteding moeten stimuleren. Een van de taken van Octrooicentrum Nederland is beleidsondersteuning van de Rijksoverheid. Via studies signaleert Octrooicentrum Nederland trends en ontwikkelingen in zowel Nederland als in de rest van de wereld op het gebied van onderzoek en innovatie. Deze zijn van belang voor het ontwikkelen van beleid. Vernieuwend in 2008 was de samenwerking met de Kamer van Koophandel (KvK). In een pilot-onderzoek met de KvK Midden-Nederland is op bedrijfsniveau octrooi-informatie gekoppeld aan andere (economische) gegevens.

24 OCTROOICENTRUM NEDERLAND 3 De doelstellingen en wensen van de opdrachtgevers 3.1 Inleiding Octrooicentrum Nederland wil op professionele wijze maximaal bijdragen aan het realiseren van de doelstellingen van de opdrachtgevers en met name van het Directoraat-generaal Ondernemen & Innovatie (DG O&I). Dit betekent: een hoge kwaliteit tegen zo laag mogelijke kosten. Daarnaast streeft Octrooicentrum Nederland naar het leveren van input voor de voorbereiding van innovatiebeleid. In nauwe samenwerking met het moederdepartement participeert Octrooicentrum Nederland in de bestuurlijke werkzaamheden van internationale organen. De KSF en zijn: deskundige uitvoerder, vergroting bereik bij doelgroepen, optimale hulp bij beleidsvoorbereiding en kennisoverdracht, een efficiënte uitvoering van de opdracht.

JAARVERSLAG 2008 25 Opdrachtgevers KSF Prestatie-indicatoren Streefwaarde 2008 Realisatie 2008 Professionele uitvoerder (octrooideskundigheid) Percentage stand der techniek onderzoeken die zelf uitgevoerd worden 66% 73% Bereik bij doelgroepen vergroten - Bereik per doelgroep verhogen - Aantal samenwerkingsrelaties met intermediaire en brancheorganisaties - Aantal oriëntatieonderzoeken - 15.000-20 - 900 onderzoeken op jaarbasis - 22.902-20 - 688 onderzoeken Leveren van input voor beleidsvoorbereiding Aantal beleidsinteractieve onderzoeken 6 grote onderzoeken en 35 kleinere onderzoeken 8 grote onderzoeken en 45 kleinere onderzoeken Efficiënte uitvoering van de opdracht Daling van behandelnormen per product (met behoud van kwaliteit) Daling van alle behandelnormen 4 van de 10 behandelnormen laten een geringe overschrijding zien Uitgevoerde onderzoeken naar de stand der techniek Sinds de op 5 juni 2008 in werking getreden wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995 (ROW 1995) moet voor de verkrijging van een octrooi bij een octrooiaanvraag altijd een verzoek om een onderzoek naar de stand der techniek worden ingediend. Tot 5 juni 2008 had de aanvrager ook de mogelijkheid om een dergelijk verzoek niet in te dienen. Dit leiddde in de voorkomende gevallen tot de verlening van een zesjarig octrooi. Dit type octrooi is met de 2008 wetswijziging afgeschaft. Het aantal verzoeken om een onderzoek naar de stand der techniek lag in 2008 fors hoger dan in 2007. In 2008 bedroeg dit aantal 2.083 tegenover 1.605 in 2007. De oorzaak hiervan is enerzijds gelegen in de afschaffing van het zesjarig octrooi, waardoor voortaan bij elke octrooiaanvraag een onderzoek moet worden uitgevoerd, anderzijds in de toename van het aantal ingediende octrooiaanvragen zelf (van 2.446 naar 2.732).

26 OCTROOICENTRUM NEDERLAND Aanvragers die op basis van hun Nederlandse aanvraag ook octrooirechten in andere landen willen verkrijgen, kunnen bij hun Nederlandse aanvraag een verzoek indienen om een onderzoek naar de stand der techniek van het zogeheten internationale type. Het resultaat van dit type onderzoek kan worden ingebracht in een latere internationale of Europese aanvraagprocedure bij het Europees Octrooibureau (EOB). Het onderzoek van het internationale type mag alleen door het EOB worden uitgevoerd. Van de overige onderzoeken naar de stand der techniek is in 2008 73% door Octrooicentrum Nederland zelf opgeleverd tegenover 27% door het EOB. De streefwaarden voor 2008 bedroegen respectievelijk 66% en 34%. Octrooicentrum Nederland droeg zorg voor de administratieve afhandeling en onderhield het contact met de klant. Bereik bij doelgroepen vergroten De in 2007 uitgevoerde nulmeting naar het aantal klanten dat Octrooicentrum Nederland in één jaar bereikt met haar producten, bedroeg ruim 15.000. Alleen producten waarbij in direct contact met de klant geconstateerd kon worden dat octrooibewustzijn was gecreëerd, werden in de nulmeting meegeteld. In 2008 bereikte Octrooicentrum Nederland op basis van deze aanname ruim 22.000 mensen met haar activiteiten. Het totaal aantal lopende overeenkomsten stabiliseerde zich. Wel vernieuwde Octrooicentrum Nederland de samenwerkingsovereenkomst met de Metaalunie. Met een aantal Oost-Nederlandse en Zuid-Nederlandse ontwikkelings- en investeringsmaatschappijen zijn contacten opgebouwd. Het aantal uitgevoerde oriëntatieonderzoeken bleef achter bij de doelstelling. Een belangrijke reden ligt in de trainings- en scholingsresultaten die werden behaald bij samenwerkingspartners (waaronder de TU Delft en de Technologiestichting STW). Na afronding van de scholing waren medewerkers van deze instellingen in staat bepaalde van dit soort verkennende onderzoeken in de octrooiliteratuur zelf uit te voeren. Leveren van input voor beleidsvoorbereiding In 2008 zijn 53 onderzoeken afgerond onder het thema beleidsvoorbereiding. Zoals gebruikelijk had ongeveer 50% van deze onderzoeken betrekking op (de ontwikkeling van) technologieën. Een aantal onderzoeken was gerelateerd aan de onder andere internationaal veranderende positie van Nederland in het octrooilandschap, en aan de wijzigingen in de ROW 1995. De vragen naar octrooi-informatie voor specifieke regio s is in 2008 verder toegenomen en resulteerde in een zestal studies. Veel energie is gestoken in samenwerking met derden (Centraal Plan Bureau, Centraal Bureau voor de Statistiek, SenterNovem en EIM), met als doel octrooi-informatie te koppelen aan economische gegevens. Efficiënte uitvoering van de opdracht Voor de producten Nationaal stand der techniek onderzoek, Octrooiaanvraag 1995,

JAARVERSLAG 2008 27 Verzoeken en Documentlevering octrooidocumenten zijn de behandelnormen licht overschreden. 3.2 Professioneel uitvoeren van de opdrachten 3.2.1 Omzet bij het ministerie van Economische Zaken Voor het uitvoeren van de werkzaamheden is door DG O&I van het ministerie van Economische Zaken voor 2008 een opdracht verleend voor EUR 14,4 miljoen aan Octrooicentrum Nederland. De omzet van Octrooicentrum Nederland bij opdrachtgever DG O&I is als volgt over de productgroepen verdeeld (x EUR 1.000) (exclusief nog te factureren onder handen zijnde werkzaamheden en exclusief het project Open Source): 625 1152 2942 6982 Kennisbescherming Kennisverspreiding Kennisontsluiting, beleidsinteractie en antennefunctie Beleidsinbreng en Internationale Vertegenwoordiging Projecten 2395 Totaal per productgroep 14.096 3.2.2 Open Source project Eind tweede kwartaal 2007 bereikte Octrooicentrum Nederland via staatssecretaris drs. Frank Heemskerk van het ministerie van Economische Zaken de vraag of zij als pilot-organisatie voor open source op de desktop wilde dienen, om daarmee organisaties in de (semi)publieke sector te stimuleren gebruik te maken van open standaarden. De staatssecretaris had de Tweede Kamer kort daarvoor laten weten versnelling te willen aanbrengen in het gebruik van open standaarden. Het Directoraat-generaal Energie & Telecom van het ministerie van Economische Zaken moest concreet invulling geven aan het voornemen van de staatssecretaris. Aan de hand van een business case besloot Octrooicentrum Nederland positief op

28 OCTROOICENTRUM NEDERLAND het verzoek te reageren. Het resultaat is dat in het actieplan Nederland Open in Verbinding Octrooicentrum Nederland wordt genoemd als pilot-organisatie voor de Rijksoverheid. De voorbereidingen voor het project zijn eind 2008 afgerond (de website van Octrooicentrum Nederland is zelfs al in september overgezet). Het jaar 2009 zal in het teken staan van de implementatietrajecten van de andere vier deelproducten: het klantrelatiesysteem, groupware, desktop (kantoorapplicaties en hardwarevervanging waaronder thin clients ) en de centrale servervoorzieningen. 3.2.3 Overig Samenwerking met de United Kingdom Intellectual Property Office (UKIPO) Evenals in voorgaande jaren heeft Octrooicentrum Nederland in 2008 stand der techniek onderzoeken ( searches ) en beoordelingen ( examinations ) uitgevoerd voor het UKIPO. Met name het uitvoeren van examinations vormt een goede mogelijkheid voor de technisch adviseurs van Octrooicentrum Nederland om hun beoordelingsexpertise op peil te houden. Bovendien biedt de samenwerking met het UKIPO Octrooicentrum Nederland de mogelijkheid om de kwaliteit van de eigen producten te meten. Tijdens de jaarlijkse contract meeting werd, net als in de voorgaande jaren, door het UKIPO expliciet grote tevredenheid uitgesproken over de kwaliteit van de verrichte onderzoeken en beoordelingen. In 2008 zijn door Octrooicentrum Nederland 170 searches en 290 examinations uitgevoerd. De samenwerking met het UKIPO wordt in 2009 voortgezet. Octrooigemachtigdenopleiding en -examens Aan de voor 2008-2009 benoemde examencommissie voor de octrooigemachtigden heeft Octrooicentrum Nederland wederom twee (van de in totaal zes) leden geleverd. De examencommissie heeft in 2008 de tentamens octrooirecht, recht algemeen, overige IE rechten, mededinging en praktische vaardigheden afgenomen. In 2008 is driemaal bezwaar ingesteld tegen een tentamenuitslag. Deze bezwaren zijn alle ongegrond verklaard. In 2008 zijn in totaal veertien personen geslaagd voor het gehele examen. Aan de tweejarige opleiding die in januari 2009 is gestart en wordt verzorgd door de Stichting Beroepsopleiding Octrooigemachtigden, nemen 28 kandidaat-octrooigemachtigden deel. Octrooigemachtigdenregister In 2008 hebben twintig octrooigemachtigden de eed of belofte afgelegd, waarna zij zijn ingeschreven in het (openbare) register van octrooigemachtigden. De inschrijving van zestien octrooigemachtigden werd doorgehaald: vijftien op eigen verzoek en één wegens overlijden. Met ingang van 2008 kan het register via de website van Octrooicentrum Nederland geraadpleegd worden. Plaatsvervangend rechter/raadsheer Bij Octrooicentrum Nederland zijn twee juridisch/technisch adviseurs actief als rechter-

JAARVERSLAG 2008 29 plaatsvervanger bij het Gerechtshof in Den Haag. De eerste is al vele jaren als rechter-plaatsvervanger actief. In 2008 hield hij zich bezig met acht Hofzaken (zes procedures betreffende inbreuk en nietigheid plus twee schadestaat-procedures). De tweede is eerst begin 2008 benoemd; bijgedragen werd aan de beoordeling van een geschil over de verkoop en levering van een Nederlands octrooi. 3.2.4 Overzicht van octrooitaksen over 2008 In 2008 heeft Octrooicentrum Nederland circa EUR 61 miljoen aan taksen ontvangen. Daarvan is totaal EUR 27 miljoen aan het EOB afgedragen in het kader van Europees verleende octrooien die in Nederland van kracht zijn geworden. EUR 3 miljoen heeft betrekking op af te dragen taksen aan het EOB en de World Intellectual Property Organization (WIPO) in het kader van de Patent Cooperation Treaty. Het onderstaande overzicht geeft de omvang aan van de over 2008 ontvangen taksen. Opbrengsten taksen Realisatie over 2008 (x 1.000) Realisatie over 2007 (x 1.000) Bruto opbrengst taksen 61.408 52.972 Afdracht EOB: EP/NL taksen - 26.608-22.675 Afdracht EOB: PCT -1.835-1.696 Afdracht WIPO: PCT - 912-920 Netto opbrengst taksen EZ 32.053 27.681 De netto opbrengst is als volgt verdeeld: Jaartaksen 30.196 25.875 Indiening 1.393 1.356 Akten 85 83 Verzoekschriften 16 13 Taksen voor ingediende vertalingen EP/NL 363 354 Totaal netto opbrengst taksen EZ 32.053 27.681

30 OCTROOICENTRUM NEDERLAND 3.2.5 Octrooibeleid Op 5 juni 2008 zijn de Wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995 en enige andere wetten naar aanleiding van de evaluatie van de Rijksoctrooiwet 1995 van 2006 in werking getreden (Staatsblad 2008, 107). De wijzigingen geven het midden- en kleinbedrijf meer rechtszekerheid en vergroten het bewustzijn van de voordelen van octrooien. De belangrijkste aanpassingen betreffen: - de afschaffing van het zesjarig octrooi waardoor alleen een Rijksoctrooi van maximaal twintig jaar blijft bestaan; - de mogelijkheid een Engelstalige octrooiaanvraag in te dienen (met conclusies in het Nederlands) waardoor eventuele (ook latere) vertaalkosten laag of nihil blijven; - de heffing van instandhoudingstaksen vanaf drie jaar na indiening, een jaar eerder dan nu het geval is, hetgeen octrooihouders dwingt eerder af te wegen of zij hun octrooi in stand willen houden. Het taksenregime is tegelijkertijd progressiever gemaakt, met lagere bedragen in de eerste jaren; - ruimere adviesmogelijkheden voor Octrooicentrum Nederland, zodat het advies ex Art. 84 ROW 1995 (aan partijen in het geval van een octrooirechtelijk geschil) kwalitatief beter zal worden. Daarvóór was al op 1 mei het Vertalingenprotocol in werking getreden. In 2009 zullen de minimale vereisten voor indiening van een octrooiaanvraag licht worden gewijzigd door de inwerkingtreding van de Nederlandse implementatiewet ten gevolge van de (wereldwijde) Patent Law Treaty. Aspect hiervan is dat een incomplete octrooiaanvraag binnen een bepaalde termijn alsnog aangevuld mag worden. Octrooicentrum Nederland fungeert voor het ministerie van Economische Zaken als gesprekspartner bij de totstandkoming van beleids- en wetswijzigingen. Op grond van specifieke expertise leveren medewerkers diverse, vaak concrete bijdragen aan de voorbereiding van wetswijzigingen. Ook stellen zij relevante (onder andere cijfermatige) gegevens beschikbaar, geven zij feedback vanuit de uitvoeringspraktijk en zijn zij behulpzaam bij de beantwoording van Kamervragen. Zij geven commentaar op nota s en leveren mondelinge inbreng in verschillende vormen van ad hoc overleg. In 2008 is bijvoorbeeld inhoudelijke inbreng geleverd voor een prejudiciële procedure voor het EG-Hof van Justitie in de zaak AHP Manufacturing versus Octrooicentrum Nederland betreffende de afwijzing door Octrooicentrum Nederland van een aanvullend beschermingscertificaat voor een geneesmiddel (zaak C-482/07). In het informele Beleidsoverleg praten medewerkers van het ministerie van Economische Zaken en Octrooicentrum Nederland elkaar periodiek bij over alle voorkomende octrooiaangelegenheden. Gebleken is dat dit Beleidsoverleg in een behoefte voorziet en de samenwerking tussen beleid en uitvoering verder verbetert.

JAARVERSLAG 2008 31 Met het ministerie wordt verder vier keer per jaar overlegd (als opdrachtgever en opdrachtnemer) in de geformaliseerde Contactgroep. 3.3 Participatie in internationale organisaties Vanwege het open karakter van onze economie, heeft Nederland veel belang bij internationale samenwerking op het terrein van industriële eigendomsrechten. Octrooicentrum Nederland vertegenwoordigt Nederland in verschillende overlegorganen van internationale organisaties: WIPO, EOB, het Bureau voor de Harmonisatie van de Interne Markt (BHIM), het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE) en de Europese Unie (EU). Deze rol is eigenstandig waar Octrooicentrum Nederland onderdeel is van het European Patent Network. Daartoe behoren naast het EOB ook de andere nationale octrooibureaus uit de inmiddels 34 landen die partij zijn bij het Europees Octrooiverdrag. Nederlandse stakeholders verwachten dat Octrooicentrum Nederland aangesloten is op de internationale ontwikkelingen en daarover met hen communiceert. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste internationale ontwikkelingen. 3.3.1 World Intellectual Property Organization WIPO is gericht op effectieve bescherming en gebruik van intellectueel eigendom. Het aantal lidstaten bedraagt 184. Het aantal jaarlijkse aanvragen onder een van WIPO s verdragen, de Patent Cooperation Treaty (PCT), neemt voortdurend toe. In 2008 ging het om ruim 163.000 aanvragen. Ter vergelijking: in 1996 ging het om minder dan 50.000 aanvragen, in 1986 om minder dan 5.000. In maart 2008 was er een buitengewone zitting van WIPO s General Assembly waarin het Programma en Budget voor 2008/2009 (in 2007 verworpen) werd goedgekeurd. Ook besloot de PCT-Assembly tot verlaging van de PCT-taksen. Tijdens de jaarlijkse General Assembly in september werd de Australiër dr. Francis Gurry met ingang van 1 oktober voor een termijn van zes jaar benoemd tot Directeur-Generaal, als opvolger van de omstreden dr. Kamil Idris. Agendapunt dat tijdens de Assembly tot discussie leidde was het voorstel om in 2009 een donorconferentie te organiseren om extrabudgettaire middelen voor de implementatie van de ontwikkelingsagenda te genereren. De Assembly beperkte zich tot goedkeuring van alleen voorbereidende consultaties, zodat het voorstel beter onderbouwd kan worden. Met deze oplossing werd ook duidelijk dat de tot voor kort zo gepolariseerde verhoudingen tussen de landen zich lijken te normaliseren. In december 2008 kwam een buitengewone General Assembly bijeen om het door de nieuw aangetreden Directeur Generaal opgestelde herziene Programma en Budget voor