AUTEUR DE MEYER GINETTE;VAN CAUWENBERGE KATRIEN VALIDATIETEAM VERMINCK RUDI EIGENAAR DE MEYER GINETTE EINDVERANTWOORDELIJKE Vanhoonacker Pascal ZOEKTERMEN : Inhoudsopgave 1. Doelstelling, omschrijving... 2 2. Doelgroep, toepassingsgebied... 2 3. Verantwoordelijkheden en bevoegdheden, rollen... 2 4. Indicaties en contra-indicaties, toepassingscriteria... 2 4.1 Indicaties / toepassen... 2 4.2 Contra-indicaties / niet toepassen... 2 5. Materiaal... 2 6. Werkwijze... 3 6.1 Voorbereiding... 3 6.2 Werkwijze inclusief schema, indien beschikbaar... 3 6.3 Nazorg, opvolging... 4 7. Aandachtspunten en observaties, complicaties... 4 7.1 Aandachtspunten en observaties... 4 7.2 Complicaties... 4 8. Formulieren, rapportering... 5 9. Bijlagen, verwijzingen... 5 10. Risicobeheersing... 5 11. Begrippen, definities, afkortingen... 5 16/12/2012 16/12/2015 pagina 1/5
1. Doelstelling, omschrijving Duidelijke afspraken omtrent het gebruik van fixatiemateriaal 2. Doelgroep, toepassingsgebied Voor alle verpleegkundigen en zorgkundigen. 3. Verantwoordelijkheden en bevoegdheden, rollen B1-handeling: Deze handeling mag uitgevoerd worden door een verpleegkundige zonder medisch voorschrift. De zorgkundige mag deze handeling uitvoeren in opdracht en onder toezicht van een verpleegkundige. 4. Indicaties en contra-indicaties, toepassingscriteria 4.1 Indicaties / toepassen Fixeren mag enkel toegepast worden wanneer alle andere maatregelen falen (zie alternatieven). Fixatie is alleen verantwoord indien er meer schade kan voorkomen worden dan veroorzaakt bij niet fixeren! Er wordt steeds gekozen voor de minst vrijheidsbeperkende maatregel! Er wordt nooit langer gefixeerd dan nodig! 4.2 Contra-indicaties / niet toepassen Wanneer het gefixeerd zijn meer nadelen met zich meebrengt dan voordelen 5. Materiaal 1 lendengordel met laterale banden Polsband en enkelband Magneetsleutels en magneetsloten worden bewaard op de afdeling Een reddingsschaar op een voor ieder teamlid bekende vaste plek (in de reakoffer) (Zo nodig te gebruiken bij een calamiteit) Zelfgemaakte fixatiemiddelen voldoen niet aan de veiligheidsnormen en mogen daarom niet gebruikt worden om een persoon te fixeren. (verpleegkundige kan hiervoor gerechtelijk vervolgd worden) Bouw de fixatie gradueel op: begin daarbij steeds met een 1-punt fixatie. 1-punt fixatie: de patiënt wordt enkel in de lenden vastgemaakt. 2-punt fixatie: 1-punt + 1 pols + in uiterste nood 2 polsen 3-punt fixatie: de patiënt wordt in de lenden, en aan één voet en tegenovergestelde hand vastgemaakt. 4-punt fixatie: 3-punt fixatie en daarbij beide voeten vastmaken. 5-punt fixatie: 4-punt fixatie en daarbij beide handen vastmaken (dit is in uiterste nood) pagina 2/5
6. Werkwijze 6.1 Voorbereiding Protocol en beslisboom om over te gaan tot fixatie zijn overlopen: fixatie is nodig! Bij gedesoriënteerde patiënt: het is noodzakelijk om het desoriëntatieprobleem te evalueren adhv een meetinstrument: CAM-schaal Controle van het te gebruiken materiaal Spreek af wie de patiënt gaat informeren, en zo dit nog niet gebeurde: de familie en de arts Informeer de patiënt over wat er gaat gebeuren en waarom, wanneer je controleert en dat de maatregel zo snel mogelijk wordt beëindigd. Zorg voor privacy bij het aanleggen van fixatie materiaal. 6.2 Werkwijze inclusief schema, indien beschikbaar Lendengordel: Installeer de fixatiegordel in het bed bij voorkeur vóór de patiënt in bed ligt. Leg de fixatiegordel zodanig in het bed dat de kleine lussen richting voeteneinde liggen. Deze lussen dienen om polsbanden aan te bevestigen. Breng aan beide bedzijden de bevestigingsband van de gordel via de binnenkant van het bedframe naar buiten t.h.v. de overgang hoofdeinde en middenstuk. Let op dat de gordel enkel aan het bedframe is bevestigd, nooit aan de bedhekkens. Plaats een metalen pin tussen de 2 stoflagen van de onderste band en sluit met een magneetslot. Zorg dat de fixatiegordel zo strak mogelijk aansluit aan de matras. Zorg ervoor dat de patiënt een glad kledingstuk draagt onder de fixatiegordel (geen gespen of knopen). Leg de fixatiegordel rond de taille van de patiënt, onder de ribben en boven het bekken. De fixatiegordel mag niet kunnen schuiven en niet gedraaid zitten. Sluit de fixatiegordel over de buik van de patiënt met het magneetslot. De zwarte dop bevindt zich steeds aan de buitenzijde van de gordel, moet een zekere speling hebben en kunnen ronddraaien. Let er op dat het slot zich steeds in het midden van de gesloten fixatiegordel bevindt. Controleer de taillewijdte van de fixatiegordel en pas zo nodig de taillewijdte aan door middel van de oogjes van de fixatiegordel. Let op dat de fixatiegordel nauw maar niet strak rond het lichaam zit. Er moet een open hand tussen de fixatiegordel en het lichaam passen. Te los is gevaarlijk omdat de patiënt kan draaien en de fixatiegordel te strak kan komen te zitten. Observeer de ademhaling van de patiënt: ga na of de patiënt vlot kan inademen. Bevestig steeds de laterale banden aan de zijkant van het bed om draaien onmogelijk te maken. Maak deze laterale banden vast met hetzelfde slot als aan het bedframe. Controleer of draaien onmogelijk is. Het niet vastmaken van deze band kan leiden tot ernstige verwondingen bij de patiënt. Plaats het bed in de laagste stand. Plaats bij wisselhouding een lange (rugzijde) en korte riem (voorzijde) samen met een kussen. Controleer zelf en laat ook een collega controleren of de bevestigingen in orde zijn. Zorg ervoor dat de magneetsleutel in het bereik van het bed is, maar niet in het bereik van de patiënt. Pols- en enkelbandjes Bij 3 puntsfixatie kiezen we voor 2 extremiteiten kruiselings te fixeren (vb: li.arm, re.been en lendengordel) polsbandjes met magneetslot: o leg de polsband altijd met de beugel naar de binnenkant van de pols. pagina 3/5
o De polsband wordt rond de pols gewikkeld en wordt omgeslagen ter hoogte van de beugel (niet doorgeschoven) Polsbandjes met touw: o Breng de polsbandjes aan en sluit met velcro o Knoop het touw vast aan het bedframe, nooit aan de bedhekkens. Leg de polsriempjes strak aan, doch vermijdt afknelling of stuwing. Maak de riempjes vast aan de fixatiegordel (pols met magneet) of aan het frame van het bed, nooit aan de onrusthekkens. Controleer de patiënt regelmatig en let op stuwing, wondjes en drukplekken. Ga na of de patiënt zich niet kan verwonden. Observeer het gedrag, de lichamelijke en psychische toestand van de patiënt bij het aanbrengen van fixatiegordel en pols- / enkelbanden. Zorg voor voldoende afleiding, tenzij dit nadrukkelijk niet gewenst is. Controleer na een half uur of de fixatiegordel voldoende, maar niet te strak is aangelegd. Evalueer of de gebruikte middelen voldoende zijn. Eventueel meer fixeren. Plaats de patiënt indien mogelijk dicht bij de verpleegpost zodat frequente observatie mogelijk is. Hou er rekening mee dat de patiënt nu niet meer makkelijk zelfstandig dingen kan pakken of kan opstaan: toiletbezoek, eten en drinken. Fixeer nooit in vlakke rugligging omwille van verstikkingsgevaar. Plaats het bed in fowlerhouding en buig het bed thv de knieën. Dit is ook de beste houding voor decubituspreventie. 6.3 Nazorg, opvolging Informeer: De patiënt: wat er zal gebeuren, wanneer je controleert en wanneer eventueel het fixatiemateriaal kan verwijderd worden. De familie: Wanneer patiënt s nachts werd gefixeerd of in afwezigheid van familie, wordt de familie telefonisch op de hoogte gebracht door de dag- of unitverantwoordelijke, zo dit niet mogelijk is: bij eerste contact met de familie uitleg geven. De arts: laat de arts zo snel mogelijk weten dat de patiënt gefixeerd is. In niet-urgente situaties, bespreek eerst met de arts vooraleer over te gaan naar fixatie. Bespreek met hem verdere aanpak. Zo nodig andere betrokken medewerkers: kinesitherapeuten, geconsulteerde artsen, sociale dienst, medewerkers van vervoer, medisch-technische diensten,. 7. Aandachtspunten en observaties, complicaties 7.1 Aandachtspunten en observaties Observeer: minimum om de 2 uren Controleer reactie en gedrag van patiënt, effectiviteit maatregel Controleer de houding, stand van bed/zetel Controleer toestand materiaal en correct gebruik materiaal Houd rekening met sanitaire behoeften van de patiënt (stoelgang, mictie, ), vocht- en voedingstoestand (regelmatig drinken geven, eventueel vochtbalans opstellen, ) Maak de patiënt regelmatig los voor mobilisatie (minimum 1x/shift), vraag zo nodig aan de arts extra mobilisatie aan door kine. 7.2 Complicaties Controleer op complicaties (bvb: gezwollen hand, huidlaesies, drukletsel ) pagina 4/5
8. Formulieren, rapportering Stel een algemeen fixatiefiche op bij start van de fixatie. Noteer de CAM-score op de algemeen fixatiefiche. Vul bij eventueel protest van de familie dit in op het medisch orderblad Bespreek de ondernomen actie tijdens elk patiëntenoverleg. Stel bij de start van de fixatie ook een observatiefiche fysieke fixatie op. Parafeer na elke controle (iedere 2 uren) ter validatie dat je de observatiecriteria overlopen hebt. Evalueer 1x/shift de noodzaak tot fixatie, doorloop opnieuw de beslissingsboom en noteer op dit uitvoeringsblad de bevindingen. Onderneem bij complicaties of bij onvoldoende effect de nodige actie en/of verwittig de arts. Noteer de complicaties en gemaakte afspraken op de observatiefiche fysieke fixatie. 9. Bijlagen, verwijzingen Protocol: Fixatie-arm beleid in AZ St-Lucas 10. Risicobeheersing 11. Begrippen, definities, afkortingen pagina 5/5