Programma Inleiding Aanpak in de huisartsenpraktijk Oplossen casuïstiek in kleine groepen Bespreken casuïstiek in plenum en toetsing aan de richtlijn Algemene conclusies Evaluatie
Inleiding Jaarlijks sterfte Vlaanderen: > 100 vrouwen, meeste van hen niet recent gescreend In België: +/- 1 miljoen vrouwen uit de doelgroep niet/ niet recent gescreend, meesten komen wel om andere redenen bij huisarts Vlaanderen: 600.000 vrouwen/ 6000 huisartsen : elke huisarts heeft 100 vrouwen in praktijk bij wie nieuw uitstrijkje nodig! Laatste jaren : afname aandeel van de huisartsen in totaal aantal uitstrijkjes
Aanpak in de huisartsenpraktijk
CASUS 1 Kelly, 28 jaar. Samen met haar vrouwelijke partner heeft ze 2 kinderen. Kelly is van beide kinderen zwanger geweest. Het jongste is 9 maanden oud. Ze komt bij jou op raadpleging wegens vaginale jeuk en afscheiding.
CASUS 1: vragen 1. Zou jij Kelly een uitstrijkje aanbieden? Waarom wel/ waarom niet? 2. Welke vragen zou je bijkomend aan Kelly stellen? Waarom stel je deze vragen? 3. Stel je doet een uitstrijkje. Welke informatie geef je, alvorens je het uitstrijkje afneemt? 4. Hoe neem je het uitstrijkje af?
CASUS 1: antwoorden 1. Uitstrijkje? Ja, want: leeftijd tussen 25 en 64 jaar en seksueel actief Maar - Heeft vermoedelijk een schimmelinfectie: eerst behandelen - Geeft misschien borstvoeding of heeft BV gegeven - Misschien zijn er nog andere tijdelijke contraindicaties: eerst verder bevragen
CASUS 1: antwoorden 2. Welke bijkomende vragen? Waarom? VRAGEN Vroeger uitstrijkje? Resultaat? Gynaecologische ingrepen gehad? Geeft ze borstvoeding of heeft ze borstvoeding gegeven? Hoe lang geleden? Recent gebruik van vaginale ontsmetting (1), glijmiddel (2), vaginale medicatie (3) en vaginale douche (4)? Ooit radiotherapie gehad? WAAROM Min 3 maanden wachten na vorig uitstrijkje. Indien toen normaal, dient dit nu niet opnieuw te gebeuren. Vnl thv cervix is van belang. Wachten met uitstrijkje tot min 3 maanden na cervixchirurgie en tot min 24u na colposcopie met azijnzuur. Wachten met uitstrijkje tot min 3 maanden na zwangerschap en borstvoeding. Uitstrijkje min na 48u bij (1),(2),(3) en min na 24u bij (4). Steeds op aanvraagformulier vermelden, ook als lang geleden.
CASUS 1: antwoorden 3. Welke informatie vooraf? Volledige risicocommunicatie: angstreductie Bedoeling van het onderzoek De nadelen en de risico s van het onderzoek De kostprijs Wat er moet gebeuren bij een positief resultaat Bij toediening van het HPV-vaccin: info over het effect
CASUS 1: antwoorden 4. Hoe neem je uitstrijkje af? dunnelaagtechniek: Cervexbrush Speculum inbrengen, portio beoordelen, evt slijm verwijderen Cervexbrush voldoende diep in cervixmond inbrengen en 5x 360 in zelfde richting draaien Borsteltje met duim van steel in potje fixatievloeistof duwen of afbreken (afhankelijk van systeem) Staal identificeren Aanvraagformulier: laatste menses, anticonceptie, hormonale substitutie, relevante VG (radiotherapie!)
CASUS 2 Je hebt ondertussen bij Kelly een uitstrijkje afgenomen. Het resultaat: ASC-US. Kelly komt bij jou op raadpleging om het resultaat te bespreken.
CASUS 2: vragen 1. Is een bijkomende hrhpv-test nuttig? 2. Wat adviseer je Kelly? 3. Kelly heeft gehoord van een vaccin tegen HPV. Ze vraagt je of ze deze bij jou kan krijgen en of ze ineens haar dochtertje van 9 maanden hiertegen kan vaccineren. Wat vertel je Kelly?
CASUS 2: antwoorden 1. Is een bijkomende hrhpv-test nuttig? Ja! De cytologische afwijkingen zijn igv ASC-US kwantitatief en/of kwalitatief onvoldoende om een zekerheidsdiagnose van L-SIL te stellen. Detectie van hrhpv blijkt dan een nuttige triagetest te zijn. Recente literatuur toont aan dat een hrhpv-test accurater is voor de detectie van hooggradige histologische afwijkingen (CIN II of ernstiger, CIN II+) dan een herhalingsuitstrijkje.
CASUS 2: antwoorden 2. Wat adviseer je Kelly? Advies hangt af van: aan/afwezigheid hrhpv en infectie Algemene beoordeling van het cervixepitheel ASC-US ASC-US + infectie Beleidsvoorstel hrhpv-test: positief: onmiddellijke verwijzing voor colposcopie en biopsie. negatief: uitstrijkje na 12 maanden Infectie + hrhpv-negatief: herhaling na behandeling van de infectie maar ten vroegste 3 maanden na het vorige uitstrijkje Infectie + hrhpv-positief: eerst infectie behandelen, dan colposcopie
CASUS 2: antwoorden 3. Nut van HPV-vaccinatie bij Kelly en haar dochtertje van 9M? Dochtertje: ja Bewezen werkzaamheid tegen dysplasie bij jonge meisjes vóór eerste seksuele activiteit Maakt deel uit van basisvaccinatieschema, gratis via school (1 e jaar secundair) Maar! Uitstrijkjes vanaf 25j blijven nodig gezien bescherming tegen kanker niet bewezen en bescherming tegen dysplasie op lange termijn evenmin bewezen; niet alle hrhpvtypes in vaccin
CASUS 2: antwoorden 3. Nut van HPV-vaccinatie bij Kelly en haar dochtertje van 9M? Kelly: neen Het is niet aanbevolen om vrouwen >15j te vaccineren omdat: Geen bewezen therapeutisch effect indien al eerder infectie met HPV-types uit vaccin Geen bewezen effectiviteit tov CIN II+ laesies of adenocarcinoom
CASUS 3 Gerda, 65 jaar. Heeft geen kinderen. Ze heeft ooit wel eens een uitstrijkje gehad, maar dat is al heel lang geleden. Je kent Gerda nog maar pas. Ze heeft nooit echt een huisarts gehad. Ze heeft het financieel niet breed en stelt daarom regelmatig een doktersbezoek uit. Ze komt nu bij jou wegens een bovenste luchtweginfectie.
CASUS 3: vragen 1. Bied je Gerda een uitstrijkje aan? 2. Welke bijkomende vragen stel je aan Gerda? 3. Wat doe je in volgende gevallen: a) in speculo zie je een macroscopisch verdacht letsel b) Het resultaat vermeldt: kwaliteit van het staal is voldoende, afwezigheid van endocervicale cellen c) NILM
Casus 3: antwoorden 1. Bied je Gerda een uitstrijkje aan? ja, ook al is ze > 64 jaar, want: Vorig uitstrijkje heel lang geleden WHO: niet meer screenen 65j als 2 opeenvolgende uitstrijkjes negatief zijn
Aantal cervixkankers/leeftijdsgroep
Casus 3: antwoorden 2. Welke bijkomende vragen stel je aan Gerda? VRAGEN Gynaecologische ingrepen gehad? Last van vaginaal bloedverlies? Last van afscheiding en/of jeuk? Recent gebruik van vaginale ontsmetting (1), glijmiddel (2), vaginale medicatie (3) en vaginale douche (4)? Ooit radiotherapie gehad? WAAROM Totale hysterectomie is een absolute contraindicatie voor het afnemen van een uitstrijkje Reden hysterectomie: benigne geen uitstrijkjes meer maligne individuele indicatie (2 e lijn) Steeds verdacht bij een postmenopauzale vrouw verwijs Geen uitstrijkje indien op dit moment bloedverlies. Kan wijzen op infectie of genitale atrofie: eerst behandelen Uitstrijkje min na 48u bij (1),(2),(3) en min na 24u bij (4). Steeds op aanvraagformulier vermelden, ook als lang geleden.
Casus 3: antwoorden 3. Wat doe je in volgende gevallen: Macroscopisch verdacht letsel Kwaliteit van staal is voldoende, afwezigheid endocervicale cellen NILM (Negatief voor intraepitheliale leasie of maligniteit) Je neemt GEEN uitstrijkje af Je verwijst onmiddellijk naar de gynaecoloog Afwezigheid van endocervicale cellen is geen reden meer om uitstrijkje vervroegd te herhalen, normaal screeningsinterval Volgend uitstrijkje na 3 jaar, ook al is ze 65 jaar, stop met screening indien volgend uitstrijkje negatief
Algemene conclusies (1) Screening dmv uitstrijkjes + adequate opvolging afwijkingen werkt om morbiditeit en mortaliteit door Cervixkanker te verminderen Aanbieden is taak van de huisarts (randvoorwaarden vervuld) bij vrouwen die niet ingaan op uitnodigingen bevolkingsonderzoek
Algemene conclusies (2) Techniek: dunnelaag Doelgroep: alle vrouwen tussen 25 en 64 jaar behalve indien contra-indicaties Interval: om de 36 tot maximum 50 maanden Niet systematisch bij elk uitstrijkje een hrhpvbepaling
Algemene conclusies (3) Vóór afname: volledige risicocommunicatie (doel: angst reduceren) EMD: notatie van laatste optimale negatieve uitstrijkje Huisarts neemt initiatief om te bewaken dat volgende uitstrijkje tijdig gebeurt Huisarts noteert HPV vaccinatie in Vaccinnet
Evaluatie U kan ons helpen onze LOK-pakketten verder te verbeteren! Gelieve daarom het evaluatieformulier in te vullen en te bezorgen aan de moderator. DANK U!