Gemeente Hoogeveen MILIEUVISIE Op weg naar een duurzaam Hoogeveen
1 Inleiding Het is niet meer de vraag of het klimaat verandert, maar hoe het verandert en hoe snel. (Al Gore) Onderzoek door het IPCC het klimaatbureau van de Verenigde Naties wijst uit dat het klimaat veranderd. Op zich zelf niet per sé een verrassing omdat het klimaat door de eeuwen heen aan verandering onderhevig is. Toch is er ook iets anders aan de hand. De mate waarin het klimaat wijzigt en de snelheid waarmee dat gebeurt, heeft aanwijsbaar een oorzaak in het menselijk handelen. Wij kunnen daarom een grote invloed uitoefenen op de mate van verandering en de snelheid waarmee dat gebeurt. Maar milieu is meer dan waar mogelijk je voorbereiden op de mogelijke gevolgen van klimaatverandering. Eén van de synoniemen voor milieu is leefomgeving. Dat geeft een breder beeld, maar ook een beeld van samenhang. Van binnenshuis, buitenshuis (je tuin, de wijk, stad) tot wereldwijd. Daarbij spelen zeer uiteenlopende zaken als irritatie over hondenpoep tot de problematiek rond het opraken van fossiele brandstoffen en klimaatverandering. Puur willekeurig enkele voorbeelden: - onkruid op verhardingen moet eigenlijk niet kunnen, maar hoe aan te pakken?; - het kappen van bomen en de dringende noodzaan tot het compenseren daarvan; - de waarden van het landschap in relatie tot het vinden van woningbouwlocaties; - het voorkomen van wateroverlast, vinden van waterberging en het op orde houden van een goed rioleringsstelsel; - energiezuinige straatverlichting; - hoe gaan we om met gft, is dat afval, grondstof of zelfs brandstof?; - het tegengaan van uitstoot van schadelijke stoffen door emissieneutraliteit te stimuleren in huishoudens, openbare gebouwen en bedrijfsprocessen; - welke bouwstoffen kennen we gebruiken? De hiervoor geschetste samenhang zien we ook terug in het begrip duurzaam. Dit begrip heeft zich in de laatste jaren meer en meer ontwikkeld van een energiebesparingsmodel in duurzaam bouwen tot een begrip dat een evenwicht beschrijft tussen natuur, samenleving en economie. We komen dan al snel uit bij een begrip als leefbaarheid: het samenspel van alle factoren milieu, veiligheid, geld, sociale aspecten enzovoorts die onze samenleving bepalen. De s zoals in deze milieuvisie zijn verwoord, zijn gebaseerd op het voorgaande. Bij het handelen in de geest van leefbaarheid en een duurzame samenleving zijn energiebesparing, vermindering van de uitstoot van schadelijke stoffen en materiaalkeuze belangrijke uitgangspunten. Voor een goede leefbaarheid moet echter meer gebeuren. Daarom wordt ook aandacht gegeven aan onderwerpen als communicatie, afval(verwijdering), bodem en geluid(hinder). Daarnaast zullen milieu(gerelateerde) onderwerpen ook aan de orde komen in bijvoorbeeld de integrale handhavingsnotitie, het BOR en de landschapsvisie. De volledige milieuvisie wordt opgebouwd uit drie delen. In dit eerste deel worden de s uitgelicht. Na het overzicht van de s op de volgende pagina, wordt per onderwerp een korte toelichting op deze s gegeven. Deel twee van de milieuvisie geeft de achtergronden en uitgangspunten die als basis dienen voor de opgestelde s. Het derde deel is een weergave van de inspraakprocedure. Met het samenspel tussen de s die wij hebben neergezet in deze milieuvisie kunnen wij de komende jaren uitvoeringsprogramma s opstellen waarbij de s worden gekoppeld aan duidelijke en controleerbare doelen. Hiermee wordt voor de komende jaren een milieubeleid opgezet waarbij de leefbaarheid in een duurzaam Hoogeveen voorop staat. 1
2 De s op een rij De gemeente Hoogeveen streeft naar - een klimaat-neutraal beleid; - een actief communicatiebeleid voor milieuonderwerpen; - een duurzaam waterbeheer; - een zo laag mogelijke milieubelasting door (huishoudelijk) afval; - het beperken van het aantal geluidgehinderden en het voorkomen van nieuwe saneringsgevallen; - een volledig beeld van de bodemkwaliteit, het voorkomen van nieuwe saneringsgevallen en duurzaam gebruik van de ondergrond; - het behoud van een goede luchtkwaliteit; - het zoveel mogelijk beperken van veiligheidsrisico s; - het voorkomen van overlast door bedrijven. 2
3 Speerpunten De speerpunten in het milieubeleid zijn onderwerpen waaraan we de komende jaren extra aandacht willen geven. Voor deze speerpunten is gekozen vanuit de overtuiging dat nu de stap moet worden gezet naar een duurzame leefomgeving en het vergroten van de bewustwording dat we dat alleen samen met partners kunnen bereiken. 3.1 Klimaatbeleid Het klimaatbeleid richt zich vooral op een duurzame leefomgeving. Middelen om klimaatbeleid uit te voeren zijn vooral te vinden in energiebesparing, duurzaam bouwen en duurzame energie. De gemeente Hoogeveen streeft naar een klimaat-neutraal beleid. Hiertoe wordt onder meer: - uitgegaan van een CO 2 -neutraal handelen door de gemeentelijke organisatie; - overwogen het Energieakkoord mede te ondertekenen; - het lidmaatschap aangegaan van het Klimaatverbond; - de 100% groene stroominkoop gecontinueerd; - 8% van de ingekochte energie gemeentebreed in 2015 lokaal duurzaam opgewekt; - 20% van de woningen aangepast aan de minimumeisen voor duurzame stedenbouw; - de nieuwe uitbreidingslocaties voor 2 dorpen energieneutraal ontworpen Het is gemakkelijk om te zeggen dat een klimaat-neutraal beleid gevoerd wordt; de uitvoering hiervan is niet zo eenvoudig. Zo heeft de gemeente geen rechtstreekse invloed op het klimaatgedrag van huishoudens en bedrijven. Om een voorbeeld te geven wordt in ieder geval voor de gemeentelijke organisatie uitgegaan van CO 2 -neutraal handelen. Eén van de opties daarbij is het ondertekenen van het Energieakkoord. Dit akkoord is zeer recent in Noord-Nederland door provincies en de ministeries van VROM en EZ ondertekend. Het is nog niet mogelijk geweest in te schatten wat een deelname aan dit akkoord voor Hoogeveen kan inhouden. Inkopen van duurzaam opgewekte energie gebeurt al op grote schaal. Groene stroom is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven. De laatste tijd ontstaan er meer initiatieven voor het lokaal opwekken van duurzame energie. Dit kan bijvoorbeeld met kleine bio-centrales. Hiervoor bestaan plannen op het bedrijventerrein De Wieken. Het streven om in 2015 al 8% van de benodigde energie lokaal én duurzaam op te wekken is hoog gesteld. Het doorgaan van de centrale op De Wieken is hiertoe absoluut nodig. 3.2 Milieucommunicatie Milieucommunicatie richt zich vooral op het actief uitdragen van het milieubeleid van de gemeente. Doel is het vergroten van draagvlak en bewustwording. De gemeente Hoogeveen streeft naar een actief communicatiebeleid voor milieuonderwerpen. Hiervoor moeten tenminste: - burgers bekend raken met de toestand van het milieu in Hoogeveen; - de beleidsinspanningen van de gemeente op alle beleidsthema s in deze milieuvisie bij de burgers bekend zijn. 3
Draagvlak voor milieubewust handelen wordt vergroot door: - milieuklachten snel en adequaat af te handelen; - bij communicatie over projecten concreet aandacht te schenken aan de milieuaspecten; - zelf het goede voorbeeld te geven. Het is belangrijk dat bekend is wat de gemeente doet aan het verbeteren van de leefomgeving. Onder klimaatbeleid is al gesteld dat de gemeente geen rechtstreekse invloed heeft op het klimaatgedrag van burgers en bedrijven. Door zelf het goede voorbeeld te geven en dat ook uit te dragen, kan de gemeente die invloed wel vergroten. Het communiceren over milieuaspecten van plannen en projecten moet vanzelfsprekend gaan worden. Ook moet het vanzelfsprekend gaan worden dat de gemeente aangesproken kan worden op het nakomen van het milieubeleid. 3.3 Waterbeheer en kwaliteit De klimaatontwikkeling vraagt meer aandacht voor de wijze waarop we met water omgaan. Er is meer ruimte nodig voor waterberging, maar ook de waterkwaliteit en de ecologische waarde van waterlopen zijn belangrijk. Doel is het voorkomen van wateroverlast en het vergroten van de belevingswaarde (ecologisch en recreatief) van de waterlopen. De gemeente Hoogeveen streeft naar een duurzaam waterbeheer. Om dit te bereiken wordt/worden onder meer: - alle acute knelpunten in de waterkwaliteit, in de vorm van vissterfte, stank en botulisme opgelost; - overal aan de basisinspanning voor de waterkwaliteit voldaan; - in twee woonwijken in Hoogeveen bovendien voldaan aan het waterkwaliteitsspoor en daarmee aan biologisch gezond water; - voorkomen dat nieuwe risicovolle overstorten ontstaan; - alle zwaar verontreinigde waterbodems gesaneerd (2015); - het watersysteem uiterlijk in 2015 op orde gebracht; - uiterlijk in 2027 een goede chemische en ecologische toestand van alle grondwater- en oppervlaktewateren bereikt; - tot 2020 minimaal 20 % van het verhard oppervlak afgekoppeld. De gemeente Hoogeveen heeft in samenwerking met de waterschappen Reest en Wieden en Velt en Vecht het gemeentelijk waterplan opgesteld. Hierin staat de gezamenlijke visie op het stedelijk waterbeheer. Het waterplan is opgenomen als de waterparagraaf van de Structuurvisie 2015-2030. De hier opgenomen sluit aan bij het waterplan. 3.4 Afval(verwijdering) Het goed beheersen en beheren van de afvalstoffenstromen kan een grote invloed hebben op de kwaliteit van de leefomgeving. Weinig afval storten betekent ook weinig stortplaatsen en bijbehorende overlast. Recycling betekent minder gebruik van grondstoffen. Verbranding en/of vergisting kan bijdragen aan energieopwekking. De gemeente Hoogeveen streeft naar een zo laag mogelijke milieubelasting door (huishoudelijk) afval. 4
Hiervoor wordt onder meer: - het proces van gescheiden inzamelen van huishoudelijk afval en het laten verwerken daarvan zo optimaal mogelijk ingericht; - de netto milieubelasting van afval zoveel mogelijk beperkt door deelstromen uit het huishoudelijk afval voor nuttig hergebruik aan te wenden; - onderzocht wat de mogelijkheden zijn om het aantal deelstromen verder uit te breiden; - minmaal de taakstelling uit het LAP gehaald, maar bij voorkeur 65% van het huishoudelijk afval gescheiden ingezameld en niet meer dan 30 % als restafval voor verwerking afgevoerd; - onderzocht welke vorm van tariefsdifferentiatie bijdraagt aan een duurzaam verbeterd afvalscheidingsgedrag en een betere lastenverdeling Het afvalinzamelsysteem wordt afgestemd op de uitkomsten van het door de Minister van VROM met de verpakkingsindustrie gesloten onderhandelaarsakkoord (Besluit beheer verpakkingen en papier en karton) dat de doelstellingen en daarmee de overeengekomen scheidingsresultaten worden behaald. De wijze waarop afvalstoffen worden ingezameld en verwerkt blijft in beweging. Zo zal op korte termijn een apart inzameltraject beschikbaar moeten zijn om kunststof flessen in te zamelen. Het blijft nodig om alert te blijven op nieuwe ontwikkelingen en verwerkingsmethoden, ook rekening houdend met de kosten daarvan. 5
4 OVERIGE MILIEUTAKEN Naast de hiervoor genoemde onderwerpen gaat uiteraard het andere werk gewoon door. Ook daarvoor hebben wij s. Deze zijn zeker niet gerelateerd aan een minimaal uitvoeringsniveau, maar hebben op het gehele milieubeleid wat minder impact dan de speerpunten. 4.1 Geluid Geluid(overlast) kan zeer hinderlijk zijn. Om een gezonde leefomgeving te kunnen garanderen moet inzicht bestaan in de geluidsituatie in Hoogeveen. De gemeente Hoogeveen streeft naar het beperken van het aantal geluidgehinderden en het voorkomen van nieuwe saneringsgevallen. Om dit te bereiken moet onder meer: - meer inzicht bestaan in de geluidssituatie binnen de gemeente; - een actueel uitvoeringsplan worden opgesteld voor sanering van woningen met een gevelbelasting van meer dan 63 db; - de burger inzicht kunnen krijgen in de geluidskwaliteit voor de verschillende gebieden in de gemeente Hoogeveen; - de geluidssanering van woningen (autonome sanering en reconstructiemaatregelen) langs de centrumruit en de binnenring zijn gerealiseerd (2011) Er wordt hard gewerkt aan het afronden van de geluidsniveaukaart. Deze geeft een beeld van de geluidsituatie in de gemeente. Op basis van de geluidsniveaukaart kunnen maatregelen worden voorgesteld. 4.2 Bodemsanering en beheer Een schone bodem is van belang voor een gezonde leefomgeving. Verontreinigingen kunnen gevolgen hebben voor de gezondheid. Daarom is het nodig inzicht te hebben in de plaatsen waar in het verleden wellicht een verontreiniging is ontstaan. Op basis van die kennis kunnen maatregelen worden genomen. De gemeente Hoogeveen streeft naar een volledig beeld van de bodemkwaliteit, het voorkomen van nieuwe saneringsgevallen en duurzaam gebruik van de ondergrond. Om dit te bereiken wordt onder meer: - het beleid voor bodem en grondstromen vastgelegd in een bodemnota; - een actueel bodeminformatiesysteem (BIS) opgesteld en bijgehouden; - een bodemkwaliteitskaart (BKK) inclusief een bodembeheerplan (BBP) vastgesteld; - iedere risicovolle bodemlocatie, dat zijn bodemlocaties met risico s op doorlekken van verontreinigingen naar het grondwater, geïnventariseerd en waar mogelijk gesaneerd dan wel beheerst (voor 2015); - de implementatie van de aspecten genoemd binnen het project KWALIBO doorgevoerd. - het gebruik van de ondergrond in de gemeente afgestemd; - warmte-koude opslag (wko) indien mogelijk gecombineerd met grondwatersanering. Recent is de Bodemnota vastgesteld. In die nota is voor de bodem het beleid voor de komende jaren verwoord. In deze visie is uitgegaan van de Bodemnota. 6
4.3 Luchtkwaliteit Naast duurzaamheid en geluid is de kwaliteit van de buitenlucht één van de belangrijke factoren die direct de kwaliteit van de leefomgeving beïnvloeden. In de gemeente worden de luchtkwaliteitseisen momenteel nergens overschreden. Naast de luchtkwaliteitseisen worden er ook eisen gesteld aan de geur die sommige bedrijven met zich mee brengen. Het is niet de bedoeling dat geur overgaat in stank. De gemeente Hoogeveen streeft naar het behoud van een goede luchtkwaliteit. Hiertoe moet onder meer: - ieder nieuw ruimtelijk plan worden getoetst aan de luchtkwaliteitseisen; - worden voorkomen dat knelpuntsituaties voor de luchtkwaliteit (inclusief geur) ontstaan; - in 2010 de stand der techniek voor emissies naar de lucht zijn opgelegd aan bedrijven In het kader van deze milieuvisie wordt gekeken naar de kwaliteit van de buitenlucht. Ook met betrekking tot de luchtkwaliteit in gebouwen speelt het een en ander. Dit valt echter onder de noemer bouwtoezicht en bouwkwaliteit. Voor de kwaliteit van de buitenlucht wordt hard gewerkt aan het afronden van de luchtkwaliteitskaart. Op deze kaart wordt vanuit de huidige situatie inzichtelijk gemaakt waar in de toekomst knelpunten kunnen ontstaan. 4.4 Externe veiligheid Bedrijvigheid en transport brengen soms risico s met zich mee die gevolgen kunnen hebben die meer impact kunnen hebben dan een gewoon bedrijfsongeval. Veelal gaat het daarbij om brandbare, explosieve of giftige stoffen. Het beleid voor externe veiligheid is erop gericht grip te houden op deze risico s en te zorgen voor een veilige leefomgeving. De gemeente Hoogeveen streeft naar het zoveel mogelijk beperken van veiligheidsrisico s. Hiervoor moet onder meer: - een volledige signaleringskaart gebaseerd op de gemeentelijke visie beschikbaar zijn, voor zowel risico s als effecten; - iedere saneringssituatie zijn opgelost en elk aandachtspunt voor externe veiligheid in beeld zijn gebracht; - een plan van aanpak opgesteld zijn voor het oplossen van de aandachtspunten voor externe veiligheid. Inzicht voor de burger in risico s in de omgeving is belangrijk. De provincie Drenthe heeft al een risicokaart beschikbaar op internet. Een aanvulling voor de gemeente Hoogeveen kan bijdragen in het verbeteren van de informatieverstrekking aan de burger. 4.5 Vergunningverlening De uitvoering van deze taak is verdeeld over verschillende beleidsprogramma s en afdelingen. In deze visie wordt ingegaan op die onderdelen die binnen het programma Hoogeveen Leeft vallen. Het betreft voornamelijk de milieutechnische aspecten van bedrijven en het stellen van voorschriften aan. 7
De gemeente Hoogeveen streeft naar het voorkomen van overlast door bedrijven. Hiervoor moet onder meer: - iedere milieuvergunning op een adequaat niveau (actueel en handhaafbaar) zijn; - waar nodig aan AMvB bedrijven een nadere eis zijn opgelegd; - nieuwe wet- en regelgeving binnen 2 jaar na van kracht worden zijn doorgevoerd. Naast de hiervoor genoemde aspecten spelen ook zaken rond de vergunningprocedure en de handhaving daarvan. De milieuvergunning zal opgaan in de omgevingsvergunning per 2009. In overleg met de gemeentewinkel worden afspraken gemaakt over de werkwijze. Handhaving valt onder het programma Hoogeveen Veilig. Er wordt een integrale handhavingsnotitie opgesteld binnen dat programma. De s die in deze milieuvisie zijn gesteld worden meegenomen bij het invullen van het onderdeel milieuhandhaving, uitgaande van een goede leefomgeving voor iedereen. 8