Jaarverslag Leerplicht Alkmaar Schooljaar 2012-2013
Jaarverslag Leerplicht Alkmaar Schooljaar 2012-2013 INHOUDSOPGAVE Pagina 1. Inleiding...3 2. Formatie en Taken...4 2.1 Team leerplicht...4 2.2 Taken...4 Takenpakket van de leerplichtambtenaren:...4 Takenpakket van de medewerkers leerplichtadministratie:...4 Applicatiebeheer...4 3. Leerling-gegevens en verzuim...5 3.1 Aantal geregistreerde leerlingen...5 3.2 Verzuim...5 3.2.1 Absoluut verzuim...5 3.2.2 Relatief verzuim...5 a) Relatief verzuim van de leerling...6 b) luxeverzuim van de leerling...8 c) schorsing van de leerling door de school...8 d) aantallen relatief verzuim...8 e) processen verbaal signaalverzuim...9 f) Halt...9 3.3 Vrijstellingen / verlof...9 3.3.1 Lichamelijke of psychische omstandigheden (artikel 5 onder a)... 10 3.3.2 Richting van het onderwijs (artikel 5 onder b)... 10 3.3.3 Schoolbezoek buitenland (artikel 5 onder c)... 10 3.3.4 Vervangende leerplicht (artikel 3a en 3b)... 10 3.3.5 Vrijstelling van geregeld schoolbezoek (artikel 11)... 11 3.3.6 Vrijstelling wegens het volgen van ander onderwijs (artikel 15)... 11 3.4 Zorgteams... 11 3.5 Dossiers... 12 3.6 Te laat kom spreekuren... 12 3.7 Time-out voorziening voortgezet onderwijs... 12 3.8 Instroomklas... 12 3.9 Dag van de Leerplicht... 12 3.10 Doornemen verzuimcijfers... 12 3.11 Verwijsindex Risicojongeren... 13 3.12 Meldcode kindermishandeling... 13 3.13 Voorlichting.... 13 3.14 Centrum voor Jeugd en Gezin.... 13 3.15 Zomerproject.... 13 3.16 Kerstactie... 13 3.17 Thuiszitters... 14 3.18 regionaal leerplicht overleg... 14 3.19 Verwachtingen voor de toekomst... 14 4. Tot slot... 151514 BEGRIPPENLIJST... 16 COLOFON... 17 2
1. Inleiding Jaarverslag Voor u ligt het leerplichtjaarverslag over het schooljaar 2012-2013. De opbouw van het verslag is hetzelfde als dat van vorige jaren, met enkele wijzigingen voor wat betreft de weergave van de cijfers. In het volgende hoofdstuk wordt nader op de leerplichtorganisatie, de formatie en de taken van de leerplichtambtenaren ingegaan. De leerplichtadministratie in Alkmaar is geautomatiseerd en gekoppeld aan de gemeentelijke bevolkingsadministratie (GBA). Er wordt gebruik gemaakt van het programma Key2Onderwijs voor de registratie van de leerplichtgegevens. Kwalificatieplicht In Alkmaar zijn leerplichtambtenaren aangesteld die werken als kwalificatieplichtambtenaar voor het Middelbaar Beroeps Onderwijs in de regio Noord Kennemerland. De MBO kwalificatieambtenaren maken een apart jaarverslag voor het schooljaar 2012-2013.. 3
2. Formatie en Taken De uitvoering van de leerplichtwet is in de organisatie ondergebracht bij de unit Wonen, Welzijn, Zorg en Leerlingenondersteuning, behorend bij het organisatieonderdeel Publieke Dienstverlening 2. Leerplicht maakt onderdeel uit van het integraal jeugdbeleid van de gemeente Alkmaar. 2.1 Team leerplicht In het afgelopen schooljaar (2012-2013) bestond het team leerplicht uit drie leerplichtambtenaren, die tevens Buitengewoon Opsporingsambtenaar (BOA 1 ) zijn, één combinatiefunctie van leerplichtambtenaar en regionale MBO kwalificatieplichtambtenaar en twee regionale MBO kwalificatieplichtambtenaren. De afdeling werd administratief ondersteund door drie medewerkers administratie en registratie, en beleidsmatig door een beleidsmedewerker onderwijs. 2.2 Taken Spijbelen, ofwel ongeoorloofd schoolverzuim, is vaak één van de eerste signalen van problemen en (dreigend) voortijdig schoolverlaten. Vanuit het gegeven dat aan verzuimen van school vrijwel altijd dieper liggende oorzaken ten grondslag liggen, onderzoekt en behandelt de leerplichtambtenaar in nauwe samenwerking met de school in een zo vroeg mogelijk stadium het verzuim. Deelname aan zorgteams van de scholen is daarin belangrijk. Het werk van de medewerker leerplichtadministratie is de basis voor het goed kunnen vervullen van de taken van de leerplichtambtenaren. Takenpakket van de leerplichtambtenaren: - behandelen meldingen van schoolverzuim - behandelen aanvragen voor vrijstelling van de leerplicht en aanvragen voor vervangende leerplicht - behandelen aanvragen voor verlof van meer dan 10 dagen - doen zo nodig melding in de VIR 2 - verwijzen leerlingen naar Halt - maken proces-verbaal op - onderhouden contacten met onderwijs-, welzijns-, hulpverleningsinstellingen, politie en justitie gericht op de uitvoering van de leerplichtwet - geven voorlichting aan ouders, jongeren, scholen en instellingen - hebben zitting in alle zorgteams van scholen voor voortgezet onderwijs (vo) in Alkmaar en in een aantal zorgteams van scholen voor speciaal voortgezet onderwijs (svo) - nemen deel aan diverse overleggen vanuit het Veiligheidshuis Alkmaar - onderhouden contacten met leerplichtambtenaren uit de regio via verschillende overlegvormen (arrondissementsoverleg en regionaal leerplichtoverleg binnen het Samenwerkingsverband Noord Kennemerland in het kader van de RMC-functie) Takenpakket van de medewerkers leerplichtadministratie: - registreren leerplichtigen in Key2Onderwijs: in- en uitschrijvingen - controleren absoluut verzuim - houden de gegevens actueel door dagelijks het Key2Onderwijs te koppelen aan de gegevens van het GBA (Gemeentelijke Basisadministratie) - zorgen voor het gegevensbeheer, zodat gegevens die voor de afdeling leerplicht belangrijk zijn geteld en uitgedraaid kunnen worden Applicatiebeheer Medewerkers van het Shared Service Centrum zorgen voor applicatiebeheer van Key2Onderwijs (documentbeheer, autorisaties, enz.) 1 BOA = Buitengewoon Opsporings Ambtenaar; een leerplichtambtenaar met de bevoegdheid om processen- verbaal op te maken. 2 VIR: Verwijs Index Risicojongeren, dit is een landelijk digitaal systeem waarin hulpverleners meldingen kunnen doen over jongeren tot 23 jaar met problemen, zodat een hulpverlener sneller weet of een kind ook bekend is bij zijn collega s. 4
3. Leerling-gegevens en verzuim De cijfers hieronder zijn voor het tiende jaar op zoveel mogelijk eenzelfde wijze vergaard. Met de kwalificatieplicht is er een verschuiving in de leeftijdsgrens gekomen. Waar voor 1997 de grens voor leerplichtig zijn lag op het schooljaar waarin een jongere 17 jaar wordt, ligt die grens nu op de 18 e verjaardag. 3.1 Aantal geregistreerde leerlingen Eind schooljaar 2012-2013 waren er 13.058 leerplichtige jongeren (5-18 jaar) in de gemeente Alkmaar. Zoals uit onderstaand grafiek blijkt, is er een licht dalende lijn te zien. Grafiek 1: aantal leerplichtigen in Alkmaar in de afgelopen 10 schooljaren 3.2 Verzuim 3.2.1 Absoluut verzuim Dit is wanneer een leerplichtige jongere niet staat ingeschreven op een school of onderwijsinstelling. De leerplichtadministratie probeert gedurende maximaal 14 dagen middels telefonisch contact of een brief te achterhalen welke school door een kind bezocht wordt, als dat niet bekend is. Als dat niet tot een goed resultaat leidt, nemen de leerplichtambtenaren het onderzoek over. Leerplichtambtenaren zochten contact met 38 leerplichtigen om te onderzoeken of er werkelijk sprake was van absoluut verzuim. Soms bleek het te gaan om nog niet verwerkte vertrek- en vestigingsgegevens, scholen bleken niet altijd zorgvuldig melding te doen van in- en uitschrijvingen, etc. Hier ging het dus niet om absoluut verzuim. Dit schooljaar ging het bij 9 jongeren daadwerkelijk om absoluut verzuim. Hiervan zijn er 8 teruggeleid naar een school, de negende gaat wel naar school maar heeft dat formeel nog niet aangetoond middels een schoolverklaring. 3.2.2 Relatief verzuim Van relatief verzuim is sprake wanneer een ingeschreven leerplichtige jongere zonder bekende geldige reden les- of praktijktijd verzuimt. 5
a) Relatief verzuim van de leerling Scholen zijn wettelijk verplicht het (vermoedelijk) ongeoorloofd relatief schoolverzuim direct te melden aan de leerplichtambtenaar van de woongemeente van de jongere, indien een jongere gedurende een periode van vier achtereenvolgende lesweken 16 uur of meer verzuimd heeft. Wanneer de leerplichtambtenaar een verzuimmelding ontvangt, wordt er een onderzoek gestart. Hieronder volgt een overzicht van de meest voorkomende oorzaken van verzuim en schooluitval, zoals waargenomen in het schooljaar 2012-2013 Grafiek 2: Verdeling van oorzaken van verzuim en schooluitval zoals gemeld in het primair onderwijs (PO) Het verzuim van kinderen in het primair onderwijs komt met name door een niet goed functionerende thuissituatie. Door de intensivering van de samenwerking met CJG s en andere ketenpartners komt de problematiek steeds beter in beeld en worden de mogelijkheden tot preventie steeds duidelijker. In het voortgezet onderwijs is absentie met medische reden een opvallende top oorzaak. Dit heeft te maken met de toegenomen maatregelen om ongeoorloofd verzuim aan te pakken binnen de gezamenlijke aanpak in het convenant voorkomen voortijdig schoolverlaten. Het ongeoorloofd verzuim wordt in toenemende mate gedekt door ouders. Het verzuim met een medische achtergrond stijgt daardoor. Daarom worden in het nieuwe convenant VSV, dat het schooljaar 2013-2014 ingaat, extra maatregelen ingezet om dit aan te pakken. 6
Grafiek 3: Verdeling van oorzaken van verzuim en schooluitval zoals gemeld in het voortgezet onderwijs (VO) Grafiek 4: Verdeling van oorzaken van verzuim en schooluitval zoals gemeld in het speciaal voortgezet onderwijs (SVO) Bij vermoeden van ongeoorloofd verzuim vereist de wet een melding van de school aan de leerplichtambtenaar, die vervolgens een onderzoek instelt. De leerplichtambtenaar nodigt dan de ouders en vaak ook de leerplichtige uit voor een gesprek of gaat indien nodig op huisbezoek. Er wordt regelmatig overleg gepleegd met en/ of verwezen naar hulpverleningsinstanties. De bevindingen worden teruggekoppeld naar de schoolleiding c.q. het zorgteam. 7
Soms hoort de leerplichtambtenaar via anderen, zoals politie, de Raad voor de Kinderbescherming, buren of familie, dat een kind vaak of ernstig verzuimt of zelfs in het geheel niet naar school gaat. Ook dan wordt er een onderzoek ingesteld. b) luxeverzuim van de leerling Het protocol luxeverzuim voor het primair onderwijs, dat per 1 augustus 2003 in werking trad, heeft als doelstelling het terugdringen van luxeverzuim. Bij luxeverzuim nemen ouders zonder toestemming hun kind buiten de schoolvakanties mee op vakantie. Luxeverzuim in het primair onderwijs: Er zijn tegen de ouders van 13 leerlingen processen-verbaal opgemaakt op grond van luxeverzuim. Verder zijn er 3 waarschuwingsgesprekken gevoerd en zijn 30 waarschuwingsbrieven verstuurd. De wijze van afhandelen van verlof- en vakantieaanvragen door scholen blijft de aandacht houden van de leerplichtambtenaren. Luxeverzuim in het voortgezet onderwijs: In het voortgezet onderwijs zijn er dit verslagjaar geen processen-verbaal opgemaakt op grond van drie of meer dagen verzuim. Er hebben wel 3 waarschuwingsgesprekken plaatsgevonden en er zijn 13 waarschuwingsbrieven verstuurd. c) schorsing van de leerling door de school Een schorsing duurt volgens de regels van het Inrichtingsbesluit WVO (Wet Voortgezet Onderwijs) maximaal vijf schooldagen. De leerling dient daarna weer toegelaten te worden op school. Bij een schorsing van meer dan één dag is de directeur verplicht de Inspectie van het Onderwijs op de hoogte te stellen. Vaak wordt ook de leerplichtambtenaar geïnformeerd, maar dit is niet verplicht. In dit jaarverslag zijn daarom geen aantallen schorsingen opgenomen. d) aantallen relatief verzuim In het schooljaar 2012 2013 zijn er 447 meldingen van vermoedelijk ongeoorloofd verzuim van scholen bij de afdeling leerplicht terechtgekomen (vorig jaar 330) waarvan 112 (vorig jaar 84) uit het primair onderwijs en 273 leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Over sommige leerlingen worden in een schooljaar meerdere meldingen gedaan. 67 dossiers zijn aangemaakt naar aanleiding van onze kerstactie. Dit zijn de kinderen die afwezig waren van school en waarvan ouders niet bereikbaar waren, zodat een huisbezoek is afgelegd of een waarschuwingsbrief is gestuurd. 500 Grafiek 5: aantal meldingen relatief verzuim 400 300 200 100 0 84 160 168 205 194 230 316 355 337 246 2003-2004 2005-2006 2007-2008 schooljaren 2009-2010 2011-2012 112 335 po po en vo NB: tot en met 2010-2011 bestaat de blauwe kolom uit verzuimmeldingen van voortgezet- en primair onderwijs samen, vanaf schooljaar 2011-2012 is een scheiding aangebracht in primair- (paars) en voortgezet onderwijs (blauw). 8
Zoals uit de grafiek blijkt, is het aantal meldingen vergeleken bij vorig schooljaar gestegen, ook na correctie in verband met de extra dossiers wegens de kerstactie. Dit terwijl het aantal leerplichtigen is gedaald. De stijging is deels te verklaren vanuit het toegenomen aantal verzuimmeldingen met als aanleiding zorgelijk ziekteverzuim. Wanneer een leerplichtambtenaar er met de leerplichtige en/of zijn ouders niet uitkomt, kan in bepaalde situaties een melding bij het Advies en Meldpunt Kindermishandeling worden gedaan. Ook kan de leerplichtambtenaar Bureau Jeugdzorg verzoeken de Raad voor de Kinderbescherming in te schakelen. e) processen verbaal signaalverzuim In het uiterste geval kan er proces-verbaal worden opgemaakt. Gemaakte afspraken tussen leerplicht, Openbaar Ministerie en de Raad voor de Kinderbescherming moeten ervoor zorgen dat jongere en/of ouders binnen twee maanden na het opmaken van een proces-verbaal voor de rechter verschijnen. In geval van een proces verbaal tegen een jongere wegens signaalverzuim wordt de leerplichtambtenaar altijd opgeroepen om te getuigen, tenzij de officier van justitie besluit om de jongere uit te nodigen voor een onderhoud ter parkette (OTP). De straf die wordt opgelegd is voor de ouders meestal een geldboete en voor de jongere een (al dan niet voorwaardelijke) leer- of werkstraf, vaak gecombineerd met verplichte begeleiding door de Jeugdreclassering. 50 40 30 20 10 0 6 13 2003-2004 4 16 6 10 2005-2006 3 9 10 27 2007-2008 8 31 9 38 2009-2010 23 25 9 16 2011-2012 13 17 Processen-verbaal, luxeverzuim Processen-verbaal, signaalverzuim Grafiek 6: aantallen processen- verbaal In dit verslagjaar zijn 17 processen-verbaal opgemaakt wegens signaalverzuim. Dit waren er 13 in het voortgezet onderwijs, 2 in het in het voortgezet speciaal onderwijs en 2 in het primair onderwijs. f) Halt Het hoofddoel van Halt is het uitvoeren van een wettelijke sanctie met betrekking tot het terugdringen en voorkomen van spijbelgedrag en vroegtijdig school verlaten van leerplichtige jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 17 jaar, resulterende in een vroegtijdige, snelle en consequente aanpak, gericht op gedragsbeïnvloeding en vroegsignalering van achterliggende problematiek. Een Halt-afdoening kan op zijn plaats zijn bij beginnend schoolverzuim. Bij een Halt-afdoening krijgt de jongere een werkstraf, maakt de jongere een werkstuk en zijn er gesprekken met de jongere en de ouders. Zo nodig verwijst men door naar hulpverlening. 7 Leerlingen (vorig jaar 3) uit het voortgezet onderwijs hebben een HALT proces- verbaal gekregen. Voorafgaand aan het opmaken van een HALT proces-verbaal krijgt de jongere nog één officiële HALT waarschuwing als laatste kans. Er zijn dit jaar 43 HALT waarschuwingen verstuurd. 3.3 Vrijstellingen / verlof Ouders kunnen verlof aanvragen. Indien de leerplichtambtenaar hiervoor geen toestemming verleent, bestaat de mogelijkheid hiertegen een beroepsprocedure aan te spannen. Vrijstelling van inschrijvingsplicht (Artikel 5) 9
Ouders doen beroep op vrijstelling van de inschrijvingsplicht door middel van een kennisgeving aan de leerplichtambtenaar. Deze kennisgeving is uiteraard gebonden aan voorwaarden. Vrijstelling van de inschrijvingsplicht dient ieder schooljaar opnieuw te worden aangevraagd. Een beroep op vrijstelling van deze verplichting kan bij de leerplichtambtenaar worden gedaan op onderstaande gronden: 3.3.1 Lichamelijke of psychische omstandigheden (artikel 5 onder a) Lichamelijke en psychische omstandigheden kunnen het een leerplichtige jongere onmogelijk maken aan het reguliere onderwijs deel te nemen. Een jongere kan aan een ernstige ziekte lijden of een handicap hebben waarbij het schoolgaan onmogelijk is. Dit kan ook het geval zijn bij psychiatrische stoornissen. Na overleg met ouders / verzorgers, school en medisch specialisten controleert de leerplichtambtenaar of er grond is voor vrijstelling, waarmee ouders van hun inschrijvingsplicht zijn vrijgesteld. In het schooljaar 2012-2013 gingen 17 kinderen in Alkmaar niet naar school op grond van dit artikel. Waar in de tabel in voorgaande jaren is aangegeven hoe vaak terecht beroep op deze vrijstelling is gedaan, is met ingang van 2010-2011 aangegeven hoeveel kinderen in het verslagjaar een vrijstelling genieten. Deze vrijstelling kan namelijk worden afgegeven voor één schooljaar of voor de hele verdere leer- en kwalificatieplichtige periode. 3.3.2 Richting van het onderwijs (artikel 5 onder b) Als ouders bezwaar hebben tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van de woning gelegen scholen of instellingen, kunnen ze beroep doen op vrijstelling van inschrijving bij de leerplichtambtenaar. Dit schooljaar waren in Alkmaar 2 jongeren voor wie (terecht) beroep is gedaan op deze vrijstelling. 3.3.3 Schoolbezoek buitenland (artikel 5 onder c) Wanneer een leerplichtige tijdelijk naar het buitenland vertrekt en daar de school zal gaan bezoeken, moet er vrijstelling aangevraagd worden. Er moet een bewijs van inschrijving worden getoond waarin ook staat dat de betreffende leerplichtige de school dagelijks bezoekt. In het schooljaar 2012-2013 is 22 maal beroep gedaan op vrijstelling op deze grond. Tabel 1: Terechte beroepen op vrijstellingen (artikel 5a, 5b en 5c) Vrijstellingen / schooljaren 03-04 04-05 05-06 06-07 07-08 08-09 09-10 10-11 11-12 12-13 Lichamelijke of psychische omstandigheden (artikel 5a) Richting van het onderwijs (artikel 5b) Schoolbezoek buitenland (artikel 5 c) 0 1 3 4 1 3 3 11 3 11 17 0 0 0 1 1 1 0 0 3 2 18 21 15 24 21 14 24 21 19 22 3.3.4 Vervangende leerplicht (artikel 3a en 3b) Een verzoek tot vervangende leerplicht kunnen ouders/verzorgers indienen voor een jongere vanaf het 14 e jaar (artikel 3a) tot en met het laatste volledige leerplichtjaar (artikel 3b). Indien is komen vast te staan dat een jongere niet geschikt is volledig dagonderwijs te volgen, kan de leerplichtambtenaar, in overeenstemming met de school, goedkeuren dat een jongere gedurende een bepaald schooljaar een alternatief programma volgt. Het verzoek moet vergezeld gaan van een plan van aanpak. In het schooljaar 2012-2013 is vrijstelling op grond van artikel 3a, 2 keer toegekend en op grond van artikel 3b ook 2 keer toegekend. 3 Zie uitleg over dit aantal in 3.3.1 Lichamelijke of psychische omstandigheden. 10
3.3.5 Vrijstelling van geregeld schoolbezoek (artikel 11) In artikel 11 van de Leerplichtwet worden een aantal gronden voor vrijstelling van geregeld schoolbezoek genoemd. Eén van de omstandigheden waarmee directeuren te maken krijgen is de specifieke aard van het beroep van één van de ouders waardoor de leerling slechts buiten de schoolvakanties om met hen op vakantie kan gaan (artikel 11f). De directeur verleent het verlof voor ten hoogste 10 dagen per schooljaar. Artikel 11g stelt dat er andere gewichtige omstandigheden zijn op grond waarvan eveneens extra verlof kan worden verleend, zoals huwelijk van familie, huwelijksjubileum, overlijden. Als het aangevraagde verlof op grond van dit artikel de 10 dagen overschrijdt neemt de leerplichtambtenaar de beslissing. Er zijn landelijke richtlijnen voor het toekennen en afwijzen van verlofaanvragen. Verlof voor korte vakanties tussendoor en bezoeken aan het land van herkomst is niet mogelijk. Vrijstelling op grond van artikel 11g werd dit schooljaar 8 keer toegekend door de leerplichtambtenaar. 3.3.6 Vrijstelling wegens het volgen van ander onderwijs (artikel 15) 2Als wordt aangetoond dat de jongere op andere wijze voldoende onderwijs geniet kunnen burgemeester en wethouders op grond van bijzondere omstandigheden een vrijstelling verlenen van de plicht tot inschrijving in het laatste jaar van de kwalificatieplicht. Vrijstelling op grond van artikel 15 is 5 keer verleend. Tabel 2: Vrijstellingen (artikel 3a, 3b, 11 en 15) vrijstellingen 03-04 Vervangende leerplicht (artikel 3a) Vervangende leerplicht (artikel 3b) Vrijstelling van geregeld schoolbezoek (artikel 11) Vrijstelling wegens het volgen van ander onderwijs (artikel 15) 04-05 05-06 06-07 07-08 08-09 09-10 10-11 11-12 3 1 0 0 2 2 0 2 1 2 9 5 6 4 9 7 0 2 6 2 17 8 13 13 8 3 2 10 4 8 28 24 21 33 28 25 10 15 6 5 Net als in tabel 1 gaat het hier om relatief kleine aantallen. Vanaf het schooljaar 2009-2010 zijn de cijfers van het MBO niet meegeteld (omdat er een apart jaarverslag wordt gemaakt voor de regionale kwalificatieplicht). Dit verklaart de afname van het aantal vrijstellingen op grond van artikel 15 vanaf dat jaar. 3.4 Zorgteams Alle vestigingen van scholen voor voortgezet onderwijs in Alkmaar werken met zorgteams. Voor de leerplichtambtenaren betekent dit dat zij deelnemen aan in totaal 20 zorgteams. In het zorgteam worden leerlingen besproken waarover zorg bestaat wegens (vermoeden van): Problemen op school, Problemen thuis, Risico in het vrije tijdscircuit, Problemen met de psychische of lichamelijke gezondheid, die zouden kunnen leiden tot voortijdig schoolverlaten. Signalen van deze problematiek kunnen zijn: spijbelen, agressiviteit, diverse keren uit de klas gestuurd worden, door ouders gedekt verzuim (ziekteverzuim), etc. Vaste deelnemers aan het zorgteam zijn deskundigen uit de school, de schakelfunctionaris van Bureau Jeugdzorg, de schoolmaatschappelijk werker, de Jeugdarts en een leerplichtambtenaar. Hier worden adviezen voor hulp geformuleerd en er wordt besproken wie welke actie onderneemt. 12-13 11
In het schooljaar 2012-2013 zijn er 309 jongeren besproken in de zorgteams van het voortgezet onderwijs. 3.5 Dossiers Scholen in het basisonderwijs of speciaal onderwijs die geen zorgteam hebben waar een leerplichtambtenaar aan deelneemt, kunnen leerlingen waarover ze zich zorgen maken rechtstreeks melden bij de leerplichtambtenaar. Ook nemen soms ouders zelf, of hulpverleners rechtstreeks contact op met leerplicht als ze zich zorgen maken over een kind. De leerplichtambtenaren hebben in totaal voor 953 (was 889) leerlingen uit het primair en voortgezet onderwijs een dossier aangemaakt. Voor een aantal leerlingen zijn meerdere dossiers geopend. 3.6 Te laat kom spreekuren In het schooljaar 2008-2009 zijn de leerplichtambtenaren begonnen met het houden van te laat-kom-- spreekuren op een aantal scholen voor voortgezet onderwijs. Het doel hiervan is scholen te ondersteunen in hun beleid om te laat komen terug te dringen. Veelvuldig te laat in de les komen blijkt voor veel scholen een probleem te zijn. De leerplichtambtenaar is s ochtends op school aanwezig en de leerlingen die op dat moment te laat zijn, of al eerder regelmatig te laat zijn geweest, moeten zich melden. Er volgt een gesprekje en de ouders/verzorgers van leerlingen die regelmatig te laat zijn, krijgen een brief die hen hiervan op de hoogte stelt. Deze brief wordt verstuurd door de leerplichtambtenaar van de eigen woonplaats. Op de meeste scholen voor voortgezet onderwijs worden inmiddels op regelmatige basis te laat spreekuren gehouden. Naast deze spreekuren sturen leerplichtambtenaren waarschuwingsbrieven aan leerlingen die meer dan een bepaald aantal keren (vanaf 9 x) te laat in de les zijn gekomen, zoals afgesproken in het verzuimprotocol voortgezet onderwijs/middelbaar beroeps onderwijs. Er zijn in het verslagjaar 135 waarschuwingsbrieven verstuurd, zonder dat hier een officiële verzuimmelding aan ten grondslag ligt. Wij hebben minder te-laat-kom spreekuren kunnen organiseren dan gebruikelijk. 3.7 Time-out voorziening voortgezet onderwijs Het samenwerkingsverband VO-SVO is verantwoordelijk voor de time-out voorziening in het voortgezet onderwijs: het Keerpunt. Aanmeldingen voor de time-out voorziening kunnen worden gedaan bij de Permanente Commissie Leerlingenzorg smal (PCL smal) De zorgcoördinator van de school is verantwoordelijk voor een juiste aanmelding van de leerling voor deze voorzieningen. Een juiste aanmelding omvat in ieder geval een rapportage van de leerplichtambtenaar over de betreffende leerling. 3.8 Instroomklas Aanmelding voor de voorzieningen/projecten die er in het middelbaar beroepsonderwijs zijn, verlopen via de RMC functie. Het gaat dan met name om het project de instroomklas voor jongeren die een (her)oriëntatie op hun beroepskeuze willen maken. De uitstroom is gericht op het alsnog behalen van een startkwalificatie, al dan niet via een werkend leren traject. Het Horizon College voert dit project uit. De doelgroep is 18 jaar of ouder, maar er kan een uitzondering worden gemaakt voor kwalificatieplichtigen. In het schooljaar 2012-2013 heeft geen enkele Alkmaarse (kwalificatie) leerplichtige gebruik gemaakt van deze voorziening. 3.9 Dag van de Leerplicht Dit jaar is bij de organisatie van de Dag van de Leerplicht ervoor gekozen om een twitteractie te houden. Het doel van de actie was leerlingen te prikkelen om over leerplicht na te denken. De doelgroep was leerlingen uit voortgezet onderwijs en uit het MBO. Voorafgaand aan de daadwerkelijke twitteractie zijn de scholen benaderd met het verzoek om hun medewerking te verlenen en de leerlingen te attenderen op de actie. Elke werkdag in de week voorafgaand aan de Dag van de Leerplicht is vanaf de afdeling leerplicht een tweet verstuurd met als onderwerp leerplicht. De leukste reacties (retweets) werden beloond met een prijs. De wethouder van onderwijs, mw. M. Hamberg, heeft de prijzen uitgereikt op het stadhuis. 3.10 Doornemen verzuimcijfers Dit houdt in dat er regelmatig met de verzuimcoördinator of afdelingsleider gekeken is naar het verzuim. Zo kan er sneller ingegrepen worden bij beginnend verzuim en kunnen problemen rond 12
verzuim snel besproken worden. Dit verzuimoverleg is inmiddels bij de meeste scholen voor voortgezet onderwijs structureel geworden. 3.11 Verwijsindex Risicojongeren Een verwijsindex is een meldsysteem voor professionals die met jongeren werken. Wanneer een professional zich zorgen maakt over een (risico)jongere dan kan hij een signaal afgeven in de verwijsindex. Wanneer een andere professional over dezelfde jongere een melding doet, is er een match en nemen beiden contact met elkaar op om hulpverlening af te stemmen. De verwijsindex is inmiddels ingevoerd en de leerplichtambtenaren signaleren regelmatig jongeren in de verwijsindex. De afspraak is dat alle jongeren waarvan zorgelijk schoolverzuim niet binnen 3 weken is opgelost aangemeld worden in de VIR. De regeling van de verwijsindex is opgenomen in de Wet op de jeugdzorg. 3.12 Meldcode kindermishandeling Leerplichtambtenaren die een zorgmelding bij het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) overwegen, werken volgens het Protocol kindermishandeling, een stappenplan dat aangeeft hoe beroepskrachten dienen te handelen als er een vermoeden is van kindermishandeling. 3.13 Voorlichting. Voorlichting geven loopt als een rode draad door alle werkzaamheden van de leerplichtambtenaar heen. Op verzoek of op eigen initiatief geven wij voorlichting over alles wat samenhangt met de leerplicht. 3.14 Centrum voor Jeugd en Gezin. Bij de 3 Centra voor Jeugd en Gezin in Alkmaar kunnen ouders, jongeren en kinderen terecht voor vragen over opvoeden en opgroeien. Het CJG geeft advies, biedt hulp en regelt de coördinatie van meer intensieve hulp. De CJG's zijn nog in ontwikkeling. Leerplichtambtenaren kunnen ouders en jongeren verwijzen naar bijvoorbeeld het opvoedspreekuur of het spreekuur van maatschappelijk werk. Leerplichtambtenaren nemen zonodig deel aan de 'Eén gezin één plan' gesprekken. Een directe lijn met deelnemende organisaties in het CJG is er bij de ZAT vergaderingen in het voorgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. 3.15 Zomerproject. Sinds jaren wordt vanuit RMC/Leerplicht tijdens de zomervakantie extra hulp geboden aan leerlingen die hun overstap vanuit het voortgezet onderwijs naar het middelbaar beroepsonderwijs niet, of nog niet goed hebben kunnen regelen. In een elektronisch loket kunnen zowel de afleverende v.o. school als de ontvangende m.b.o. school de stappen volgen die leerlingen zetten tijdens de overstap. Ook geven decanen van het v.o. zelf hun risicoleerlingen door aan de RMC-functie. De leerlingen die door de decanen worden doorgegeven worden door ons benaderd, evenals leerlingen waarvan in het elektronisch loket blijkt dat de overstap (nog) niet goed is geregeld. Op 1 september was de stand van zaken als volgt: 138 Jongeren zijn in totaal benaderd, waarvan 74 inmiddels zijn ingeschreven op een opleiding en 32 zijn ingepland voor een intake. 5 Jongeren waren nog in begeleiding bij de afdeling DIA (Deelnemers Informatie en Advies) van het Horizon College, en 12 jongeren zijn nog in behandeling bij een leerplichtambtenaar. De overige jongeren hebben een vrijstelling gekregen, of zijn doorverwezen naar het jongerenloket of het UWV. 2 Jongeren zijn inmiddels 18 jaar geworden, zij werken en willen geen verdere hulp. 3.16 Kerstactie Op vrijdag 21 december 2012, hebben de leerplichtambtenaren een verzuimactie georganiseerd voor het primair en voortgezet onderwijs samen. Het doel was om aandacht te schenken aan luxeverzuim voor de vakantie. Enkele scholen waren op deze vrijdag al vrij, een aantal scholen gaven door dat er geen afwezigen waren en van 2 scholen ontvingen wij om onbekende reden geen gegevens. Rond 10 uur in de ochtend bleken er op 37 scholen/ vestigingen in totaal 496 leerlingen niet aanwezig. Na aftrek van de niet-leerplichtigen, de leerlingen die verlof hadden gekregen en 14 leerlingen van wie vooraf al duidelijk was dat er sprake was van ongeoorloofd schoolverzuim, bleven er 434 (grotendeels ziek gemelde) afwezigen over. Wij hebben 247 leerlingen gebeld, waarvan er 179 inderdaad thuis werden bereikt. Ouders van leerlingen in de onderbouw van de basisschool gaven vaak aan dat 13
oververmoeidheid van het kind in combinatie met een kerstdiner op school een niet altijd gelukkige combinatie vormen. Ouders die wij telefonisch niet konden bereiken of die wij niet thuis aantroffen bij de afgelegde huisbezoeken, ontvingen een brief (54 keer). Bij 7 kinderen klopte het telefoonnummer niet, of bleek het kind toch op school aanwezig te zijn. 3.17 Thuiszitters Het is niet te voorkomen dat er soms leerlingen zijn die enige tijd niet naar school gaan. Daar liggen vaak complexe situaties aan ten grondslag, vaak een combinatie van gezinsfactoren, kindfactoren en schoolfactoren. Voor elke leerling moet maatwerk worden geboden om de situatie te kunnen doorbreken. Iemand wordt als thuiszitter gekwalificeerd als de school langer dan 4 weken aaneengesloten niet wordt bezocht, wegens andere redenen dan ziekte. Deze leerlingen worden via het ZAT gemonitored, leerplicht is er in alle gevallen bij betrokken. In dit jaarverslag mag daarom een overzicht niet ontbreken. Tabel 3: Overzicht thuiszitters schooljaar 2012 2013 Primair onderwijs Voortgezet en voortgezet speciaal onderwijs 1/8/12 thuis 0 0 Aantal erbij in schooljaar 5 16 Aantal herplaatst in schooljaar 5 11 Langer dan 6 maanden thuis 1 1 3.18 regionaal leerplicht overleg Vijf maal per jaar vindt onder voorzitterschap van de RMC coördinator het regionaal overleg van leerplichtambtenaren uit Noord Kennemerland plaats. De leerplichtambtenaren van de gemeenten Alkmaar (zij werken ook voor Schermer en Graft-de Rijp) Castricum, Heiloo, Bergen, Langedijk en Heerhugowaard overleggen over ontwikkelingen en knelpunten in de regio en stemmen hun werkwijzen met elkaar af. In het afgelopen jaar zijn in willekeurige volgorde, onder andere de volgende onderwerpen aan de orde geweest: Onderlinge afstemming met betrekking tot bijvoorbeeld het afgeven van vrijstellingen indien sprake is van een onderwijs- zorgtraject, de nieuwe ambtsinstructie en te-laat-kom-spreekuren in het v.o. De terugkoppeling uit relevante overleggen zoals het PORA (PortefeuillehoudersOverleg Regio Alkmaar) Jeugd en RMC en het bestuurlijk overleg VSV (voortijdig schoolverlaten) is een vast agendapunt. Verder stonden de programmamaatregelen 4 uit het nieuwe convenant VSV, ontwikkelingen met betrekking tot de invoering van het passend onderwijs, de ontwikkeling van CJG s in relatie tot onderwijs, en zorgelijk ziekteverzuim van leerlingen op de agenda. 3.19 Verwachtingen voor de toekomst De invoering van de Wet passend onderwijs gebeurt gefaseerd, maar op 1 augustus 2014 start de zorgplicht van de scholen. Vanaf dat moment moet de school binnen 6 tot 10 weken na aanmelding van een kind, een passend aanbod op de eigen, een andere reguliere, of een speciale school binnen de regio regelen. In onze regio zullen binnen het Samenwerkingsverband Noord-Kennemerland VO- VSO en het Samenwerkingsverband PO regulier onderwijs en speciaal onderwijs cluster 3 en 4 samenwerken. Deze nieuwe ontwikkelingen hebben grote samenhang met de transitie van de jeugdzorg naar de gemeenten. Uiteraard zal dit de werkzaamheden van de leerplicht gaan raken, als het gaat om verzuim en uitval van leerplichtigen. 4 Convenant voorkomen voortijdig schoolverlaten 2012-2015, de drie gezamenlijke regionale maatregelen zijn: aanpak verzuim, plus-voorzieningen en overgang vo-mbo. 14
4. Tot slot Het toezicht op de naleving van de leerplichtwet is opgedragen aan burgemeester en wethouders, die daartoe één of meerdere ambtenaren aanwijzen. Deze zijn voor de uitvoering van hun taken voor een groot deel afhankelijk van de mate waarin anderen hen van informatie voorzien en bereid zijn tot samenwerking. De ervaringen van het team Leerplicht zijn op dit gebied erg positief. Hierbij bedanken wij daarom de medewerkers van alle scholen, schoolbesturen, samenwerkingsverbanden, Advies en Meldpunt Kindermishandeling, Bureau Jeugd Zorg, Espeq, G.G.D., G.G.Z., Inspectie, Justitie/Openbaar Ministerie, Ingrado (landelijke vereniging van leerplichtambtenaren), Nidos, Keerpunt, politie, Herstart, Raad voor de Kinderbescherming, Regionale Meld- en Coördinatiefunctie en Trajectbegeleiding Noord Kennemerland, MEE, Parlan, de REC s (Regionale Expertise Centra), Triversum, TVCN (Tolk en Vertaal Centrum Nederland), de Wering, voogdij instellingen en verder niet genoemde instellingen heel hartelijk voor de zeer gewaardeerde medewerking. 15
BEGRIPPENLIJST Begin en einde van de leerplicht Volledige leerplicht (artikel 3) De volledige leerplicht begint op de eerste schooldag van de maand, volgend op de maand waarin de jongere 5 jaar is geworden, en eindigt: - aan het einde van het schooljaar na afloop waarvan de jongere tenminste 12 volledige schooljaren één of meerdere scholen heeft bezocht, of - aan het einde van het schooljaar waarin in de jongere de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt. Kwalificatieplicht De kwalificatieplicht geldt voor jongeren die: a. nog geen achttien jaar zijn; b. nog geen startkwalificatie hebben behaald; en c. de volledige leerplicht achter de rug hebben. Zij zijn tot hun achttiende verjaardag (of tot het moment dat zij een mbo2-, havo- of vwo-diploma hebben behaald) kwalificatieplichtig. Dit betekent concreet dat deze jongeren een volledig onderwijsprogramma moeten volgen dat is gericht op het behalen van een startkwalificatie. Hieronder vallen de vmbo-, havo- en vwo-opleidingen in het voortgezet onderwijs en de beroepsopleidende leerweg (BOL) en de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) in het middelbaar beroepsonderwijs. Absoluut verzuim (artikel 19) Een in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) opgenomen leerplichtige jongere die niet meer bij een school of onderwijsinstelling staat ingeschreven. Relatief verzuim (artikel 21) Wanneer een leerling les of praktijktijd verzuimt zonder geldige reden. We onderscheiden: - luxe verzuim (de leerling is meegenomen voor vakantie zonder goedkeuring), en - signaal verzuim (er is sprake van achterliggende problematiek). - te laat komen Vervangende leerplicht en vrijstellingen Vervangende leerplicht (artikel 3a) Voor een jongere die tenminste de leeftijd van 14 jaar heeft bereikt en waarvan naar oordeel van B&W is komen vast te staan dat hij niet geschikt is om volledig dagonderwijs aan een school te volgen, kan op verzoek een alternatief onderwijsprogramma worden opgesteld. Vervangende leerplicht laatste jaar (artikel 3b) Voor het laatste schooljaar van de volledige leerplicht kan aan een jongere vervanging worden verleend. Dit betekent dat een jongere een schooljaar eerder onder de bepalingen van kwalificatieplicht valt. Vrijstelling van inschrijvingsplicht (artikel 5, lid a) De jongere die op grond van lichamelijke of psychische gronden niet geschikt is om tot een school of onderwijsinstelling te worden toegelaten kan vrijgesteld worden van inschrijving. Vrijstelling van inschrijvingsplicht (artikel 5, lid b) De (ouders van de) jongere die bezwaar maakt tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van de woning gelegen scholen of instellingen kan vrijgesteld worden van inschrijving. Vrijstelling van inschrijvingsplicht (artikel 5, lid c) Aan de jongere die tijdelijk als leerling van een school of onderwijsinstelling buiten Nederland staat ingeschreven en deze instelling geregeld bezoekt kan vrijstelling worden verleend. Vrijstelling geregeld schoolbezoek (artikel 11, lid f) Aan de jongere die vanwege de specifieke aard van het beroep van één van de ouders/verzorgers slechts buiten de schoolvakanties met hen op vakantie kan gaan, kan vrijstelling worden verleend. 16
Vrijstelling geregeld schoolbezoek (artikel 11, lid g) Vrijstelling kan worden verleend aan de jongere die door andere gewichtige omstandigheden verhinderd is de school/instelling te bezoeken. Bij meer dan 10 dagen beslist de leerplichtambtenaar van de woongemeente van de jongere, nadat het hoofd van de school is gehoord. Bij minder dan 10 dagen kan het hoofd van de school de jongere het verlof verlenen. Voortijdig schoolverlater Jongeren zonder startkwalificatie tot 23 jaar die langer dan 4 weken geen school meer bezoeken, of zonder startkwalificatie het onderwijs verlaten. Startkwalificatie Een jongere beschikt over een startkwalificatie met een diploma Havo of hoger, of een afgeronde BBL- of BOL-opleiding op basisberoepsniveau 2 of hoger. Een BBL- of BOL-opleiding op niveau 1, of een VMBO-diploma is dus geen startkwalificatie. Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC) De RMC's zijn ingesteld om een sluitende aanpak te organiseren rondom voortijdig schoolverlaten. Om deze sluitende aanpak ook op regionaal niveau zo goed mogelijk te organiseren is Nederland verdeeld in 39 RMC regio's. De RMC Noord Kennemerland is er één van, zij is gevestigd in Alkmaar, de contactgemeente voor deze regio. Van deze RMC verschijnt een eigen jaarverslag.. COLOFON Uitgave: 2013 Oplage: 250 Gemeente Alkmaar Publieke dienstverlening 2 Unit Wonen, Welzijn, Zorg en Leerlingenondersteuning Bezoekadres: Mallegatsplein 10 Postadres: Postbus 53 1800 BC Alkmaar Telefoon secretariaat: 072-5488102 17