5 VOORWOORD 13 INLEIDING 19 01 WAT ZIJN VECHTSPORTEN? 25 1.1 Klassieke vechtsportdisciplines 29 Aikido 29 Boksen 29 Capoeira 30 Judo 30 Ju-jutsu 31 Karate 31 Kendo 31 Pencak silat 32 Sambo 32 Savate 33 Schermen 33 Sumo 33 Taekwondo 34 Thaiboksen 34 Worstelen 35 Wushu 35 1.2 Moderne vechtsportdisciplines 36 Braziliaanse ju-jutsu 36 Kickboksen 36 Krav maga 37 Mixed martial arts 37 Semi-contact en full-contact karate 37 02 MAATSCHAPPELIJK KWETSBARE JONGEREN 39 2.1 Wat is maatschappelijke kwetsbaarheid? 41 2.2 Aanpak maatschappelijke kwetsbaarheid 44
6 VECHTSPORTEN MET EEN + 03 (VECHT)SPORT(-PLUS) EN MAATSCHAPPELIJK KWETSBARE 47 JONGEREN 3.1 Sportparticipatie 49 Culturele factoren 49 Sociaal-economische factoren 50 Ouders 51 3.2 Sport-plus 51 Sport-plus versus plus-sport 51 Doelstellingen van sport-plus 52 Sport-plus en maatschappelijk kwetsbare jongeren 54 Effecten? 55 3.3 Vechtsport-plus 57 Waarom vechtsporten? 57 Effecten van vechtsportbeoefening 58 04 ENKELE VECHTSPORT-PLUSPRAKTIJKEN UIT VLAANDEREN 61 4.1. Opboksen project Limburg 64 Ontstaan 64 Doelgroep en doelstellingen 65 Ervaringen 66 Begeleiding 66 Betrokkenheid 66 Inzicht in de leefwereld 67 Didactisch vermogen 67 Reputatie 68 Etniciteit 68 Groepsdynamica en veilig klimaat 69 Autoriteit 69 Houding 71 Kwaliteit van de trainingen 71 Sportpedagogisch concept 72 Tot slot 74 Organisatorische context 74 De aantrekkingskracht van de sport 74 Ligging 76
7 Accommodatie en aanvullende activiteiten 77 Competitie 78 Groepssamenstelling 79 Meisjes 80 Samenwerken 81 Vorming, trainingen en opleidingen (VTO) 83 Verschillen met de traditionele boksclubs 83 Omgang met niveauverschillen en met jongeren in het algemeen 84 Nadruk op de technische uitvoering 84 Rol van competitie 84 Vastgestelde effecten 85 Rol van boksen, trainer en context 89 Rol van boksen 89 Rol van de trainer en de context 90 Besluitend 92 Twee specifieke voorbeelden binnen het project Opboksen 92 1. Boksproject Genk 92 2. Boksen Maasmechelen 100 4.2. Vecht en dans -project Antwerpen 106 Ontstaan 106 Doelstellingen 107 Werking 107 Algemene werkwijze 108 Ervaringen 122 Vastgestelde effecten 122 Rol van thaiboksen 124 Rol van de trainer 125 Twee specifieke voorbeelden binnen het project 126 Fight Club Noord 126 Rol van thaiboksen 134 Saïd Gym 135 Rol van thaiboksen 143
8 VECHTSPORTEN MET EEN + 05 OVERZICHT VECHTSPORT-PLUSINITIATIEVEN 145 5.1 België 147 Opboksen (Limburg) 147 Ontstaan en doelstellingen 147 Aanpak 147 Info 148 vzw Cocktail-Longdoz (Luik) 148 Ontstaan en doelstellingen 148 Aanpak 148 Info 149 Vecht en dans (Antwerpen) 149 Ontstaan en doelstellingen 149 Aanpak 149 Info 150 Fire Gym (Brussel) 150 Ontstaan en doelstellingen 150 Aanpak 151 Info 151 5.2 Nederland 151 Tijd voor vechtsport 151 Doelstelling 152 Aanpak 152 Vervolgtraject 152 Info 153 Stichting Opboxen 153 Ontstaan en doelstellingen 153 Aanpak 154 Info 154 5.3 Verenigd Koninkrijk 154 Police Community Clubs of Great Britain 154 Ontstaan en doelstellingen 154 Aanpak 155 Info 155
9 Fight for Peace London 155 Ontstaan en doelstellingen 155 Aanpak 155 Info 156 5.4 Duitsland 156 Info 156 GKV Lotus Eppertshausen 157 Ontstaan en doelstellingen 157 Aanpak 157 Des Boxrings Essen 158 Ontstaan en doelstellingen 158 Aanpak 158 TSV Bad Kissingen Samboka 159 Ontstaan en doelstellingen 159 Aanpak 159 Kick im Boxring 160 Ontstaan en doelstellingen 160 Aanpak 160 Info 160 5.5 Frankrijk 161 Info 161 AS Cobra 161 Ontstaan en doelstellingen 161 Aanpak 162 Collectif Arts Martiaux Paca 162 Ontstaan en doelstellingen 162 Aanpak 163 Ecole Hénnébontaise de Karatédos 163 Ontstaan en doelstellingen 163 Aanpak 164 USV Judo 164 Ontstaan en doelstellingen 164 Aanpak 164
10 VECHTSPORTEN MET EEN + 5.6 Overige 165 Info 165 Fight with Insight 165 Ontstaan en doelstellingen 165 Aanpak 166 Fight Back 166 Ontstaan en doelstellingen 166 Aanpak 167 Info 167 Luta pela Paz / Fight for Peace 167 Ontstaan en doelstellingen 167 Aanpak 168 Info 168 06 AANBEVELINGEN VOOR EEN SUCCESVOL VECHTSPORT- PLUSINITIATIEF 6.1 Organisatorische randvoorwaarden 171 Bereiken en deelnemen 171 Jongeren in het algemeen 171 Maatschappelijk kwetsbare jongeren 173 Recruteringskanalen 174 Keuze vechtsportaanbod 175 Drempels tot sportdeelname 175 Structurele drempels 176 Persoonlijke drempels 177 Mediërende drempels 178 Rol van volwassenen en leeftijdsgenoten 180 Clubcultuur 182 Locatie en infrastructuur 182 Samenwerking 183 Kader 186 Financiering 186 Evaluatie 187 169
11 Continuïteit en intensiteit 189 Horizontale continuïteit 189 Verticale continuïteit en intensiteit 189 Aanbevelingen met betrekking tot de organisatie van een succesvol vechtsport-plusinitiatief 190 6.2 Begeleiding 191 Karakteristieken van de trainer 191 Voeling met de doelgroep en buurt 191 Sporttechnische én (ped)agogische vaardigheden 192 Manier van begeleiding 193 Begeleidingsstijl 193 Leerervaringen creëren 194 Betrokkenheid 200 Duidelijkheid en structuur bieden 201 Open communicatiestijl 203 Differentiatie 204 Competitie-element beperken 205 Aanbevelingen met betrekking tot de begeleiding van een succesvol vechtsport-plusinitiatief 206 6.3 Tot slot 207 VOETNOTEN 209 GERAADPLEEGDE LITERATUUR 221