Uitvoeringsnotitie seksuele diversiteit Periode 2013 tot en met 2015 Gemeente Nijmegen Zorg & Welzijn Uitvoeringsnotitie Wmo maart 2013
Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding 3 1.1 Inleiding 1.2 Positie LHBT s 1.3 Opzet 2. Hoofdlijnen beleid en uitvoering 2013-2015 5 2.1 Landelijke richtlijnen en koplopergelden 2012-2014 2.2 Uitgangspunten Wmo 2012-2015 2.3 Hoofdlijnen beleidsuitvoering 2.4 Meten van resultaten 3. Uitvoering 2013-2015 7 3.1 Onderwijs 3.2 Sport 3.3 Veiligheid 3.4 Zichtbaarheid 3.5 Zorg & Welzijn 3.6 Cultuur 3.7 Internationale en regionale samenwerking 3.8 Financieel kader 3.9 Overzicht acties Bijlagen 11 Bijlage I Beleid en uitvoering 2008-2012 Bijlage II Opbrengsten Werkconferentie Seksuele Diversiteit 2
Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Inleiding Deze Wmo-uitvoeringsnotitie Seksuele Diversiteit heeft tot doel de Nijmeegse beleiduitvoering ten aanzien van Lesbiennes, Homoseksuelen, Biseksuelen en Transgenders (LHBT s) voor de periode 2013-2015 vast te leggen. Het beleid van de afgelopen jaren was gestoeld op de nota Hand in hand, die eind 2011 afliep. De visie in Hand in hand zal ook voor de komende jaren leidend zijn, evenals de uitgangspunten van ons Wmo-beleid waarvan het LHBT-beleid deel uitmaakt 1. Parallel aan het aflopen van Hand in Hand is de nieuwe landelijke richtlijn voor lokaal LHBT-beleid uitgekomen 2. Bij het opstellen van deze uitvoeringsnotitie Seksuele Diversiteit is ook met deze richtlijn rekening gehouden. Koploper De gemeente Nijmegen is van oudsher koploper op het gebied van LHBT-beleid en wil dat graag blijven. Daarom geven we met deze uitvoeringsnotitie voor de komende jaren een hernieuwd commitment af ten aanzien de positie van LHBT s. Werkconferentie In samenwerking met de Adviescommissie homo- en lesbisch beleid is in september 2011 de werkconferentie Seksuele Diversiteit georganiseerd. Bij deze conferentie waren vertegenwoordigers van diverse expertgroepen, belangenorganisaties, maatschappelijke partners, gemeente en lokale politieke partijen aanwezig. De aanbevelingen uit de werkconferentie vormen een belangrijke input voor deze uitvoeringsnotitie. Diverse acties en initiatieven zijn in het overgangsjaar 2012 al tot uitvoering gebracht of gerealiseerd. Zo is de gemeente lid geworden van Workplace Pride en zijn er acties ondernomen voor de totstandkoming van een nieuw Roze Huis. Mainstreaming De verantwoordelijkheid voor het Nijmeegse LHBT-beleid ligt bij de portefeuillehouder Zorg & Welzijn. In 2010 is in het coalitieakkoord opgenomen dat (seksuele) diversiteit aandacht verdient binnen alle programma s. Belangrijke pijlers van het Wmo-beleid zijn een inclusieve samenleving met ruimte voor maatwerk en diversiteit en de daarvoor noodzakelijke ontschotting tussen programma s en beleidsvelden. Deze uitgangspunten zullen op basis van deze uitvoeringsnotitie Seksuele Diversiteit verder tot uitvoering worden gebracht. 1.2 Positie LHBT s De afgelopen jaren zijn goede stappen gezet in de verbetering van de positie van LHBT s. Nederland is koploper in de wereld wat betreft acceptatie van seksuele diversiteit. Uit het SCP-rapport Acceptatie van homoseksualiteit in Nederland 2011, blijkt dat de houding ten opzichte van LHBT s de afgelopen jaren in algemene zin positiever is geworden. Nijmegen is binnen Nederland één van de voorlopers op het gebied van LHBT-beleid. Nijmegen kent sinds decennia een zeer actieve Roze Beweging en het gemeentelijk beleid is de afgelopen jaren in samenwerking met deze beweging vormgegeven. De acceptatie van homoseksualiteit in Nijmegen is in vergelijking met het landelijk gemiddelde relatief hoog en volgens onze Stadspeiling de laatste 1 Solidair, samen en solide. Wmo-beleidsplan 2012-2015. 2 Hoofdlijnen emancipatiebeleid: vrouwen- en homo-emancipatie 2015. Ministerie van OCW, 2011. 3
jaren verder toegenomen 3. Uit onderzoek naar de staat van onze jeugd blijkt dat leerlingen in het Voorgezet Onderwijs in Nijmegen toleranter staan tegenover seksuele diversiteit dan in de rest van Oost-Nederland 4. Maar we zijn er nog niet. Ondanks de positieve ontwikkeling in acceptatie van LHBT s is er nog geen sprake van maatschappelijke gelijkheid. Het SCP-rapport benoemt diverse knelpunten. Zo blijkt ruim 10% van de Nederlanders negatief te staat ten opzichte van LHBT s; dit percentage ligt nog hoger onder specifieke groepen als jongeren en niet-westers allochtonen. Dit geldt eveneens voor Nijmegen. Ook in de dagelijkse praktijk blijkt dat de positie van LHBT s nog niet gelijk is. Jaarlijks komen landelijk enkele honderden meldingen binnen bij de politie van discriminatie en geweld op basis van seksuele voorkeur. Verder wordt in de media regelmatig melding gedaan van pestgedrag en geweld op basis van seksuele voorkeur. Tot slot lopen LHBT s een groter risico op sociaalemotionele en gezondheidsproblemen, onder meer als gevolg van negatieve reacties waarmee ze te maken hebben 5. 1.3 Opzet In hoofdstuk 2 presenteren we het algemeen beleidskader op basis waarvan de hoofdlijnen voor de beleidsuitvoering Seksuele Diversiteit 2013-2015 worden bepaald. In hoofdstuk 3 werken we deze hoofdlijnen aan de hand van de opbrengsten van de werkconferentie Seksuele Diversiteit uit in concrete acties voor de komende jaren. Het hoofdstuk eindigt met een overzicht van de voorgenomen acties en de financiële paragraaf. 3 Stadspeiling: 2009, 2012. 4 E-MOVO: 2008, 2011. 5 Movisie, 2011 4
Hoofdstuk 2 Hoofdlijnen beleid en uitvoering 2013-2015 De beleidsuitvoering met betrekking tot seksuele diversiteit is in de jaren 2008-2011 en het overgangsjaar 2012 vormgegeven op basis van de nota Hand in hand (zie Bijlage I, Beleid en uitvoering 2008-2011). In dit hoofdstuk beschrijven we de hoofdlijnen voor de beleidsuitvoering 2013-2015. Deze zijn gebaseerd de landelijke richtlijnen en ons Wmo-beleid. 2.1 Landelijke richtlijnen en koplopergelden 2012-2014 Het rijksbeleid ten aanzien van seksuele diversiteit is gericht op het bevorderen van emancipatie van de doelgroep en het ontwikkelen van concreet LHBT-beleid. Vanuit het ministerie is een aantal koplopergemeenten aangewezen dat extra ondersteund wordt bij het voeren van LHBT-beleid. Nijmegen is één van deze koplopers en heeft hiervoor een subsidie ter hoogte van in totaal 60.000 ontvangen voor de periode 2012-2014. Het ministerie heeft de koplopergemeenten drie doelstellingen meegegeven: 1. Voortbouwen op het succes van het beleid met betrekking tot de sociale acceptatie van LHBT s. 2. Sterker inzetten op veiligheid van LHBT s. 3. Bijdragen aan een grotere nationale dekking en internationale verbreding van het LHBT-beleid. Bij de aanvraag van de koplopergelden hebben wij enkele speerpunten aangedragen, waaraan Nijmegen in de komende periode in het kader van de koplopergelden aandacht besteedt 6 : - Het stimuleren van Gay-Straight Alliances (GSA s). - Het vergroten van de veiligheid van LHBT s en het versterken van netwerken in de wijk. - Het bevorderen van de positie van transgenders. 2.2 Uitgangspunten WMO 2012-2015 Een belangrijke pijler van het Wmo-beleid is een inclusieve samenleving. Een samenleving die ruimte geeft aan verscheidenheid en ervoor zorgt dat iedereen kan meedoen, ongeacht seksuele voorkeur. Het Wmo-beleid streeft naar zichtbaarheid en sociale toegankelijkheid van voorzieningen/activiteiten voor alle groepen. Belangrijke opgaven om dit te bereiken zijn ontschotting binnen Zorg en Welzijn en het leggen van verbindingen naar andere domeinen, zoals Onderwijs, Cultuur, Sport. Diversiteit en inclusie vragen om kennis van de verschillende groepen en flexibiliteit om goed in te kunnen spelen op verschillen tussen mensen, zowel binnen Zorg & Welzijn als bij de overige domeinen. Dit sluit aan bij de keuze in het coalitieakkoord dat (seksuele) diversiteit aandacht verdient binnen alle programma s. Bij de uitvoering van het Wmo-beleid 2012-2015 zullen diversiteitdoelstellingen een onderdeel gaan vormen van de subsidievoorwaarden aan instellingen en projecten. Dit geldt niet alleen voor de afspraken met onze huidige maatschappelijke partners, maar ook met de toekomstige partners in het kader van de transities Jeugdzorg en AWBZ. 2.3 Hoofdlijnen beleidsuitvoering 2013-2015 Op basis van het bovenstaande kader formuleren we de volgende uitgangspunten voor de beleidsuitvoering Seksuele Diversiteit 2013-2015. 6 Koplopergelden: Uitvoeringsnotitie lokaal LHBT-beleid 2012-2014. 5
Borging van behaalde resultaten Nijmegen kent een sterke traditie van samenwerking. Ook in de komende periode investeren wij in de samenwerking tussen de gemeente, de Roze Beweging en maatschappelijke partners. In dit kader zal de gemeente Nijmegen blijven inzetten op een sterke LHBT-infrastructuur (o.a. COC, Dito!, Adviescommissie). We richten ons vooral op het faciliteren van initiatieven van de beweging zelf en leggen waar nodig verbindingen tussen beweging en maatschappelijke partners. Mainstreamen Een belangrijke beleidslijn voor komende periode is ontschotting en het verder mainstreamen van LHBT-beleid. Mainstreaming houdt in dat aspecten van beleid worden ingebed in andere programma s en beleidsvelden, zoals in de afgelopen periode bij Onderwijs is gebeurd. Het LHBTbeleid wordt daarmee door verschillende programma s aangestuurd en ondersteund. De regierol blijft evenwel bij de wethouder Zorg & Welzijn, die in het oog houdt dat de roze doelstellingen en maatregelen uit deze uitvoeringsnotitie daadwerkelijk onderdeel gaan uitmaken van de diverse programma s en beleidsvelden. Het beschikbare budget Seksuele Diversiteit dient daarbij als financiële/inhoudelijke aanjager voor dit beleid. Inhoudelijke aandachtspunten Voor de beleidsuitvoering 2013-2015 benoemen we de volgende inhoudelijke aandachtspunten: 1. Bevorderen van de participatie van LHBT s. In bepaalde clubs en organisaties voelen LHBT s zich niet welkom, vanwege de sterk aanwezige heteronorm. Wij streven naar een situatie waarbij iedereen welkom is en het gevoel heeft zichzelf te kunnen zijn. Onder meer via het stimuleren van Gay-Straight Alliances (GSA) in bijvoorbeeld bedrijven (Workplace Pride) en sportclubs. 2. Werken aan veiligheidsgevoel van LHBT s. Het gaat hierbij zowel om het verminderen van het aantal gevallen van fysiek geweld en intimidatie tegen LHBT s, als om gevoelens van onveiligheid. 3. Bevorderen van de gezondheid van LHBT s. LHBT s lopen een verhoogd risico op diverse gezondheidsproblemen. Het is van belang dat zorgprofessionals op de hoogte zijn van de risico s en risicogroepen en expertise hebben op het gebied van seksuele diversiteit. 4. Het verbeteren van de positie van transgenders. Voor transgenders is met name in de ontdekkingsfase en de fase van transitie extra van belang. Wij willen inzetten op voorlichting voor/over transgenders. 2.4 Meten van resultaten Het doel van het beleid is de relatief tolerante houding in Nijmegen ten opzichte van LHBT s te behouden of zelfs te verbeteren. Dit meten we aan de hand van de uitkomsten van bevolkingsonderzoek: de Stadspeiling (volwassenen) en het E-MOVO-onderzoek (jongeren in regio Nijmegen). Daarnaast benoemen we concrete doelen in de subsidieafspraken met onze welzijnspartners om de houding van de sociale werkers ten opzichte van LHBT s te meten en te verbeteren. We zetten in op hogere of minimaal gelijk blijvende tolerantiescores in de komende bevolkingsonderzoeken. Het betreft de volgende vragen uit de stadsmonitor 2012: 1. Homo s en lesbiennes moeten hun eigen leven kunnen leiden: 96% (79% niet-westerse herkomst); 2. Het is een goede zaak dat homo s en lesbiennes met personen van het eigen geslacht mogen trouwen: 93% (67% niet-westerse herkomst); 3. Ik stoor me er aan wanneer mannen of vrouwen elkaar in de openbaarheid zoenen: 20%. Bij het E-MOVO-onderzoek gaat het om de het aantal jongeren dat aangeeft het erg raar of verkeerd te vinden als twee meisjes/vrouwen of twee jongens/mannen verliefd zijn op elkaar. Dit betreft in 2011 in de regio Nijmegen 12% van de jongeren. 6
Hoofdstuk 3 Uitvoering 2013-2015 In dit hoofdstuk worden de hoofdlijnen voor de beleidsuitvoering 2013-2015 uit het vorige hoofdstuk nader uitgewerkt. Hierbij wordt aangesloten op de werkconferentie Seksuele Diversiteit, waar op zeven terreinen aanbevelingen zijn geformuleerd door de deelnemers (zie bijlage 2 voor een totaaloverzicht). Diverse aanbevelingen zijn reeds in uitvoering gebracht of gerealiseerd. Van de overige maatregelen is een deel vooral de verantwoordelijkheid van de Roze Beweging zelf. In dit hoofdstuk gaan we met name in op de initiatieven waarbij de gemeente een rol voor zich ziet weggelegd, in faciliterende, regisserende of uitvoerende zin. Daarbij gaat het zowel om het aanscherpen of verder ontwikkelen van bestaande activiteiten, als om nieuwe initiatieven. 3.1 Onderwijs LHBT-onvriendelijkheid op basis van de onwetendheid onder jongeren is nog altijd groot. Dit hangt onder meer samen met groepsprocessen en onzekerheid. Het is daarom van belang om jongeren vroeg en in groepsverband voor te lichten over LHBT. Nijmegen loopt voorop wat betreft voorlichting over LHBT s in het onderwijs en wil deze voortrekkersrol graag behouden en versterken. De gemeente Nijmegen continueert hiertoe de financiering van het project SchoolsOUT. Concrete acties: 1. voortzetten en uitbreiden van SchoolsOUT naar het primair onderwijs en het ROC; 2. opnemen in SchoolsOUT: aandacht voor LHBT-specifieke gezondheidrisico s. 3.2 Sport Over het algemeen is sprake van ondervertegenwoordiging van LHBT s in specifieke sportclubs. Dit lijkt voort te komen uit een sterke heteronorm op sportclubs. Op basis van ons beleidsplan Sport en Bewegen zet de gemeente Nijmegen in op het tegengaan van discriminatie en agressie en het vergroten van de sociale veiligheid en inclusiviteit bij sportverenigingen. Hiertoe zijn concrete afspraken gemaakt met NEC om discriminerende spreekkoren tegen te gaan en zijn per 2013 pilots gestart om seksuele diversiteit een plek te geven in sportverenigingen. Concrete acties: 1. ondersteunen door Sportservice van sportverenigingen op het thema Voel je veilig in de club, te beginnen met 2 pilots in 2013; 2. agendering thema discriminatie/agressie in het bestuurlijk overleg met NEC en BV Voetbal, waarin de Nijmeegse voetbalverenigingen zijn verenigd (in kader van Fair Play); 3. monitoring naleving van de afspraken rond spreekkoren in het bestuurlijk overleg NEC. 3.3 Veiligheid Het bevorderen van de veiligheid van LHBT s verdient aandacht. Het gaat daarbij vooral om veiligheidsgevoelens. Het aantal gemelde incidenten van agressie en discriminatie in Nijmegen is relatief laag 7. Het registreren en stimuleren van het doen van aangifte is van belang, maar vooral ook het vergroten van de kennis en expertise met betrekking tot seksuele diversiteit in de wijknetwerken van professionals zorg, overlast en veiligheid. Hiertoe dient nauw worden samengewerkt tussen Zorg & Welzijn, Wijken en Veiligheid. Concrete acties: 1. sociale wijkteams/regieteams en wijknetwerk voorzien van expertise m.b.t. seksuele diversiteit; 2. vergroten kennis en expertise Veiligheidshuis m.b.t. LHBT-gerelateerd (huiselijk) geweld; agendering veiligheid LHBT-ers in de gezagsdriehoek. 7 Integrale Veiligheidsmonitor 2012 7
3.4 Zichtbaarheid Nijmegen is een koploper op het gebied van LHBT-beleid. We willen uitdragen dat de stad daar trots op is. Op deze manier wordt de sociale acceptatie van LHBT s bevorderd. Daarnaast draagt het imago van LHBT-vriendelijke stad bij aan een positief beeld van de stad. We herkennen daarbij het belang van de een sterke Roze Beweging met een eigen Roze Huis en erkennen de voorbeeldfunctie die we als gemeente zelf hebben. In dit kader is de gemeente Nijmegen lid van Workplace Pride, een platform van organisaties die inzetten op het versterken van de positie van hun LHBT-medewerkers. Concrete acties: 1. de gemeente geeft de komende 3 jaar invulling aan het lidmaatschap van Workplace Pride; 2. de gemeente draagt bij aan het toegankelijk maken van (specifiek Nijmeegse) LHBTinformatie via (links op) de gemeentelijke website; 3. herdruk van het voorlichtingsboekje over transgenderisme: Dames, heren en anderen. 3.5 Zorg & Welzijn Zowel op het gebied van gezondheid als het gebied van welzijn hebben wij diverse maatschappelijke partners. In overleg met deze partners denken wij verschillende knelpunten op het gebied van Zorg & Welzijn te kunnen aanpakken. Projecten als de Veilige Haven en de Dialoog zijn voorbeelden van samenwerking met onze welzijnspartners gericht op de ondersteuning van jonge allochtone LHBT s en het bespreekbaar maken van seksuele diversiteit in de eigen gemeenschap. Ook de positie van roze ouderen vergt verdere aandacht. Bij de uitvoering van het Wmo-beleid in de wijken werken we toe naar meer maatwerk en ruimte voor diverse oplossingen. Kennis en expertise over LHBTspecifieke welzijns- en gezondheidsrisico s is daarbij van belang. Daartoe willen we concrete afspraken maken met onze welzijn- en zorgpartners. Concrete acties: 1. continueren en waar mogelijk regulier inbedden van bestaande projecten als Veilige Haven en de Dialoog ; faciliteren/ondersteunen van overige initiatieven gericht op seksuele diversiteit en specifieke geloofs- en migrantengemeenschappen; 2. vergroten van de kennis en expertise bij welzijn- en zorgprofessionals over LBTH-specifieke problematiek, d.m.v. het ondersteunen van projecten en/of het opnemen van specifieke doelstellingen in budgetsubsidievoorwaarden van zorg- en welzijnsinstellingen; daarbij ook specifieke aandacht besteden aan roze ouderen. 3.6 Cultuur Nijmegen kent naast een sterke Roze Beweging eveneens een sterke infrastructuur Kunst. Wanneer deze samen komen levert dat vernieuwing op die meerwaarde heeft voor de hele stad. Een voorbeeld is de recente aandacht voor de roze historie van Nijmegen in exposities en een stadswandeling. Onderzocht wordt of de collectie van het Lesbisch Archief Nijmegen kan worden behouden door deze onder te brengen in het regionaal Archief Nijmegen. Concrete actie: 1. aandacht voor (seksuele) diversiteit bij het opstellen van de nieuwe gemeentelijke subsidieregeling op grond van de cultuurvisie werken in ketens. 3.7 Internationale en regionale samenwerking Het kabinet zet in op een vergroting van de landelijke dekking van lokaal LHBT-beleid en vraagt internationaal aandacht voor het verbeteren van de positie van LHBT s. Ook de gemeente Nijmegen zal hieraan desgevraagd een bijdrage leveren. Daarbij wordt vooral aangesloten op de vraag van de steden zelf en/of op initiatieven die door of met de Roze Beweging in gang zijn gezet. Concrete acties: 1. kleinere gemeenten in de regio informeren over en desgevraagd van advies voorzien ten aanzien van LHBT-beleid; 2. onderstenen van regionale of grensoverschrijdende samenwerkingsinitiatieven vanuit de Roze Beweging zelf, door middel van bestuurlijke agendering. 8
3.8 Financieel kader Voor de uitvoering van het beleid ten aanzien van Seksuele Diversiteit is voor de periode 2013-2015 financiering uit drie bronnen beschikbaar. Allereerst gaat dit om het budget voor Seksuele Diversiteit (programma Z&W) dat als financieel en inhoudelijke aanjaagbudget ter beschikking staat voor de wethouder Zorg & Welzijn. Onderdeel daarvan vormt het koploperbudget van het ministerie van OCW ( 20.000 in 2013 en 2014). Het aanjaagbudget bedraagt in 2013 en 2014 in totaal 70.000. Onzeker is nog of het koploperbeleid vanuit het ministerie vanaf 2015 wordt voortgezet. Dit betekent dat voor 2015 vooralsnog 50.000 beschikbaar is. Dit budget wordt in 2013 aangevuld vanuit programma s die een deel van de beleidsuitvoering voor hun rekening nemen, zoals Onderwijs ( 116.000) en Personeel & Organisatie ( 2.500). Daarnaast zijn er bijdragen vanuit bijvoorbeeld Sport en Zorg & Welzijn (welzijn, publieke gezondheid) waar binnen de reguliere beleidsuitvoering specifieke aandacht wordt besteed aan seksuele diversiteit. Zo neemt het programma Zorg & Welzijn, onderdeel Welzijn, vanaf 2013 de verantwoordelijkheid voor het project de Veilige Haven, dat is opgenomen in de reguliere dienstverlening van NIM Maatschappelijk Werk. Voor zover mogelijk zullen per 2014 in het kader van mainstreaming van het diversiteitsbeleid ook overige welzijnsprojecten, zoals de Dialoog, worden overgedragen en ingebed in het reguliere beleid. Dit geldt ook voor projecten op het gebied van bijvoorbeeld gezondheid, sport en cultuur. 9
3.9 Overzicht acties In onderstaand overzicht zijn de voorgenomen acties weergegeven, evenals de eerstverantwoordelijke gemeentelijke beleidsprogramma s. Daarbij wordt tevens de rol van gemeente bij de realisatie van de maatregelen benoemd. In de laatste kolom is de fasering van de actie opgenomen. Acties Programma + rol gemeente Onderwijs 1.1 voortzetten en uitbreiden van SchoolsOUT Onderwijs: faciliteren 1.2 gezondheidrisico s in Schools OUT Onderwijs: faciliteren Sport 2.1 ondersteuning sportverenigingen Sport: uitvoering (Sportservice) 2.2 agendering discriminatie (NEC, BV Voetbal) Sport / Veiligheid: bestuurlijke agendering 2.3 monitoring naleving afspraken spreekkoren Sport / Veiligheid: bestuurlijke agendering Veiligheid 3.1 expertise wijkteams en wijknetwerk Z&W en Wijken: faciliteren, regiseren, uitvoeren 3.2 expertise Veiligheidshuis Veiligheid i.s.m. Z&W: faciliteren, regiseren 3.3 agendering veiligheid LHBT-ers in driehoek Veiligheid: bestuurlijke agendering Zichtbaarheid 4.1 invulling Workplace Pride P&O i.s.m. Z&W: planvorming en uitvoeren 4.2 toegankelijkheid roze informatie Communicatie i.s.m. Z&W: uitvoeren 4.3 heruitgave Dames, heren en anderen Z&W, i.s.m. Communicatie: uitvoeren Zorg & 5.1 continueren/ inbedden projecten welzijn Z&W: Welzijn faciliteren, regiseren 5.2 seksuele div. in (geloofs)gemeenschappen Z&W: faciliteren, regiseren 5.3 expertise welzijn- en zorgprofessionals Z&W: faciliteren, regiseren 5.4 roze ouderen Z&W: faciliteren, regiseren Cultuur 6.1 roze aandacht in subsidieregeling cultuur Cultuur i.s.m. Z&W: faciliteren Samen- 7.1 informeren regiogemeenten Z&W: werking uitvoeren 7.2 agendering samenwerkingsinitiatieven Z&W: faciliteren, best. agenderen fasering 2013 en verder 2013 en verder 2013 en verder continu continu start in 2013 start in 2013 continu start in 2013 start in 2013 2013 2014 en verder 2013 en verder start in 2013 2013 en verder 2013 continu continu 10
Bijlage I Beleid en uitvoering 2008-2012 Beleidsuitgangspunten 2008-2011 Het beleid met betrekking tot Seksuele Diversiteit is in de jaren 2008-2011 en het overgangsjaar 2012 vormgegeven op basis van de nota Hand in Hand. Deze kende de volgende speerpunten: - tegengaan van homodiscriminatie en intolerant gedrag - bevorderen van het veiligheidsgevoel - werken aan de sociale infrastructuur - bevorderen van welzijn Beleidsuitvoering 2008-2012 Uit de verleende subsidies in de periode 2008-2011 en in het overgangsjaar 2012 kan worden opgemaakt dat bij de uitvoering van deze speerpunten de nadruk de afgelopen jaren vooral gelegen heeft op: - emancipatie - voorlichting en zichtbaarheid Daarbij lag het accent op het subsidiëren van projecten en activiteiten die door de Roze Beweging zelf werden ontplooid (subsidies vanuit het Programma Zorg & Welzijn, product Diversiteit). Daarnaast hebben we ingezet op voorlichtingsactiviteiten, onder meer door de subsidiering van het voorlichtingsproject SchoolsOUT dat vanaf 2011 geheel voor verantwoordelijkheid van het programma Onderwijs is gekomen. Ook overige programma s hebben (incidenteel) bijgedragen, zoals Cultuur, Sport en Welzijn. In 2008 was er een totaal aan uitgaven van 143.325 oplopend tot 184.714 in 2011 en 181.506 in het overgangsjaar 2012. De stijging van de uitgaven komt vooral voor rekening van de uitbreiding van het project SchoolsOUT (programma Onderwijs). Vanaf 2010 is de subsidie aan instellingen in de Roze Beweging enigszins afgenomen. Dit als gevolg van de verbeterde financiële situatie bij de instellingen en de verkoop van Villa Lila. Uitgaven (in euro s) 2008 2009 2010 2011 2012 Activiteiten Roze Beweging 59.059 69.394 61.830 39.925 40.589 Voorlichting in VO: SchoolsOUT 68.276 70.495 70.833 116.000 116.000 (programma Onderwijs) Overige (voorlichtings)- 16.000 16.000 22.550 28.789 24.917 activiteiten Totaal 143.335 155.889 155.213 184.714 181.506 11
Bijlage II Opbrengsten Werkconferentie Seksuele Diversiteit De gemeente Nijmegen heeft in samenwerking met de Adviescommissie Homo- en lesbisch beleid op 16 september 2011 de werkconferentie Seksuele Diversiteit georganiseerd. Bij deze conferentie waren vertegenwoordigers van diverse expertgroepen, belangenorganisaties, maatschappelijke partners, gemeente en lokale politieke partijen aanwezig. De aanbevelingen uit de werkconferentie vormen belangrijke input voor de uitvoeringsnotitie Seksuele diversiteit 2013-2015. Hieronder zijn de aanbevelingen ingedeeld naar zeven beleidsterreinen. Onderwijs Sport Veiligheid Zichtbaarheid 1. Uitbreiding van SchoolsOUT naar primair onderwijs en ROC. Het onderwijsproject SchoolsOUT is de afgelopen jaren binnen het Voortgezet Onderwijs van start gegaan. Op korte termijn vindt uitbreiding naar het primair onderwijs en het ROC plaats. De voorbereidingen hiervoor zijn in volle gang. 2. Voorlichting over LHBT-specifieke gezondheidsrisico s 3. LHBT s hebben te maken met bepaalde specifieke gezondheidsrisico s. Een deel van deze risico s komen voort uit een ongezonde leefstijl en onveilige seks. Voorlichting kan de risico s voor LHBT s verkleinen. 4. Stages binnen de Roze beweging in stand houden. De afgelopen jaren hebben jongeren stage gelopen in de Roze Beweging. Deze stages hebben een positief effect op de ontwikkeling van deze jongeren en hun houding ten opzichte van LHBT s. 5. Voorlichting transgenders. Informatie over transgenderisme is vaak nog lastig te verkrijgen, daarnaast leeft in de samenleving veel onwetendheid over en onbegrip voor transgenders. Het is daarom zaak om in het onderwijs aandacht te besteden aan transgenders. 6. Herdruk Dames, heren en anderen. In opdracht van de gemeente Nijmegen heeft Movisie een boekje ontwikkeld over transgenders in Nijmegen. Dit boekje was beschikbaar bij het gemeentelijk informatiecentrum. Momenteel is het niet meer verkrijgbaar, herdruk is gewenst. 1. Het stimuleren van GSA s binnen sportclubs. GSA s zijn een goed middel om binding binnen clubs te versterken en kunnen gericht zijn op het tegengaan van alle vormen van intolerantie. In Nijmegen zijn GSA s op scholen al succesvol, dit kan uitgebreid worden naar sportclubs, aangezien daar nog veel intolerantie is. 2. Sportgedragscode voor sportclubs. Om een veiliger en LHBT-vriendelijker klimaat te creëren kan een Sportgedragscode voor sportclubs worden opgesteld, waarin aandacht wordt geschonken aan LHBT s. Dit kan worden gemodelleerd naar het charter Homofobie dat in België gehanteerd wordt. Een dergelijke code maakt clubs verantwoordelijk voor een vriendelijker klimaat. 3. Voorlichting over seksuele diversiteit op sportclubs bevorderen. Bewustwording van barrières waar LHBT s tegenaan lopen is een eerste stap om deze barrières te laten verdwijnen. Bestuurders en trainers hebben grote invloed op de sfeer binnen clubs en spelen daarom een sleutelrol in dit proces. Het is daarom zaak om deze sleutelfiguren voor te lichten. 4. Toevoegen van een LHBT-element bij het Nijmeegs Sportgala. Inzet van bekende sporters als sportambassadeurs. Bekende sporters zijn voor veel jongeren een voorbeeld. Er zijn vele voorbeelden van sporters die zich inzetten voor maatschappelijk doelen als het terugdringen van intolerantie. Daarbij kan expliciet aandacht besteed worden aan tolerantie ten opzichte van LHBT s. 1. Registreren en stimuleren van het doen van aangiften 2. Sociale wijkteams en wijknetwerk voorzien van expertise met betrekking tot seksuele diversiteit 3. Veiligheidshuis heeft oog voor mogelijk LHBT-gerelateerd huiselijk geweld 1. Nieuw roze huis. Het Roze Huis is van groot belang voor de LHBT-beweging en de stad als geheel. Het is daarom van groot belang dat er een nieuw Roze Huis komt. De gemeente kan dit proces ondersteunen. 2. Word lid van Workplace Pride. Workplace Pride is een platform van bedrijven en organisaties die inzetten op het versterken van de positie van hun LHBT-medewerkers. De gemeente wordt lid van het platform. 3. Stimuleer Nijmeegse bedrijven om lid te worden van Company Pride Platform. Het Company Pride Platform is een platform van bedrijven en organisaties die inzetten op het versterken van de positie van hun LHBT-medewerkers. 4. Word lid van Dutch Government Pride Platform. Het Dutch Government Pride Platform is een platform van verenigingen van roze ambtenaren. De gemeente kan een netwerk van roze gemeenteambtenaren opzetten, welke vervolgens lid zal worden van het platform. 5. Betrek de selling points van roze Nijmegen in de Citymarketingstrategie. Nijmegen is een koploper op het gebied van LHBT-vriendelijkheid, dit is een belangrijk onderdeel van de identiteit en het imago van de stad. Het is dan ook belangrijk om dit uit te dragen in de Citymarketing. Het verstrekken van specifieke Nijmeegse LHBT-informatie op de gemeentelijke website 12
Zorg & Welzijn Cultuur Internationale en Regionale samenwerking 1. Extra aandacht voor seksuele diversiteit in het curriculum van gezondheidsopleidingen aan Radboud Universiteit en HAN. 2. LHBT s hebben gezondheidsproblemen die samenhangen met hun sociale positie. Het is daarom van belang dat zorgprofessionals op de hoogte zijn van deze risico s en expertise hebben op het gebied van seksuele diversiteit. De Nijmeegse gemeenschap geeft naar schatting zo n 2 miljoen per jaar meer uit aan de gezondheidsrisico s van homo s (onderzoek Movisie). Stimuleer daarom bijscholing van zorgprofessionals ten aanzien van LHBT-specifieke gezondheidsrisico s. 3. Stimuleer buddyzorg. Buddyzorg brengt roze jongeren en roze ouderen met elkaar in contact en is voor beide groepen een leerzame en positieve ervaring. Roze jongerenorganisatie Dito heeft aangegeven zich in te willen zetten voor buddyzorg. 4. Extra aandacht voor roze ouderen. Roze ouderen zijn kwetsbaar, deze groep kampt met isolement en eenzaamheid. Daarnaast zijn er berichten dat roze ouderen zich in hun woonomgeving niet welkom en geaccepteerd voelen. De introductie van de Roze Loper in alle bejaarden- en verzorgingshuizen is een goed begin om de positie van roze ouderen te verbeteren. 5. Onderzoek mogelijkheid inzet Bijzondere Bijstand voor noodzakelijke behandelingen voor transgenders als de zorgverzekeraar die niet wil vergoeden. De behandelingen voor transgenders zijn erg duur en worden vaak niet vergoed door de zorgverzekeraar. 6. Samenwerking zoeken met geloofsgemeenschappen en migrantenorganisaties die zich inzetten voor de sociale acceptatie van homoseksualiteit in hun gemeenschap. Sociale acceptatie van homoseksualiteit is in bepaalde geloofsgemeenschappen en migrantengroepen nog altijd een lastig issue. Er zijn echter diverse organisaties die hier initiatieven op ontplooien. 7. Help transgenders aan werk. Transgenders lopen, met name in de transitieperiode, kans op werkloosheid. Transgenders die werkloos zijn komen vaak moeilijk weer aan een baan. 8. Onderzoek mogelijkheid aanbieden behandelingen transgenders. Op dit moment worden behandelingen voor transgenders die een geslachtsverandering willen ondergaan vrijwel uitsluitend in Amsterdam aangeboden. Het zou een grote vooruitgang zijn als voorbereidende behandelingen in de Radboudkliniek mogelijk worden. 9. Laagdrempelige informatieverstrekking transgenders. Er moet gezorgd worden voor laagdrempelige informatievoorziening voor transgenders. Het gaat hierbij zowel om informatie over transgenderisme als om informatie over het veranderingsproces. Foldermateriaal moet aanwezig zijn bij onder andere huisartsen, maatschappelijk werkers en het gemeentelijk informatiecentrum. 1. Inrichten Holebieb met boeken op het gebied van LHBT, in samenwerking met de bibliotheek. Het toegankelijk zijn van LHBT-literatuur is van groot belang. 2. Doe meer met de roze geschiedenis van de stad. Onlangs hebben we in Nijmegen kennisgemaakt met een project waarin cultuur en seksuele diversiteit samen komen. Het gaat om het achterlaten van herinneringen aan de roze historie in de fysieke werkelijkheid van Nijmegen. Voorbeeld: in het eerste jaar willen we terugkomen op de sodomieten vervolging in 1730. Rond dit thema is een stadswandeling uitgewerkt die we willen promoten en willen introduceren met een theatrale presentatie. Zo ontstaan markeringen in de stad. 3. Behoud Lesbisch Archief. Het Lesbisch Archief Nijmegen (LAN) heeft een unieke collectie die een belangrijk onderdeel van de Nijmeegse geschiedenis beschrijft. Het is belangrijk dat deze kennis niet verloren gaat. Er vinden gesprekken plaats tussen het gemeentelijk archief en het LAN. 1. Kleinere gemeenten in de regio informeren over en desgevraagd van advies voorzien ten aanzien van LHBT-beleid. Het uitbreiden van het bereik van LHBT-beleid zorgt ervoor dat niet alleen grote steden, maar ook kleinere gemeenten actief LHBT-beleid gaan voeren. Nijmegen kan zijn ervaringen van de afgelopen jaren delen met de buurgemeenten. 2. Zet in op samenwerking op het gebied van LHBT-beleid in de Euregio. Binnen de Euregio wordt op diverse terreinen samengewerkt. 3. Zet in op samenwerking op het gebied van LHBT-beleid met zustergemeenten. Nijmegen heeft met diverse steden Stedenbanden. 4. Zet in op kennisuitwisseling op het gebied van LHBT-beleid met andere gemeenten. Binnen en buiten Nederland zijn diverse steden bezig met LHBT-beleid. 13