Gemeenteblad Nummer Publicatiedatum Agendapunt initiatiefvoorstel <gemblnr> Niet invullen <agpnr> datum Onderwerp Instemmen met het initiatiefvoorstel van raadslid Torn van getiteld: Inzet speciale Wallenhandhavers, Met dit initiatiefvoorstel stel ik u voor het volgende besluit te nemen: Tekst van openbare besluiten wordt gepubliceerd De gemeenteraad van Amsterdam gezien het initiatiefvoorstel van raadslid Torn getiteld: Inzet speciale Wallenhandhavers, mede gezien de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel en de behandeling in de raadscommissie Algemene Zaken c.a. besluit: I. in te stemmen met genoemd initiatiefvoorstel; II. het college van burgemeester en wethouders te verzoeken: 1. Een vast team handhavers aan te stellen wiens werkterrein zich uitsluitend concentreert op het Wallengebied; 2. Deze Wallenhandhavers communicatie- en taalvaardigheidstrainingen aan te bieden die zijn toegespitst op de problematiek van dit gebied; 3. Sport en bewegen in dit team te faciliteren en stimuleren, onder andere door gezamenlijke lichamelijke sportactiviteiten onder werktijd te organiseren; 4. Alle Wallenhandhavers zichtbaar uit te rusten met bodycams, ter voorkoming van (non-)verbale en fysieke agressie; 5. Alle Wallenhandhavers uit te rusten met mobiele pinapparatuur, zodat overtreders direct hun boete kunnen pinnen; 6. Een inleesdossier samen te stellen, dat Wallenhandhavers een zeer nauwkeurige informatievoorziening geeft over alle ins en outs in de wijk; 7. Te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om de arbeidsomstandigheden van deze Wallenhandhavers te verbeteren en op basis hiervan een voorstel uit te werken en dit aan de raad voor te leggen; 8. Ervoor te zorgen dat er een groepsapp komt waar Wallenbewoners en Wallenhandhavers direct met elkaar in contact staan, zodat er snel ingegrepen kan worden bij meldingen van overlast. III. kennis te nemen van de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel. 1
Wettelijke grondslag Art. 147a, lid 1 Art. 39 eglement van orde voor de raad van Amsterdam Initiatiefvoorstel De VVD stelt voor om speciale Wallenhandhavers aan te stellen, die alleen werkzaam zijn in het Wallengebied en daardoor het gebied van binnen en buiten kennen. Deze Wallenhandhavers moeten aanvullende training en opleiding genieten, uitgerust zijn met bodycams en mobiele pinapparatuur en gespecialiseerd zijn in de complexe problematiek van de wijk. Inleiding De Wallen zijn een van de mooiste plekken van Amsterdam. Prachtige lage kades, rustig kabbelend water, mooie bomen en historische panden vormen samen een beeld dat onmiskenbaar Amsterdams is. Tegelijk hebben de Wallen te maken met bijzonder veel overlast van onder andere zwerfvuil, geluidsoverlast, overtredingen van het alcoholverbod, openbare dronkenschap, wildplassen, (nep)drugs en taxi s. In december 2016 is het Binnenstad Offensief van start gegaan met als doel de toenemende overlast in de binnenstad terug te dringen en leefbaarheid te verbeteren. Het extra team van gemeentelijke handhavers en agenten werken in de drukste delen van de binnenstad samen om de grootste problemen in de binnenstad aan te pakken. 1 Elk kwartaal brengt het Binnenstad Offensief een voortgangsrapportage uit, waaruit blijkt dat er sinds ingang van het Binnenstad Offensief meer boetes uitgeschreven zijn. Zo zijn er tussen juni en augustus 2017 bijna 400 boetes meer uitgeschreven dan in deze periode het jaar ervoor. De VVD is blij dat hier resultaten zijn geboekt, maar het blijkt geen sluitend antwoord te zijn op de problematiek op de Wallen. Andere vormen van overlast, met name als gevolg van toenemende drukte, blijken namelijk moeilijk aan te pakken. Terwijl de gemeente in de zomer van 2016 354 overlastmeldingen binnen kreeg, waren dit er in de zomer van 2017 al 832. Er worden meer meldingen gedaan van overlast door grote groepen mensen en overlast door vuilnis. 2 Uit een artikel van Trouw blijkt hoeveel overlast de bewoners van de Wallen ervaren van schreeuwende en blowende toeristen. 3 De Amsterdamse Ombudsman spreekt zelfs over een wetteloze jungle. Na veel binnengekomen klachten van bewoners, betrok hij zelf een woning in het gebied om de situatie te onderzoeken. In zijn eindrapport Feesten of Beesten (deel 3) beschrijft de Ombudsman de bevindingen van zijn onderzoek en doet hij suggesties voor oplossingen. De ombudsman beschrijft dat er serieuze problemen zijn ten aanzien van vervuiling, overlast, toerisme en drugs. Wat betreft vervuiling wordt vuilnis verkeerd aangeboden door horecaondernemers en Airbnb-exploitanten. Verpakkingen van to go-maaltijden 1 https://www.amsterdam.nl/wonen-leefomgeving/veiligheid/binnenstad-offensief/ 2 https://www.at5.nl/artikelen/171498/minder-criminaliteit-maar-overlast-door-drukte-stijgt-ondanksbinnenstad-offensief 3 https://www.trouw.nl/samenleving/bewoners-van-de-wallen-amsterdam-moet-af-van-het-imago-datalles-kan-en-mag-~a03954282/ 2
en fastfood worden op straat gegooid. Er wordt zo veel vuil geproduceerd, dat het reinigen als dweilen met een open kraan wordt gezien. 4 Naast overlast als gevolg van vervuiling, is er overlast van de taxiproblematiek, overlast op het water waar boten met versterkte muziek varen, (nep)drugsdealers en dronken toeristen. Amsterdam staat onder toeristen bekend als een stad waar alles kan, wat een specifieke doelgroep aantrekt. Het Wallengebied staat bekend als een toeristische attractie waar drank en drugs eerder regel dan uitzondering zijn, met de gevolgen van dien. De Ombudsman concludeert dat het dusdanig druk is op de Wallen, dat er sprake is van een zeer onveilige situatie. Hij stelt dat de politie en handhavers geen gezag hebben en de situatie niet meer aankunnen. Hij stelt dat de handhavingsfunctie van de overheid ouderwets, bureaucratisch en papier gedreven is. 5 De driehoek heeft Zuurmonds bevindingen bevestigd. 6 De burgemeester heeft toegegeven dat er te weinig handhavingscapaciteit is in het gebied. 7 De VVD is tevreden met de eerste aanzet tot sancties die de Wallen beheersbaar moet houden. 8 In de brief van de burgemeester betreffende Maatregelen binnenstad 2019 worden echter ook veel maatregelen genoemd die leiden tot meer regels, zoals het verbieden van pleziervaart met meer dan 12 opvarenden of het beperken van groepsrondleidingen. 9 Wallenhandhavers In het eindrapport van de Ombudsman worden er Venetiaanse maatregelen aangedragen, zoals een verbod op eten en drinken op straat en een leeftijdsgrens. Tevens wil hij meer handhavers op straat die daadwerkelijk gaan handhaven. Van Venetiaanse maatregelen is de VVD geen voorstander, zoals de indieners van dit voorstel recent in Het Parool schreven. Momenteel kan het alcoholverbod nog niet eens strikt gehandhaafd worden, laat staan een eetverbod. De enige manier om de situatie op de Wallen te verbeteren is met een kordater optreden van de overheid op straat en het handhaven van bestaande regels. Focus op één gebied De VVD stelt voor een vast team handhavers aan te stellen die alleen werkzaam zijn in het Wallengebied. Zo raken zij gespecialiseerd in de complexe problematiek in dit gebied en leren zij de omgeving kennen als hun broekzak. Doordat zij uitsluitend op dit relatief kleine terrein werken, zijn zij in staat een band op te bouwen met de bewoners en fungeren zij als oren en ogen van de wijk. Communicatievaardigheden De handhavers op de Wallen moeten wat de VVD betreft extra getraind zijn om daadkrachtig op te kunnen treden. Daarom dienen zij te beschikken over goede 4 https://www.binnenlandsbestuur.nl/uploads/2019/1/conceptrapport-ombudsman-zuurmond.pdf 5 https://www.binnenlandsbestuur.nl/uploads/2019/1/conceptrapport-ombudsman-zuurmond.pdf 6 https://www.trouw.nl/samenleving/ombudsman-slaat-alarm-het-centrum-van-amsterdam-is-snachts-een-wetteloze-jungle-~a939a839/ 7 https://www.trouw.nl/samenleving/halsema-meer-politie-nodig-in-centrum-vanamsterdam~a4e5734c/ 8 https://www.parool.nl/amsterdam/halsema-pakt-door-met-lik-op-stukbeleid-wallen~a4602599/ 9 https://amsterdam.raadsinformatie.nl/document/7240927/1#search=%22maatregelen%20binnen stad%202019%22 3
communicatievaardigheden. Een groep dronken toeristen tot kalmte manen en hen eventueel beboeten vraagt namelijk om meer autoriteit dan het beboeten van een fietser zonder verlichting. Wallenhandhavers moeten een boete kunnen uitschrijven zonder dat de situatie escaleert. Aanvullende communicatietrainingen en praktijkoefeningen, bovenop de reeds bestaande trainingen, zorgen ervoor dat Wallenhandhavers overlastgevers zo kunnen aanspreken dat er naar ze geluisterd wordt. Bovendien dwingt een krachtig optreden van een Wallenhandhaver respect af en zullen omstanders zich ook eerder aan de regels houden. Taalvaardigheden Een ander punt dat in de communicatietraining opgenomen dient te worden is een taalcursus. De VVD vindt het belangrijk dat handhavers goed met buitenlandse toeristen kunnen communiceren, waarvoor het van belang is dat ze over adequate Engelse taalvaardigheden beschikken. De VVD stelt daarom voor dat bij het samenstellen van de pool Wallenhandhavers de Engelse taalvaardigheden van de handhavers in acht genomen worden. Lichamelijke conditie De VVD vindt het ook belangrijk dat de Wallenhandhavers in goede lichamelijke conditie zijn. Ze lopen overdag en s nachts continue rond het gebied en worden geacht snel van de ene op de andere locatie te kunnen zijn. Daarnaast is het goed te benoemen dat de Wallenhandhavers regelmatig te maken krijgen met opstandige of zelfs agressieve overlastgevers. Een goede lichamelijke conditie zorgt ervoor dat handhavers zijn toegerust op het werk in het Wallengebied. De VVD wil daarom dat de gemeente een aantal maatregelen neemt die sport en bewegen onder handhavers faciliteren en die hen stimuleren om nog fitter te worden. Wat de VVD betreft dient er tijd te worden gereserveerd voor sport en bewegen onder werktijd. Bijvoorbeeld voor gezamenlijke trainingen, zoals hardlopen, zwemmen of het bestormen van een hindernisbaan. Momenteel vinden trainingen, zoals bootcamps, vooral plaats buiten werktijd en op vrijwillige basis. De VVD stelt voor dat handhavers maandelijks tenminste zes uur van hun werktijd besteden aan (gezamenlijke) sportactiviteiten. Het belangrijkste effect van deze maatregelen is dat de handhavers letterlijk en figuurlijk sterker in hun schoenen staan. Daarnaast verwacht de VVD dat een sportieve organisatie het imago en het aanzien van handhavers bij bewoners en bezoekers kan verbeteren. Bodycams Alle Wallenhandhavers dienen zichtbaar uitgerust te worden met een bodycam. Naast fysiek geweld hebben handhavers helaas ook te maken met scheldpartijen, beledigingen en personen die weigeren mee te werken. Het aantal meldingen van (non-)verbale agressie tegen handhavers is de afgelopen jaren flink toegenomen. 10 Inmiddels hebben handhavers hier vrijwel dagelijks mee te maken. Vooral op de Wallen krijgen handhavers veel te maken met personen die onder invloed zijn van alcohol en/of drugs. 11 De VVD denkt dat het uitrusten van handhavers met bodycams 10 https://www.parool.nl/amsterdam/geweld-en-agressie-tegen-handhavers-forstoegenomen~a4541952/ 11 https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/amsterdam-bij-nacht-hufterigheid-geweldwetteloosheid-~b2c1029c/ 4
bijdraagt aan het voorkomen van (non-)verbale en fysieke agressie tegen handhavers, vooral op de Wallen. De aanwezigheid van een bodycamera kan in een dreigende situatie namelijk een de-escalerend effect hebben. Bovendien kunnen bodycam-opnamen worden gebruikt als bewijsmiddel bij het vervolgen van personen die geweld tegen handhavers gebruiken. De VVD is daarom blij dat het college het initiatiefvoorstel Bodycams voor Amsterdamse handhavers op straat uitvoert door vanaf de zomer van 2019 te beginnen met het uitrusten van honderd handhavers met een bodycam. 12 De VVD stelt voor dat in ieder geval alle Wallenhandhavers een bodycam krijgen. Mobiele pinapparatuur De VVD stelt ook voor dat de Wallenhandhaver uitgerust wordt met een mobiel pinapparaat, zodat overtreders hun boete direct kunnen pinnen. Hierdoor worden overtreders vaker en sneller bestraft. De VVD stelde al eerder voor handhavers uit te rusten met mobiele pinapparatuur, waarna hiermee een pilot is gestart. In de brief van het college over nieuwe maatregelen in de binnenstad blijkt dat de eerste resultaten van deze pilot lijken te bevallen. 13 De VVD wil daarom alle handhavers op de Wallen structureel gebruik laten maken van een mobiel pinapparaat. Met name omdat de gemeente moeite heeft met het incasseren van boetes die zijn uitgeschreven aan niet-nederlanders is het Wallengebied hét gebied waar boetes bij voorkeur het liefst direct worden afgerekend. De optie om gelijk de boete te betalen kan het incasseringspercentage aanzienlijk vergroten. Betere informatiepositie De VVD denkt dat een betere informatiepositie van de handhavers kan bijdragen aan een doelgerichtere en efficiëntere handhaving in de Wallen. De Wallenhandhavers zijn de oren en ogen van de wijk en kennen alle bewoners en ondernemers, ze hebben een binding met het gebied en zijn gespecialiseerd in de complexe situatie in de wijk. De VVD stelt voor dat er een inleesdossier komt voor de Wallenhandhaver waarin gegevens van ondernemers en bewoners staan in de Wallen. Zo moet de Wallenhandhaver als kenner van de wijk weten welke vergunningen en contracten ondernemers hebben, zoals een bedrijfsafvalcontract, en wat de wettelijk vastgestelde openingstijden zijn. Zo kan de handhaver direct (laten) ingrijpen wanneer er sprake is van een overtreding. Betere arbeidsomstandigheden Op de Wallen krijgen handhavers, zoals reeds genoemd, eenmaal onvermijdelijk te maken met grote groepen bezoekers, die onder invloed van drank en drugs brutaal en respectloos gedrag vertonen tegen de handhavers. Omdat deze omstandigheden zwaar zijn, stelt de VVD voor dat het college onderzoekt hoe Wallenhandhavers kunnen worden gecompenseerd. Wat de VVD betreft wordt er hierbij gekeken naar het draaien van kortere werkshifts op de Wallen en naar mogelijkheden om een financiële tegemoetkoming te doen aan Wallenhandhavers, bijvoorbeeld door een 12 13 https://assets.amsterdam.nl/publish/pages/864507/180831_bodycams_voor_amsterdamse_han dhavers_op_straat_rt.pdf https://amsterdam.raadsinformatie.nl/document/7240927/1#search=%22maatregelen%20binnen stad%202019%22 5
jaarlijkse Wallenbonus uit te keren aan deze handhavers. Als aanvulling hierop wil de VVD dan ook dat de Wallenhandhaver flexibel inzetbaar zijn. De VVD roept het college op om hiertoe een voorstel uit te werken en deze voor te leggen aan de gemeenteraad. Buurtapp voor Wallenbewoners en Wallenhandhavers Tot slot stelt de VVD voor dat er een groepsapp komt waar Wallenbewoners en dienstdoende Wallenhandhavers direct met elkaar in contact staan. Wanneer burgers kunnen aantonen woonachtig te zijn in de wijk kunnen handhavers hen toevoegen aan de groepsapp. Wallenbewoners hebben een belangrijke signaleringsfunctie bij overtredingen, zoals wildplassen, onjuist aangeboden afval of openbaar dronkenschap. In deze groepsapp kunnen bewoners of ondernemers een melding maken van overlast en eventueel foto s of video s delen. Het is de bedoeling dat de handhaver zo snel mogelijk ter plaatse is om in te grijpen. Bovengenoemde groepsapp draagt er tevens aan bij dat bewoners zich betrokken en gehoord voelen. Momenteel lopen meldingen via meldcentra, tot grote frustratie van de bewoners. Men heeft het idee dat meldingen niet of veel te traag worden opgepakt, waardoor bewoners zich niet gehoord voelen. Meldingen hoeven met een buurtapp niet meer via meldcentra gedaan te worden, maar één-op-één via de dienstdoende handhaver. Dit voorstel is ook in lijn met het reeds aangenomen initiatiefvoorstel Laat bewoners en handhavers samen overlast te lijf gaan, waarin werd opgeroepen om handhavers en bewoners in overlastgebieden doormiddel van een gezamenlijke app-groep met elkaar in verbinding te laten staan. Voorstel De VVD stelt het college voor om: 1. Een vast team handhavers aan te stellen wiens werkterrein zich uitsluitend concentreert op het Wallengebied; 2. Deze Wallenhandhavers communicatie- en taalvaardigheidstrainingen aan te bieden die zijn toegespitst op de problematiek van dit gebied; 3. Sport en bewegen in dit team te faciliteren en stimuleren, onder andere door gezamenlijke lichamelijke sportactiviteiten onder werktijd te organiseren; 4. Alle Wallenhandhavers zichtbaar uit te rusten met bodycams, ter voorkoming van (non-)verbale en fysieke agressie; 5. Alle Wallenhandhavers uit te rusten met mobiele pinapparatuur, zodat overtreders direct hun boete kunnen pinnen bij de handhaver; 6. Een inleesdossier samen te stellen, dat Wallenhandhavers een zeer nauwkeurige informatievoorziening geeft over alle ins en outs in de wijk; 7. Te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om de arbeidsomstandigheden van deze Wallenhandhavers te verbeteren en op basis hiervan een voorstel uitwerken en aan de raad voor te leggen; 8. Ervoor te zorgen dat er een groepsapp komt waar Wallenbewoners en Wallenhandhavers direct met elkaar in contact staan, zodat er snel ingegrepen kan worden bij meldingen van overlast. Stukken 6
Meegestuurd Ter inzage gelegd Bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel n.v.t. Het lid van de gemeenteraad van Amsterdam.K. Torn 7