Complexnummer:

Transcriptie

1 : Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort T F E info@cultureelerfgoed.nl Het Schol Aantal complexonderdelen Monumentnummers van complexonderdelen , , , , , Woonplaats Gemeente Provincie Hoofdadres van hoofdobject sedijk 10, 7384 CC Complexomschrijving HISTORISCHE BUITENPLAATS HET SCHOL sedijk 10 te, gemeente Omschrijving complex: De HISTORISCHE BUITENPLAATS "Het Schol" ligt ten oosten van het dorp Twello en ten noorden van op de westoever (binnendijks) van de IJssel. De landschappelijke aanleg van het park, gecomponeerd rond een oud IJsselwiel, dateert uit het midden van de 19e eeuw en is een fraai voorbeeld van een kleinschalig park uit de late periode. De aanleg kan kenmerkend genoemd worden voor het werk van Samuel A. van Lunteren. Het huis van 1851 ligt zeer markant centraal in het park op een heuvel van ong. 6 m. boven maaiveld, omgeven door oud hout en weiden; vanuit het huis zijn er 5 gezichten in verschillende richtingen; door afwisseling van bospercelen van uiteenlopende leeftijden en open ruimten is er sprake van een coulissen-effect. Op de plek van de oude moestuin is inmiddels een eigentijdse tuin aangelegd; er zijn nog twee kassen en enkele koude bakken. Vanuit het noordoosten loopt er een weg diagonaal over het terrein langs het huis naar de zuidwesthoek van het park; verder zijn er nog de tuinmanswoning en het houten huis, die als decorstukken in het park dienen; het oorspronkelijke koetshuis is verdwenen. Buiten de parkaanleg in enge zin, maar binnen bereik van het hoofdgebouw bevindt zich een boerderij met schuur die van oudsher gerelateerd is aan de buitenplaats. Het complex wordt aan de noordzijde begrensd door de Vermeersweg en tuinen van derden, aan de oost- en zuidzijde door de sedijk en aan de westkant door agrarische percelen van derden. De historische buitenplaats Het Schol omvat de volgende onderdelen: HUIS (1), Pagina: 1 / 10

2 PARKAANLEG (2), TUINMANSHUIS (3), HOUTEN HUIS (4), KASSEN en BAKKEN (5) en BOERDERIJ met SCHUUR (6). Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding der onderdelen aangegeven. De HISTORISCHE BUITENPLAATS "Het Schol" is van algemeen cultuurhistorisch architectuurhistorisch en tuinhistorisch belang: * vanwege de hoge mate van oorspronkelijkheid van de parkaanleg naar ontwerp van S.A. van Lunteren in combinatie met het huis uit dezelfde tijd; het is een zeer goed voorbeeld van een kleine landschappelijke aanleg uit het midden van de 19e eeuw, die de twee-éénheid huis - park goed laat zien. * Vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie tussen alle onderdelen * Vanwege de herkenbaarheid van de onderdelen Pagina: 2 / 10

3 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie sedijk CC WILP A 1246 Omschrijving onderdeel 1: HUIS gebouwd als onderdeel van de historische buitenplaats "Het Schol" in 1851, naar ontwerp van ene M. van Harte. Het huis is een gepleisterd (thans roodbruin) gebouw van twee verdiepingen onder nieuw zinken schilddak aangebracht omstreeks ,0 oorspronkelijk een plat dak. De symmetrische voorgevel bestaat uit een centrale brede middenrisaliet (drie vensterassen) met aan weerszijden een vensteras. Op de begane grond van de middenrisaliet bevinden zich drie boogdeuren waarboven een balkon met gietijzeren zuiltjes, bekroond door een rijk behandeld opzetstuk met ijzeren versieringen in neo-l.xv-stijl. Aan de achterkant bevindt zich een driezijdig uitgebouwde tuinkamer met boogvensters. Alle vensters worden afgesloten door stucwerkbekroningen, boven 6- ruitsramen; beneden in de beide zijtraveeën een breed, in drieën gedeeld venster met wisseldorpel. HUIS is van algemeen architectuurhistorisch, cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang: * vanwege de ouderdom * vanwege de bijzondere en herkenbare architectuur * als centrum, ook in landschappelijk-visuele zin, van de landschappelijke aanleg Kastelen, landhuizen en parken Kasteel, buitenplaats Pagina: 3 / 10

4 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie sedijk CC Bij WILP A 3123 WILP A 1165 WILP A 2828 WILP A 2987 WILP A 179 WILP A 2831 WILP A 178 WILP A 3122 WILP A 2925 WILP A 2988 WILP A 2944 WILP A 3060 WILP A 1166 Omschrijving onderdeel 2: PARKAANLEG, tussen 1845 en 1849 in landschapsstijl aangelegd als onderdeel van de historische buitenplaats "Het Schol" door Samuel A. van Lunteren op basis van een oudere fragmentarische aanleg, waarin een oude IJsselkolk het centrum vormt. Het huis ligt op een heuvel, opgeworpen met de grond, die vrijgekomen is bij het vergraven en vergroten van de kolk tot een vijver met twee armen; het huis is het middelpunt van het in Engelse landschapsstijl Pagina: 4 / 10

5 aangelegde park; de voorzijde van het huis is gericht naar de vijver, die oostelijk van het huis tegen de IJsseldijk ligt; vanaf de dijk presenteert het geheel van huis - gespiegeld in de vijver - en park zich optimaal: een decorstuk tegen de groene coulissen. Vanuit het huis zijn er 5 zichtassen: in oostelijke richting over de vijver, in zuidelijke richting naar de kerktoren van, in westelijke richting over de ronde moestuin via een oude solitaire rode beuk naar de akker; naar het noordwesten over een weiland en op het tuinmanshuis, en naar het noordoosten over een wei met een groep oude rode beuken naar de Lebuïnustoren in Deventer. In de ronde moestuin, die nu als eigentijdse tuin is ingericht, staan nog twee kassen en twee koude bakken (zie onder 5). Rond het huis is een afwisseling van weilanden en bospercelen, waarvan de grenzen onregelmatige slingerende lijnen zijn; het geheel is ''opgehangen'' aan de bochtige weg, die in het noordoosten aan de sedijk begint en eindigt in de zuidoostpunt van het park; deze weg, die vroeger semi-openbaar was, dient als oprijlaan naar het huis; slechts ten dele is de oude eikenbeplanting nog aanwezig. Er zijn vier weilanden: het glooiende grasveld tussen huis en vijver (hierin twee oude taxusbomen), de langwerpige wei (met jonge aanplant van solitairen en groepjes) tot aan de Vermeersweg ten noordwesten van het huis, de wei ten noordoosten tot aan de IJsseldijk met twee oude rode beuken, en de langgerekte wei langs de dijk ten zuiden en zuidwesten van huis en vijver. N.B: de reeds genoemde akker achter de moestuin is als belangrijke visuele buffer opgenomen in het complex. PARKAANLEG van algemeen architectuurhistorisch, cultuurhistorisch en tuinhistorisch belang * vanwege de ouderdom * vanwege de vrijwel ongestoorde oorspronkelijke structuur * vanwege de hoge landschappelijk-visuele kwaliteit * als uitstekend voorbeeld van een klein landschappelijk park uit het midden van de 19e eeuw Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Historische aanleg Pagina: 5 / 10

6 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie sedijk CC WILP A 1245 Omschrijving onderdeel 3: TUINMANSHUIS, (XIXc) gebouwd als onderdeel van de historische buitenplaats "Het Schol" ten noordwesten van het huis in de westrand van de wei; gepleisterd gebouwtje (zelfde kleur als huis) van één bouwlaag op rechthoekige plattegrond; zadeldak met grijze pannen en windveren, aan oostzijde (is voorzijde) ruim overkragend en steunend op ranke ronde zuiltjes; nok gevuld met houten delen, ajour gezaagd als versiering; oost- en noordgevel met een 9- ruitsraam, bekroond en verrijkt met een in het midden iets opgelichte kroonlijst op consoles; daarop en ook aan de onderzijde van de vensterbank krulvormige sierbanden van terracotta en/of hout. TUINMANSHUIS van algemeen architectuurhistorisch, cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang * vanwege de ouderdom * vanwege de bijzondere architectuur en detaillering * vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie van het tuinmanshuis met de overige onderdelen van de buitenplaats * als decoratiestuk in de parkaanleg Woningen en woningbouwcomplexen Dienstwoning(K) Pagina: 6 / 10

7 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie sedijk CC WILP A 2987 WILP A 2988 Omschrijving onderdeel 4: HOUTEN HUIS (Xxa) gebouwd als onderdeel van de historische buitenplaats "Het Schol" aan de oprijlaan ten noordoosten van het huis. Het houten huis is opgetrokken in zwartgeteerde horizontale delen in chaletstijl van twee bouwlagen op H-plattegrond: twee rechthoekige bouwmassa's met overstekende flauwhellende zadeldaken, verbonden door een terugspringend lager middenstuk onder zadeldak; T-vensters en vierruits-ramen; in middenstuk gekoppelde glazen tuindeuren en -ramen. HOUTEN HUIS van algemeen architectuurhistorisch, cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang * vanwege de ouderdom * vanwege de bijzondere bouwstijl * vanwege de cultuurhistorische en functionele waarden * als (later toegevoegd) gebouw met decoratieve functie in het park Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. Pagina: 7 / 10

8 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie sedijk CC Bij WILP A 2925 Omschrijving onderdeel 5: KASSEN en BAKKEN (midden XIX), gebouwd als onderdeel van de historische buitenplaats "Het Schol" in moestuin: druivenkas met hoge bakstenen achtermuur en driehoekige zijmuren; bloemenkas: glazen opbouw (geheel vernieuwd) op oude bakstenen borstwering; lage koude bakken, waarvan de lange muurtjes gebogen zijn: meelopend met de ronde vorm van de moestuin! KASSEN en BAKKEN van algemeen architectuurhistorisch, cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang * vanwege de gedeeltelijke ouderdom en de gebogen vorm van de bakken * vanwege de functionele en cultuurhistorische waarden Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Pagina: 8 / 10

9 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Het Wildezand CB WILP A 2910 WILP A 2912 WILP A 2911 Omschrijving onderdeel 6: BOERDERIJ met SCHUUR gebouwd als onderdeel van de historische buitenplaats "Het Schol" gelegen ten zuidwesten van het hoofdgebouw. De boerderij met rechthoekige plattegrond is van het type hallehuis bestaande uit een bouwlaag afgesloten door een afgewolfd zadeldak. In de voorgevel bevindt zich een geklampte deur met drie-ruits bovenlicht met links van de deur een vierruits schuifraam (oorspronkelijk), met rechts van de deur twee negen-ruits schuiframen (dubbel glas). De vensters worden aan weerszijden geflankeerd door luiken. Onder het wolfseind bevindt zich een klein geklampt luik. In de zijgevels bevindt zich een aantal geklampte staldeuren en spinnekopvensters. In de achtergevel bevinden zich de deeldeuren aan weerszijden geflankeerd door een rondvenster met diagonale roedenverdeling. De boerderij heeft zijn oorspronkelijke agrarische functie verloren, derhalve is glas geplaatst in de staldeuropeningen, een aantal dakramen aangebracht en een tweede schoorsteen geplaatst. In het interieur is de oorspronkelijke plattegrond grotendeels nog herkenbaar aan de aanwezigheid van de brandmuur als scheiding tussen voor- en achterhuis en de hoger gelegen vloer van de opkamer met kelder. In het interieur bevindt zich tevens een aantal oorspronkelijke interieuronderdelen zoals bijvoorbeeld een balkenplafond, ankerbalkgebinten, hilde, deuromlijstingen en schoorsteenmantel. De schuur met rechthoekige plattegrond bestaat uit een bouwlaag afgesloten door een zadeldak gedekt met gesmoorde muldenpannen. In de gevels met trasraam en rollaag bevinden zich rechtgesloten deuropeningen aan de bovenzijde afgesloten door een betonnen latei met Pagina: 9 / 10

10 geklampte kraalschroten deuren en gietijzeren zesruits ramen. De rechterzijgevel is opgetrokken in een nieuwe steen, de voorgevel is gewijzigd, de achtergevel (nieuwe deuren) en linkerzijgevel zijn grotendeels oorspronkelijk. Op het erf staan nog enkele fruitbomen als restant van een voormalige bongerd. De BOERDERIJ met SCHUUR is van algemeen architectuurhistorisch, cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang * Vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie die de boerderij van oudsher heeft gehad met de buitenplaats * Gelegen in de nabijheid ten zuidwesten van het hoofdgebouw * Vanwege de herkenbare verschijningsvom van een boerenerf met boerderij en schuur, de toegepaste materialen en constructie Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) Pagina: 10 / 10