Annemieke Benschop Dirk J. Korf Flevomonitor 2010 Kwetsbare Groepen en Huiselijk Geweld Bonger Reeks
FLEVOMONITOR2010
FLEVOMONITOR2010 KwetsbareGroepenenHuiselijkGeweld AnnemiekeBenschop&DirkJ.Korf m.m.v.bobbysteiner
Dit onderzoek is uitgevoerd door het Bonger Instituut voor Criminologie van de UniversiteitvanAmsterdam,inopdrachtvandeDienstMaatschappelijkeOntwikke lingvandegemeentealmere,namensallegemeentenindeprovincieflevoland. UniversiteitvanAmsterdam BongerInstituutvoorCriminologie Postbus1030 1000BAAmsterdam www.bonger.nl Tel :0205253918 Email :bongerfdr@uva.nl GemeenteAlmere DienstMaatschappelijkeOntwikkeling Postbus200 1300AEAlmere www.almere.nl Tel :0365277000 Email :dmosecretariaat@almere.nl Uitgave:RozenbergPublishers(www.rozenbergps.com) BenschopA.&KorfD.J.(2011)Flevomonitor2010.KwetsbareGroepenenHuiselijkGe weld.amsterdam:rozenbergpublishers. ISBN9789036102513 Trefwoorden:Flevoland,verslaving,dakenthuisloosheid,huiselijkgeweld. 2011,deauteurs
INHOUD 1 SAMENVATTING... 7 Kerncijfers 2010... 7 Geslacht, leeftijd, etniciteit... 8 Gemeente... 10 Trends en patronen... 10 Ouderenmishandeling... 12 Opbouw van dit rapport... 12 2 DOEL EN AANPAK... 13 Doelstelling... 13 Aangeleverde gegevens... 14 Databewerking en analyse... 15 Begrippen en definities... 17 Etniciteit... 17 Gemeente... 19 Opleiding, inkomen, woonsituatie en samenstelling huishouden... 19 Hoe de tabellen te lezen... 20 3 KWETSBARE GROEPEN 2010... 23 Overlap tussen instanties... 24 Geregistreerde problematiek... 25 Verslaving... 26 Dak- en thuisloosheid... 31 Vier groepen dak- en thuislozen... 35 Slachtoffers van huiselijk geweld... 41 Overlap tussen de thema s... 46 Situatie per gemeente... 48 Conclusie... 50 4 TRENDS... 51 Verslaafden... 53 Dak- en thuislozen... 56 Slachtoffers huiselijk geweld... 60 Overlap... 62
Situatie per gemeente... 62 Conclusie... 63 5 PLEGERS VAN HUISELIJK GEWELD... 65 Trends... 71 6 NADERE VERKENNING OUDERENMISHANDELING... 75 Aanvullende data analyses... 75 Inhoudelijke verdieping... 80 Conclusie... 91 7 OVERZICHTEN PER INSTELLING... 93 BlijfGroep... 94 MEE IJsseloevers... 96 IrisZorg... 98 Kwintes... 100 Leger des Heils... 102 Maatschappelijke Dienstverlening Flevoland... 104 Meerkanten... 106 Openbaar Ministerie... 108 Politie... 110 Reclassering... 112 De Meregaard... 114 Tactus... 116 Tikvah... 118 Vangnet & Advies... 120 De Waag... 122 Zorggroep Almere... 124 Zorggroep Oude en Nieuwe Land... 126 Woningcorporaties... 128 De Alliantie... 128 Centrada... 128 Goede Stede... 129 Ymere... 129
1 SAMENVATTING DeFlevomonitorfocustopdethema sverslaving,dakenthuisloosheidenhuiselijk geweld in de provincie Flevoland. Sinds 2005 wordt jaarlijks cijfermateriaal verza meld en geanalyseerd van instanties die zich bezighouden met deze thematiek. In dezezesdejaargangis,inhetkadervanhuiselijkgeweld,extraaandachtbesteedaan ouderenmishandeling. Kerncijfers2010 Ditrapportisgebaseerdopgegevensvan17instanties,waaronderverslavingszorg, maatschappelijke opvang, geestelijke gezondheidszorg, maatschappelijk werk en politie/justitie.dezeinstantieshanterennatuurlijknietallemaalhetzelfderegistratie systeemenookhetsoortgegevensdatwordtvastgelegdlooptuiteen.ombinnende geleverdedatabestandenverslaafden,dakenthuislozenenslachtoffersvanhuiselijk geweldtekunnenidentificerenmoetendezepersonenomtebeginnencontactheb bengehadmeteendeelnemendeinstantie.vervolgensmoetdeproblematiekbijdie instantiewordenopgemerkt,vastgelegdzijninhetregistratiesysteemendaarvoor deflevomonitorookweeruitgeselecteerdzijn.decijfersindeflevomonitorgaan danookuitsluitendovergeregistreerdeverslaafden,dakenthuislozenenslachtof fersvanhuiselijkgeweld.deregistratiegegevenszijngeanonimiseerd,maarwelzo danigversleutelddatkoppelingopindividueelniveaumogelijkis.daardoorishet mogelijktecorrigerenvoordubbeltellingen:personendiein2010meermaalsbijeen zelfdeinstantieen/ofbijmeerdereinstantiesvoorkomen. Intotaalbevattenderegistratiesvandedeelnemendeinstantiesgegevensvan3224 uniekeverslaafden,2543uniekedakenthuislozenen2066uniekeslachtoffersvan huiselijkgeweld.demeestepersonenvallenbinnenéénthema,maarin651gevallen scoortiemandoptweethema sen23individuenscorenopalledriedethema s.de overlap tussen de thema s bedraagt daarmee 10% op jaarbasis. Rekening houdend metdezeoverlap,zijnerintotaal7136uniekepersonenverslaafd,dakenthuisloos en/ofslachtoffervanhuiselijkgeweld. 3224 uniekegeregistreerdeverslaafden 2543 uniekegeregistreerdedakenthuislozen(incl.zwerfjongeren) 2066 uniekegeregistreerdeslachtoffersvanhuiselijkgeweld 7
Geslacht,leeftijd,etniciteit De verslaafden zijn in meerderheid mannen (72%), net als de dak en thuislozen (61%).Deslachtoffersvanhuiselijkgeweldzijndaarentegenvoornamelijk,maarze kernietuitsluitend,vrouwen(76%). Figuur1.1 Geslacht verslaving dakenthuisloosheid huiselijkgeweld 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% mannen vrouwen Degemiddeldeleeftijdishethoogstbijverslaafden(39jaar),gevolgddoordaken thuislozen(38jaar)enslachtoffersvanhuiselijkgeweld(35jaar).verhoudingsgewijs ten opzichte van de andere groepen zijn verslaafden vaker vijftigplussers, dak en thuislozenvakertwintigersenslachtoffersvanhuiselijkgeweldvakerjongerenbe nedende20jaar(hoeweldemeesteslachtoffersouderzijn). 8
Figuur1.2 Leeftijd 50% 40% 39jaar 38jaar 35jaar 30% 20% 10% 0% verslaving dakenthuisloosheid huiselijkgeweld <20jaar 20t/m29 30t/m39 40t/m49 50t/m59 60+ gem.leeftijd Deverschillendeinstantiesbepalenenregistrerenetniciteitopuiteenlopendemanie ren: opbasis van het geboortelandvandepersoonzelf,diensvaderen/ofmoeder, nationaliteitofsubjectieveetniciteit.zogoedalsmogelijkonderscheidenweautoch tonenederlanders,surinamers,antillianen,turken,marokkanenenoverigealloch tonen.netalsindealgemenebevolkingvanflevoland,vormenautochtoneneder landers binnen alle drie de thema s de grootste groep. Bij de verslaafden is hun aandeelhetgrootst(79%);bijdedakenthuislozenhetkleinst(50%).vooralsurina mers zijn oververtegenwoordigd bij zowel dak en thuislozen als slachtoffers van huiselijkgeweld.onderdakenthuislozenkomenookrelatiefveelantillianenvoor. Figuur1.3 Etniciteit verslaving dakenthuisloosheid huiselijkgeweld algemenebevolking 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Nederlands Surinaams Antilliaans Turks Marokkaans overig 9
Gemeente In absolute aantallen kent Almere verreweg de meeste geregistreerde verslaafden, dakenthuislozenenslachtoffersvanhuiselijkgeweld.ditisookdegrootstestad van de provincie; bijna de helft van de Flevolandse bevolking woont hier. Afgezet tegenhetaantalinwonersheeftalmereookrelatiefdegrootstegroepdakenthuis lozen, maar het aantal verslaafden is in Lelystad relatief het grootst. Wat betreft slachtoffersvanhuiselijkgeweldontlopenbeidestedenelkaarweinig. Algemeengesprokenneemtmeteengroterinwonertalookdeomvangvankwetsba regroepenabsoluutenrelatieftenopzichtevandebevolkingtoe,totdateenplafond bereikt wordt en de groei afzwakt. In de gemeente Zeewolde lijken de kwetsbare groepenietsgroterdanopbasisvanhetinwonertalteverwachtenvalt. Figuur1.4 Gemeente:aantallenper1000inwoners 10 8 LST ALM ALM 6 LST LST ALM 4 NOP DRT ZWL NOP 2 URK NOP ZWL DRT ZWL URK DRT URK 0 verslaving dakenthuisloosheid huiselijkgeweld Trendsenpatronen Sinds de Flevomonitor in 2005 van start ging is de gerapporteerde omvang van kwetsbare groepen fors toegenomen en ook in 2010 werden wederom veel grotere aantallenverslaafdenendakenthuislozengeïdentificeerdinderegistraties.totaan 2009wasdatvooraleengevolgvanuitbreidingenverbeteringvandeaangeleverde gegevensbestanden.tussen2009en2010zijndecijfersweltevergelijken.indiepe riodesteeghetaantalgeregistreerdeverslaafdenmet23%,hetaantaldakenthuislo zen(+2%)enslachtoffersvanhuiselijkgeweld(+3%)lieteneenlichtestijgingzien. 10
Figuur1.5 Aantallenperjaar 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 verslaafden dakenthuislozen slachtoffershuiselijkgeweld Ondanksdegroeivandegroepverslaafden,ishetaantalharddrugverslaafdenniet toegenomen.hetprofielvandeverslaafdeniswatbetreftgeslacht,leeftijd,etniciteit enwoonplaatsnietveranderdtussen2009en2010.bijdedakenthuislozennamhet aantalfeitelijkdaklozenenzwerfjongerenaf,terwijldegroep onbekende daklozen (postadressenbijhetlegerdesheils)forstoenam.deafnamevanhetaantalzwerf jongerenishetgevolgvaneenwijzigingindedefinitievanzwerfjongeren(deleef tijdsgrensgingvan25naar23jaarenbegeleidenbeschermdwordenwerdenuitge sloten). Vergeleken met 2009, ligt in 2010 de gemiddelde leeftijd van dak en thuislozenietshogerenkomteengroterdeeluitalmere.hetprofielvanslachtoffers vanhuiselijkgeweldwasin2009en2010vergelijkbaar. Plegershuiselijkgeweld Binnen het thema huiselijk geweld focust de Flevomonitor op de slachtoffers, maar de registraties vandedeelnemendeinstantiesbevattentevensgegevensvanintotaal959unieke(verdachte)plegers van huiselijk geweld. Ditzijn vooral maar nietuitsluitend mannen(86%)met een gemiddelde leeftijdvan35jaar.demeerderheid(60%)isautochtoonnederlands,maarallochtonenzijninver houdingtotdealgemenebevolkingoververtegenwoordigd.hoegroterdegemeente,hoegroterhet absoluteenrelatieveaantalgeregistreerdeplegers.ditpatroongeldtvoorzowelplegersalsslachtof fersvanhuiselijkgeweld,maarhetaantalslachtoffersligteenstukhoger. Deoverlapmetdedriehoofdthema svandezemonitorbedraagt34%:bij16%vandeplegersisver slavinggeregistreerd,bij8%dakenthuisloosheiden15%vandeplegersistevensslachtoffervan huiselijkgeweld. Tussen 2009 en 2010 is het aantal geregistreerde plegers nagenoeg hetzelfde gebleven en ook hun profielisnauwelijksveranderd. 11
Ouderenmishandeling In een verdiepende studie naar het thema ouderenmishandeling zijn aanvullende dataanalysesuitgevoerdenzijn55dossiersvanpolitieenhulpverleningbestudeerd. InderegistratiegegevensvandeFlevomonitorzijnoverdeperiode20082010into taal95slachtoffersvanhuiselijkgeweldvan65jaarofoudergeïdentificeerd.inde bestudeerdedossierswasouderenmishandelingmeestallichamelijken/ofpsychisch vanaard.plegerswarenindemeestegevallenpartnerofvolwassenzoonofdochter, dieopvallendvaakzelfmetverslavingen/ofpsychischeproblemenkampten.twee dossiers handelden over ontspoorde mantelzorg; mishandeling door professionele verzorgersininstellingenisnietaangetroffen. Opbouwvanditrapport Inhoofdstuk2beschrijvenwehetdoelendeaanpakvandezemonitorendefiniëren weenkelebegrippen.inhoofdstuk3presenterenwederesultatenvan2010.wege ven een overzicht van het totale bestand, bespreken de drie thema s die centraal staanindemonitor,gaaninopdeoverlaptussenverslaving,dakenthuisloosheid enhuiselijkgeweld,enschetsendesituatiepergemeente.inhoofdstuk4gaanwein opmogelijketrendsindeomvangensamenstellingvandegroepen.inhoofdstuk5 zijn de gegevens terug te vinden van (verdachte) plegers van huiselijk geweld. Hoofdstuk6bevatderesultatenvaneenverdiependestudierondomhetthemaou derenmishandeling. Tot slot staan in hoofdstuk 7 de meer gedetailleerde gegevens perdeelnemendeinstantie. 12
2 DOELENAANPAK IndeprovincieFlevolandbestaateengevarieerdaanbodaanpreventie,opvangen begeleidingvankwetsbaregroepenalsdakenthuislozen,verslaafdenenslachtof fersvanhuiselijkgeweld.vanuitbijprovincie,regio,gemeenteneninstellingenbe staandebehoefteaanbetrouwbareenoverzichtelijkeinformatieovermaatschappelij ke opvang, ambulante verslavingszorg en huiselijk geweld is vanaf 2005, onder verantwoordelijkheidvancentrumgemeentealmere,eenmonitorontwikkeldwaar inperiodiekensystematischgegevenswordenverzameldengekoppeld.deflevo monitorgeeftinzichtindeprofielenvandebereiktedoelgroepenvanverschillende voorzieningeneninstellingen;schetsteenbeeldvandeoverlap(c.q.hetgebrekdaar aan)tusseninstanties;enlevertkernentrendcijfersoververslaafden,dakenthuis lozen,slachtoffersendadersvanhuiselijkgeweld,zowelvoordeprovinciealsgeheel alsook op gemeenteniveau. De afgelopen jaren zijn de aanlevering en analyse van gegevens steeds verder verbeterd en het groeiende databestand biedt steeds meer mogelijkhedenomontwikkelingenentrendstekunnenonderscheiden. Doelstelling Hetleverenvanbeleidsondersteunendeinformatieoverdestandvanzakenenrecen teontwikkelingenrondverslaafden,dakenthuislozenenslachtoffersvanhuiselijk geweldaaninstellingen,gemeentenenprovincie,vormthetbestaansrechtvandeze monitor.doelstellingenvandemonitorzijn: Vanaf het registratiejaar 2005 wordt jaarlijks een monitorrapport opgeleverd waarin relevante beleidsinformatie op het niveau van groepen en voorzienin geninbeeldwordtgebracht. Debeleidsinformatieisondersteunendaanhetprocesvanbeleidsevaluatieen beleidsontwikkelingvoorgemeenten,betrokkeninstellingenenprovincie. Wanneer de geselecteerde cliëntregistratiegegevens (indicatoren) van de leve rendeinstellingenopgeanonimiseerdgegevensniveaukunnenwordengekop peld, zal het gaandeweg mogelijk worden om de in, door en uitstroom van groepentussenvoorzieningenzobetrouwbaarmogelijkinbeeldtebrengen. 13
Aangeleverdegegevens Voor deze monitor zijn geanonimiseerde gegevens aangeleverd door verschillende instanties diecontacthebbenmetverslaafden,dakenthuislozenen/ofslachtoffers (en plegers) van huiselijk geweld. De voorletter, eerste drie letters van de achter naam,geboortedatumengeslachtzijnversleuteldtoteenunieke,nietopdepersoon herleidbare code. Zodoende kunnen bestanden op individueel niveau gekoppeld wordenenkandeoverlaptussenverschillendeinstantiesendeoverlaptussenver schillende doelgroepen in kaart worden gebracht, zonder dat de privacy van deze personeninhetgedingkomt.deversleutelingvangegevensgebeurtsomsdoorde instanties zelf, meestal door het Bonger Instituut. In dat laatste geval worden de naamgegevensdirectnaversleutelingvernietigd. Hetisvoordedeelnemendeinstantiesnietaltijdeveneenvoudigomallegevraagde gegevens (tijdig) aan te leveren. Registratiesystemen zijn soms dusdanig ingericht datdegegevensernietzomaar meteendrukopdeknop uitrollen.bepaaldesyste menkunnenalleengeaggregeerdeoutputproducerenengeendatabestandopindi vidueelniveau.bijiriszorg,maatschappelijkedienstverlening,reclassering,tikvah en Zorggroep ONL wordt handmatig een spreadsheet met de gewenste gegevens gevuld.insommigegevallenkomtergedeeltelijkhandwerkaantepasdoorbijvoor beeldinformatieoveropleidingsniveauvanuithetdossiertoetevoegenaanhetge gevensbestand. OpenbaarMinisterieenReclasseringisgevraagdeenselectietemakenvangegevens vanplegersvanhuiselijkgeweld.ookpolitieheefteenselectiegemaaktophetthema huiselijk geweld omdat de volledige politieregistratie tienduizenden gegevens zou bevatten.deoverigeinstantiesisgevraagdhettotalecliëntenbestandteleveren,al thansvanvestigingenindeprovincieflevoland. 1 Ditomdeoverlaptusseninstanties zogoedmogelijkinkaarttekunnenbrengen.bijvoorbeeld:eencliëntvanblijfgroep istevensbijdemeregaardinbehandelingvoordepressie,maarbijdelaatsteinstan tie is het huiselijk geweldniet gesignaleerdofnietvastgelegdinhetregistratiesys teem.dezepersoonzaldannietindeselectievangegevensvandemeregaardte rechtkomen en de overlap tussen beide instanties kan niet worden aangetoond. Vrijwel alle instanties hebben aan het verzoek voldaan en de volledige registratie aangeleverd.bijdeuitzonderingenmaatschappelijkedienstverleningenzorggroep ONLisditechterondoenlijkomdatgegevenshandmatigmoetenwordenovergeno 1 Letwel:hetgaathieromvestigingsplaatsvan(dependancesvan)instanties,nietomwoonplaats vancliënten. 14
men uit het systeem. Bij Maatschappelijke Dienstverlening is een selectie gemaakt van gegevens binnen de thema s verslaving, dak en thuisloosheid en huiselijk ge weld; Zorggroep ONL leverde uitsluitend gegevens van slachtoffers van huiselijk geweld. DeStichting Rehoboth isin2010opgeheven.intotaal nemen17 instanties deelaandezeflevomonitor. Instelling Geleverdbestand BlijfGroep(Bl) Volledigbestand MEEIJsseloevers(IJs) Volledigbestand IrisZorg(Ir) Volledigbestand Kwintes(Kw) Volledigbestand LegerdesHeils(Le) Volledigbestand MaatschappelijkeDienstverlening(Ma) Selectieverslaving,dakenthuisloosheidenhuiselijkgeweld Meerkanten(Me) Volledigbestand OpenbaarMinisterie(Op) Selectieplegersvanhuiselijkgeweld Politie(Po) Selectieincidentenhuiselijkgeweld Reclassering(Rc) Selectieplegersvanhuiselijkgeweld Rehoboth(Re) Opgeheven DeMeregaard(Sy) Volledigbestand(volwassenen) Tactus(Ta) Volledigbestand Tikvah(Ti) Volledigbestand Vangnet&AdviesGGD(Va) Volledigbestand DeWaag(Wa) Volledigbestand ZorggroepAlmere(Za) VolledigbestandAMW ZorggroepOudeenNieuweLand(Zo) Selectieslachtoffersvanhuiselijkgeweld OokvierwoningcorporatiesinFlevoland(Alliantie,Centrada,GoedeStedeenYme re)isgevraagdgegevensteleverentenbehoevevandeflevomonitor.deregistraties vandezeinstellingenzijnopadresniveauenkunnennietwordengekoppeldaande registraties op individueel niveau van de overige deelnemende instanties. De wo ningcorporatiesleverdenoverzichtenvanhuurachterstandenenhetaantalmaaldat een incassobureau is ingeschakeld en/of huisuitzetting heeft plaatsgevonden. Deze gegevenszijnterugtevindeninhoofdstuk7. Databewerkingenanalyse De aangeleverde databestanden bevatten gezamenlijk tienduizenden records. Voor analysewaseenaantalbewerkingennoodzakelijk. Allereerstzijndebestandenopgeschoond.Ditbestonddeelsuiteenreductievanhet aantalrecords. Een aantal bestanden bevatte aperte identieke records; deze dubbels zijn verwij derd. 15
Bijeenaantalinstantiesresulterenmutaties(bijv.interneverhuizing)ofmeer derekenmerken(bijv.meervoudigeproblematiek)inmultipelerecordspercliënt. Dezerecordszijngecombineerd. Enkelebestandenbevattenookrecordsvanpersonendiewelwarenaangemeld, maar(nog)nietdaadwerkelijkingestroomd.ditkangebeurenwanneeriemand vlak voor de jaarwisseling wordt aangemeld, wanneer er sprake is van een wachtlijst, of wanneer iemand simpelweg niet komt opdagen. Voor de verge lijkbaarheidmetandereinstanties,diealleengegevensleverdenvandaadwer kelijkingestroomdeklanten,zijnrecordsvanaanmeldingenzonderinstroomver wijderd. Daarnaastzijngegevensgesynchroniseerd,gecategoriseerdengecombineerd. Geboortedatum is omgezet in leeftijd (op 112011). Deze is vervolgens inge deeldincategorieën. Insommigegevallenisdegeboorteplaatsomgezetinhetgeboorteland. Gegevens over etniciteit, inkomen, opleidingsniveau, woonsituatie en samen stellingvanhethuishoudenzijniedervoorzichsamengevoegdtoteenbeperkt aantalcategorieën. Nakoppelingvandebestandenzijn,indiegevallendateenpersooninmeerde rebestandenvoorkwam,eventuelemissendegegevensinhetenebestandaan gevuldmetgegevensuiteenanderbestand. Wanneer verschillende bestanden tegenstrijdige achtergrondgegevens van de zelfdepersoonbevatten(bijv.woonplaatsisalmereinbestandaenlelystadin bestandb),dangeldendemeestactuelegegevens. Wanneer verschillende bestanden afwijkende informatie omtrent verslaving, dakloosheidofhuiselijkgeweldvandezelfdepersoonbevatten(bijv.dakloosin bestandaennietdakloosinbestandb),dangeldtdepositievescore(weldak loosinditgeval). Doordeleveringvandevolledigeregistratiedoorveelinstanties,bevattehetuitein delijkegekoppeldebestandookrecordsdiegeenbetrekkinghebbenopdedriethe ma svandezemonitor.datwilzeggendatdepersonenbijgeenvandedeelnemende instantiesbekendstondenalsverslaafde,dakenthuisloze,slachtofferofplegervan huiselijkgeweld.dezegegevenslatenweinditrapportbuitenbeschouwing. 2 Inon 2 Bijdetabellenperinstellingachterindezerapportagezijndezegegevenswelmeegenomen. 16
derstaand overzicht staat per instantie het aantal unieke personen vermeld dat in dezeflevomonitorisgeïncludeerd. Instelling uniekepersonen ingeleverdbestand uniekepersonen geïncludeerdinmonitor BlijfGroep(Bl) 499 493 MEEIJsseloevers(IJs) 2199 151 IrisZorg(Ir) 72 71 Kwintes(Kw) 1307 644 LegerdesHeils(Le) 1773 1708 MaatschappelijkeDienstverlening(Ma) 106 106 Meerkanten(Me) 4881 1605 OpenbaarMinisterie(Op) 275 275 Politie(Po) 1838 1838 Reclassering(Rc) 39 39 DeMeregaard(Sy) 3613 756 Tactus(Ta) 1333 1139 Tikvah(Ti) 35 29 Vangnet&AdviesGGD(Va) 1068 663 DeWaag(Wa) 733 430 ZorggroepAlmere(Za) 2833 417 ZorggroepOudeenNieuweLand(Zo) 167 167 Inhetvolgendehoofdstukbesprekenwedeaangeleverdegegevensvanverslaafden, dak en thuislozen en slachtoffers van huiselijk geweld. Gegevens van plegers van huiselijkgeweldkomeninhoofdstuk5aanbod. Begrippenendefinities Verschillendeinstellingenhanterenverschillendemanierenomachtergrondkenmer kenteregistreren.voordezemonitorhebbenwegezochtnaardegrootstegemene deleromdezekenmerkentochopeenzoeenduidigmogelijkemaniertekunnenpre senteren. Etniciteit DeofficiëledefinitievanetniciteitisdievanhetCBS:hierbijwordthetgeboorteland vandeoudersgecombineerdmethetgeboortelandvandiepersoonzelf,omzotot etniciteittekomen.iemandisvolgensdezedefinitieautochtoonwanneerbeideou dersinnederlandgeborenzijnenallochtoonwanneertenminsteéénvandeouders inhetbuitenlandgeborenis.metdezemethodezijnooktweedegeneratieallochto nennogteherkennen;datzijninnederlandgeborenkinderenvan(een)inhetbui tenland geboren ouder(s). Eerste generatie allochtonen worden ingedeeld naar het landwaarzijzelfzijngeboren.tweedegeneratieallochtonenwordeningedeeldnaar 17
het land van de in het buitenland geboren ouder. 3 Indien aanwezig is ook in deze Flevomonitorhet geboorteland vandeoudersgebruiktomdeetniciteittebepalen. DaarbijmakenweonderscheidtussenautochtoneNederlandersenallochtonen.Al lochtonen zijn vervolgens weer onderverdeeld in Surinamers, Antillianen, Turken, Marokkanen,overigenietwesterseallochtonen 4 enwesterseallochtonen 5. Slechts3instanties(Meerkanten,ReclasseringenDeMeregaard)wareninstaatcom pletegegevensteleverenomtrentgeboortelandvandepersoonzelfenzijn/haarou ders.legerdesheilsleverdegeboortelandvanzoweldeklantalszijn/haarmoeder (geboorteland van de vader wordt niet geregistreerd). Bij 3 instanties (BlijfGroep, TikvahenDeWaag)washetgeboortelandvandeoudersinveelgevallenonbekend. Deoverigeinstantieskunnendezegegevensnietuithetregistratiesysteemophalen, vaakomdatdemogelijkheidnietbestaathetgeboortelandvandeoudersinhetsys teemvastteleggen.bijkwintes,vangnet&adviesenzorggroepoudeennieuwe Landontbreekt(vaak)ookhetgeboortelandvandepersoonzelf. Geboorteland Instantie persoon moeder vader Nationaliteit Subjectieve etniciteit BlijfGroep(Bl) OK incompleet incompleet OK n.g. MEEIJsseloevers(IJs) OK n.g. n.g. n.g. n.g. IrisZorg(Ir) OK n.g. n.g. n.g. n.g. Kwintes(Kw) n.g. n.g. n.g. n.g. n.g. LegerdesHeils(Le) OK OK n.g. OK n.g. MaatschappelijkeDienstverlening(Ma) OK n.g. n.g. incompleet incompleet Meerkanten(Me) OK OK OK OK n.g. OpenbaarMinisterie(Op) OK n.g. n.g. n.g. n.g. Politie(Po) OK n.g. n.g. n.g. n.g. Reclassering(Rc) OK OK OK OK incompleet DeMeregaard(Sy) OK OK OK OK n.g. Tactus(Ta) OK n.g. n.g. OK OK Tikvah(Ti) OK incompleet incompleet OK OK Vangnet&AdviesGGD(Va) n.g. n.g. n.g. OK n.g. DeWaag(Wa) OK incompleet incompleet n.g. n.g. ZorggroepAlmere(Za) OK incompleet incompleet n.g. OK ZorggroepOudeenNieuweLand(Zo) incompleet n.g. n.g. n.g. n.g. n.g.=nietgeregistreerdofnietleverbaar incompleet=tenminste20%vandegegevensontbreekt 3 Wanneerbeideoudersinhetbuitenlandzijngeboren,geldthetgeboortelandvandemoeder. 4 AfkomstiguitAfrika,Azië(exclusiefIndonesiëenJapan)ofZuidAmerika. 5 AfkomstiguitAustralië,EuropaofNoordAmerika.OfficieelwordendoorhetCBShierookIndo nesië en Japan toe gerekend. Indonesische allochtonen zijn vaak afkomstig uit voormalig Neder landsindië (en dus van oorsprong weer Nederlandse kolonisten). Japanse allochtonen zijn vaak expats(werknemersvaninternationalebedrijven). 18
Wanneerhetgeboortelandvandeoudersontbrak,iseerstgekekennaarhetgeboor teland van de persoon zelf. Als alternatief, of aanvullend, is ook gebruik gemaakt vandegeregistreerdenationaliteitofzogenoemdesubjectieveetniciteit(depersoon geeft daarbij zelf aan tot welke etnische groep hij/zij behoort of de hulpverlener maakt een inschatting). Dat betekent bijvoorbeeld dat iemand die in Nederland is geboren(geboortelandoudersonbekend)eneenturksenationaliteitheeftalsturks isgeclassificeerd.vancirca30%vanalleuniekepersonenindeflevomonitorisal leenbekenddatzijinnederlandgeborenzijnenvaneenaantalvanhenookdatzij denederlandsenationaliteitbezitten.dezepersonenzijnalsautochtoonnederlands geclassificeerd,maarzoudennetzogoedtotdetweedegeneratieallochtonenkun nenbehoren.dezealternatieveprocedureomdeetniciteittebepalenzalduseenon derschattingvanhetaantalallochtonentotgevolghebben. Gemeente Gemeentekanzowelbetrekkinghebbenopdegemeentevanherkomstbijaanmel ding (soms jaren geleden) als de huidigewoonplaats. Wanneerpersonenindeop vang verblijven, betekent dit derhalve dat het huidige woonadres vaak wordt be paalddoordevestigingsplaatsvandeinstelling. Opleiding,inkomen,woonsituatieensamenstellinghuishouden Indien beschikbaar zijn gegevens over opleidingsniveau als volgt gecategoriseerd: laag(basisonderwijs,vmbo),midden(havo,vwo,mbo)enhoog(hbo,universiteit). Bronvaninkomstenisonderverdeeldin:geen,loondienst(ofzelfstandige),uitkering (o.a.ww,wia,bijstandenziektewet)enanders(bijv.pensioen,studiefinanciering). Bijdewoonsituatieonderscheidenwe:ouderlijkhuis,zelfstandig(vanstudentenhuis tot gezinswoning), opvang en begeleiding (van tijdelijke opvang tot langdurige woonbegeleiding),institutioneel(detentie,kliniek,asielzoekerscentrum)endakloos. Netalsbijdewoonplaatsreflecteertdewoonsituatiebijdeeneinstantiedehuidige omstandighedenenbijdeandereinstantiedesituatievoorafgaandaaninstroom. Samenstelling van het huishouden is onderverdeeld in: met ouder(s)/verzorger(s), alleenstaandmetofzonderkind(eren),metpartnermetofzonderkind(eren),enan ders(overigehuisgenoten). Demeesteinstantiesblijkendezekenmerkennietofonvoldoendetekunnenleveren. Opleidingsniveau wordt door 10 van de 17 deelnemende instanties überhaupt niet 19
geregistreerdenbij4andereinstantiesbiedthetsysteemwelderuimteomdezein formatievastteleggen,maarblijktindepraktijkdeopleidingvaaknietingevuldof onbekend.slechts3instantieskondenvoldoenderegistratiegegevensoveropleiding leveren, 6 over inkomensniveau, 6 over woonsituatieen10 over samenstellingvan hethuishouden. 6 Doordeveleontbrekendegegevenszullendezekenmerkenindit rapportgrotendeelsbuitenbeschouwingwordengelaten. Instantie Opleiding Inkomen Woonsituatie Huishouden BlijfGroep(Bl) incompleet OK OK OK MEEIJsseloevers(IJs) incompleet n.g. incompleet incompleet IrisZorg(Ir) OK OK n.g. OK Kwintes(Kw) n.g. n.g. incompleet n.g. LegerdesHeils(Le) incompleet incompleet n.g. OK MaatschappelijkeDienstverlening(Ma) n.g. incompleet n.g. OK Meerkanten(Me) n.g. n.g. incompleet incompleet OpenbaarMinisterie(Op) n.g. n.g. n.g. n.g. Politie(Po) n.g. n.g. n.g. n.g. Reclassering(Rc) OK OK OK OK DeMeregaard(Sy) n.g. n.g. OK incompleet Tactus(Ta) incompleet OK OK OK Tikvah(Ti) OK OK OK OK Vangnet&AdviesGGD(Va) n.g. incompleet n.g. OK DeWaag(Wa) n.g. n.g. OK OK ZorggroepAlmere(Za) n.g. OK n.g. OK ZorggroepOudeenNieuweLand(Zo) n.g. incompleet n.g. incompleet n.g.=nietgeregistreerdofnietleverbaar incompleet=tenminste20%vandegegevensontbreekt Hoedetabellentelezen In veel tabellen worden zowel absolute aantallen als percentages weergegeven. De absoluteaantallentellenbinneneentabelnietaltijdoptothetzelfdetotaal.ditiste wijtenaanmissendegegevens:van35personenontbreekthetgeslacht(1%),van51 deleeftijd(1%),van740deetniciteit(10%)envan143dewoonplaats(2%).vooralals hetgaatometniciteitkanzalerdussomseengrootverschilzijntussendeoptelsom vandesubgroepenenhettotaleaantal.bijdepercenteringzijnmissendegegevens buitenbeschouwingzijngelaten,dusdepercentagestellenweloptot100%. De tabellen zijn vaak opgesplitst naar gemeente: Almere (ALM), Lelystad (LST), Dronten(DRT),Noordoostpolder(NOP),Urk(URK),Zeewolde(ZWL)engemeenten buitendeprovincie.verschillentussengemeentenzijnnietstatistischgetoetst;daar 6 Somslijkenvoldoendegegevenstezijngeleverd,maarpassendezenietgoedbinnendeindeFle vomonitor gehanteerde categorisering. Onder samenstelling van het huishouden wordt bijvoor beeld soms de burgerlijke staat verstaan, maar ongehuwd is niet automatisch te vertalen in al leenstaand. 20
voorzijndeafzonderlijkeaantallenvaakteklein.bijdevergelijkingvandegegevens van2009en2010enindeverdiependestudieiswelgebruikgemaaktvanstatistische analyse.hetresultaatdaarvanwordtuitgedruktineenpwaarde.hoekleinerdep waarde,hoekleinerdekansdateenverschilinpercentageoptoevalberust.bijeen pwaardevan.05kunnenwemet95%zekerheidzeggendatereenverschilistussen groepen. Significantie(pwaarden) *.05 **.01 ***.005 ****.001 n.s. geensignificantverschil Inhoofdstuk7wordendegegevensperinstellinggepresenteerdzoalsdezeindeei gen registratie vastgelegd zijn. Deze tabellen zijn inclusief gegevens van eventuele personendiebuitendethema sverslaving,dakenthuisloosheidenhuiselijkgeweld vallen. Indien mogelijk wordt per instelling ook aangeleverde informatie omtrent opleidingsniveau,bronvaninkomsten,woonsituatieensamenstellingvanhethuis houden gepresenteerd. Wanneer deze gegevens ontbreken in het registratie of in compleet zijn (meer dan 20% missende gegevens) wordt dat vermeld. Bij de over zichten per instelling is geen onderscheid gemaakt naar gemeente omdat de aantallendaarvoortekleinzijn.bijkleineaantallenzoudezeonderverdelingtotge volgkunnenhebbendatgegevensineentabelherleidbaarzijnnaareenpersoon. 7 7 WanneerineenkleinegemeentebijvoorbeeldéénTurksevrouwvan2029jaargeregistreerdstaat alsslachtoffervanhuiselijkgeweld,bestaatdekansdatdezepersoongeïdentificeerdkanworden. 21
22
3 KWETSBAREGROEPEN2010 Dedoorzeventiendeelnemendeinstantiesaangeleverderegistratiegegevensvanper sonendiebehorentotdedriekwetsbaregroepenwaardezemonitorzichprimairop richt verslaafden,dakenthuislozenenslachtoffersvanhuiselijkgeweld 8 vormen voor2010eentotaalbestandvan11576records.ditzijngeenuniekepersonen.erzijn dubbeltellingen mogelijk doordat personen meermaals voorkomen binnen de regi stratievaneenenkeleinstantie,ofgeregistreerdstaanbijmeerdereinstanties.wan neer we daarvoor corrigeren, dan blijkt het te gaan om 7 136 unieke verslaafden, daken thuislozen en/of slachtoffersvanhuiselijkgeweldwaardedeelnemende instantiesin2010contactmeehebbengehad. Dezeuniekepersonenzijnvanalleleeftijden,maartochvooralvaaktwintigers,der tigersenveertigers(72%).degemiddeldeleeftijdbedraagt37jaar.erzijnietsmeer mannen (55%) dan vrouwen (45%). Tweederde is autochtoon Nederlands. Van de allochtonegroepenisdesurinaamsehetgrootst(11%),gevolgddoor overigeniet westerse allochtonen (8%). 9 Binnen deze laatste groep komen diverse Afrikaanse, AziatischeenZuidAmerikaanseetniciteitenvoor;detienmeestvoorkomendezijn: Afghaans, Angolees, Colombiaans, Dominicaans, Egyptisch, Ghanees, Iraans, Ira kees,nigeriaansensomalisch.ietsmeerdandehelftvandeuniekepersonenbinnen dethema skomtuitalmere(54%),éénopdevijfuitlelystad(20%)enéénopdeze venvanbuitendeprovincieflevoland(14%). Vergelijking tussen de verschillende gemeenten in Flevoland laat zien dat in Lely stad, Noordoostpolder en Zeewolde mannen een iets grotere meerderheid vormen daninalmereendronten,terwijlinurkdemanvrouwverhoudingvrijwelgelijkis. DegemiddeldeleeftijdisbijpersonenuitAlmereenLelystadhetlaagst(37jaar)en bijpersonenuitdrontenenzeewoldehethoogst(40jaar).hetaandeel50plussersis indezelaatstetweegemeentenookietsgroter.parallelaandealgemenebevolkingis hetaandeelallochtoneninalmereenlelystadgroterdanindekleineregemeenten. 8 Deregistratiegegevensvan(verdachte)plegersvanhuiselijkgeweldzijnhierbijnietmeegerekend. Dezewordeninhoofdstuk5afzonderlijkbehandeld. 9 VoordebepalingvanetniciteitzieBegrippenendefinities(Hoofdstuk2,p.17). 23
Tabel3.1 Totaaloverzichtachtergrondkenmerken ALM LST DRT NOP URK ZWL buiten Flevoland Totaal Geslacht man 52% 57% 53% 60% 51% 59% 63% 55% 1936 780 140 265 29 73 618 3914 vrouw 48% 43% 47% 40% 49% 41% 37% 45% 1787 586 123 178 28 51 366 3187 Leeftijd jongerdan20 9% 9% 5% 8% 9% 6% 5% 8% 329 116 12 32 5 7 48 557 20t/m29 26% 26% 23% 25% 21% 20% 27% 26% 954 353 60 106 12 24 263 1810 30t/m39 23% 24% 23% 21% 19% 18% 25% 23% 862 336 62 91 11 23 247 1661 40t/m49 22% 23% 24% 26% 30% 30% 22% 23% 834 320 63 111 17 38 214 1626 50t/m59 14% 12% 17% 14% 11% 20% 16% 14% 516 173 45 61 6 25 154 999 60enouder 6% 5% 8% 5% 11% 5% 6% 6% 234 74 22 23 6 6 58 432 Etniciteit Nederlands 60% 70% 86% 87% 98% 91% 75% 67% 2022 848 195 282 51 103 732 4301 Surinaams 14% 9% 0% 1% 1% 7% 11% 483 114 1 4 1 71 690 Antilliaans 5% 5% 2% 1% 4% 4% 167 57 7 1 41 278 Turks 2% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 50 27 3 2 1 8 91 Marokkaans 4% 4% 1% 1% 3% 3% 130 43 2 2 25 211 overigwesters 5% 5% 4% 3% 3% 4% 5% 179 63 8 11 3 40 316 overignietwesters 11% 6% 8% 5% 2% 4% 6% 8% 362 68 17 17 1 5 54 538 Totaal 54% 20% 4% 6% 1% 2% 14% 100% 3742 1377 264 445 57 124 984 7136 Overlaptusseninstanties Somskomenpersonenbinnenhetregistratiesysteemvandezelfdeinstantiemeerdere malen voor. Dit is bijvoorbeeld hetgeval wanneerpersonendoorstromen naar een andereafdelingbinnendezelfdeinstelling,ofwanneerpersonenwordenuitgeschre venenzichlaterinhetjaarweeropnieuwmeldenbijdeinstelling.bijdepolitiegaat hetommeerderemeldingenofaangiftesvanhuiselijkgeweldbinneneenjaar.het totalebestandtelt1715vandergelijkedubbeltellingen.dezeinterneoverlapbespre kenweinhoofdstuk7bijdeoverzichtenperinstelling. 24
Daarnaastbestaatookoverlaptusseninstanties.Ditgebeurtwanneerpersonenbin neneenkalenderjaarcontacthebbengehadmetmeerdereinstanties.in2010stonden 1941verslaafden,dakenthuislozenofslachtoffersvanhuiselijkgeweldbijtweeof meer instanties geregistreerd. Afgezet tegen de 7 136 unieke personen, is dat een overlapvan27%. Geregistreerdeproblematiek Dedeelnemendeinstantiesregistreerdenover2010intotaal3224uniekepersonen alszijndeverslaafd,2543alsdakenthuisloosen2066alsslachtoffervanhuiselijk geweld. Bijna de helft van de kwetsbare groep bestaat dus uit verslaafden (45%), ruimeenderdeuitdakenthuislozen(36%)enietsminderdaneenderde(29%)uit slachtoffersvanhuiselijkgeweld.deaantallentellenoptotbovenhethiervoorge noemdetotaalvan7136uniekepersonenendepercentagestotmeerdan100%.niet alleenbinnenentusseninstanties,maarooktussendedriethema sbestaatnamelijk overlap.ditzalverderopindithoofdstukaanbodkomen. Financiëleproblemenvallenbuitendefocusvandezemonitor,maarwordenvoorde volledigheidhiertochgerapporteerd.bijeenkwartvandeuniekeverslaafden,dak enthuislozenenslachtoffersvanhuiselijkgeweldzijnschuldengeregistreerd(26%). DrontenenZeewoldekennenvergelekenmetdeanderegemeentenrelatiefveelver slaafden,almereenlelystadscorenrelatiefhoogopdakenthuisloosheid,enbijde NoordoostpolderenUrkgaathetrelatiefvaakomslachtoffersvanhuiselijkgeweld. Verderopindithoofdstukgaanwedieperinopdesituatiepergemeente. Tabel3.2 Totaaloverzichtproblematiek ALM LST DRT NOP URK ZWL buiten Flevoland Totaal Problematiek Verslaafd 40% 48% 59% 44% 40% 57% 61% 45% 1497 667 155 194 23 70 596 3224 Dakenthuisloos 43% 33% 21% 20% 14% 20% 26% 36% 1596 449 56 91 8 25 257 2543 Huiselijkgeweld 29% 31% 27% 43% 51% 33% 18% 29% 1071 421 71 193 29 41 177 2066 Schulden 28% 27% 16% 19% 9% 26% 20% 26% 1054 377 42 83 5 32 200 1817 Per thema geven we eerst een overzichtvandewijze waaropverslaafden,daken thuislozen, en slachtoffers van huiselijk geweld in de verschillende bestanden zijn geïdentificeerd.vervolgensbesprekenwedekenmerkenperdoelgroep. 25
Verslaving Bij Maatschappelijke Dienstverlening en Zorggroep Almere kan verslaving onder problematiek wordengeregistreerd(netalsbijv.psychischeofsocialeproblemen). Bij de eerstgenoemde kan daarbij onderscheid gemaakt worden tussen alcohol en drugverslaving;bijdelaatstgenoemdekandatniet.indegeleverderegistratiesvan IrisZorg,Reclassering,TikvahenVangnet&Advieszijneenkolom verslaving terug tevinden,waarinisaangegevenofersprakeisvanverslavingaanalcohol,softdrugs en/of harddrugs. Kwintes, Leger des Heils en De Waag leverden een bestand met afzonderlijkekolommenvoormeerderetypenverslaving.meerkantenendemere gaardhanterendiagnosesvanstoornissen,waaronderookverslavingenvallen. 10 Tac tusregistreerthetprimairemiddelwaaraaniemandverslaafdis.bijdezelaatstedrie instantiesisderegistratiehetmeestspecifiek.nietalleenkanonderscheidgemaakt wordentussenalcohol,softdrugsenharddrugs,maarooktussenafzonderlijkehard drugszoalscocaïneofheroïne. Instelling Selectieverslaving BlijfGroep(Bl) nietgeregistreerd MEEIJsseloevers(IJs) nietgeregistreerd IrisZorg(Ir) Opbasisvankolom verslaving Kwintes(Kw) Opbasisvanmeerderekolommen verslaving LegerdesHeils(Le) Opbasisvanmeerderekolommen verslaving MaatschappelijkeDienstverlening(Ma) Opbasisvanproblematiek Meerkanten(Me) OpbasisvanICDdiagnose(s) OpenbaarMinisterie(Op) nietgeregistreerd Politie(Po) nietgeregistreerd Reclassering(Rc) Opbasisvankolom verslaving DeMeregaard(Sy) OpbasisvanDSMdiagnose(s) Tactus(Ta) Opbasisvankolom eerstemiddel Tikvah(Ti) Opbasisvankolom verslaving Vangnet&AdviesGGD(Va) Opbasisvankolom verslaving DeWaag(Wa) Opbasisvanmeerderekolommen verslaving ZorggroepAlmere(Za) Opbasisvanproblematiek ZorggroepOudeenNieuweLand(Zo) nietgeregistreerd Van vijf instanties (BlijfGroep, MEE IJsseloevers, Openbaar Ministerie, Politie en ZorggroepONL)ontbrekengegevensoververslavingomdatdie nietgeregistreerd 10 ICD(InternationalClassificationofDiseases)enDSM(DiagnosticandStatisticManualofmental disorders) zijn internationale classificatiesystemen. Formeel bestaat de diagnose verslaving niet; menhanteertdeterm afhankelijkheid.voordezeflevomonitorrekenenweookanderemiddelge bondenstoornissenalsintoxicatieenmisbruiktotdecategorieverslaving.hoeweldatvolgensoffi ciële psychiatrische criteria dus niet mag, worden personen met deze stoornissen in de praktijk overhetalgemeenwelalsverslaafdaangeduid. 26
zijn. Dit betekent niet dat verslavingbijdeze instantiesnietopgemerktwordt,niet relevantgevondenwordt,ofindienvantoepassingnietgenoteerdwordtindossiers ofverslagen;alleendatverslavingbijdezeinstantiesnietinhetdigitaleregistratie systeemkanwordenvastgelegdofdathetsysteemextractievandezeinformatieniet toelaat. Intotaalstaanin2010bijdedeelnemendeinstanties3224uniekepersonengeregi streerdalsverslaafd.bijnadriekwartisman.eriseenforsevariatieinleeftijd,van minderjarigentot65plussers.degemiddeldeleeftijdis39jaar.ongeveerachtvande tien verslaafden zijn autochtone Nederlanders. Surinamers vormen de grootste al lochtone groep. Vergeleken met de algemene bevolking van Flevoland zijn de ver slaafdenwatvakerautochtoonnederlandsenmindervaakvanoverigwesterseaf komst. 11 Figuur3.3 EtniciteitverslaafdenenalgemenebevolkingFlevoland 80% 73% 79% 60% Algemenebevolking Verslaafden 40% 20% 0% 7% 6% 8% 2% 2% 2% 1% 3% 2% 4% 6% 5% Nederlands Surinaams Antilliaans Turks Marokkaans overigwesters overig nietwesters Bij de helft van de verslaafden is er sprake van alcoholafhankelijkheid, een kwart heeftproblemenmetsoftdrugseneenzesdemetharddrugs.naastalcoholendrug verslaafden,zijnerintotaal589geregistreerdeverslaafden(18%)waarbijhetmiddel nietgespecificeerdisofwaarhetgaatomroken,gokken,internetofandereversla vingen. 11 CijfersvandealgemenebevolkingFlevoland(1januari2010)afkomstigvanCBSStatline. 27
Tabel3.4 Overzichtverslaafden ALM LST DRT NOP URK ZWL buiten Flevoland Totaal Geslacht man 71% 74% 63% 74% 65% 74% 74% 72% 1066 490 98 144 15 52 440 2324 vrouw 29% 26% 37% 26% 35% 26% 26% 28% 428 176 57 50 8 18 156 896 Leeftijd jongerdan20 11% 8% 2% 4% 4% 4% 2% 8% 159 52 3 8 1 3 14 241 20t/m29 24% 22% 23% 23% 22% 15% 20% 22% 355 143 36 44 5 10 121 718 30t/m39 20% 25% 23% 20% 13% 17% 27% 23% 298 169 35 39 3 12 160 722 40t/m49 21% 25% 22% 28% 22% 32% 23% 23% 314 168 34 55 5 22 136 740 50t/m59 18% 14% 20% 17% 17% 25% 21% 18% 262 95 31 33 4 17 122 569 60enouder 7% 6% 10% 8% 22% 7% 7% 7% 104 38 16 15 5 5 43 226 Etniciteit Nederlands 71% 75% 92% 90% 100% 97% 93% 79% 993 454 126 144 22 65 542 2361 Surinaams 10% 8% 2% 2% 6% 132 46 3 9 192 Antilliaans 3% 4% 1% 2% 41 23 6 70 Turks 1% 3% 1% 1% 1% 1% 15 16 1 1 5 38 Marokkaans 3% 4% 1% 2% 40 24 5 70 overigwesters 5% 4% 3% 3% 2% 1% 4% 72 23 4 4 1 5 110 overignietwesters 7% 3% 4% 5% 2% 2% 5% 101 16 6 8 1 14 148 Middel harddrugs 17% 23% 10% 18% 13% 13% 14% 17% 252 152 16 35 3 9 81 553 softdrugs 32% 26% 15% 18% 9% 9% 19% 26% 471 175 23 34 2 6 110 827 alcohol 51% 41% 56% 40% 57% 60% 58% 50% 757 274 86 77 13 42 346 1606 Totaal 47% 21% 5% 6% 1% 2% 19% 100% 1497 667 155 194 23 70 596 3224 BijnadehelftvandeverslaafdenisafkomstiguitAlmereeneenvijfdeuitLelystad. DrontenenUrkhebben(relatiefgezien)demeestevrouwelijkeverslaafden.InAlme regaathetvakerovertieners.degemiddeldeleeftijdligtinalmereookhetlaagst(38 jaar); Urk kent de hoogste gemiddelde leeftijd (44 jaar). In alle gemeenten zijn au tochtoonnederlandseverslaafdenindemeerderheid.indekleineregemeentenzijn 28
echtervrijwelalleverslaafdenautochtoon,terwijldetweegrotestedenookrelatief veel allochtone verslaafden kennen. De allochtone bevolking is in de grote steden natuurlijksowiesogroter.eenanderduidelijkverschiltussendekleineregemeenten endegrotestedenisdatverslaafdeninalmereenlelystadvakerproblemenhebben metsoftdrugs. DegrootsteaantallenverslaafdenzijngeregistreerdbijMeerkantenenTactus;daarna volgendemeregaardenkwintes.vandeintotaal3224verslaafdenkomener1032 voorinderegistratiesvanmeerdereinstanties:731bijtwee,211bijdrieen90bijvier of meer instanties. De overlap tussen instanties wat betreft verslaafden bedraagt daarmee32%. VerrewegdemeesteoverlapvindenwetussenMeerkantenenTactus:238verslaaf denwarenin2010bijbeideinstantiesbekend.daarmeewas16%(238/1469)vande verslaafde cliënten van Meerkanten ook bij Tactus in behandeling en ontving 21% (238/1120) van de verslaafde cliënten van Tactus ook psychiatrische zorg bij Meer kanten. Het contact met beide instellingen hoeft niet tegelijkertijd plaats te hebben gevonden, er kan sprake zijn geweest van opeenvolgende behandelingen. Als we kijkennaardeinenuitstroomdatavandezecliënten,danblijktechterdathetinde meestegevallenom(deels)synchronetrajectenging. Behalve de gezamenlijke cliënten van Meerkanten en Tactus, bestaat ook tussen Meerkanten en Kwintes (150 verslaafden), De Meregaard (132 verslaafden) en het LegerdesHeils(101verslaafden)veeloverlap.Tochisbijnatweederde(63%)vande bijnavijftienhonderdcliëntenvanmeerkantenníetbekendbijdeanderedeelnemen deinstantiesvandeflevomonitor.ietsvergelijkbaarsgeldtvoortactus:inabsolute ziniserveeloverlapmetanderedeelnemendeinstanties,maartochzijndemeeste cliëntenvantactus(56%)nietbekendbijdeandereinstanties. Procentueelgezienisdeoverlapmetandereinstantieshethoogstbijdeverslaafde cliëntenvanzorggroepalmere(88%),legerdesheils(81%),kwintesenvangnet& Advies(beide70%).Instantiesdie100%overlapscoren,registrerenzelfgeenversla ving.datdezepersonentochalsverslaafdenzijngeïdentificeerd,istedankenaande koppelingmetderegistratievanandereinstanties,waardebetreffendepersonenwel alsverslaafdstondengeregistreerd. 29
30 Tabel3.5 Overlaptusseninstanties verslaafden Zo 0 0 0 1 1 0 3 1 2 1 0 0 1 0 0 1 0 7 100% 7 Za 4 0 0 3 7 0 15 0 6 0 0 18 25 0 10 7 0 59 88% 52 Wa 2 4 0 4 28 0 22 23 26 8 0 13 52 0 2 7 1 279 46% 128 Va 3 8 0 23 52 2 58 5 11 0 0 29 57 0 2 10 0 203 70% 142 Ti 0 0 1 1 0 0 5 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 14 36% 5 Tactus Tikvah Vangnet&Advies DeWaag ZorggroepAlmere ZorggroepOudeenNieuweLand Ta 10 25 4 68 122 10 238 17 44 0 0 82 1 57 52 25 1 1120 44% 491 Ta Ti Va Wa Za Zo Sy 4 8 0 128 47 0 132 4 17 0 0 82 0 29 13 18 0 507 63% 320 Re 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0% 0 Rc 0 0 0 0 1 0 0 5 3 0 0 0 0 0 8 0 1 12 75% 9 Po 11 4 2 6 18 2 39 26 3 0 17 44 0 11 26 6 2 103 100% 103 Op 1 3 0 3 9 0 12 26 5 0 4 17 0 5 23 0 1 47 100% 47 Meerkanten OpenbaarMinisterie Politie Reclassering Rehoboth(opgeheven) DeMeregaard(Symforagroep) Me 8 17 3 150 101 8 12 39 0 0 132 238 5 58 22 15 3 1469 37% 539 Me Op Po Rc Re Sy Ma 1 0 1 0 4 8 0 2 0 0 0 10 0 2 0 0 0 43 42% 18 Le 1 8 4 22 4 101 9 18 1 0 47 122 0 52 28 7 1 296 81% 239 Kw 1 5 0 22 0 150 3 6 0 0 128 68 1 23 4 3 1 426 70% 297 Ir 1 1 0 4 1 3 0 2 0 0 0 4 1 0 0 0 0 13 69% 9 IJs 0 1 5 8 0 17 3 4 0 0 8 25 0 8 4 0 0 50 100% 50 Bl 0 1 1 1 1 8 1 11 0 0 4 10 0 3 2 4 0 19 100% 19 BlijfGroep MEEIJsseloevers IrisZorg Kwintes LegerdesHeils MaatschappelijkeDienstverleningFlevoland Bl IJs Ir Kw Le Ma Me Op Po Rc Re Sy Ta Ti Va Wa Za Zo Verslaafdenbijinstantie Bekendbijandereinstantie(s) Bl IJs Ir Kw Le Ma
Dakenthuisloosheid Bijeenaantalinstanties(IrisZorg,Kwintes,LegerdesHeilsenTikvah)impliceertde aardvandeinstellingofeenafdelingervandatpersonenalsdakofthuisloosaan gemerkt kunnen worden. Het gaat daarbij om voorzieningen die specifiek gericht zijnopdakenthuislozen,zoalsnachtopvangofbegeleidwonen. DegeleverderegistratiebestandenvanBlijfGroep,ReclasseringenVangnet&Advies bevatteneenkolom dakloosheid,waarbijdelaatstetweeinstantiesmeerderegroe pen specificeren. Maatschappelijke Dienstverlening registreert alleen feitelijke dak loosheidonderproblematiek( zwervend ).DeMeregaardregistreertdakenthuis loosheid als een DSM as IV diagnose. Uit de door MEE IJsseloevers, Tactus en De Waag geleverde gegevens kan dak en thuisloosheid alleen afgeleid worden uit de woonsituatie.meerkanten,openbaarministerie,politie,zorggroepalmereenzorg groeponlregistrerengeendakenthuisloosheid.hierbijgeldtdezelfdenuancering alsbijverslaving: nietgeregistreerd houdtindatdeinformatienietuithetregistra tiesysteemtehalenvalt;nietdatdeproblematieknooitwordtopgemerktofgeenrol speeltindehulpverlening. Instelling Selectiedakenthuisloosheid BlijfGroep(Bl) Opbasisvankolom dakloosheid MEEIJsseloevers(IJs) Opbasisvanwoonsituatie IrisZorg(Ir) Opbasisvanvoorziening Kwintes(Kw) Opbasisvanvoorziening LegerdesHeils(Le) Opbasisvanvoorzieningi.c.m.kolom dakloosheid enwoonsituatie MaatschappelijkeDienstverlening(Ma) Opbasisvanproblematiek Meerkanten(Me) Opbasisvanwoonsituatie OpenbaarMinisterie(Op) nietgeregistreerd Politie(Po) nietgeregistreerd Reclassering(Rc) Opbasisvankolom dakloosheid DeMeregaard(Sy) OpbasisvanDSMasIVdiagnose Tactus(Ta) Opbasisvanwoonsituatie Tikvah(Ti) Opbasisvanvoorziening Vangnet&AdviesGGD(Va) Opbasisvankolom dakloosheid DeWaag(Wa) Opbasisvanwoonsituatie ZorggroepAlmere(Za) nietgeregistreerd ZorggroepOudeenNieuweLand(Zo) nietgeregistreerd Intotaalstaanbijdedeelnemendeinstanties2543uniekepersonengeregistreerdals dakofthuisloos.demanvrouwverhoudingisongeveer3:2.demeestenzijntwin tigers,dertigersenveertigers.degemiddeldeleeftijdis38jaar.dehelftvandedak enthuislozenisallochtoon.daarmeezijnallochtonen,invergelijkingmetdealgeme 31
nebevolkingvanflevoland,flinkoververtegenwoordigdbijdedakenthuislozen. DatgeldtvooralvoorSurinamersenAntillianen. Figuur3.6 EtniciteitdakenthuislozenenalgemenebevolkingFlevoland 80% 73% 60% 50% Algemenebevolking Dakenthuislozen 40% 20% 0% 18% 7% 9% 8% 11% 6% 2% 2% 1% 3% 4% 6% Nederlands Surinaams Antilliaans Turks Marokkaans overigwesters overig nietwesters De meeste dak en thuislozen zijn te vinden in Almere (64%), op afstand gevolgd door Lelystad (18%). Dronten kent opvallend veel vrouwelijke dak en thuislozen, netalsalmere.allochtonedaklozenzijnvoornamelijkinalmereenlelystadtevin den.degemiddeldeleeftijdligtindrontenhethoogst(43jaar)eninurk(35jaar)het laagst. VerreweghetgrootsteaantaldakenthuislozenistevindenbijhetLegerdesHeils, opafstandgevolgddoorvangnet&adviesenkwintes.vande2543dakenthuis lozenkomen907voorinderegistratiesvanmeerdereinstanties(632bijtwee,196bij drieen79bijvierofmeer).deoverlaptusseninstantiesbedraagtdaarmee36%. Inabsoluteaantallenzijnhet(watbetreftdakenthuislozen)ookdecliëntenvanhet LegerdesHeilsdiehetvaaksttevensgeregistreerdzijnbijandereinstanties,waar onder Tactus (126), Vangnet & Advies (126), Meerkanten (119), Zorggroep Almere (115)enDeMeregaard(111).IntotaaliseenderdevandecliëntenvanhetLegerdes Heils (34%) ook in registraties van andere deelnemende instanties terug te vinden. Dat betekent dus dat het merendeel van de cliënten van het Leger des Heils géén contact heeft met andere instanties. Dak en thuislozen geregistreerd bij BlijfGroep (96%),DeMeregaard(95%),Tactus(93%)enDeWaag(96%)zijndaarentegenvrijwel allemaalookbekendbijandereinstanties.instantiesdieeenoverlapvan100%laten zien,registrerenzelfgeendakenthuisloosheid. 32
Tabel3.7 Overzichtdakthuislozen ALM LST DRT NOP URK ZWL buiten Flevoland Totaal Geslacht man 60% 65% 58% 65% 75% 68% 60% 61% 955 285 32 59 6 17 154 1549 vrouw 40% 35% 42% 35% 25% 32% 40% 39% 631 154 23 32 2 8 103 973 Leeftijd jongerdan20 5% 3% 3% 13% 7% 5% 75 15 3 1 17 113 20t/m29 29% 34% 20% 31% 38% 32% 41% 31% 459 151 11 28 3 8 104 782 30t/m39 23% 22% 25% 19% 13% 40% 21% 23% 369 99 14 17 1 10 54 576 40t/m49 23% 24% 25% 21% 13% 12% 18% 23% 370 106 14 19 1 3 45 572 50t/m59 12% 12% 20% 20% 25% 12% 10% 12% 191 52 11 18 2 3 25 309 60enouder 8% 6% 11% 7% 4% 5% 7% 121 25 6 6 1 12 178 Etniciteit Nederlands 47% 59% 88% 94% 100% 90% 41% 50% 619 203 30 33 4 17 104 1034 Surinaams 19% 15% 5% 21% 18% 258 52 1 52 372 Antilliaans 9% 9% 14% 9% 117 32 36 190 Turks 1% 2% 1% 1% 19 5 2 26 Marokkaans 5% 3% 4% 4% 67 10 10 90 overigwesters 6% 6% 3% 3% 5% 9% 6% 81 20 1 1 1 22 132 overignietwesters 13% 6% 9% 3% 11% 11% 171 21 3 1 27 232 Totaal 64% 18% 2% 4% 0% 1% 10% 100% 1596 449 56 91 8 25 257 2543 33
34 Tabel3.8 Overlaptusseninstanties dakenthuislozen Zo 0 0 0 0 1 0 0 1 1 1 0 0 0 0 3 0 0 4 100% 4 Za 7 2 2 4 115 0 2 0 10 0 0 17 7 0 45 1 0 153 100% 153 Wa 0 1 0 3 38 0 6 6 6 1 0 3 12 0 5 1 0 47 96% 45 Va 9 14 1 35 126 6 39 5 19 0 0 36 39 0 5 45 3 536 44% 234 Ti 0 2 1 1 2 0 5 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 21 43% 9 Tactus Tikvah Vangnet&Advies DeWaag ZorggroepAlmere ZorggroepOudeenNieuweLand Ta 3 5 3 32 126 2 64 7 13 0 0 28 0 39 12 7 0 184 93% 171 Ta Ti Va Wa Za Zo Sy 3 12 0 125 111 0 27 2 7 0 0 28 0 36 3 17 0 249 95% 236 Re 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0% 0 Rc 0 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 1 2 100% 2 Po 14 4 2 4 75 3 12 15 1 0 7 13 1 19 6 10 1 94 100% 94 Op 1 1 0 2 31 2 4 15 1 0 2 7 0 5 6 0 1 37 100% 37 Meerkanten OpenbaarMinisterie Politie Reclassering Rehoboth(opgeheven) DeMeregaard(Symforagroep) Me 3 6 10 99 119 11 4 12 0 0 27 64 5 39 6 2 0 234 100% 233 Me Op Po Rc Re Sy Ma 1 1 1 0 6 11 2 3 0 0 0 2 0 6 0 0 0 33 55% 18 Le 14 44 13 44 6 119 31 75 1 0 111 126 2 126 38 115 1 1682 34% 577 Kw 1 7 3 44 0 99 2 4 0 0 125 32 1 35 3 4 0 383 68% 261 Ir 1 1 3 13 1 10 0 2 0 0 0 3 1 1 0 2 0 65 40% 26 IJs 0 1 7 44 1 6 1 4 0 0 12 5 2 14 1 2 0 72 85% 61 Bl 0 1 1 14 1 3 1 14 0 0 3 3 0 9 0 7 0 26 96% 25 BlijfGroep MEEIJsseloevers IrisZorg Kwintes LegerdesHeils MaatschappelijkeDienstverleningFlevoland Bl IJs Ir Kw Le Ma Me Op Po Rc Re Sy Ta Ti Va Wa Za Zo Dakenthuislozenbijinstantie Bekendbijandereinstantie(s) Bl IJs Ir Kw Le Ma
Viergroependakenthuislozen InhetlandelijkePlanvanAanpakMaatschappelijkeOpvangvan2007wordtonder scheid gemaakt tussen feitelijk daklozen, residentieel daklozen, dreigend daklozen enzwerfjongeren. 12 Deafgelopendriejaar(20072009)zijndedakenthuislozenin deflevomonitorvolgensdebeschrijvingeninditbeleidsplaningedeeld.ookindeze Flevomonitor wordt grotendeels dezelfde indeling aangehouden, met uitzondering vandezwerfjongeren,wanthiervoorgeldtnueenlageremaximumleeftijd. Feitelijkdaklozen Personendienietbeschikkenovereeneigenwoonruimteenvooreenslaap plektenminsteéénnachtindemaandzijnaangewezenopbuitenslapen(in deopenluchtofinoverdekteopenbareruimten)ofbinnenslapen(inpassan tenverblijvenvandemaatschappelijkeopvang,eendaagsenoodopvang,ofbij vrienden, kennissen of familie)zondervooruitzichtenopeenslaapplek voor dedaaropvolgendenacht. 13 Bijdedeelnemendeinstantieszijn496uniekepersonengeregistreerdalszijn defeitelijkdakloos.ditzijn: - Cliënten(23jaar)vandeLegerdesHeilsDagenNachtopvang,tenzijde registratieaangeeftdatzijweloverhuisvestingbeschikken. - Cliënten(23jaar)vanhetLegerdesHeilsGrijsGenoegen,MobielPreven tieteam,noodopvanggezinnenennoodopvangperspectief,mitsdievol gensderegistratiegeenhuisvestinghebben. - Alleanderepersonen(23jaar)waarbijdekolom dakloosheid inderegi stratieofdewoonsituatiefeitelijkedakloosheidaangeeft( zwervend, op straat,etc.). Residentieeldaklozen Personendiealsbewonerstaaningeschrevenbijinstellingenvoormaatschap pelijke opvang (internaten en sociale pensions, woonvoorzieningen op basis van particulier initiatief dat zich richt op semipermanente bewoning door daklozen en particuliere commerciële pensions waar voornamelijk daklozen wonen). 13 12 Heineke,D.,Bosker,R.&Deth,A.van(2007)StappenplanStedelijkKompas.Intensiveringvandeaan pakvandakloosheid.denhaag:vng. 13 In de Flevomonitor is daar een leeftijdsgrens aan toegevoegd ( 23 jaar) om deze groep van de zwerfjongerentekunnenonderscheiden. 35