515639 Havixhorst Aantal complexonderdelen: Monumentnummers van complexonderdelen: 7 515640, 515641, 515642, 515643, 515644, 515645, 515646 Hoofdadres van hoofdobject: Schiphorsterweg 36 Complexomschrijving: HISTORISCHE BUITENPLAATS DE HAVIXHORST Schiphorsterweg 36 te De Wijk Omschrijving complex: De buitenplaats De Havixhorst ligt in het Reestdal enkele kilometers ten westen van De Wijk en bestaat uit een grote omgrachte rechthoekige huisplaats, XVII of ouder, waarop zich - symmetrisch opgesteld - het huis, de bouwhuizen met ertussen het voorplein, een schuur en de moestuin bevinden; in de moestuin nog een tuinmuur en een kas; in de as van het huis gelegen verbindt een dam met ijzeren hek het voorplein met de voorwei aan de Schiphorsterweg; in de wei een ronde kom en enkele solitairen; vanaf de Schiphorsterweg lopen twee oprijweggetjes naar de dam, waar ze in een V-vorm samenkomen; achter het huis (zuidwestzijde) buiten de gracht ligt een klein wandelbosje met oud loofhout, slingerpaden en een bescheiden vijverpartij; in de zuidhoek van het bos een rechthoekige akker; eveneens buiten de gracht ten noorden van het huis aan de Schiphorsterweg een kleine dienswoning; ernaast enige weilandjes. De aanleg van het wandelbos en de voorwei dateren in de huidige vorm uit de 19e eeuw. Aan de noordoostzijde wordt het complex begrensd door de Schiphorsterweg, aan de noordwestkant door een landweg, die naar enkele boerderijen leidt, en aan de zuidwest en -oostzijde door weilanden. Het complex bestaat uit: HUIS (1), PARKAANLEG (2), BOUWHUIZEN (3), DAM met HEK (4), TUINMUREN met KAS en HONDEHOKKEN (5), DIENSTWONING (6) en ZONNEWIJZERSOKKEL (7). Binnen het complexgebied bevinden zich de volgende onderdelen die niet beschermenswaard zijn: De nieuwe inrichtingen van het voorplein, de moestuin en de zijtuin ten oosten van het huis; de nieuwe tuinmuur in de moestuin langs de noordoostarm van de gracht; de nieuwe aanbouw aan het linker bouwhuis. Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 1/12
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding der onderdelen aangegeven. Waardering De historische buitenplaats De Havixhorst is van algemeen cultuurhistorisch belang vanwege de ouderdom, de fraaie landschappelijke ligging en de hoge mate van gaafheid van de structuur van het complex; het is een goed voorbeeld van een Drentse havezathe. Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 2/12
Monumentnummer: 515640 Schiphorsterweg 36 O 411 Omschrijving onderdeel 1: HUIS, 1753; blokvormig symmetrisch bakstenen gebouw op vierkante plattegrond; twee verdiepingen op kelder; onder de daklijst een mezzanineverdieping; omlopend schilddak met vier hoekschoorstenen; dakvlakken aan zuidwest en -oostkant met verglaasde pannen, de andere vlakken met nieuwe grijze pannen; symmetrische voorgevel met 5 traveeën; rijke, iets uitspringende ingangspartij in het midden met toegangsdeur en polychrome alliantiewapens De Vos van Steenwijk - Van Isselmuden op mezzaninehoogte; 8-lichtsramen op eerste verdieping, 6-lichtsramen op tweede; achtergevel ook met 5 traveeën en een driezijdig uitgebouwde tuinkamer met plat dak; ook een smalle uitbouw onder zadeldak aan de linker zijgevel. De voorgevel is met de bouwhuizen verbonden via een gebogen tuinmuur (zie onder 5). Inwendig o.m.: middengang met rijk L. XV stucplafond; enkele grijsmarmeren schouwen, XIXa,b Waardering HUIS van algemeen belang - vanwege de kloeke symmetrische architectuur - vanwege de fraaie landschappelijke ligging Hoofdcategorie: Subcategorie: Oorspronkelijke functie: Kastelen,landh., parken ed Kasteel, buitenplaats Landhuis Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 3/12
Monumentnummer: 515641 Bij Schiphorsterweg 36 O 411 Omschrijving onderdeel 2: PARKAANLEG, bestaande uit a. huiseiland met gracht en singel b. voorpark c. wandelbos ad a.: het min of meer rechthoekige huiseiland ligt binnen de gracht, die aan de buitenzijde begeleid wordt door een zandlaan met enkele rijen beuken; het huis met bijgebouwen ligt op de zuidoostelijke helft; de andere helft is ingenomen door de moestuin, waarvan de inrichting nieuw is; er bevinden zich een oude tuinmuur en - er tegenaan gebouwd - een oude kas (zie onder 5); het voorplein heeft een nieuwe inrichting met buxus, veldkeien en klinkers ad b.: het parkdeel aan de voorzijde (= noordoost) bestaat uit een driehoekig weiland met een kleine ronde vijver in het midden en enkele solitairen; de wei wordt begrensd door de Schiphorsterweg en de twee smalle min of meer rechte klinkerweggetjes, die vanaf de dam over de gracht V- vormig uitlopen naar de twee niet gemarkeerde ingangen aan de Schiphorsterweg; het weggetje, dat noordwaarts loopt is gedeeltelijk begeleid door oude eiken; aan het andere, naar het oosten lopend, ligt een nieuwe parkeerplaats ad c.: achter het huis ligt een oud eikenbos met wandelpaden en een kleine slingervijver; er is geen brug als rechtstreekse verbinding over de gracht met dit bos; een smalle strook bos loopt langs de zuidoostarm Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 4/12
van de gracht tot aan Schiphorsterweg; in de zuidelijke hoek ligt een akker; tussen de gracht en de landweg, die de grens van het complex vormt, liggen drie weilandjes met houtwallen en een enkele solitair en een groepje berken. Waardering PARKAANLEG van algemeen belang - vanwege de vrijwel ongestoorde hoofdstructuur - vanwege de landschappelijk-visuele kwaliteit Hoofdcategorie: Subcategorie: Oorspronkelijke functie: Kastelen,landh., parken ed Tuin, park en plantsoen Historische aanleg Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 5/12
Monumentnummer: 515642 Bij Schiphorsterweg 36 O 411 Omschrijving onderdeel 3: BOUWHUIZEN, XVIII; stel identieke bouwhuizen, symmetrisch ter weerszijden van het huis; baksteen, één bouwlaag onder hoog schilddak met grijze pannen en hoekschoorstenen; voorgevels symmetrisch: inrijdeuren tussen risalieten in het midden; links en rechts telkens een deur met bovenlicht en aan weerszijden een raam met roedenverdeling; aan de achterkant van het linker bouwhuis een aangebouwde schuur onder zadeldak met windveren en grijze pannen; nokhoogte iets lager dan die van het bouwhuis. Waardering BOUWHUIZEN van algemeen belang - vanwege de symmetrische architectuur en de symmetrische opstelling t.o.v. het huis - als wezenlijk functioneel en cultuurhistorisch onderdeel van de historische buitenplaats Hoofdcategorie: Subcategorie: Oorspronkelijke functie: Kastelen,landh., parken ed Bijgebouwen kastelen enz. Bouwhuis Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 6/12
Monumentnummer: 515643 Bij Schiphorsterweg 36 O 411 Omschrijving onderdeel 4: DAM met HEK, XVIII; over de gracht, in de as van het huis; dam met bakstenen wangen met lage borstwering, gedekt met geprofileerde zandstenen platen; muren aan uiteinden met een lichte knik iets uitwaaierend; smeedijzeren hek met krulwerk in de ajour-gesmede pijlers; vleugels met eenvoudige spijlen; fors krulwerk als wang overkragend over de borstwering van de dam; de pijlers staan op natuurstenen voetingen in het klinkerstraatwerk van de dam. Waardering DAM met HEK van algemeen belang - als wezenlijk functioneel, cultuurhistorisch en ornamenteel onderdeel van de buitenplaats - vanwege het fraaie smeedwerk Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 7/12
Monumentnummer: 515644 Bij Schiphorsterweg 36 O 411 Omschrijving onderdeel 5: TUINMUREN met KAS en HONDEHOKKEN, XIXc; de moestuin wordt aan de noordwestzijde afgesloten door een bakstenen fruitmuur langs de gracht; aan grachtzijde trapsgewijs verspringende steunberen; muur gedekt met betonplaten; ongeveer in het midden tegen de muur gebouwd een kas met een bijzondere constructie van rondboogspanten; De kas heeft een langgerekt grondplan en is voorzien van een tegen de hoge ommuring aangebouwde gemetselde basis met natuurstenen afdekplaat. De gebogen gietijzeren spanten zijn geplaatst op de afdekplaat van de borstwering en de tuinmuur en worden intern gedragen door vier ranke en decoratieve gietijzeren kolommen waarover een T-profiel. Aan het T-profiel is het draaimechaniek (gebogen hengsels en een staand element met katrollen) voor de openslaande dakramen bevestigd. Aan de tuinkant zijn zes uitsteekramen geplaatst. de voorgevels van het huis is met de beide bouwhuizen (ook de voorgevels) verbonden door hoge, kwartrondgebogen bakstenen muren met ezelsrug; doorgangen via ronde poortjes; de voorgevels van de bouwhuizen zijn aan de grachtzijde verlengd met korte stukken muur van hetzelfde type; tegen elk van deze twee muurstukken is aan voorpleinzijde een open honde-ren geplaatst: eenvoudige ijzeren traliehekken op smalle zandstenen voeting; vloeren van platte baksteen. Waardering TUINMUREN met KAS en HONDEHOKKEN van algemeen belang - vanwege de oorspronkelijke nauwe functionele relatie met de buitenplaats Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 8/12
- vanwege de typologie, de vormgeving en het materiaalgebruik van de kas - vanwege de bijzondere en vrij zeldzame constructie en vormgeving van de kas - vanwege de vrij unieke kennels Hoofdcategorie: Subcategorie: Oorspronkelijke functie: Kastelen,landh., parken ed Tuin, park en plantsoen Tuinmuur Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 9/12
Monumentnummer: 515645 Bij Schiphorsterweg 36 O 411 Omschrijving onderdeel 6: DIENSTWONING, XIXd; Tuinmanswoning gebouwd rond 1880-1890 in een ambachtelijk-traditionele stijl en functioneel gerelateerd aan de bezittingen van de voormalige havezathe De Havixhorst. De tuinmanswoning, vermoedelijk gebouwd ter vervanging van een ouder dienstgebouw, ligt buiten de gracht, aan de westelijke oprit tegenover de voorwei op het voorterrein van De Havixhorst. Tuinmanswoning in baksteen opgezet en gedekt door een aan achterzijde doorgetrokken zadeldak belegd met oud hollandse pan; twee schoorstenen met platte kap. Gevelopbouw in baksteen, houten goot op gietijzeren steunen en bewerkte windveren aan de kopse gevels. Symmetrisch ingedeelde voorgevel met centraal een paneeldeur met bovenlicht (levensboom) binnen een gestucte omlijsting. Aan weerskanten een rechtgesloten zesruits schuifvenster onder strek en met hardstenen onderdorpels, oorspronkelijk met luiken. Verhoogde middenpartij in baksteen en gedekt door een zadeldak met bewerkte windveer; openslaand vierruits venster onder strek en met hardstenen onderdorpel. Rechterzijgevel met drieruits keldervenster met diefijzer; hardstenen onderdorpel. Rechts een klein zesruits schuifvenster onder rollaag. In de top een gietijzeren zesruits venster. Linkerzijgevel met een zesruits venster als voor en een vernieuwd zesruits venster. Waardering DIENSTWONING van algemeen belang - vanwege de eenvoudige harmonieuze architectuur - als functioneel en cultuurhistorisch onderdeel van de buitenplaats Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 10/12
Hoofdcategorie: Subcategorie: Oorspronkelijke functie: Kastelen,landh., parken ed Bijgebouwen kastelen enz. Bijgebouw Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 11/12
Monumentnummer: 515646 Bij Schiphorsterweg 36 O 411 Omschrijving onderdeel 7: ZONNEWIJZERSOKKEL, XVIII; midden op het voorplein; hardstenen balustervormige vierkante sokkel op ingesnoerde voet, L.XV. Waardering ZONNEWIJZERSOKKEL van algemeen belang - als cultuurhistorisch en ornamenteel onderdeel van de aanleg Hoofdcategorie: Subcategorie: Oorspronkelijke functie: Kastelen,landh., parken ed Tuin, park en plantsoen Zonnewijzer Actualiteit gegevens: 05-08-2014 Pagina 12/12