Boerenmarkt.qxp 19-02-2007 17:27 Page 1 Watertanden op de boerenmarkt Lekkernijen bij de biologische broodkraam 84 LENTE 2007
Boerenmarkt.qxp 19-02-2007 17:28 Page 2 De boerenmarkt in Amsterdam Meer dan gezonde producten alleen DTEKST & FOTOGRAFIE FRANK PETERS In het verlengde van de Prinsengracht en in de schaduw van de Noorderkerk ligt de Amsterdamse Noordermarkt. Op deze prachtige plek vindt elke zaterdag een Boerenmarkt plaats en dat is niet zomaar een verzameling kraampjes met gezonde producten. Want op de Boerenmarkt worden uitsluitend puur biologische voedingswaren verkocht. In de vroege morgen is het nog betrekkelijk rustig op de markt. Je kunt lekker langs de kramen lopen en fantaseren over de meest uitgebreide maaltijden. Tegen de middag wordt het enorm druk en is het soms dringen. Strategisch ligt de markt perfect, net tegen de grachtengordel waar de crème de la crème van de Nederlandse high society woont en op nog geen tien minuten lopen vanaf het Centraal Station van Amsterdam. Bovendien wordt de markt omringd door de prachtige gevels en grachten van de Jordaan, zijn de ondernemers op de markt vriendelijk en goedlachs, is er vrolijke muziek en hebben de klanten onderling reuze veel plezier. De Boerenmarkt heeft alles wat een dagje kraamvisite tot een feest kan maken! Proeven mag! Naast me kijkt een bezoeker naar verschillende kazen, waarvan hij er een paar mag proeven. Uiteindelijk valt de keuze op een zacht exemplaar, gemaakt van met de hand gemolken schapenmelk. Alle producten op de markt dragen het zogeheten EKO-keurmerk, waarmee wordt aangeduid dat de voedingswaren op biologisch verantwoorde wijze zijn geproduceerd. Even verderop ruikt een vrouw aan een stuk vers brood en prijst Aart-Jan Zonnenberg zijn eigen merk honing aan. Nooit geweten dat er zo n groot assortiment aan biologische producten voorhanden was! Ik kende ze eerlijk gezegd alleen uit de schappen van de supermarkt. Altijd veel duurder dan de producten die ernaast liggen en daarom bij voorbaat al kansloos, maar op de boerenmarkt is dat anders. Daar ligt een bonte verzameling aan verse voedingswaren; geteeld zonder gifstoffen, op traditionele wijze gevangen en verwerkt, geslacht na een dierwaardig bestaan of handmatig gemolken. Het resultaat is kleurrijke, gezonde producten die erom roepen gekocht te worden. >> STADSLEVEN 85
Boerenmarkt.qxp 19-02-2007 17:28 Page 3 Zoals de prachtige en smaakvolle kazen bijvoorbeeld, of de meest exotische kruiden. En je kunt er de weg kwijt raken tussen alle verschillende soorten brood. Maar de Boerenmarkt is meer dan alleen een verzameling unieke producten. Als ik vanaf de Prinsengracht de markt opwandel, loop ik Henk Meijerink tegen het lijf. Hij staat met zijn bloemen en plantenkraam al sinds de start in 1987 op de markt. Het is een echte ontmoetingsplaats geworden, waar veel mensen komen grazen, zoals ik dat altijd zeg. Naast de bijzondere producten vind je hier ook een hoop exclusieve mensen, zo hoor ik. Vorige week liep Katja Schuurman nog te flaneren over de markt. Maar ook Matthijs van Nieuwkerk, Thomas Acda, Georgina Verbaan, Yvon Jaspers en Rob Oudkerk, om er maar eens een paar te noemen, schijnen biologisch verantwoord te eten. En dat terwijl de biologische landbouw en teelt zoals die bedoeld is over haar hoogtepunt heen is, vertelt Arno Lombok van de gelijknamige vleeswarenkraam. Voorheen kwamen hier de echte idealisten, de geitenwollensokkendragers. Nu komt er een veel breder publiek. Omdat de hele bedrijfstak commerciëler is geworden, worden we serieuzer genomen. Nu komen mensen minder voor het biologische gehalte van de producten en meer voor de exclusiviteit. In mei is het precies 20 jaar geleden dat kroegbaas Adri Vallentin van caférestaurant Winkel, op de hoek van de Noordermarkt, het idee voor deze bijzondere verzameling kramen lanceerde. Zijn beweegredenen waren louter zakelijk. De kroegbaas had op maandag tijdens de rommelmarkt altijd een volle bak en zocht klandizie voor de zaterdag. Hij wilde namelijk van zijn zaak, die vooral s avonds werd bezocht, een lunchcafé maken. Met een boerenmarkt dacht hij dat te kunnen bereiken. Gewone boeren bleken echter helemaal niet geïnteresseerd om hun waar in Amsterdam te komen verkopen. Uiteindelijk kwam Adri bij Memo Munt terecht, een organisatie die mens- en milieuvriendelijke bedrijven steunde. Een stagiaire, Lidwien Vork, wist enkele biologische boeren te enthousiasmeren, maar echt van harte ging het nog niet. In het boek Watertanden op de Boerenmarkt, vertelt ze dat ze heeft moeten smeken om de ondernemers over te halen. Maar toen ze er eenmaal stonden, bleek de formule een groot succes. Oud-provo en Kabouter Roel van Duijn hield de openingstoespraak en de nationale pers was uitgevlogen voor interviews, beelden en geluiden van deze bijzondere markt. Aan het eind van de dag hadden de meeste boeren al hun biologische producten verkocht en had Adri Vallentin goede zaken gedaan. In de loop der jaren breidde de markt zich uit. Stonden er in 1987 nog maar acht kramen, inmiddels zijn het er meer dan dertig. Het mooie aan de Boerenmarkt is dat de lijnen van product naar klant zo kort zijn. Het zijn veelal de boeren zelf die op de markt staan en geen handelaren, zoals op veel andere markten. De verkopers kennen hun product door en door, omdat ze ze zelf verbouwen, telen, vangen of slachten. Het enige nadeel blijft nog steeds de prijs; biologische producten zijn nou eenmaal een stuk duurder. Desalniettemin is de animo voor biologische waar gelukkig blijven stijgen. Ongeveer 6 jaar geleden is het aantal kramen fors uitgebreid, zegt Simone Grijseels van de Kwikstaart, >> 86 LENTE 2007
Boerenmarkt.qxp 19-02-2007 17:28 Page 4 Alle producten op de markt dragen het zogeheten EKO-keurmerk Henk Meijerink staat met zijn bloemen en plantenkraam al sinds de start in 1987 op de markt VOORHEEN KWAMEN HIER de echte idealisten, DE GEITENWOLLENSOKKENDRAGERS. NU KOMT ER EEN VEEL BREDER PUBLIEK >> STADSLEVEN 87
Boerenmarkt.qxp 19-02-2007 17:29 Page 5 een kraam met groente, fruit en aardappels. De biologische beweging is de laatste tijd dan ook flink gegroeid. Er wordt nog veel zelf verbouwd, hoor, maar er bestaan nu ook groothandels waar we onze producten kunnen inkopen. Een van de meest tot de verbeelding sprekende kramen is paddenstoelenkraam De Gouden Truffel. We verkopen hier allerlei soorten culinaire paddenstoelen, vertelt Tanja Goes. Haha, nee daar ga je niet van hallucineren, lacht ze. Maar van de uitgaven misschien wel. Een goede truffel kan bijvoorbeeld zomaar tien euro kosten! Het komt geregeld voor dat mensen hier voor dertig of veertig euro aan paddenstoelen kopen, maar goed daar krijg je dan ook wat voor. Een stuk verderop wordt mijn aandacht getrokken door het felle rood van prachtige zalm. Vast en zeker op eerlijke wijze gevangen. Mijn vermoeden klopt. De eigenaar, die sinds juli 2006 op de markt staat, verkoopt onder andere zalm en haring met het zogeheten MNC-keurmerk. Dat is vis gevangen door vissers, die rekening houden met het milieu en de visstand. De haring die een van de klanten naar binnen werkt smaakt er zo mogelijk nog lekkerder om. De bedrijven van het eerste uur staan bijna allemaal nog steeds op de markt. De kroegbaas waarmee het allemaal begonnen is, blijkt echter vertrokken. Hij heeft de zaak een paar jaar geleden verkocht en runt nu een hotel op Terschelling, zo hoor ik van de huidige eigenaar. Het café zit overigens nog steeds vol op zaterdag. Mede dankzij de markt, maar misschien ook vanwege de befaamde appeltaart die er wordt geserveerd. Je schijnt er de beste appeltaart in heel Amsterdam te kunnen eten. Ik vraag me af hoe die eigenaar toch aan die goede appels weet te komen? 88 LENTE 2007
Boerenmarkt.qxp 19-02-2007 17:29 Page 6 De felrode zalm trekt onmiddellijk de aandacht STADSLEVEN 89