Natuurlijke Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum Natte natuur voor droge voeten
Marcel Vermeulen projectleider / projectcoördinator Staatsbosbeheer regio Zuid Projectenbureau initiëren, begeleiden, uitvoeren extern gefinancierde projecten voor Staatsbosbeheer in Limburg, Noord-Brabant en Zeeland
Inhoud - Klimaatsverandering - Landelijke coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers - Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum Juiste maatregel op de juiste plek Functiecombinatie Onderdeel grotere gebiedsontwikkeling Beheer-inclusief plannen Projectfinanciering Projectorganisatie Projectrealisatie - Ruimte voor vragen / gesprek
Klimaatsverandering (acceptatie) Wereldwijde opgave Gevolgen zijn divers; droogtes, bosbranden, extreme buien, hoogwater/ overstromingen, zeespiegelstijging, verzilting, hogere temperaturen/hitte
Klimaatsverandering (adaptatie) Nederland bereidt zich voor op klimaatverandering met een stijgende zeespiegel, hogere piekafvoeren van de rivieren en langere periodes van droogte. Dat vraagt aanpassingen van de woningbouw, landbouw, scheepvaart, natuurbeheer en voor de drinkwatervoorziening.
Klimaatadaptatie Voor bijna ieder probleem met de waterhuishouding is wel een technische aanpak denkbaar; een hogere dijk, een krachtiger gemaal, een ander peilbeheer, etc. Technische oplossingen blijven nodig, ze hebben Nederland gemaakt tot de delta die het is, met alle voor en nadelen van dien. Toch zijn technische waterveiligheids- en zoetwateroplossingen niet altijd de beste. Soms is er een betere keuze mogelijk.
Klimaatadaptatie Bij aanpassingen hoort het bekijken van alle opties. Nieuwe ontwikkelingen vragen immers onmiskenbaar om nieuwe oplossingen, zeker als je een bestaande trend wilt doorbreken en het vizier richt op de lange termijn. Op zoek naar robuuste oplossingen, duurzaam in tijd en beheer
Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers Klimaatbuffers zijn gebieden waar ingespeeld wordt op klimaatveranderingen en waar natuurlijke processen de ruimte krijgen. Hierdoor groeien ze mee met klimaatverandering en verbeteren ze de leefbaarheid van Nederland. 7 Natuurorganisaties realiseren samen klimaatbuffers om Nederland veiliger en mooier te maken.
Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers meer ruimte voor mens en natuur - Niet enkel meer technische maatregelen - Ruimte voor robuuste natuurlijke systemen - Functiecombinatie met natuurontwikkeling - Ideeën in de praktijk brengen en daar van leren - Met steun van ministerie van I&M www.klimaatbuffers.nl
Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers De coalitie werkt aan de uitvoering en afronding van 20 innovatieve projecten. De opgedane kennis wordt ingebracht bij de afzonderlijke deelprogramma s van het Deltaprogramma. Zoeken naar kansen om met deze aanpak verder bij te dragen aan een duurzame waterveiligheid, waarbij het doel niet veiligheid en natuur is, maar veiligheid door natuur.
Concrete klimaatopgave MEER NEERSLAG VOORAL IN DE WINTER = WATEROVERSCHOT = HOGERE PIEKAFVOEREN MAAS LANGERE DROOGTE-PERIODEN VOORAL IN DE ZOMER = WATERTEKORT = VERDROGING NATUUR EN LANDBOUW
Ooijen-Wanssum 15 KM
Voorkomen van schade door droogte, hoogwater Maas & extreme regenbuien
Hoogwater op de Maas in 1993 & 1995 in Ooijen-Wanssum Dit was sinds 1926 niet meer voorgekomen
Hoogwater in de Oude Maasarm Oude Maasarm
Hoogtekaart van het gebied
Hoogwaterbescherming jaren 90 In 1996 overal langs Maas maatregelen genomen om veiligheid op korte termijn te verbeteren; a.o. noodkades aangelegd Oude Maasarm afgesloten door kade Ooijense weg, oude maasarm stroomde voorheen altijd mee met hoogwater
Effect van de gekozen oplossing Door de kade-aanleg bij Ooijen werd de oude Maasmeander Ooijen-Wanssum afgesloten van de Maas Gevolg: hogere waterstanden en een lager beschermingsniveau bovenstrooms Bovendien: piek-afvoeren Maas zullen als gevolg van klimaatverandering gaan toenemen van circa 3500 m3/sec naar circa 4600 m3/sec in de loop van de 21 e eeuw.
Problemen ontstonden stroomopwaarts Afdamming van Oude Maasarm zorgt voor opstuwing bij Broekhuizen en Venlo (15 km stroomopwaarts).
Gebied Ooijen-Wanssum op slot Wetenschap huidige waterkeringen zijn tijdelijk Oude Maasarm moet in de toekomst weer meestromen voor een duurzame waterveiligheid Gebied aangemerkt als stroomvoerend- en bergend winterbed van de Maas (beleidslijn) Nu geen toestemming voor nieuwbouw of uitbreiding van gebouwen Onwenselijk in gebied met veel agrarische bedrijvigheid en een florerende haven
Wat is de opgave voor het gebied REACTIVERING OUDE MAASARM WEERDVERLAGING VERLAGING KADE OOIJEN INRICHTING VRIJE STROOMBAAN VERNATTING tbv. NATUUR INTENSIEF (EN DUS DUUR) BEHEER VERBETERING WOON- EN WERKKLIMAAT
Gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum
Begroting totale reactivering Oude Maasarm (500 ha) Visievorming 50.000 Onderzoek bodem+archeologie 100.000 Aankoop 20 ha nieuwe natuur 1.300.000 Onderzoek Explosieven 200.000 Ruimen Explosieven 500.000 Grondverzet 225.000 m3 1.000.000 Projectkosten en communicatie 350.000 Recreat ieve inricht ing 50.000 Totaal kosten 3.550.000
Eerst aan de slag op eigen grond Staatsbosbeheer gaat op 80ha een Natuurlijke Klimaatbuffer aanleggen
Opdracht Ontwikkel een inrichting van de stroombaan op eigen grond van Staatbosbeheer die tot lagere beheersinspanning leidt en een hoger natuur-rendement oplevert + Een extra bescherming tegen overstroming mogelijk maakt (40cm waterstandsdaling bij Venlo bij maatgevend hoogwater) = klimaatbuffer Ooijen-Wanssum
Inrichting stroombaan / hoogwatergeul
Functiecombinatie met natuur en recreatie
Inrichting die te onderhouden is Oever en grasland zit in begrazing Talud wordt onder water snel steiler
Hoe ziet dat eruit
Kwaliteitsimpuls en functiecombinatie - extra veiligheid door waterberging / afvoer - maatregel is toekomst-vast - veel meer ruimte voor natuurlijke processen - een forse ecologische meerwaarde voor het gebied - door moerasvorming met systeem-eigen water - anti-verdrogingmaatregelen/waterberging beekstysteem - een sterke impuls voor recreatie en toerisme - verhoging van de omgevingskwaliteit voor wonen
Begroting Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum Visievorming 50.000 Onderzoek bodem/archeologie 75.000 Onderzoek + ruimen explosieven 150.000 Grondverzet + inrichting 1.000.000 Projectkosten + communicatie 225.000 Totale begroting 1.500.000
Financiering Kosten project 1.500.000 Subsidie Min. I&M voor projectvoorstel Natuurlijke Klimaatbuffer 1.000.000 Co-financiering vanuit provincie voor natte natuur / aanpak verdroging 500.000
Organisatie Projectgroep Provincie Limburg, Projectbureau Ooijen-Wanssum Gemeente Horst a/d Maas, Gemeente Venray Werkgroep Natuur en Landschap Broekhuizen St. Horster Landschap Waterschap Peel en Maasvallei Rijkswaterstaat Stroming Dienst Landelijk gebied Staatsbosbeheer
Droog najaar 2012 maakt uitvoering goed mogelijk
Maatvoering Hoogwatergeul van 3 km lang, 60m breed In totaal 170.000m3 grond ontgraven
Tijdlijn realisatie 2009 subsidiebeschikking (december) 2010 planuitwerking 2011 vergunningen 2012 aanleg (maart-december) 2013 start beheer en opening
Maatvoering Maaiveld klimaatbuffer 13,90 m+nap Waterstanden 1/10 jaar 15,32 m+nap 1/50 jaar 15,96 m+nap 1/250 jaar 16,35 m+nap 1/1250 jaar 16,65 m+nap
Beheer in samenwerking met ANV Groen+
Natuur vindt zijn weg Bever & Zilverreiger al in het gebied
Vervolg opgave voor gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum
Vervolg opgave voor gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum
Vervolg opgave voor gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum
Samenvatting Klimaatverandering heeft gevolgen voor zowel mens als natuur. Alleen technische maatregelen om overlast te bestrijden zijn niet voldoende; Daarnaast is ruimte voor robuuste water- en natuursystemen nodig om mee te kunnen bewegen met deze verandering. Zeven natuurorganisaties realiseren Natuurlijke Klimaatbuffers waarin deze opgaven voor mens en natuur worden gecombineerd; Meer ruimte voor mens en natuur. Staatsbosbeheer maakt zo'n klimaatbuffer in de Oude Maasarm tussen Ooijen en Wanssum. Een project met onder andere de volgende uitgangspunten: - natte natuur voor droge voeten - de juiste maatregel op de juiste plek; - beheer-inclusief plannen en; - bijdragen aan een grotere gebiedsontwikkeling.
28 maart as. opening en veldsymposium Meer info: Staatsbosbeheer.nl/klimaat Klimaatbuffers.nl