De Kromme Rijnstreek beweegt! Nieuwsbrief van Streekhuis Kromme Rijn November 2010, editie 2 In deze editie: Streekhuis laat zien wat er in de Kromme Rijnstreek gebeurt Voorzitterswisseling Overal zie je de resultaten Leader actueel: Limes en kersen Loket: Streekhuis als ontmoetingsplaats Kijk ook eens op streekhuiskrommerijn.nl Wat doet Streekhuis Kromme Rijn Gebiedsprogramma in uitvoering Streekhuis laat zien wat er in de Kromme Rijnstreek gebeurt Streekhuis Kromme Rijn werkt sinds 2007 aan de uitvoering van het gebiedsprogramma. Dat loopt tot 2013, dus we zijn nu halverwege. En we zijn goed op weg! De in het programma opgenomen doelen zijn al voor een groot deel gerealiseerd door samenwerking van de gebiedspartijen. Daarbij gaat het niet alleen om doelen die de overheid stelt, maar ook om wat we in de Kromme Rijnstreek zelf willen. Het Streekhuis coördineert en stimuleert hiermee de eigen gebiedsontwikkeling. De resultaten van deze samenwerking zijn zichtbaar gemaakt in een projectenkaart, waarop dertig concrete projecten staan en vijftien gebiedsbrede projecten, die misschien minder zichtbaar zijn, maar minstens zo belangrijk. De concrete projecten zijn duidelijk zichtbaar, zoals de Stadshaven in Wijk bij Duurstede, het Speelbos Nieuw Wulven bij Houten, verschillende evenementen en boeken die de afgelopen jaren zijn verschenen. Ook de resultaten van gebiedsbrede projecten werpen hun vruchten af, bijvoorbeeld in het nieuwe logo voor de promotie van de Kromme Rijnstreek als Het buiten van Utrecht, de bezoeken van schoolklassen aan boerderijen in het project Boerderij in de kijker en verschillende projecten die duurzame landbouw stimuleren. Bekijk de projectenkaart eens op www.streekhuiskrommerijn.nl/projectenfolder. Op verzoek sturen wij u graag een exemplaar toe. De projectenkaart is ook verkrijgbaar bij de gemeentehuizen van Bunnik, Houten, Wijk bij Duurstede en Utrechtse Heuvelrug.
Het Streekhuis laat hiermee zien dat de kracht van samenwerking bijdraagt aan een prachtige Kromme Rijnstreek. Ook de komende jaren werken we aan projecten die het unieke samenspel van landbouw, natuur, water, landschap, cultuurhistorie en recreatie waarborgen. Dat is het doel van de samenwerking van de gebiedspartners in Streekhuis Kromme Rijn. In Streekhuis Kromme Rijn werken gemeenten, waterschap en organisaties in de Kromme Rijnstreek samen aan de ontwikkeling van landschap en cultuurhistorie, landbouw, recreatie, natuur en leefbaarheid. De gebiedscommissie bestaat uit bestuurders van die overheden en organisaties. Zij zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van het gebiedsprogramma De kracht en pracht van de Kromme Rijnstreek. Samen met de Provincie Utrecht geven zij hiermee invulling aan de Agenda Vitaal Platteland, waarmee de provincie investeert in plattelandsontwikkeling. Jaarlijks stellen zij een uitvoeringsprogramma vast. Daarin staan concrete projecten die uitvoering geven aan het gebiedsprogramma. Voorzitterswisseling Sinds 1 juni heeft de gebiedscommissie Kromme Rijnstreek een nieuwe voorzitter. Daan Vergunst volgde Jan Koudijs op, die de afgelopen twee jaar de gebiedscommissie en Streekhuis Kromme Rijn heeft geleid. De heer Koudijs vervulde deze rol vanuit zijn wethouderschap van de gemeente Houten. De heer Vergunst nam als onafhankelijk voorzitter het stokje over en zal zich de komende drie jaar inzetten voor doelgerichtheid en zichtbare resultaten. Hij nam op 10 juni, tijdens een werkbijeenkomst van de gebiedscommissie en de Plaatselijke Groep Leader, de voorzittershamer over van de heer Koudijs. Daarmee nam ook de gebiedscommissie afscheid van haar oude voorzitter, die de startende samenwerking tussen de verschillende partners in de gebiedscommissie met inlevingsvermogen en humor heeft geregisseerd. Jans kracht als verbinder is zijn persoonlijke en pro-actieve betrokkenheid bij de Kromme Rijnstreek. Hij is een welsprekend voorbeeld geweest voor het gebiedsgericht werken vanuit het Streekhuis, samen met en voor de streek, aldus directeur Eline van de Veen van Streekhuis Kromme Rijn. De heer Vergunst richt zich nu vooral op het versterken van de samenwerking tussen overheden, maatschappelijke organisaties en particuliere initiatieven, want: alleen wanneer we elkaar in de Kromme Rijnstreek weten te vinden en ons willen verbinden met projecten waarin de gebiedsontwikkeling daadwerkelijk zichtbaar wordt, werkt de samenwerking! Daan Vergunst Speelbos Nieuw Wulven 2
2010: middenin de uitvoering Overal zie je de resultaten Het gebiedsprogramma loopt van 2007 tot en met 2013. We zijn nu dus halverwege. De plattelandsontwikkeling in de Kromme Rijnstreek krijgt steeds meer vorm in de thema s natuur, cultuurhistorie, landschap, landbouw, leefbaarheid en recreatie. Dat laten we graag zien met een paar voorbeelden: Dienstencentrum Cothen (leefbaarheid) Het op peil brengen van het voorzieningenniveau in de kleine kernen is een thema van het gebiedsprogramma en valt onder de noemer sociaal economische vitalisering. De inwoners van Cothen maakten zich zorgen over de teloorgang van de voorzieningen in het dorp. En zo is in samenwerking met lokale partijen het plan ontwikkeld voor het Dienstencentrum Cothen. Dit project paste helemaal in de filosofie van het gebiedsprogramma. Samen met de subsidies van de provincie Utrecht, gemeente Wijk bij Duurstede en Leader (via Streekhuis Kromme Rijn verstrekt), en met de eigen bijdrage van de Woningbouwstichting Cothen is dit project gefinancierd. Het bijzondere aan dit project is dat het initiatief bij de bewoners vandaan kwam. En met de filosofie van Leader; het motiveren en stimuleren van bewonersinitiatieven en het opwekken van energie en enthousiasme is er een omvangrijk project van de grond gekomen. Doordat er diverse partijen samenwerkten bij dit project kon men constructief kritisch zijn naar elkaar. Dit heeft zeker geholpen in het aanscherpen van het oorspronkelijke plan. Bovendien is met het samenbrengen van de verschillende functies in dit project het ook een efficiënter project geworden. De officiële opening van het Dienstencentrum Cothen is inmiddels achter de rug. In het kader van het project Cultuurhuis Cothen is het bestaande dorpshuis opgewaardeerd en gerenoveerd en verbonden met een nieuw gebouw waarin diverse culturele en zorgfuncties samenkomen: bibliotheek, WMO-loket, gezondheidscentrum (tandarts, huisarts, fysiotherapeut, apotheek), cultureel centrum en een centrale (wacht)ruimte. Meetnet kleine landschapselementen (landschap en cultuurhistorie) Landschap Erfgoed Utrecht heeft een nulmeting uitgevoerd waardoor veranderingen ten aanzien van kleine landschapselementen (zowel kwalitatief als kwantitatief) in de Kromme Rijnstreek de komende jaren gevolgd kunnen worden. In 2008 is het Kromme Rijngebied geïnventariseerd (in totaal zo n 20.000 hectare). Het gaat om (delen van) het buitengebied van de gemeenten Bunnik, Wijk bij Duurstede, Utrechtse Heuvelrug, Houten, Zeist en De Bilt. Stadshaven Wijk bij Duurstede (recreatie) Gemeente Wijk bij Duurstede heeft geïnvesteerd in de herinrichting van de stadshaven als toeristische poort naar de Kromme Rijnstreek. Wijk bij Duurstede zet met het project Stadshaven het oude Dorestad en de Kromme Rijnstreek sterk op de (toeristische) kaart. Achterliggend doel is om toerisme en recreatie in de Kromme Rijnstreek te ontwikkelen. Hiermee vergroot de gemeente, in samenwerking met de Kromme Rijnstreek, het aantal bezoekers en promoot de regio in zijn geheel. Oogstfeest Dienstencentrum Cothen Kleine landschapselementen 3
Nieuwe Hollandse Waterlinie: Fort Honswijk Het rijksmonument Fort Honswijk is in verval geraakt. Om het verval te beperken (op hoofdonderdelen) waren noodrestauraties noodzakelijk. Herstel van onderdelen op korte termijn bespaart veel geld op de lange termijn. Volledig verval is kostbaarder om te restaureren. Hoe kostbaarder de restauratie in het eindbeeld, hoe lastiger het is om een passende exploitant te vinden voor het fort en de nieuwe bestemming. Fort Honswijk wordt de komende jaren overgedragen van Defensie aan Dienst Landelijk Gebied. Gemeente Houten is projectleider van dit project. Het project is onderdeel van het uitvoeringsprogramma van de enveloppecommissie Linieland van het Nationaal Landschap Nieuwe Hollandse Waterlinie. Daarnaast is een semipermanente tentoonstelling op Fort Honswijk ingericht. In deze semipermanente tentoonstellingsruimte en werkruimte worden bezoekers geïnformeerd over het Lekacces (Forten Honswijk en Everdingen en Lunet aan de Snel) en de Hollandse Waterlinie in brede zin. Fort Honswijk is nu ook te bereiken met de speciale Liniepont, die deze zomer in gebruik genomen is. De Liniepont vaart van juli tot en met september op vrijdag, zaterdag en zondag tussen 10.00 en 17.00 uur. Meer voorbeelden van uitgevoerde én lopende projecten kunt u lezen in onze Projectenkaart, met daarin de resultaten van 2008 tot en met 2010. Het meest actuele overzicht van de projecten vindt u steeds op www.streekhuiskrommerijn.nl/de-streek. Leader Kromme Rijn Het afgelopen jaar werden nog meer resultaten zichtbaar van projecten die met Leadersubsidie werden ondersteund: verschillende boeken (zoals In de voetsporen van Gerrit Achterberg, Wolfger, De Lekdijk van Amerongen naar Vreeswijk), evenementen (Hester, Kersentuin on tour, Limyrint met maïater, Oogstfeest), activiteiten (Boerderij in de Kijker voor schoolklassen, Open Agrarische Bedrijven voor contact tussen boeren en burgers en ondernemers bijeenkomsten) en aanleg voorzieningen, zoals de kano duiker in de Caspargouwse Wetering, Dorpshuis Schalkwijk (bouw is recent gestart) en natuurlijk Dienstencentrum Cothen. Stadshaven Wijk bij Duurstede Liniepont Fort Honswijk 4
Leader actueel: Limes en kersen De komende jaren is de focus van Leader gericht op twee belangrijke onderwerpen in de Kromme Rijnstreek: Limes en kersen. Die willen we zichtbaar en beleefbaar maken voor een groot publiek. De Plaatselijke Groep Leader Kromme Rijn verkent de mogelijkheden voor nationale en internationale samenwerking rond deze twee onderwerpen. Het is de bedoeling dat uit deze verkenning diverse concrete uitvoeringsprojecten met binnen- en buitenlandse partners voortkomen. Tot 2013 heeft de EU ruim twee miljoen euro Leader-subsidie beschikbaar gesteld voor deze streek. Leader biedt verenigingen, samenwerkingsverbanden en andere publieke en private partijen de kans om risicovolle en bijzondere projecten van de grond te krijgen. In het gebied van de Kromme Rijn en de Langbroekerwetering zijn met steun van Leader de afgelopen jaren al meer dan dertig projecten opgezet. De Plaatselijke Groep Leader Kromme Rijn zet zich in om de identiteit van de Kromme Rijnstreek te versterken en de leefbaarheid van het platteland te verbeteren. Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland Limes Door kennisuitwisseling te stimuleren willen we een (internationaal) netwerk langs de Limes opbouwen, waarin overheden en private partijen samenwerken. De Limes is de grens van het voormalige Romeinse Rijk en loopt dwars door Europa. Een archeologisch monument met internationale status dus! In 2009 en 2010 zijn LUIM bijeenkomsten in de Kromme Rijnstreek georganiseerd (LUIM = Limes Uitwisseling en Inspiratie Momenten). Hier kwamen verrassende onderlinge contacten tussen organisaties en projecten tot stand en ontstonden twee projectaanvragen voor het betrekken van jongeren en bewoners bij de Limes. Stichting Werk aan de Linie en Landschap Erfgoed Utrecht zijn belangrijke partners die projecten rondom Limes initiëren. Kersen Zowel nationaal als internationaal heeft Leader contacten gelegd met andere kersenstreken. Momenteel wordt de samenwerking met het wijn- en kersenteeltgebied Nordburgenland in Oostenrijk verder uitgewerkt. De kers is een belangrijke toeristische trekker, en de uitwisseling van ervaringen hiermee kan de Kromme Rijnstreek helpen om die toe te passen bij de eigen streekpromotie. De Oostenrijkers hebben veel interesse in de teeltmethoden en -technieken die wij in Nederland hanteren. De uitwisseling van kennis en ervaringen biedt zowel de agrarische als de toeristische sector voordelen en deze organisaties zullen derhalve een belangrijke rol gaan vervullen in het samenwerkingsproject. 5
Loket: Streekhuis als ontmoetingsplaats Sinds september 2009 kunnen inwoners, ondernemers en organisaties op vrijdagochtend tijdens het inloopspreekuur van het Loket op het Streekhuis terecht met vragen en ideeën over het platteland en de kleine kernen van de Kromme Rijnstreek. Daarnaast kunnen vragen ook per mail of telefoon aan het Loket worden gesteld. En daar wordt naar volle tevredenheid gebruik van gemaakt, aldus Loketmedewerker Maike van der Maat: De mensen in de Kromme Rijnstreek weten het Streekhuis en het Loket inmiddels goed te vinden. Veel vragen gaan over ideeën voor nieuwe projecten, waarvoor men bijvoorbeeld subsidie zoekt of duidelijkheid wil hebben over de benodigde vergunningen. Ook zijn er mensen die een bepaald idee hebben, maar niet goed weten waar ze moeten beginnen om dit tot uitvoering te kunnen brengen. Daarnaast zijn er mensen die hun diensten willen aanbieden aan de Kromme Rijnstreek, een activiteit onder de aandacht willen brengen of die juist partners zoeken voor een bepaald project of activiteit. Voor al deze zaken geldt: het Loket heeft een doorverwijsfunctie en probeert mensen en ideeën met elkaar te verbinden en in contact te brengen. Sommige vragen zijn binnen het Streekhuis afgehandeld (vooral subsidieaanvragen), maar de meeste vragenstellers zijn in contact gebracht met een partnerorganisatie, zoals een gemeente, landschapscoördinator, waterschap, belangenorganisatie of verwezen naar een adviesbureau. Veel algemene informatie over vergunningen, subsidies en partner- en adviesorganisaties is te vinden op de website www.streekhuiskrommerijn.nl bij het onderdeel loket. Als uw vraag niet beantwoord wordt met deze informatie, dan kunt u contact opnemen met het Loket. Iedere vrijdag van 10 tot 12 uur is er inloopspreekuur in het Streekhuis, Brink 2, Werkhoven. U kunt vragen ook telefonisch of per mail stellen via (0343) 43 84 60 of loket@streekhuiskrommerijn.nl. Leergang Van idee naar project SESAM Academie: advies voor maatschappelijke organisaties In oktober 2010 is de leergang Van idee naar project van start gegaan. De leergang is een serie van vijf avonden waarin de deelnemers zelf hun idee handen en voeten geven. Streekhuis Kromme Rijn heeft deze leergang georganiseerd om mensen uit de Kromme Rijnstreek met een idee in of over het buitengebied, te ondersteunen bij de uitwerking van hun idee. Omdat er veel interesse is in de leergang (het maximale aantal deelnemers is bereikt) overweegt het Streekhuis om in 2011 opnieuw een leergang te organiseren. Heeft u interesse, dan kunt u zich aanmelden via loket@streekhuiskrommerijn.nl. Eén van de organisaties waar het Streekhuis vragenstellers naar doorverwijst, is de SESAM-Academie. SESAM staat voor SEnioren en SAMenleving. De adviseurs van de SE- SAM-Academie zijn senioren (55-plus) met een academisch werk- en denkniveau, die zich belangeloos willen inzetten voor maatschappelijke organisaties. Zij geven onder andere advies over: strategie en beleid, financiën en fondsenwerving, onderzoek, marketing en communicatie, coaching en vrijwilligersbeleid. Organisaties die werken met vrijwilligers (eventueel naast betaalde krachten) komen in aanmerking voor de dienstverlening van SESAM Adviseurs. Kijk voor meer informatie op www.sesamacademie.nl. 6
Kijk ook eens op streekhuiskrommerijn.nl Streekhuis Kromme Rijn informeert u graag over de plattelandsontwikkeling in de Kromme Rijnstreek. Dat doen we niet alleen via deze nieuwsbrief, maar ook via onze website. Daar vindt u actuele informatie over projecten, thema s, overheidsbeleid en natuurlijk het gebiedsprogramma. Daarnaast ziet u welke gebiedspartners samenwerken in het Streekhuis en kunt u uw (project)ideeën met ons delen. U bent van harte welkom op www.streekhuiskrommerijn.nl. Wat doet het Streekhuis? In Streekhuis Kromme Rijn komen mensen, ideeën, initiatieven, mogelijkheden en subsidies bij elkaar. En samen komen we vérder. Dat is de kracht en pracht van ons werk. Onze rol is dus het samenbrengen van die mensen, ideeën en mogelijkheden, waarmee de ambities voor de Kromme Rijnstreek kunnen worden verwezenlijkt. Wij signaleren kansen en verbinden partijen met elkaar om die kansen te benutten. Zodat mensen en organisaties in het gebied die kansen omzetten in concrete, uitvoerbare projecten. Het Streekhuis kent de ambities in de Kromme Rijnstreek, zowel die van de overheid als van maatschappelijke organisaties. En natuurlijk die van ondernemers en inwoners. Het is onze taak om alle partijen te stimuleren en te ondersteunen bij het verwezenlijken van die ambities. Het Streekhuis verbindt deze kansen en ambities met concrete projecten en stimuleert de organisaties en mensen in het gebied om die samen uit te voeren. En projectideeën die het gebied aandraagt, kunnen we vertalen naar een groter geheel, zodat het in de gebiedsvisie past. De vertaling van de ambities uit het gebiedsprogramma in concrete projecten wordt jaarlijks uitgewerkt in een Uitvoeringsprogramma. Op die manier kunnen alle betrokkenen de ontwikkeling van de Kromme Rijnstreek volgen én er aan bijdragen. De Kromme Rijnstreek beweegt! 7
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met één van de programma- coördinatoren van het Streekhuis (0343) 43 84 60: Mark Groeneveld Thema: recreatie mark.groeneveld@streekhuiskrommerijn.nl Deelgebied: Nieuwe Hollandse Waterlinie Arjan Luiten Thema: landschap, landbouw arjan.luiten@streekhuiskrommerijn.nl Deelgebied: Nationaal Landschap Rivierengebied, Langbroekerwetering Jitske Draisma Thema: water, natuur jitske.draisma@streekhuiskrommerijn.nl Deelgebied: Kromme Rijn Gerrie Eggels Thema: grondzaken gerrie.eggels@streekhuiskrommerijn.nl Voor Leader: Marieke Leentvaar marieke.leentvaar@streekhuiskrommerijn.nl Maike van der Maat maike.vandermaat@streekhuiskrommerijn.nl Streekhuis algemeen info@streekhuiskrommerijn.nl Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van Streekhuis Kromme Rijn. Vanaf 2011 versturen we de nieuwsbrief digitaal naar diegenen die zich daarvoor hebben aangemeld. U kunt zich via info@streekhuiskrommerijn.nl aanmelden voor de digitale nieuwsbrief en/of meer exemplaren van deze en andere uitgaven opvragen. Redactie: Streekhuis Kromme Rijn, Werkhoven Foto s: Streekhuis Kromme Rijn, Wim van Est en Henk Muis Vormgeving: Hdesign, Cothen The Big Hand, Beusichem Druk: Colorspace, Wijk bij Duurstede Streekhuis Kromme Rijn, Brink 2, 3985 SB Werkhoven Telefoon (0343) 43 84 60 www.streekhuiskrommerijn.nl info@streekhuiskrommerijn.nl Nieuwsbrief digitaal Vanaf 2011 gaan we onze nieuwsbrief digitaal verspreiden. Wilt u onze nieuwsbrief blijven ontvangen? Meld u dan aan via info@streekhuiskrommerijn.nl. Op die manier blijft u op de hoogte van de ontwikkelingen en projecten die de Kromme Rijnstreek mooier en zichtbaarder maken.