Jongeren in beeld Resultaten Jeugdgezondheidsmonitor 2017-201 Deze rapportage brengt de gezondheid in beeld van jongeren in de tweede en vierde klas van het regulier voortgezet onderwijs. De resultaten zijn afkomstig uit de digitale gezondheidsvragenlijst Jij en je gezondheid.
Jongeren in Beeld, Pagina 2 van 25 Jeugdgezondheidsmonitor 2017-201 De jeugdgezondheidsmonitor is het jaarlijkse gezondheidsonderzoek van de GGD Amsterdam onder jongeren in de tweede en vierde klas van het regulier voortgezet onderwijs in de gemeenten van de regio Amstelland (Aalsmeer, Amstelveen,, Ouder-Amstel en Uithoorn). Het doel van het onderzoek is het verkrijgen van inzicht in de psychosociale gezondheid en leefgewoonten van jongeren. De resultaten van de monitor ondersteunen gemeenten bij het opstellen van het jeugdgezondheidsbeleid. Wat is Jij en je gezondheid? De resultaten van de jeugdgezondheidsmonitor 2017-201 komen uit de digitale gezondheidsvragenlijst Jij en je gezondheid 1. Jij en je gezondheid wordt in de regio Amsterdam-Amstelland jaarlijks op alle scholen afgenomen. Tweede- en vierdeklasleerlingen beantwoorden vragen over gezondheid, leefstijl en relaties. De antwoorden op de vragen worden gebruikt door de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) om (gezondheids-)problemen te signaleren en leerlingen eventueel passende begeleiding te bieden. Leerlingen ontvangen ook een terugkoppeling met een persoonlijk gezondheidsprofiel op maat. Daarnaast worden de resultaten gebruikt in het schoolgezondheidsprofiel om scholen te ondersteunen bij de Gezonde School. Resultaten worden jaarlijks gepubliceerd op onze website Gezondheid in Beeld. Over dit rapport Voor dit rapport zijn de resultaten uit Jij en je gezondheid van schooljaar 2017-201 voor geanalyseerd en beschreven. Dit interactieve rapport presenteert de resultaten in 6 hoofdstukken: 1 Het onderzoek, 2 Mentale gezondheid, 3 Leefgewoonten, 4 Gewicht, voeding en bewegen, 5 Sociale leefomgeving en 6 Wijken. Het eerste hoofdstuk beschrijft de achtergrondkenmerken van de onderzoekspopulatie en de werkwijze. De hoofdstukken 2, 3, 4 en 5 beginnen met een inleiding en een overzicht van de belangrijkste resultaten. Elk hoofdstuk bestaat uit meerdere onderwerpen. Per onderwerp presenteren we de prevalenties, risicogroepen en, indien mogelijk, de trend in de tijd. In het laatste hoofdstuk worden de cijfers voor de wijken binnen de gemeente gepresenteerd. Inhoudsopgave Het onderzoek 3 Mentale gezondheid 4 Ervaren gezondheid 5 Depressie en angst 6 Zelfdoding 7 Slapen Leefgewoonten 9 Roken Alcohol 11 Cannabis Waterpijp 13 Gewicht, voeding en bewegen Gewicht 15 Water en zoete dranken 16 Ontbijten, fruit en groente 17 Bewegen 1 Sociale leefomgeving 19 Gamen 20 Thuissituatie 21 Eenzaamheid 22 Seksualiteit 23 Wijken 24 [1] gegevens over lengte en gewicht zijn afkomstig uit het digitaal kinddossier van de Jeugdgezondheidszorg
Jongeren in Beeld, Pagina 3 van 25 Het onderzoek Wie deden er mee? In schooljaar 2017-201 vulden in totaal 303 jongeren uit de Jij en je gezondheid vragenlijst in. In totaal namen 3540 jongeren uit de hele regio Amstelland deel aan het onderzoek; 235 jongeren zaten op scholen in de regio Amstelland, 705 jongeren zaten op scholen in Amsterdam. Tabel 1 Achtergrondkenmerken van de onderzoekspopulatie uit en de regio Amstelland Regio totaal aantal jongeren 303 3540 In tabel 1 staan de achtergrondkenmerken van de deelnemers uit en de regio. In tabel 2 staat voor de leeftijdsverdeling van de jongeren in klas 2 en klas 4. Onze werkwijze De resultaten van de jongeren uit worden in deze monitor vergeleken met de resultaten van de jongeren uit de andere vier gemeenten in de regio (Aalsmeer, Amstelveen, Ouder-Amstel en Uithoorn) 1. Daarnaast wordt binnen de onderzoekspopulatie uit gekeken naar verschillende achtergrondkenmerken (geslacht, klas, opleidingsniveau en herkomst). Indien mogelijk worden de cijfers van de monitor in 2017-201 vergeleken met de cijfers voor de schooljaren 2016-2017 en 2015-2016 2. Verschillen tussen groepen zijn statistisch significant als de kans op toeval kleiner is dan 5% (p<0,05), aangegeven met een asterisk (*). Resultaten die een te klein aantal jongeren betreffen (<5) worden in de tabellen niet gepresenteerd. Tabel 2 Leeftijdsverdeling van jongeren uit naar klas geslacht klas opleidingsniveau herkomst jongen 4% 51% meisje 52% 49% klas 2 47% 50% klas 4 53% 50% vmbo 44% 39% havo/vwo 56% 61% Nederlands 50% 6% niet-nederlands 50% 32% klas 2 klas 4 jaar 1% jaar 6% 13 jaar 56% 15 jaar 57% jaar 40% 16 jaar 30% 15 jaar 3% 17 jaar 7% aantal jongeren naar wijk Zuid Centrum Noord 0 20 40 60 0 0 0 [1] met statistische toetsen worden de resultaten van vergeleken met de andere vier regiogemeenten samen. In de tabellen staan de resultaten voor de hele regio gepresenteerd. [2] resultaten van de schooljaren 2015-2016 en 2016-2017 vindt u op onze website Gezondheid in Beeld.
Jongeren in Beeld, Pagina 4 van 25 Mentale gezondheid Hoe groot is het aandeel jongeren in dat zich fit en gezond voelt? Welke groepen jongeren hebben vaker te maken met depressie- en angstklachten? Wat zijn de risicogroepen voor gedachten aan zelfdoding? En komen slaapproblemen vaak voor? U leest het in dit hoofdstuk. Al geruime tijd behoren Nederlandse jongeren tot de gezondste jongeren van Europa. Ook in geeft de meerderheid van de jongeren aan zich gezond en fit te voelen. Een goede gezondheid gaat ook over goed in je vel zitten. Sommige jongeren zijn kwetsbaarder dan anderen. Ze hebben een extra steuntje in de rug nodig om lekker in hun vel te zitten of om met anderen om te kunnen gaan. Jongeren kunnen zich buitengesloten voelen, zich ongelukkig voelen of angstig zijn. Uiteindelijk kan dit negatieve gevolgen hebben voor het dagelijks functioneren thuis, de schoolprestaties en leiden tot oneigenlijk verzuim of slaapproblemen. Als jongeren lang blijven rondlopen met nare gevoelens en dit niet wordt gezien, kan dit leiden tot psychosociale problemen en zelfs tot gedachten over zelfdoding. Goede ervaren gezondheid: 7% Risicogroep geen goede ervaren gezondheid: meisje Gedachte aan zelfdoding: 6% Risicogroep: meisje Poging tot zelfdoding: 3% Risicogroep: geen Depressieklachten: 9% Risicogroep: meisje Angstklachten: % Risicogroep: geen Slaapproblemen: 27% Risicogroep: meisje
Jongeren in Beeld, Pagina 5 van 25 Ervaren gezondheid In Nederland is het met de gezondheid van jongeren over het algemeen goed gesteld. Hoe een jongere de eigen gezondheid ervaart, geeft een goed beeld van de huidige gezondheid en voorspelt de gezondheid in de toekomst. Meerderheid van de jongeren voelt zich fit en gezond In het schooljaar 2017-201 geeft 7% van de jongeren in aan zich vaak of altijd fit en gezond te voelen. Het aandeel jongeren met een goede ervaren gezondheid is in kleiner dan in de rest van de regio. Ervaren gezondheid is in de periode 2015-201 onder jongeren in niet veranderd. Het aandeel jongeren met een goede ervaren gezondheid is 0% in de wijk Zuid, 76% in de wijk Centrum en 7% in de wijk Noord. Deze verschillen zijn niet significant. Jongens voelen zich het vaakst gezond In heeft % van de jongens een goede ervaren gezondheid, onder meisjes is dat 6%. Dit betekent dat meisjes zich bijna drie keer zo vaak niet (vaak of altijd) fit en gezond voelen als jongens (32% versus %). Regiocijfers laten zien dat vmbo-leerlingen en jongeren van niet-nederlandse herkomst zich minder vaak fit en gezond voelen dan jongeren op het havo/vwo en jongeren van Nederlandse herkomst. In zien we dat ook, maar zijn de verschillen niet significant. Figuur 1 Goede ervaren gezondheid naar wijken in de regio Amstelland (%) 72-76 76-79 79-3 3-6 6-90 1 3 Aalsmeer 2 17 Uithoorn 16 4 5 Hoe wordt ervaren gezondheid gemeten? De ervaren gezondheid wordt gemeten aan de hand van één item uit de KidScreen- vragenlijst. Jongeren die aangeven zich in de afgelopen week vaak of altijd fit en gezond te hebben gevoeld, hebben een goede ervaren gezondheid. 6 7 Amstelveen 15 13 Ouder-Amstel 11 9 9 Zuid Centrum 11 Noord Tabel 1 Ervaren gezondheid naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned goede ervaren gezondheid 1 3 7 * 6 * 0 76 75 0 79 76 *significant verschil (p<0,05) [1] voelt zich vaak of altijd fit en gezond
Jongeren in Beeld, Pagina 6 van 25 Depressie en angst Sociaal-emotionele problemen, zoals depressie- en angstklachten, kunnen negatieve gevolgen hebben voor het dagelijks functioneren van jongeren op school of thuis. Voorbeelden van depressieklachten zijn zich verdrietig voelen en geen zin hebben om te eten. Voorbeelden van angstklachten zijn bang zijn op drukke plaatsen en het meemaken van een angstaanval. Angstklachten lijken toe te nemen Het aandeel jongeren uit met depressieklachten is 9%, voor angstklachten is dat %. Het aandeel jongeren met depressie- en angstklachten is in vergelijkbaar met de rest van de regio. In de regio zien we een toename van angstklachten sinds 2015-2016. In zien we dat ook maar is de toename niet significant. Voor depressieklachten zien we in de regio en in een wisselend beeld in de periode 2015-201. Tabel 1 Depressie- en angstklachten in en de regio Amstelland naar schooljaar (%) depressieklachten angstklachten regio regio * * 2017-201 9 13 2016-2017 11 2015-2016 9 9 11 11 *significant verschil tussen schooljaren (p<0,05) Meer depressieklachten bij meisjes In hebben meisjes bijna drie keer vaker depressieklachten dan jongens (13% versus 5%). Op regionaal niveau zien we dat leeftijd een rol speelt; tweedeklasleerlingen hebben vaker depressie- en angstklachten dan vierdeklasleerlingen. In zien we dit ook, vooral voor angstklachten, maar is het verschil tussen tweedeen vierdeklassers niet significant. Hoe worden depressie- en angstklachten gemeten en geïnterpreteerd? Depressie- en angstklachten worden uitgevraagd aan de hand van 25 stellingen (RCADS-25) waarvoor grenswaarden zijn vastgesteld. Boven de grenswaarden gaat men er vanuit dat depressie- of angstklachten aanwezig zijn. Tabel 2 Depressie- en angstklachten naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned depressieklachten 9 5 13 * 11 7 11 angstklachten 13 13 15 1 11 15 13 *significant verschil (p<0,05)
Jongeren in Beeld, Pagina 7 van 25 Zelfdoding Gedachten aan zelfdoding komen relatief vaak voor onder jongeren. Zij kunnen uitmonden in zelfverwondingen of pogingen tot zelfdoding. Dat een jongere overlijdt door zelfdoding komt niet vaak voor. In 2017 ging het landelijk om 1 jongeren in de leeftijd van tot 20 jaar. Eén op de zestien jongeren heeft gedachten aan zelfdoding In het schooljaar 2017-201 heeft 6% van de jongeren uit in de afgelopen weken de gedachte gehad aan zelfdoding. Van de jongeren uit heeft 3% ooit een poging tot zelfdoding gedaan. Deze cijfers voor zijn vergelijkbaar met cijfers voor de rest van de regio. Het aandeel jongeren uit met zelfdodingsgedachten of dat een poging tot zelfdoding heeft gedaan, is sinds schooljaar 2015-2016 niet veranderd. Meisjes denken vaker aan zelfdoding dan jongens In hebben meisjes vaker gedachten aan zelfdoding dan jongens. Verder zijn er in geen risicogroepen aan te wijzen op basis van achtergrondkenmerken. Als we gebruikmaken van de regiocijfers (vanwege te kleine aantallen in ) en achtergrondkenmerken combineren, zien we dat meisjes niet alleen vaker dan jongens gedachten aan zelfdoding hebben (regiocijfers: % versus 4%), maar ook dat meisjes op het vmbo ongunstiger scoren dan meisjes op havo/vwo. Regiocijfers laten ook zien dat meisjes en vmbo-leerlingen (beiden 4%) vaker dan jongens en havo/vwo-leerlingen (beiden 2%) een poging tot zelfdoding doen. Voor zijn de gevonden verschillen niet significant. Figuur 1 6 4 2 0 Gedachte aan zelfdoding (in de afgelopen weken) in de regio Amstelland naar geslacht en opleidingsniveau (%) 3 jongen *significant verschil (p<0,05) 4 * meisje vmbo havo/vwo Tabel 1 Gedachte aan of poging tot zelfdoding naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned gedachte aan zelfdoding 1 7 6 - * 7 6 5 5 7 poging tot zelfdoding 2 3 3-4 4-4 - 4 - *significant verschil (p<0,05) - aantal te klein om te presenteren [1] in de afgelopen weken [2] ooit
Jongeren in Beeld, Pagina van 25 Slapen Slaapproblemen en slaaptekort zijn onderschatte problemen en hangen vaak samen met schoolverzuim en sociaal-emotionele problemen. Slecht slapen kan ertoe leiden dat psychische problemen makkelijker ontstaan of in stand blijven. Voorbeelden van slaapproblemen zijn problemen met in- of doorslapen, met wakker worden en met slaperigheid overdag. Ruim een kwart van de jongeren heeft slaapproblemen In het schooljaar 2017-201 heeft 27% van de jongeren in slaapproblemen. Het aandeel jongeren met slaapproblemen is in vergelijkbaar met de rest van de regio. Slaapproblemen zijn in de periode 2015-201 onder jongeren in niet veranderd. Meisjes hebben vaker slaapproblemen In heeft ruim één op de drie (35%) meisjes slaapproblemen; onder jongens is dat minder vaak (19%). Verder zien we in geen significante verschillen naar achtergrondkenmerken. Als we gebruikmaken van de regiocijfers (vanwege te kleine aantallen in ) en achtergrondkenmerken combineren, zien we dat meisjes in klas 4, meisjes op het vmbo en meisjes van niet-nederlandse herkomst meer slaapproblemen hebben dan meisjes op havo/vwo, meisjes in klas 2 en meisjes van Nederlandse herkomst. Voor jongens zien we geen verband met leeftijd, opleidingsniveau en herkomst. Figuur 1 Slaapproblemen in de regio Amstelland naar klas en geslacht (%) 40 35 2 30 25 22 19 20 klas 2 15 klas 4 5 0 jongen meisje *significant verschil (p<0,05) * 36 Hoe worden slaapproblemen gemeten? Slaapproblemen worden uitgevraagd aan de hand van 9 items (SRSQ) waarvoor grenswaarden zijn vastgesteld. Boven de grenswaarden gaat men er vanuit dat slaapproblemen aanwezig zijn. Tabel 1 Slaapproblemen naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned slaapproblemen 26 27 19 35 * 26 29 23 31 26 29 *significant verschil (p<0,05)
Jongeren in Beeld, Pagina 9 van 25 Leefgewoonten In dit hoofdstuk brengen we het genotmiddelengebruik van de jongeren in in beeld. Hoeveel jongeren roken en wat zijn de risicogroepen voor alcohol drinken? En hoe staat het ervoor met het gebruik van cannabis en de waterpijp? Ongezonde leefgewoonten, zoals alcoholgebruik, roken en drugsgebruik, hebben een negatieve invloed op de ontwikkeling van jongeren. Sinds 20 is de NIX1-regel ingesteld. Dit betekent dat er volgens de wet geen alcohol of tabak mag worden verkocht aan jongeren onder de 1 jaar. Ook mogen jongeren onder de 1 jaar geen alcohol bij zich hebben in de openbare ruimte. Desondanks komt het gebruik van alcohol en tabak onder jongeren nog regelmatig voor. Tijdens de middelbareschoolleeftijd bestaan de verleidingen behalve voor alcoholgebruik en roken ook voor cannabis en waterpijp. Zodra jongeren ouder worden en uitgaan of naar festivals mogen, komen daar soms andere middelen bij, zoals XTC. Roken, ooit: % Risicogroepen: klas 4, Nederlandse herkomst Trend (2016-201): onveranderd Roken, maandelijks: 4% Risicogroepen: klas 4, Nederlandse herkomst Trend (2016-201): onveranderd Alcohol, ooit: 36% Risicogroepen: klas 4, Nederlandse herkomst Trend (2016-201): onveranderd Alcohol, maandelijks: % Risicogroepen: klas 4, Nederlandse herkomst Trend (2016-201): onveranderd Binge drinken, maandelijks: 2% Cannabis, ooit: 11% Risicogroepen: klas 4, Nederlandse herkomst Trend (2016-201): onveranderd Cannabis, maandelijks: 3% Risicogroep: klas 4 Trend (2016-201): onveranderd Waterpijp, ooit: 17% Risicogroepen: klas 4, vmbo Trend (2015-201): daling
Jongeren in Beeld, Pagina van 25 Roken De meeste rokers beginnen op jonge leeftijd, tussen en 15 jaar. Nicotine is al na enkele sigaretten verslavend. Roken is een belangrijke oorzaak van ziekte en (voortijdige) sterfte in Nederland. Eén op de vijf jongeren in klas 4 heeft weleens gerookt In heeft in het schooljaar 2017-201 % van de jongeren wel eens gerookt. Dit is vergelijkbaar met de rest van de regio. In klas 2 heeft 6% van de leerlingen weleens gerookt. In klas 4 is dat 21%. Van de vierdeklasleerlingen rookt 7% maandelijks en 4% wekelijks. Maandelijks of wekelijks roken komt onder tweedeklasleerlingen nauwelijks voor. Tabel 1 Roken (ooit) in en de regio Amstelland naar schooljaar (%) regio 2017-201 16 2016-2017 17 1 * significant verschil tussen schooljaren (p<0,05) * Figuur 1 Roken (ooit) naar wijken in de regio Amstelland (%) 9 - - 15 15-1 1-21 21-24 1 3 Aalsmeer 2 17 Uithoorn 16 15 4 5 6 7 Amstelveen 13 Ouder-Amstel 11 9 9 Zuid Centrum 11 Noord Het aandeel jongeren in de regio dat ooit gerookt heeft is ten opzichte van schooljaar 2016-2017 gedaald van 1% naar 16%. In zien we ook een daling, maar deze is niet significant. Wat blijkt? In de wijk Noord wordt door leerlingen vaker geëxperimenteerd met roken (roken ooit: 24%). Tabel 2 Roken naar achtergrondkenmerken (%) Jongeren van Nederlandse herkomst roken vaker In proberen jongeren van Nederlandse herkomst roken vaker uit dan jongeren van niet-nederlandse herkomst. Ook maandelijks en wekelijks roken komen bij jongeren van Nederlandse herkomst vaker voor. Meisjes en jongens roken ongeveer even vaak. Regiocijfers laten zien dat onder vmbo-leerlingen meer gerookt wordt dan onder havo/vwo-leerlingen. In zien we dat niet. regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned roken, ooit 16 13 15 6 21 * 13 15 20 * roken, maandelijks 5 4 3 5-7 * 5 4 7 - * roken, wekelijks 3 3-4 - 4 * 5 1 5 - * *significant verschil (p<0,05) - aantal te klein om te presenteren
Jongeren in Beeld, Pagina 11 van 25 Alcohol Overmatig alcoholgebruik kan bij jongeren alcoholvergiftiging, risicovol seksueel gedrag en ongevallen tot gevolg hebben. De laatste 15 jaar is het gebruik flink gedaald (meer onder - jarigen dan onder 15-17 jarigen). De, in 20 ingevoerde, NIX1-campagne over het verbod op alcoholverkoop aan jongeren onder de 1 jaar heeft deze daling niet versterkt. Minder alcoholgebruik in dan elders in de regio In het schooljaar 2017-201 heeft 36% van de jongeren in ooit alcohol gedronken. In klas 2 heeft 25% van de leerlingen ooit alcohol gedronken, in klas 4 is dat 45%. % van de jongeren in drinkt maandelijks alcohol. Jongeren uit drinken minder vaak ooit, maandelijks en wekelijks alcohol dan leeftijdsgenoten elders in de regio. Ook zijn er in minder binge drinkers dan in de regio (2% versus 4%). Binge drinken betekent één keer per maand meer dan vijf glazen alcohol bij één gelegenheid drinken. Ten opzichte van schooljaar 2016-2017 is het percentage jongeren dat alcohol heeft gedronken nauwelijks veranderd. Wat blijkt? Binnen zijn er grote verschillen tussen wijken in alcoholconsumptie. In de wijken Zuid en Centrum drinkt respectievelijk 4% en 5% van de jongeren maandelijks alcohol. In Noord wordt met 17% maandelijkse drinkers significant vaker gedronken dan in de rest van. Figuur 1 Maandelijks alcoholgebruik naar wijken in de regio Amstelland (%) 04-0 0-11 11 - - 17 17-20 1 3 Aalsmeer 2 17 Uithoorn 16 4 5 6 7 Amstelveen 15 13 Ouder-Amstel 11 9 9 Zuid Centrum 11 Noord Hoger alcoholgebruik onder jongeren van Nederlandse herkomst Naast leeftijd speelt herkomst een rol bij alcoholgebruik; jongeren van Nederlandse herkomst drinken vaker alcohol dan jongeren van niet-nederlandse herkomst (ooit gebruikt 47% versus 24%). Regiocijfers laten zien dat jongens vaker alcohol consumeren dan meisjes. In zien we dit alleen voor wekelijks drinken. Het opleidingsniveau speelt een beperkte rol. Tabel 1 Alcoholgebruik naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned alcohol, ooit 44 36 * 35 36 25 45 * 33 37 47 24 * alcohol, maandelijks * 1 13 * 6 9 11 5 * alcohol, wekelijks 4 2 * 4 - * - 4 * 2 3 4 - *significant verschil (p<0,05) - aantal te klein om te presenteren
Jongeren in Beeld, Pagina van 25 Cannabis Tieners bevinden zich in een levensfase waarin ze experimenteren met diverse genotmiddelen waaronder cannabis. Cannabisgebruik vermindert het kortetermijngeheugen en het reactie- en concentratievermogen. Dit kan onder meer leiden tot slechtere schoolprestaties. Cannabis kan ook een trigger zijn van psychische problemen. Eén op de vijf leerlingen in klas 4 heeft weleens geblowd In heeft in het schooljaar 2017-201 11% van de jongeren wel eens hasj of wiet gebruikt; 3% heeft maandelijks gebruikt. Wekelijks gebruik komt weinig voor (regiocijfer: 1%). Het cannabisgebruik van jongeren uit verschilt niet met dat van leeftijdsgenoten elders in de regio. In komt cannabisgebruik onder tweedeklasleerlingen nauwelijks voor. Onder vierdeklasleerlingen is het percentage dat ooit cannabis heeft gebruikt 1%. Van de vierdeklasleerlingen gebruikt 6% maandelijks cannabis. Ten opzichte van schooljaar 2016-2017 is het gebruik van hasj en wiet onder jongeren uit niet veranderd. De verschillen in cannabisgebruik tussen de wijken in zijn niet significant: 7% van de jongeren in Zuid heeft ooit cannabis gebruikt, 11% in Centrum en 15% in Noord. Figuur 1 Cannabisgebruik (ooit) in en de regio Amstelland naar opleidingsniveau (%) 16 6 4 2 0 7 regio vmbo havo/vwo Meer cannabisgebruik bij jongeren van niet-nederlandse herkomst In speelt herkomst een rol bij cannabisgebruik. Van de jongeren met een Nederlandse herkomst heeft 15% ooit cannabis gebruikt, van de jongeren van niet- Nederlandse herkomst is dat 7%. Dit verschil zien we niet in de rest van de regio. Wat verder opvalt is dat in % van de havo/vwo-leerlingen cannabis heeft uitgeprobeerd, onder vmbo-leerlingen is dat 7%. Het verschil tussen deze groepen is niet significant. Regiocijfers laten dit verschil tussen de opleidingsniveaus niet zien. Regiocijfers laten wel zien dat jongens vaker cannabis gebruiken dan meisjes. In zien we dat ook, maar is het verschil niet significant. * significant verschil (p<0,05) Hoe staat het met XTC? Regiocijfers laten zien dat 0,5% van de jongeren ooit XTC heeft gebruikt; 0,1% in klas 2 en 0,% in klas 4. Goed nieuws; in de regio is het xtc-gebruik ooit sinds schooljaar 2015-2016 afgenomen van 1,5% tot 0,5%. Tabel 1 Cannabisgebruik naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned cannabis, ooit 11 11-1 * 7 15 7 * cannabis, maandelijks 3 3 5 - - 6 * - 4 5 - *significant verschil (p<0,05) - aantal te klein om te presenteren
Jongeren in Beeld, Pagina 13 van 25 Waterpijp Het gebruik van de waterpijp is populair onder 15- tot 24-jarigen. Bij het roken van een waterpijp komen schadelijke stoffen vrij, zoals teer en koolmonoxide. Het roken van een waterpijp is dan ook schadelijk voor de gezondheid. Veel mensen denken echter dat het roken van waterpijp onschuldig is. Waterpijp roken gedaald In heeft in het schooljaar 2017-201 17% van de jongeren ooit waterpijp gerookt. Het verschilt niet significant van de rest van de regio. Van de leerlingen in klas 2 heeft 11% weleens waterpijp gerookt, in klas 4 is dit 22%. Het maandelijks gebruik van waterpijp komt nauwelijks voor (regiocijfer: 1%). Gunstig: in is, net als in de regio, het gebruik van waterpijp in de periode 2015-201 afgenomen. Tabel 1 Waterpijpgebruik (ooit) in en de regio Amstelland naar schooljaar (%) regio * * 2017-201 17 2016-2017 19 17 2015-2016 27 21 *significant verschil tussen schooljaren (p<0,05) Wat blijkt? In Noord heeft 2% van de jongeren wel eens waterpijp gerookt. Dat is vaker dan in de rest van en het hoogste percentage in de regio. In Zuid wordt minder waterpijp gerookt (11%) dan in de andere wijken van. Tabel 2 Waterpijpgebruik naar achtergrondkenmerken (%) Figuur 1 Waterpijpgebruik (ooit) naar wijken in de regio Amstelland (%) 09-13 13-16 16-20 20-24 24-2 1 3 Aalsmeer Waterpijpgebruik hoger bij vmbo-leerlingen 2 17 Uithoorn 16 4 5 Naast leeftijd speelt In het opleidingsniveau een rol bij waterpijp roken. Vmbo-leerlingen hebben twee keer zo vaak weleens waterpijp gerookt als havo/vwoleerlingen (24% versus %). Regiocijfers laten zien dat jongens vaker waterpijp roken dan meisjes. In zien we dat ook, maar is het verschil tussen jongens en meisjes niet significant. 6 7 Amstelveen 15 13 Ouder-Amstel 11 9 9 Zuid Centrum 11 Noord regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned waterpijp, ooit 17 21 11 22 * 24 * 17 17 *significant verschil (p<0,05)
Jongeren in Beeld, Pagina van 25 Gewicht, voeding en bewegen In dit hoofdstuk leest u over het gewicht, de voedingsgewoonten en het beweeggedrag van jongeren uit. Hoeveel jongeren hebben een gezond gewicht? Wie zijn er actiever, jongens of meisjes? En hoe is het gesteld met ontbijten en de groenteen fruitconsumptie? Jongeren zijn volop in ontwikkeling en in de puberteit verandert het eeten beweeggedrag vaak drastisch. Door de snelle groei is er plotseling een grotere energiebehoefte. Daarnaast maken jongeren steeds zelfstandiger voedingskeuzes. En door een drukker leven met school, vrienden en bijbaantjes wordt er vaak minder tijd besteed aan sport en bewegen. Overgewicht (inclusief obesitas): 21% Risicogroepen: vmbo, niet-nederlandse herkomst We weten dat jongeren die gezond eten en voldoende bewegen beter in hun vel zitten en beter presteren op school. En wie gezond eet en voldoende beweegt, loopt minder risico op overgewicht en ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten of kanker. Kortom, actieve jongeren met een gezond voedingspatroon zijn fitter en hebben meer kans op een gezonde toekomst. Ontbijten ( 5 dagen per week): 75% Risicogroep: vmbo Fruitconsumptie ( 5 dagen per week): 55% Risicogroep: vmbo Groenteconsumptie ( 5 dagen per week): 76% Risicogroepen: vmbo, niet-nederlandse herkomst Water drinken, dagelijks: 77% Risicogroepen: meisje, vmbo Zoete dranken drinken ( 5 dagen per week): 35% Risicogroep: Nederlandse herkomst Trend (2015-201): daling Actief sporten: 44% Risicogroepen: meisje, niet-nederlandse herkomst Beeldschermtijd ( 2 uur per dag): 77% Risicogroep: geen Trend (2015-201): stijging
Jongeren in Beeld, Pagina 15 van 25 Gewicht Jongeren met overgewicht of obesitas (ernstig overgewicht) hebben meer kans op gezondheidsproblemen, zowel op jonge als op latere leeftijd. Vooral meisjes die te zwaar zijn, hebben meer last van psychosociale problemen. Ongezonde voedingsgewoonten en te weinig lichaamsbeweging spelen vaak een rol bij het ontstaan van overgewicht. Daarnaast kan zowel ondergewicht als overgewicht samenhangen met eetproblemen. Eén op de vijf jongeren heeft overgewicht In het schooljaar 2017-201 heeft 21% van de jongeren uit overgewicht (inclusief obesitas); 17% heeft overgewicht, 4% heeft obesitas. Deze percentages zijn hoger dan in de rest van de regio. Het aandeel jongeren uit met overgewicht was in de schooljaren 2015-2016 en 2016-2017 16%. Het verschil met 2017-201 is niet significant. Wat blijkt? In de wijk Zuid heeft 24% van de jongeren overgewicht (inclusief obesitas). Dat is het hoogste percentage in de regio. De gevonden verschillen voor overgewicht bij jongeren tussen de wijken in zijn niet significant. Vaker overgewicht bij vmbo-leerlingen Bij leerlingen op het vmbo komt overgewicht (inclusief obesitas) twee keer zo vaak voor als bij leerlingen op havo/vwo (29% versus %). Daarnaast vormen jongeren van niet- Nederlandse herkomst een risicogroep. De verschillen tussen jongens en meisjes en tussen klas 2 en klas 4 zijn niet significant. Tabel 1 Overgewicht naar achtergrondkenmerken 1 (%) Figuur 1 Overgewicht (inclusief obesitas) naar wijken in de regio Amstelland (%) 07-11 11 - - 17 17-21 21-24 1 3 Aalsmeer 2 17 Uithoorn 16 4 5 Ondergewicht % van de jongeren in heeft ondergewicht. Dit is lager dan in de rest van de regio (regiocijfer: 11%). 6 7 Amstelveen 15 13 Ouder-Amstel 11 9 9 Zuid Centrum 11 Noord regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned overgewicht (incl. obesitas) 2 13 21 * 1 23 22 20 29 * 16 26 * - overgewicht 11 17 * 20 19 16 22 13 * 21 - obesitas 2 4 * 5 3 3 4 7 - * - 6 *significant verschil (p<0,05) - aantal te klein om te presenteren [1] gegevens afkomstig uit het digitaal kinddossier [2] op basis van Body Mass Index (BMI = kg/m 2 ), rekening houdend met leeftijd en geslacht
Jongeren in Beeld, Pagina 16 van 25 Water en zoete dranken Water en andere dranken voorzien het lichaam van vocht. We moeten ongeveer 1,5 tot 2 liter vocht per dag drinken. De consumptie van zoete (fris)dranken vergroot de kans op overgewicht en diabetes, en is schadelijk voor het gebit (door zuren en suikers). Het Voedingscentrum adviseert om de consumptie van deze dranken zoveel mogelijk te beperken. Gebruik zoete dranken gedaald In drinkt 77% van de jongeren dagelijks water, dit is minder dan in de rest van de regio. Goed nieuws: in het schooljaar 2017-201 drinkt 35% van de jongeren uit op tenminste vijf dagen per week zoete dranken; dat is minder dan in de rest van de regio en een daling ten opzichte van de voorgaande schooljaren. In zien we in de periode 2015-201 geen verschil in het percentage jongeren dat dagelijks water drinkt. Tussen de wijken in is er geen significant verschil in de consumptie van water en zoete dranken. Figuur 1 Consumptie van water en zoete dranken in naar schooljaar (%) 90 0 77 0 77 70 60 * 50 50 2015-2016 40 41 35 2016-2017 30 2017-201 20 Vmbo-leerlingen hebben minder gunstige drinkgewoonten Wie drinken in minder vaak dagelijks water? Dat zijn meisjes (72%) en vmboleerlingen (6%). Herkomst speelt in een rol bij het drinken van zoete dranken; jongeren van Nederlandse herkomst drinken vaker zoete dranken dan jongeren van niet-nederlandse herkomst. 0 water1 *significant verschil tussen schooljaren (p<0,05) [1] elke dag [2] vijf of meer dagen per week zoete dranken2 Tabel 1 Consumptie van water en zoete dranken naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned water 1 1 77 * 2 72 * 76 7 6 4 * 7 76 zoete dranken 2 41 35 * 3 32 30 39 35 34 42 2 * *significant verschil (p<0,05) [1] elke dag [2] vijf of meer dagen per week
Jongeren in Beeld, Pagina 17 van 25 Ontbijten, fruit en groente Gezond eten draagt bij aan een gezond gewicht. Elke dag ontbijten verbetert de concentratie en daarmee de leerprestaties. Groente en fruit zijn belangrijke elementen van een gezond voedingspatroon. Het advies van het Voedingscentrum is om 250 gram groente en twee porties fruit per dag te eten. Wanneer een jongere gezond eet, is de kans op een gezonde toekomst groter. Driekwart van de jongeren eet voldoende groente Het merendeel van de jongeren in ontbijt op vijf of meer dagen per week (75%). Dit betekent dat een kwart van de jongeren minstens één keer per week zonder ontbijt naar school gaat. Iets meer dan de helft van de jongeren eet op minstens vijf dagen per week fruit en driekwart eet op minstens vijf dagen per week groente. Jongeren uit ontbijten minder vaak en eten minder vaak groente dan jongeren elders in de regio. Sinds schooljaar 2015-2016 zijn de cijfers voor ontbijten, fruit- en groenteconsumptie niet veranderd. De verschillen tussen de wijken in zijn niet significant. Vmbo-leerlingen hebben minder gunstige voedingsgewoonten In gaan vmbo-leerlingen relatief vaak zonder ontbijt naar school. Vmboleerlingen eten ook minder vaak groente en fruit dan havo/vwo-leerlingen. Wat blijkt verder? In eten jongeren van niet-nederlandse herkomst minder vaak groente dan jongeren van Nederlandse herkomst. Regiocijfers laten zien dat meisjes, vierdeklasleerlingen en jongeren van niet-nederlandse herkomst minder vaak ontbijten. In zien we dat ook maar zijn de verschillen niet significant. Figuur 1 Fruitconsumptie op minimaal vijf dagen per week naar wijken in de regio Amstelland (%) 44-4 4-53 53-57 57-61 61-65 1 3 Aalsmeer 2 17 Uithoorn 16 4 5 6 7 Amstelveen 15 13 Ouder-Amstel 11 9 9 Zuid Centrum 11 Noord Tabel 1 Ontbijt en fruit- en groenteconsumptie naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned ontbijt 1 2 75 * 0 72 0 71 6 1 * 0 71 fruitconsumptie 1 57 55 55 56 56 55 46 63 * 55 56 groenteconsumptie 1 1 76 * 75 76 75 76 6 1 * 3 6 * *significant verschil (p<0,05) [1] vijf of meer dagen per week
Jongeren in Beeld, Pagina 1 van 25 Bewegen Sport en bewegen hebben een positief effect op de conditie, het welzijn en het lichaamsgewicht. Het advies van de Gezondheidsraad (2017) voor jongeren tot achttien jaar is: Beweeg elke dag minstens een uur matig intensief. Doe minstens drie keer per week spier- en botversterkende activiteiten. Voorkom veel stilzitten. Minder dan de helft van de jongeren sport voldoende In het schooljaar 2017-201 sport 44% van de jongeren uit gemiddeld minstens een uur per dag. Dat verschilt niet van de rest van de regio. Het gaat daarbij om sporten waarvan je gaat zweten of buiten adem raakt. Het percentage is sinds schooljaar 2015-2016 niet veranderd. De meerderheid van de jongeren uit (77%) brengt in de vrije tijd minimaal twee uur per dag achter een beeldscherm door (tv, computer of tablet). In is beeldschermtijd toegenomen van 70% in 2015-2016 naar 77% in 2017-201. In verschillen de wijken niet of nauwelijks van elkaar voor actief sporten en beeldschermtijd. Slechts een derde van de meisjes sport een uur per dag Meisjes uit sporten aanzienlijk minder vaak minstens een uur per dag dan jongens (33% versus 56%). Ook jongeren van niet-nederlandse herkomst sporten minder vaak dan jongeren van Nederlandse herkomst (33% versus 55%). Wie zitten vaker meer dan twee uur per dag achter een beeldscherm? Regiocijfers laten meer beeldschermgebruik zien in klas 4 en bij jongeren van niet-nederlandse herkomst. In zien we dat ook maar zijn de verschillen niet significant. Regionaal zitten ook vmbo-leerlingen gemiddeld vaker achter een beeldscherm. In zien we dat niet. Figuur 1 Actief sporten (minstens een uur per dag) naar wijken in de regio Amstelland (%) 34-39 39-44 44-49 49-54 54-59 1 3 Aalsmeer 2 17 Uithoorn 16 4 5 In gaat 70% van de jongeren minstens vier dagen per week lopend of fietsend naar school. Dit is minder dan in de rest van de regio (regiocijfer: %). 6 7 Amstelveen 15 13 Ouder-Amstel 11 9 9 Zuid Centrum 11 Noord Tabel 1 Actief sporten en beeldschermtijd naar achtergrondkenmerken (%) *significant verschil (p<0,05) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned actief sporten 1 4 44 56 33 * 45 43 39 4 55 33 * beeldschermtijd 2 73 77 7 77 75 79 72 1 75 0 [1] 1 uur per dag matig intensief sporten [2] 2 uur per dag gebruik van beeldscherm in vrije tijd (computer, tv, tablet)
Jongeren in Beeld, Pagina 19 van 25 Sociale leefomgeving Welk percentage van de jongeren in vertoont problematisch gamegedrag? Hoe vaak komt het voor dat jongeren te maken krijgen met mishandeling thuis of gedwongen seksuele handelingen? En welk deel van de jongeren voelt zich eenzaam? Onder andere deze vragen over de sociale leefomgeving worden beantwoord in dit hoofdstuk. Een stimulerende en positieve sociale leefomgeving, zowel thuis als op school, draagt bij aan het welzijn van jongeren. Met het digitale tijdperk is er de laatste jaren veel veranderd op sociaal gebied. Ondanks veel sociale contacten kunnen jongeren zich toch eenzaam voelen. Videogames dienen als platform voor sociale contacten maar overmatig gamen kan ook leiden tot verslaving en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling. In de thuissituatie kan het voorkomen dat jongeren slachtoffer zijn van lichamelijke en emotionele mishandeling. Dit kan depressie, angst en affectieve stoornissen als gevolg hebben. Mishandeling is lastig te signaleren en is vaak moeilijk aan te kaarten voor jongeren. Een deel van de jongeren heeft in de puberteit hun eerste seksuele relatie. Veilige seks, ter voorkoming van soa s en ongewenste zwangerschap, en het voorkomen van ongewenst seksueel contact zijn hierbij belangrijk. Landelijk loopt het condoomgebruik onder jongeren terug. Seksuele educatie blijft dus zinvol, zeker ook in relatie tot weerbaarheid. Risicovol gamen: % Risicogroep: jongen Trend (2016-201): onveranderd Eenzaam: 9% Risicogroep: meisje Emotioneel mishandeld: 2% Risicogroep: geen Emotioneel verwaarloosd: 6% Risicogroep: vmbo Geslachtsgemeenschap, ooit: % Trend (2015-201): daling Niet altijd condoom gebruikt: 3% Trend (2015-201): daling
Jongeren in Beeld, Pagina 20 van 25 Gamen Gamen hoort bij deze tijd. Games zijn altijd en overal toegankelijk door de smartphone of tablet. Dat maakt de controle en beheersbaarheid lastig. Overmatig gamen kan leiden tot schoolproblemen, slaapproblemen en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling. Positieve aspecten van gamen zijn het opdoen van kennis en het onderhouden van vriendschappen. Eén op de twaalf jongeren vertoont risicovol gamegedrag In het schooljaar 2017-201 heeft % van de jongeren uit aangegeven dat hij/zij zich (zeer) vaak onrustig en gestrest voelt als hij/zij niet kan gamen, het moeilijk vindt om te stoppen met gamen of gamet als hij/zij zich rot voelt. Jongeren uit vertonen ongeveer even vaak risicovol gamegedrag als jongeren in de rest van de regio. Sinds schooljaar 2015-2016 is het vóórkomen van risicovol gamegedrag niet veranderd. Wat blijkt? De wijken Zuid en Centrum behoren in de regio tot de wijken met de minste jongeren met risicovol gamegedrag (respectievelijk 6% en 7%). De wijken van verschillen niet of nauwelijks van elkaar. Jongens vertonen vaker risicovol gamegedrag Risicovol gamegedrag zien we in vooral bij jongens; één op de acht jongens (16%) vertoont problematisch gamegedrag. Voor meisjes is het aantal te klein om te presenteren. Er zijn in geen verschillen naar klas, opleidingsniveau en herkomst. Figuur 1 Risicovol gamegedrag naar wijken in de regio Amstelland (%) 06-09 09 - - - 17 17-20 1 3 Aalsmeer 2 17 Uithoorn 16 4 5 6 7 Amstelveen 15 13 Ouder-Amstel 11 9 9 Zuid Centrum 11 Noord Tabel 1 Risicovol gamegedrag naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned risicovol gamegedrag 1 16 - * 9 7 7 9 7 *significant verschil (p<0,05) - aantal te klein om te presenteren. [1] (zeer) vaak onrustig en gestrest als hij/zij niet kan gamen, vindt het moeilijk om te stoppen en gebruikt gamen als hij/zij zich rot voelt
Jongeren in Beeld, Pagina 21 van 25 Thuissituatie Wanneer gezinsleden op een negatieve manier met elkaar omgaan kan dit leiden tot lichamelijke en emotionele schade. Er kan sprake zijn van lichamelijke mishandeling, emotionele mishandeling en emotionele verwaarlozing. Met name emotionele mishandeling en verwaarlozing in het gezin kunnen bij jongeren bijdragen aan het ontwikkelen van affectieve stoornissen. Eén op de zeventien jongeren emotioneel verwaarloosd In geeft in het schooljaar 2017-201 2% van de jongeren aan in het afgelopen jaar emotioneel te zijn mishandeld. Daarnaast geeft 6% aan emotionele verwaarlozing te hebben ervaren. Jongeren in verschillen hiermee niet van jongeren elders in de regio. De cijfers zijn in de periode 2015-201 nauwelijks veranderd. Vmbo-leerlingen vaker emotioneel mishandeld In zien we dat emotionele verwaarlozing twee keer vaker voorkomt bij vmboleerlingen dan bij havo/vwo-leerlingen (9% versus 4%). Het aantal slachtoffers van emotionele mishandeling is te klein om te presenteren naar achtergrondkenmerken. Wat zijn regionaal de risicogroepen? Regiocijfers laten zien dat vmbo-leerlingen en jongeren van niet-nederlandse herkomst vaker slachtoffer zijn van emotionele mishandeling en verwaarlozing. Emotionele mishandeling komt daarnaast vaker voor bij meisjes dan bij jongens en emotionele verwaarlozing komt ook vaker voor bij vierdeklasleerlingen dan bij tweedeklasleerlingen. In de regio geeft 1% van de jongeren aan lichamelijk te zijn mishandeld. Vragenlijst en definities De thuissituatie wordt uitgevraagd aan de hand van 15 stellingen (CTQ-SF). Onder emotionele mishandeling vallen onder andere: ervaringen met schelden, beledigingen of haat. Bij emotionele verwaarlozing worden emotionele behoeften van een kind niet vervuld door (langdurig) gebrek aan liefde, geborgenheid of emotionele steun. Tabel 1 Thuissituatie naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned emotioneel mishandeld 1 3 2-3 - 3 - - - - emotioneel verwaarloosd 1 5 6 6 6 5 7 9 4 * 4 *significant verschil (p<0,05) - aantal te klein om te presenteren [1] in het afgelopen jaar
Jongeren in Beeld, Pagina 22 van 25 Eenzaamheid Jongeren hebben veel sociale contacten maar sommige jongeren kunnen zich wel degelijk eenzaam voelen. Eenzaamheid is vaak niet zichtbaar en het kan voor jongeren lastig zijn dit aan te kaarten. Eén op de elf jongeren heeft gevoelens van eenzaamheid In het schooljaar 2017-201 ervaart 9% van de jongeren uit gevoelens van eenzaamheid. Dit cijfer is hoger dan in de rest van de regio. Het aandeel eenzame jongeren in is sinds schooljaar 2015-2016 nauwelijks veranderd. In de wijk Centrum ervaart 11% van de jongeren gevoelens van eenzaamheid. Hiermee behoort Centrum in de regio tot de wijken met het grootste aandeel eenzame jongeren. De verschillen tussen de wijken in zijn niet significant. Vaker eenzaamheid bij meisjes In hebben meisjes twee keer zo vaak gevoelens van eenzaamheid als jongens (% versus 5%). Regiocijfers laten zien dat vmbo-leerlingen en jongeren van niet- Nederlandse herkomst vaker eenzaam zijn dan havo/vwo-leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst. In zien we dat ook, maar zijn de verschillen tussen de groepen niet significant. Figuur 1 Eenzaamheid naar wijken in de regio Amstelland (%) 04-05 05-07 07-09 09 - - aantallen te klein om te presenteren 1 3 Aalsmeer 2 17 Uithoorn 16 4 5 6 7 Amstelveen 15 13 Ouder-Amstel 11 9 9 Zuid Centrum 11 Noord Hoe wordt eenzaamheid gemeten? Gevoelens van eenzaamheid worden uitgevraagd aan de hand van acht stellingen (RULS-), waarvoor grenswaarden zijn vastgesteld. Stellingen gaan onder andere over gezelschap, vrienden en het gevoel erbij te horen. Tabel 1 Eenzaamheid naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned eenzaamheid 6 9 * 5 * 11 6 11 7 7 *significant verschil (p<0,05)
Jongeren in Beeld, Pagina 23 van 25 Seksualiteit In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met seksuele handelingen. Condoomgebruik is belangrijk ter bescherming van seksueel overdraagbare aandoeningen en een ongewenste zwangerschap. In Nederland gebruiken jongeren van tot jaar minder consequent anticonceptie dan jongeren van 15 jaar en ouder. Sommige jongeren krijgen te maken met onvrijwillige seks. Figuur 1 Geslachtsgemeenschap (ooit) in en de regio Amstelland naar schooljaar (%) 16 15 * % van de jongeren heeft ooit geslachtsgemeenschap gehad In heeft in het schooljaar 2017-201 % van de jongeren ooit geslachtsgemeenschap gehad. Van de jongeren geeft 3% aan niet altijd een condoom te gebruiken. Dit betekent dat ongeveer een derde van de seksueel actieve jongeren niet altijd een condoom heeft gebruikt. Deze cijfers zijn vergelijkbaar met jongeren elders in de regio. Geslachtsgemeenschap komt onder tweedeklasleerlingen nauwelijks voor. In klas 4 heeft één op de zeven jongeren (%) ooit geslachtsgemeenschap gehad. 6 7 * 2015-2016 2016-2017 2017-201 Sinds schooljaar 2015-2016 is er een dalende trend in het aandeel jongeren dat ooit geslachtsgemeenschap heeft gehad. Dit geldt zowel voor als voor de regio. Ook is het aandeel jongeren dat niet altijd een condoom gebruikt gedaald. Jongeren in de wijk Noord zijn meer seksueel actief dan in de rest van ; 15% van de jongeren in Noord heeft ooit geslachtsgemeenschap gehad. 4 2 0 regio Vmbo-leerlingen zijn vaker seksueel actief Op het vmbo is het aandeel leerlingen dat ooit geslachtsgemeenschap heeft gehad twee keer zo groot als op havo/vwo. Regionaal zien we dat jongens vaker ooit geslachtgemeenschap hebben gehad dan meisjes, maar geven seksueel actieve meisjes vaker dan seksueel actieve jongens aan niet altijd een condoom te gebruiken (52% versus 35%). *significant verschil tussen schooljaren (p<0,05) In is 2% van de jongeren ooit gedwongen tot een seksuele handeling. Dit is gelijk aan het regiocijfer. Tabel 1 Seksualiteit naar achtergrondkenmerken (%) regio j m 2 4 vmbo havo/vwo Ned niet-ned geslachtsgemeenschap, ooit 7 6 - * 11 5 * 9 6 niet altijd condoom gebruikt 3 3 3 3-6 * 5-5 - *significant verschil (p<0,05) - aantal te klein om te presenteren
Jongeren in Beeld, Pagina 24 van 25 Wijken Zijn er verschillen tussen de wijken in? In de tabel hiernaast worden de achtergrondkenmerken van de jongeren en de uitkomsten voor de belangrijkste gezondheidsthema s gepresenteerd naar drie wijken in ; Zuid, Centrum en Noord. Wat het meeste opvalt is dat jongeren in de wijk Noord meer genotmiddelen gebruiken. Roken, waterpijpgebruik (ooit) en maandelijks alcohol drinken komen hier vaker voor dan in de rest van de regio. De wijk Zuid scoort juist gunstig voor waterpijpgebruik (ooit). Jongeren in Noord zijn vaker seksueel actief. Overige verschillen tussen de wijken zijn niet significant. Tabel 1 Achtergrondkenmerken en gezondheid naar drie wijken in (%) Achtergrondkenmerken regio Zuid Centrum Noord Steekproefgrootte N=3540 N=303 N=1 N=117 N=72 geslacht: jongen / meisje 51 / 49 4 / 52 52 / 4 42 / 5 51 / 49 klas: klas 2 / klas 4 50 / 50 47 / 53 46 / 54 56 / 44 33 / 67 opl. niveau: vmbo / havo-vwo 39 / 61 44 / 56 49 / 51 44 / 56 34 / 66 herkomst: Ned. / niet-ned. 6 / 32 50 / 50 41 / 59 52 / 4 60 / 40 Gezondheid regio Zuid Legmeer Meerwijk /De Kwakel goede ervaren gezondheid 3 7 0 76 7 depressieklachten 9 6 9 13 angstklachten 13 15 19 gedachten zelfdoding, afgl. weken 7 6 5 5 slaapproblemen 26 27 24 30 29 roken, ooit 16 11 11 24 alcohol drinken, maandelijks 4 5 17 cannabis, ooit 11 11 7 11 15 waterpijp, ooit 17 11 16 2 overgewicht (inclusief obesitas) 13 21 24 20 17 water drinken, elke dag 1 77 75 79 7 zoete dranken, 5 dagen p. wk. 41 35 36 29 42 ontbijten, 5 dagen p. wk 2 75 70 0 76 fruit, 5 dagen p. wk 57 55 52 5 57 groenten, 5 dagen p. wk 1 76 72 77 79 sport 1 uur p. dag 4 44 40 46 46 scherm 2 uur p. dag 73 77 79 75 7 risicovol gamegedrag 6 7 11 emotionele verwaarlozing 5 6 5 - eenzaamheid 6 9 7 11 7 geslachtsgemeenschap, ooit 7 5 5 15 groen: wijk scoort significant beter dan de overige twee wijken samen, p<0,05 rood: wijk scoort significant slechter dan de overige twee wijken samen, p<0,05 - : aantal te klein om te presenteren blauw: wijk scoort significant anders dan de overige twee wijken samen, p<0,05 De interpretatie van de score is niet negatief of positief
Meer lezen? Meer resultaten en achtergrondinformatie over de Jeugdgezondheidsmonitor vindt u op www.ggdgezondheidinbeeld.nl. Alle rapportages zijn ook te vinden op www.ggdgezondheidinbeeld.nl/publicaties-amstelland. Colofon Uitgave GGD Amsterdam, Afdeling Epidemiologie, Gezondheidsbevordering en Zorginnovatie (EGZ) / Jeugdgezondheidszorg (JGZ) Auteurs Claudia Verhagen, Johan Werkhoven, Marcel van der Wal, Henriëtte Dijkshoorn, Kelly van der Wijst, Wilco Schilthuis, Nick van den Tempel, Thera Knopperts, Ilona Steenkamer, Hilde Stegeman, Anouk Wisse, Livia Kalma, Lenette Rietveld (EGZ), Yvonne Hazeveld (JGZ) Fotografie Gemeente Vormgeving Studio Serton Contact Claudia Verhagen (afdeling EGZ) 020 555 5495 cverhagen@ggd.amsterdam.nl website ggd.amsterdam.nl mei 2019 mei 2019