Aflevering 6 September 2009 Inleiding Dit is de zesde nieuwsbrief van het project Melding en Registratie van Beroepsziekten en Arbeidsongevallen op de Nederlandse Antillen, Aruba en in Suriname (afgekort: M&R AAS). Via deze nieuwsbrief houden we u op de hoogte van het verloop van het project, dat inmiddels bijna vijf jaar geleden (op 1 november 2004) van start is gegaan. Sinds de vorige Nieuwsbrief, eind 2007, is er veel gebeurd. Behalve de Antillen en Aruba zijn nu ook artsen in Suriname begonnen met melden. U ziet dat in de overzichten terug. We berichten over een Invitational Conference die in mei 2008 op Curaçao heeft plaatsgevonden. En we sluiten af met een bijzondere beroepsziekte: de chronische COintoxicatie. In dit nummer Meldingsgegevens 2007-2009 Invitational Conference op Curaçao Diagnose belicht: Chronische CO-intoxicatie Contactgegevens Erwin Prakken Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Coronel Instituut AMC Postbus 22660 1100 DD Amsterdam Nederland Tel: +31 20 566 37 03 e.w.prakken@amc.nl
Meldingsgegevens 2007-2009 In de zomer van 2008 hebben Stichting BGD Suriname, Stichting Healthy Progress en het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten subsidie aangevraagd bij UTSN (Uitvoeringsorganisatie Twinning Suriname Nederland) voor een project voor de melding van beroepsziekten, beroepsongevallen en klachten in Suriname. De subsidie werd toegekend voor één jaar (2009). De projectpartners zijn direct in januari aan de slag gegaan. Eind januari / begin februari brachten Dick Spreeuwers (NCvB), Piet Kroon en André Weel (Healthy Progress) een werkbezoek aan Suriname. Zij hebben gesprekken gevoerd met vele artsen, zowel huisartsen als specialisten, en met werkgevers. Er werden twee voorlichtingsbijeenkomsten gehouden in het gebouw van de Vereniging voor Artsen in Suriname. Deze inspanningen blijken nu hun vruchten af te werpen: de meldingen uit Suriname beginnen op gang te komen! Zie tabel 1 en 2. Eiland/ land 2007 2008 2009 Totaal % Aruba 14 9 6 29 4,4 Bonaire 15 0 0 15 2,3 Curaçao Brievengat 91 0 36 127 19,2 Curaçao overig 240 184 31 455 68,8 Suriname 0 1 34 35 5,3 Totaal 360 194 107* 661 100,0 Tabel 1 Aantal meldingen naar eiland/ land voor de periode 2007 t/m 31 augustus 2009 (* de cijfers uit 2009 zijn voorlopige cijfers) Uit tabel 1 blijkt een gestage afname van het totaal aantal meldingen sinds 2007. Eiland/ land Beroepsziekte Klacht Letsel Totaal % Suriname 19 1 14 34* 100,0 Tabel 2 Aantal meldingen uit Suriname naar soort melding 1 januari t/m 31 augustus 2009 (* de cijfers uit 2009 zijn voorlopige cijfers) In een teleconferentie op 6 juni 2009 wisselden Surinaamse artsen en Nederlandse beroepsziektespecialisten van gedachten over enkele concrete gevallen van beroepsziekten. In oktober wordt er weer een teleconferentie georganiseerd, en in november wordt er een tweede werkbezoek aan Suriname gebracht. Helaas is onze subsidieaanvraag voor 2010 niet toegekend door UTSN. Dat hangt samen met het feit dat er nu veel minder geld te verdelen is dan in 2008. In november zullen we dus met de Surinaamse partners moeten overleggen hoe het project volgend jaar voort te zetten. 2
Aruba Curaçao Brievengat Curaçao - overig Suriname Diagnose groep 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 Psychische aandoeningen aandoeningen van botspierstelsel en bindweefsel oor en processus mastoideus zenuwstelsel huid, subcutis en adnexen ademhalingsstelsel oog en adnexen spijsverteringsstelse l hartvaatstelsel graviteit, bevalling en kraambed Ziekten van urogenitaal stelsel 0 1 0 25 13 3 0 0 7 3 0 7 115 20 0 6 0 0 0 3 0 0 1 14 1 0 0 1 7 2 0 2 1 2 0 0 35 3 0 8 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 1 0 4 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 0 0 0 Totaal 9 6* 0 36* 184 31* 1 34* Tabel 3 Aantal meldingen per eiland/ land naar diagnose groep voor de periode 1 januari 2008 t/m 31 augustus 2009 (* de cijfers uit 2009 zijn voorlopige cijfers) Uit tabel 3 blijkt dat het melden op de verschillende lokaties nog steeds niet regelmatig gebeurt. Er zijn grote verschillen in aantallen meldingen tussen 2008 en 2009 waarvoor we geen verklaring hebben. Aandoeningen van het botspierstelsel en bindweefsel (meestal bewegingsapparaat genoemd) blijven de meest gemelde beroepsziekten. Huidziekten en psychische aandoeningen scoren ook relatief hoog. Wat opvalt in 2009* is met name het aantal psychische aandoeningen (n=25) uit Curaçao Brievengat, en het aantal gehooraandoeningen (n=14) uit Suriname. In een volgende Nieuwsbrief, als de cijfers over 2009 definitief zijn, komen we hierop terug. 3
Invitational Conference op Curaçao Op 20 mei 2008 namen ongeveer 20 personen, afkomstig van Aruba, Curaçao en Nederland, deel aan deze Invitational. Gastvrijheid werd verleend door de SVB Banko di Seguro Sosial van Curaçao. Na inleidingen van Dick Spreeuwers en André Weel presenteerde Dagmar Strikwerda een analyse van de resultaten tot dan toe. De trend is dat er meer beroepsziekten worden gemeld, en minder beroepsongevallen en beroepsgebonden klachten. Vergelijking met Nederlandse cijfers is echter nog niet mogelijk. Enkele inhoudelijke conclusies zijn: klachten van het bewegingsapparaat en van de huid komen vooral voor bij mannen; bij psychische klachten zijn de vrouwen oververtegenwoordigd psychische klachten komen meer voor in de hogere leeftijdsgroepen, en vooral in de sectoren overheid en onderwijs klachten van het bewegingsapparaat zien we vooral in de sectoren bouw, horeca en overheid beroepshuidziekten komen het meest voor in de bouw en de horeca. Voorts werd het project geëvalueerd en werden de mogelijkheden voor vervolgprojecten besproken. Potentiële subsidiegevers zijn USONA (Antillen) en UTSN (Suriname). De deelnemers gaven aan het project te willen voortzetten en het zoeken naar subsidie te ondersteunen. Diagnose belicht: Chronische CO-intoxicatie In 2009 zijn twee meldingen gedaan van chronische intoxicatie met koolmonoxide bij monteurs van dieselmotoren. Het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten geeft op haar website de volgende informatie: Dieseluitlaatgassen bevatten circa 480 verschillende verbindingen waarvan minstens 40 een schadelijke werking op de longen uitoefenen. Denk hierbij aan stikstofoxiden, formaldehyde, benzeen en zwaveloxide. Er zitten veel kleine roetdeeltjes in die longirriterende stoffen bevatten. Er vindt ook een onderdrukking van de afweer tegen infecties plaats. PAK s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) uit dieseluitlaatgassen kunnen bijdragen aan het ontstaan van longkanker. Dieselroetdeeltjes worden momenteel beschouwd als de meest luchtvervuilende bestanddelen in de buitenlucht. Dieseluitlaatgas bevat relatief weinig koolmonoxide (CO). In het bloed van mensen die koolmonoxide inademen, hecht dit gas zich aan het zuurstoftransporteiwit hemoglobine in rode bloedcellen, waarbij het de zuurstof (O 2 ) verdringt. Het vermogen van CO om zich op hemoglobine vast te hechten is circa 240 maal groter dan dat van O 2. Dat betekent dat zelfs bij een geringe concentratie van CO in de lucht relatief veel CO in het bloed terecht kan komen en er vergiftigingsverschijnselen kunnen optreden. De symptomen van koolmonoxidevergiftiging zijn: hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid en vermoeidheid. Slachtoffers hebben een rode blos op het gezicht. Wanner de blootstelling langer duurt raakt het slachtoffer bewusteloos, en tenslotte volgt de 4
dood door zuurstofgebrek in de hersenen. De symptomen worden vaak niet herkend. Door koolmonoxide vergiftigde personen en dieren vallen vaak ongemerkt in slaap, en overlijden als de blootstelling voortduurt. Een slachtoffer moet zo snel mogelijk in de frisse lucht worden gebracht. Behandeling met een hoge concentratie zuurstof is aangewezen. 5