Nederlands Openluchtmuseum Arnhem LESPAKKET Een project over voorwerpen van vroeger en nu Voor groep 4 tot en met 6 van het basisonderwijs Inclusief introductie- en afsluitende les
Over dit lespakket: U heeft gekozen voor het educatieve project: voor groep 4 tot en met 6 van het Basisonderwijs. In dit lespakket kunt u het volgende vinden: Introductie Nederlands Openluchtmuseum; Wat biedt het museum nog meer? Introductie project Janneke s Snuffelhoek; Voorbereidende les met leerlingenmateriaal; Museumbezoek; Afsluitende les; Lessuggesties. Dit lespakket bestaat uit: Docentenhandleiding Werkbladen (roze) Werkbladen (geel) Contact Voor inhoudelijke vragen over dit project en het lesmateriaal kunt u contact opnemen met de afdeling Educatie. Wij zijn het beste te bereiken via het e-mailadres: educatie@openluchtmuseum.nl of bel voor een afspraak met de afdeling Sales & Reserveringen, telefoon: 026 357 61 25. Colofon Productie: Afdeling Educatie, Nederlands Openluchtmuseum, 2013. Illustraties: Walter Lentjes Met dank aan de leerlingen en leerkrachten van de Protestants Christelijke Basisschool De Klimroos in Westervoort en Basisschool De Arcade in Arnhem. De roze en gele werkbladen moeten gekopieerd worden.
Docentenhandleiding Welkom in het Nederlands Openluchtmuseum Het Nederlands Openluchtmuseum is er voor iedereen die Nederland en de wijze waarop de Nederlanders leefden, wil ontdekken, zien en beleven. In het uitgestrekte museumpark ondergaan u en uw leerlingen de geschiedenis van het dagelijks leven. Naast de oude trams zijn er meer dan tachtig historische huizen en bedrijven in het park en vrijwel allemaal zijn ze toegankelijk voor publiek. Op veel plekken kunnen de leerlingen echte vaklieden aan het werk zien, zoals de smid, de papierschepper of de olieslager. Alle zintuigen worden geprikkeld bij een bezoek aan het museum! Educatieve projecten Voor alle groepen uit het primair onderwijs, speciaal onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs zijn educatieve projecten ontwikkeld. Elk project duurt twee uur, waarin kinderen op hun eigen niveau worden uitgedaagd actief bezig te zijn met een stukje Nederlandse geschiedenis. Een overzicht van alle educatieve projecten vindt u achterop deze brochure. De plek voor kinderen Het Kindererf is het centrale punt van diverse educatieve activiteiten in het museum. Het is gevestigd in een oude Brabantse boerderij en is dé plek voor kinderen! Leerlingen kunnen hier allerlei karweitjes doen die vroeger heel gewoon waren, zoals water pompen, wassen met een wasbord en de koe melken. Kortom: een plek waar je je naar hartenlust kunt uitleven! Gewoon even lekker spelen Even gewoon lekker spelen kan ook in het museumpark. Op het plein in de Zaanse buurt staat het historische speelgoed, zoals hoepels, vélocipèdes en de Vliegende Hollanders al klaar. Naast het historische doolhof is een moderne speeltuin ingericht om even lekker uit te razen. Retourtje tijdreizen Vergeet vooral ook niet Holland- Rama te bezoeken. In een moderne tijdcapsule reist u kriskras door het karakteristieke Holland van vroeger en nu. U komt langs landschappen, interieurs, stadsgezichten, oude en moderne voorwerpen. De panorama s en authentieke voorwerpen bieden een verrassende kijk op het leven van gisteren. HollandRama is vanaf 2015 de Canon van de Nederlandse Geschiedenis te zien. Smikkelen en smullen Ontdekken en spelen in de buitenlucht maakt hongerig. Het Openluchtmuseum biedt daarom verschillende mogelijkheden om een hapje te eten. Schrijf samen met uw leerlingen geschiedenis en kom een dagje ontdekken, spelen, proeven en speuren!
Docentenhandleiding Introductie Doelgroep Het project is bestemd voor groep 4 tot en met 6 van het basisonderwijs. Thema Het project gaat over spullen van alle tijden. Leerlingen maken kennis met voorwerpen van vroeger en nu en krijgen inzicht in hoe de woon- en leefomgeving van mensen al dan niet veranderd is. Doel Bij dit project worden de leerlingen direct in contact gebracht met meubels van vroeger. Spelenderwijs en vanuit hun eigen leefwereld krijgen ze interesse voor hoe mensen vroeger woonden en waarom dat zo was. Opzet van het project Het project bestaat uit drie onderdelen: 1. introductielessen op school 2. museumbezoek 3. afsluitende les. Kerndoelen Het project sluit aan bij het leergebied overstijgende kerndoel werkhouding en bij de kerndoelen Geschiedenis-D, Historisch besef nr. 11, 12 en 13; Techniek nr. 20; Tekenen en Handvaardigheid-B, Beschouwen nr. 4, 5 en 6. Voorbereidende lessen Doel 1. De leerlingen worden zich bewust van hun directe omgeving en gaan de voorwerpen die daar bij horen op een kritische manier bekijken (Waarom heb ik eigenlijk iets en waarom vind ik dat wel of niet belangrijk?). 2. De leerlingen worden via hun eigen leefwereld voorbereid op het ervaren van interieurs van vroeger (die straks te zien zijn in het museum). Voorbereidende les 1 Het tekenen of fotograferen van je eigen kamer. Activiteit De leerlingen fotograferen of tekenen hun eigen kamer compleet met meubels en alle andere voorwerpen die erin staan. Organisatie Leerlingen mogen zelf weten hoe ze hun kamer tekenen. Tijdsduur De les duurt ongeveer 45 60 minuten. Voorbereidende les 2 Het beschrijven van je eigen kamer en wat er in staat Activiteit 1 De leerlingen beschrijven nauwkeurig wat voor meubels en voorwerpen in hun kamer staan en delen ze onder in de volgende rubrieken: meubels/voorwerpen om te gebruiken: bed (bv. slapen of zitten), tafel (bv. huiswerk maken of tekenen); meubels/voorwerpen om mee te spelen: speelgoed en knuffels; meubels/voorwerpen voor de sier en aankleding: posters en prullaria.
Docentenhandleiding Bezoek aan het museum Activiteit 2 De leerlingen geven aan welke spullen voor hen echt dierbaar zijn, waar ze absoluut niet zonder zouden kunnen en waarom dan niet. Organisatie groep 4 en 5 Leerlingen mogen een voorwerp dat ze getekend hebben uitkiezen en er over vertellen (zie de categorieën). Wat betekent het voor hen? Organisatie groep 6 Leerlingen vullen de rubrieken in en maken eventueel eigen rubrieken. Deze kunnen ze klassikaal of in groepjes bespreken. Alle tekeningen en plattegronden kunnen in de klas opgehangen worden. Tijdsduur De les duurt ongeveer 45 50 minuten. Werkblad 1 Brief Hallo allemaal De brief is een introductie op het museumbezoek en is bestemd voor de leerlingen. Het is de bedoeling dat u de brief voorafgaand aan het bezoek aan de leerlingen voorleest. Ook kunnen de leerlingen zelf de brief lezen. Werkblad 2 Begeleiding tijdens het bezoek Dit werkblad is een introductie op het museumbezoek en is bestemd voor alle begeleiders. Hierin vindt u wat u van het museum kan verwachten en wat het museum verwacht van de begeleiders. Het is de bedoeling dat u dit werkblad kopieert voor alle begeleiders en voorafgaande aan het bezoek met elkaar bespreekt en meeneemt naar het museum. Korte omschrijving Tijdens het museumbezoek proberen de kinderen meubels uit en stemmen op hun favoriete meubelstuk. Door een bezoek aan de Tilburgse huisjes uit 1860, 1910, 1954 en 1970 krijgen de leerlingen inzicht in hoe de woon- en leefomgeving van mensen in de loop der tijd al dan niet veranderd is. Tot slot richten de kinderen de Kamer van de Klas in. Tijdsduur Het project duurt 2 uur. Doel Leerlingen maken kennis met gebruiksvoorwerpen en ervaren spelenderwijs hoe mensen vroeger woonden en waarom dat was. Organisatie Allereerst moet u er voor zorgen dat u op tijd bij het project bent. Uw groep wordt ontvangen op het kindererrf door een museummedewerker, die het project tijdens het museumbezoek begeleidt. (Het is een kwartiertje lopen van de entree naar het Kindererf.) De begeleider verzorgt de introductie en de afsluiting van het project. U gaat dus zelf met de leerlingen aan de slag. Wij vragen minimaal vier begeleiders (waarvan één leerkracht) op een groep van 30 leerlingen en verwachten van de begeleiders een actieve rol. Na de introductie wordt de klas in twee groepen verdeeld. Met elke groep gaan twee begeleiders mee. Natuurlijk is de museummedewerker tijdens de activiteiten aanwezig ter ondersteuning en advies. In dit project verzorgt u zelf het onderdeel bij de Tilburgse huisjes. Met een zoekspel ontdekken de kinderen zelf de verschillen tussen de vier tijdsperioden. U krijgt dit spel bij aanvang van het project. Enkele locaties die aansluiten bij dit onderwerp HollandRama (Entreepaviljoen) Boerderij uit Hoogmade (3.7) en diverse andere boerderijen
Docentenhandleiding Afsluitende les De afsluitende les bestaat uit twee onderdelen: een kijkdoos maken en een legwerk. Doel De ervaringen van de leerlingen met de meubels in het museum worden in een historisch kader geplaatst. Afsluitende les 1: Kijkdoos maken Werkblad 3A en 3B: handleiding van de Kijkdoos en informatie over de meubels in Werkbladen 4 t/m 9: knipvellen met bijbehorende meubels Tijdens deze les kunt u teruggaan naar de introductieles. De leerlingen bekijken hun echte kamer en zoeken naar iets dat vergelijkbaar is met dat van vroeger. Zouden ze het willen ruilen? Lesduur De les duurt ongeveer 2 uur. Afsluitende les 2: Legwerk Werkblad 10: knipvel legwerk Werkblad 11: antwoordvel legwerk U kunt de uitkomsten met de leerlingen bespreken. Voor informatie over de verschillende voorwerpen kunt u kijken bij de voorwerpteksten van de kijkdoos. U kunt voor het plaatsen in de tijd bijvoorbeeld aangeven wanneer mensen uit de familie van de leerlingen leefden: 1775 toen leefde de oma van de oma van de oma van jouw oma; 1895 de oma van je oma was in die tijd kind; 1955 jouw oma was in die tijd kind; 2000 toen was jou juf of meester misschien kind? Of een oude neef of nicht; 2013 dit zou je zelf kunnen zijn. Lesduur De les duurt ongeveer 20 minuten. Organisatie Elke leerling kan zijn/haar eigen kijkdoos maken en de meubels kiezen die hij/zij het mooiste vond. De plaatjes van de kijkdoos zijn bewust zwart-wit gehouden, zodat leerlingen een eigen accent aan de meubels kunnen geven. De buitenkant van de doos kan ook versierd worden. Er kan een tentoonstelling van kijkdozen worden gemaakt, waarbij kinderen motiveren waarom zij de meubels hebben gekozen. Bij het bespreken van ieders kamer kunnen de bijbehorende teksten gelezen worden. Hierdoor wordt duidelijk waar nu eigenlijk voor gekozen is en wanneer, waarom, hoe of door wie de meubels gebruikt werden. Voorbereiding Alle kinderen nemen schoenendozen mee; Werkblad 3A en 3B Tekstvellen en Werkbladen 4 t/m 9 Knipvellen kopiëren. Werkbladen 10 en 11 kopiëren. Organisatie De leerlingen krijgen een knipvel met plaatjes. Er staan meubels (uit de Snuffelhoek) op, jaartallen en afbeeldingen van kinderen. De leerlingen knippen de plaatjes uit en leggen de juiste bij elkaar. Voor de groepen 4 en 5 gaat het alleen om plaatjes (geen jaartallen), waarbij de nadruk ligt op: wat is ouder? en wat hoort bij wat?. Voor de groep 6 horen de jaartallen er wel bij.
Docentenhandleiding Extra lessuggesties 1. Eigen voorwerpen, voor alle groepen De leerlingen zoeken thuis een voorwerp of een meubelstuk dat oud is en al een tijdje in de familie is (van een oma is al ver genoeg). Ze zoeken uit van wie het allemaal geweest is, waarom en wanneer ze het hebben gekregen en hoe het is gebruikt. Dit kan in de klas verteld worden. Hier kan ook weer een tentoonstelling van ingericht worden. Lesduur De les duurt ongeveer 2 uur. Leerlingenmateriaal Werkblad 1 Brief Hallo allemaal Werkblad 2 Begeleiding tijdens het bezoek Werkblad 3A en 3B Handleiding voor de Kijkdoos en informatie over de meubels in Werkbladen 4 t/m 9 Knipvellen met bijbehorende meubels Werkblad 10 Knipvel legwerk Werkblad 11 Antwoordvel legwerk
Leerlingenmateriaal Werkblad 1: Brief van het museum a Hallo allemaal, Jullie komen binnenkort naar het Nederlands Openluchtmuseum voor het project. Dit project gaat over wonen van vroeger en nu. Mensen hadden altijd al een plek nodig om te wonen. In Nederland was en is dat meestal een huis. Hoe een huis er van binnen uitziet is in de loop van de jaren niet altijd hetzelfde geweest. Een stoel van tweehonderd jaar geleden ziet er anders uit dan een stoel van nu. En hij voelt ook anders. Als jullie ons project doen kun je het zelf uitproberen. We hebben in Janneke s Snuffelhoek allemaal verschillende meubels staan. Oude en nieuwe. Je mag ze allemaal uitproberen en zelf kiezen welke jij best in je kamer zou willen hebben. Verder ga je met een zoekspel in het museum kijken hoe de inrichting van huizen veranderd is in bijna 100 jaar. En aan het eind van het project gaan we ook nog met zijn allen een kamer inrichten. Wij wensen jullie alvast veel plezier. Tot ziens in het museum! Groeten van de medewerkers van de afdeling Educatie
Begeleidersmateriaal Werkblad 2 : Begeleiding tijdens het museumbezoek Op schoolreisje naar het Nederlands Openluchtmuseum Hoe gaat het in z n werk? Begeleiders Uw groep wordt op het Kindererf ontvangen door een museummedewerker, die het project tijdens het museumbezoek begeleidt. De begeleider verzorgt de introductie en de afsluiting van het project. U gaat dus zelf met de leerlingen aan de slag. Wij vragen minimaal vier begeleiders (waarvan één leerkracht) op een groep van 30 leerlingen en verwachten van de begeleiders een actieve rol. Natuurlijk is de museummedewerker tijdens de activiteiten aanwezig ter ondersteuning en advies. Zorg dat u op tijd bij het project bent. Het Kindererf is een kwartiertje lopen van de Entree. Als u de tram neemt, stapt u uit bij Halte C. 1 Parkeren bussen 2 Betalen bij kassa 3 Entreepaviljoen: - Kaartcontrole - Toiletten - Kluisjes - HollandRama 4 Met de tram naar het Kindererf uitstappen Halte C 5 Ontvangst museummedewerker 6 Lekker eten (Picknickloods) 7 Even lekker spelen 8 Tilburgse huisjes Kindererf: 7 6 7 5 1 2 3 4 Tiburgse huisjes 8
Werkblad 3A: Handleiding Kijkdoos en extra informatie Handleiding Kijkdoos De kijkdoos van kun je maken van een oude schoenendoos. Maak een kijkgat aan één van de korte kanten. Vergeet niet enkele gaten in de deksel te maken om licht te hebben. Om mooi licht te krijgen, kun je over de gaten gekleurd vloeipapier plakken. Kies de meubels die jij graag in jouw kamer zou willen zetten. Kleur ze in en knip ze daarna uit. De stippellijn is de lijn waar je langs moet vouwen. Je kunt de vloerkleden, schilderijen en de gordijnen gewoon helemaal uitknippen en op de vloer of tegen de wand van de kijkdoos plakken. Plak verder alles op de vloer of aan het plafond (de deksel) van de doos. Op het velletje dat erbij zit kun je nog iets te weten komen over de meubels die je gekozen hebt. Plak de tekst "" rondom het kijkgat aan de buitenkant van de doos. En zoek zelf een mooi plekje aan de buitenkant van de doos voor het etiketje met jouw naam. Veel plezier! Informatie over de meubels Zetel (model 1764) Zo n zetel stond bij rijke boerenfamilies. Denk je dat je daar als kind op mocht zitten? Nee! Dit was de belangrijkste stoel van de kamer en alleen de heer des huizes zat erop. Je mag het nu best wel even proberen, hoor, zolang Peter Vernalis zelf maar niet in de buurt is... Schommelstoel (model 1910) Niet veel mensen in Nederland hadden een schommelstoel. De huizen waren namelijk vrij klein en een schommelstoel neemt veel ruimte in. Het was dus echt een stoel voor rijke mensen met grote huizen. Zij hadden ook de tijd om er lekker lui in te liggen en een pijpje te roken. Ganzenbord (model 1798) Vind je het leuk om spelletjes te doen? In café's hing dit spel aan de muur. Klanten konden het pakken en met knopen of geld gaan ganzenborden. Een slimme herbergier had altijd wel wat spellen hangen: dan kwamen er veel klanten. Jongen met traan (model 1955) Bij veel mensen hingen dit soort afbeeldingen aan de muur. Het lijkt op een echt duur olieverf schilderij, maar als je goed kijkt zie je dat het op papier is gedrukt. Veel goedkoper, dus. Zo n afbeelding was ook heel populair omdat er zoveel emotie en gevoel in zat. Hemelbed (model 1760) Alleen heel rijke mensen sliepen in zo n bed. De gordijnen zijn van kostbare stoffen. Ze konden helemaal dichtgetrokken worden. Zo bleef het warm in bed. En je kon ook pottenkijkers buiten houden. De kussens werden onder de rug en schouders gelegd. Mensen sliepen half zittend. Opklapbed (model 1965) In dit opklapbed klapte je uit als je ging slapen. s Ochtends maakte je het op en deed je het omhoog. Dan had je meer ruimte om te spelen. Je kon het ook stiekem laten staan en er lekker op springen (het veert heel goed), maar dat vond je moeder vast niet goed. Olielamp (model 1792) In lange donkere winteravonden had je wat licht van een olielampje. Het lampje dat je op tafel kon zetten heette een snotneus, omdat de olie er vaak uitdroop. Het stonk vaak een beetje in huis als de olielampen aan waren. Dat kwam omdat ze nogal walmden. Elektrische lamp (model 1950) Een lamp aandoen met een knopje was fantastisch. Er was nu al een tijdje elektriciteit. Een lamp werd een meubelstuk dat je uitzocht passend bij de rest van je kamer. Boerentafel (model 1783) Dit is een echte boerentafel, die in veel boerderijen stond. Het blad kon omhoog geklapt. De tafel neemt zo niet veel ruimte in. Voor het eten werd hij weer naar het midden van de kamer geschoven en uitgeklapt. Keukentafel (model 1959) In de jaren vijftig maakten veel kinderen hun huiswerk aan de keukentafel. Zo één als deze bijvoorbeeld. Er werd ook aan gegeten. Het blad is van formica (een soort plastic). Het was zo gemakkelijk schoon te maken, dat je niet eens een tafelkleed nodig had. Knopstoel (model 1780, beschildering 1920) Een knopstoel vond je in bijna elk huis. De leuning is kaarsrecht, dus lekker achterover leunen kon je niet op deze stoel. In het begin van de twintigste eeuw lieten rijke mensen hun stoelen mooi beschilderen. Zo n stoel was nu niet meer om op te zitten, maar vooral om mee te pronken. Kantoorstoel (model 2000) Veel mensen hebben in huis een studeerruimte. Met deze stoel op wieltjes kun je gemakkelijk en snel van de ene kant van de kamer naar de andere om iets te pakken. En dat allemaal zonder op te hoeven staan! Het lijkt wel of de mensen geen tijd te verliezen hebben. Devotieplaat (model 1893) Met een plaat als deze aan de muur sloegen de mensen twee vliegen in één klap: het is een plaat van Jesus Christus, voor christelijke mensen heel belangrijk. Als je maar even opkijkt zie je hem recht in de ogen. Zo blijft je geloof levend. Tegelijkertijd is het een versiering van het huis. Pokémon-poster (model 2000) Dit is Pikachu, één van de figuren uit het Pokémonspel. Dat is een soort kaartspel waarbij kinderen kaarten met verschillende wezentjes, Pokémon, sparen. Elke Pokémon heeft een eigen kracht en betekenis.
Werkblad 3B: vervolg extra informatie Het spel was een ware rage. Kinderen hebben er veel tijd en geld voor over. Bedstee (model 1880) In boerderijen sliep je meestal in een bedstee. Kinderen lagen er vaak met zijn drieën (of meer) in. De gordijntjes kon je dicht doen voor de warmte. Maar als het buiten erg hard waaide voelde je de koude wind door het dak blazen. Dan kon je het beste in het midden liggen! Het stro in de matras moest regelmatig ververst worden. Dan had je weer een lekker dik matras en geen vlooien en luizen meer! Hoogslaper (model 2000) Kinderen hebben nu bijna allemaal een eigen kamer en zeker een eigen bed. Het bed is hoog zodat eronder ruimte is om te spelen of te zitten en je huiswerk te maken. Op het bed ligt meestal een dekbed met een vrolijk gekleurde hoes. Petroleumlamp (model 1896) Deze lamp gaf zoveel licht dat je erbij kon lezen (als je dat kon) of borduren. Om hem aan te steken moest de glazen kap voorzichtig omhoog. Dit kon je doen door de ketting op te trekken. Kinderen mochten hier absoluut niet aankomen en zeker niet zelf de lamp aansteken. Dit deed vader of moeder. Design lamp (model 2000) Nu heb je lampen in alle modellen en maten. De lamp maakt een kamer gezellig. Daar hoeft hij niet eens voor te branden. Kinderen hebben zelf allerlei lampen op hun kamer. Wandtafel (model 1892) Deze chique tafel werd gebruikt door rijke mensen. Het was eigenlijk een extra tafel, waar je een mooi theeservies op kon zetten. Het maakte het huis wat voller en gezelliger. En je kon laten zien hoe rijk je was. Klaptafel (model 2000) Deze tafel kun je groter en kleiner maken. Als hij klein is kun je er met een gezin aan zitten. Als je vrienden te eten krijgt klap je hem uit. Blauwe lap (model 1875) Vaak deden de mensen de luiken voor de ramen als ze het binnen warm en donker wilden hebben. Als er geen luiken waren werd ook wel zo'n lap gebruikt. Het is het eenvoudigste soort gordijn dat je maar bedenken kunt. In Staphorst hadden de mensen altijd deze kleur blauw voor de ramen. Rolgordijn (model 1930) Dit soort gordijnen vond je heel vaak in boerderijen. Het was handig dat je ze op verschillende hoogtes kon laten hangen, zodat je zelf kon bepalen hoeveel licht je in de kamer wilde. Versierde kast (model 1699, verf 1920) Veel rijke mensen in het noorden van Nederland hadden zo'n beschilderde kast om hun kleding in te bewaren. Dit vonden ze natuurlijk mooi, maar er was nog een reden: Op de kast staan plaatjes geschilderd van een verhaal uit de bijbel. Ze gaan over Abraham en over Jacob. De mensen kenden de verhalen die bij het plaatje hoorden. En als ze langs die kast liepen dachten ze er vanzelf weer aan. Spanen dozen (model 1918) In sommige plaatsen aan de kust in Nederland liepen de mensen in klederdracht. Ze bewaarden spullen daarvoor (ook kleding) in deze dozen. De dozen werden op elkaar gestapeld neergezet. De mannen (vissers) versierden de dozen zo mooi mogelijk. Viool (model 1799) Als er op het platteland of in de stad iets te vieren was, een bruiloft bijvoorbeeld, kwamen er muzikanten. Ze speelden allerlei liederen begeleid op hun viool. Ook bij grote jaarmarkten of andere feesten werd er muziek gemaakt. Kinderen van muzikanten leerden er ook op spelen. Radio (model 1952) De radio was er voor het nieuws maar ook voor de muziek. Met de radio had je veel vaker een gezellig muziekje in huis dan voorheen. Of een spannend hoorspel waar je s avonds naar kon luisteren. Ook kinderen konden de radio heel gemakkelijk aanzetten. Perzisch tapijt (model 1880) Om het huis wat meer aan te kleden en gezelliger te maken namen mensen deze gekleurde kleden. Ze waren erg duur, dus lang niet iedereen kon ze betalen. Ze werden niet alleen in de huiskamers, maar ook in de slaapkamers gebruikt. Rieten mat (model 1920) Als de vloer van tegels was, kreeg je 's ochtends direct koude voeten als je uit je bedstee stapte. Deze mat zorgde ervoor dat je voeten warm bleven. En het zag er dan in de kamer ook meteen een stuk gezelliger uit. Haardbank (model 1776) In veel boerderijen en volkswoningen zag je deze bank. Hij stond vlak bij de vuurplaats. Er konden veel kinderen tegelijk op zitten om zich te warmen bij het vuur, en 's avonds te luisteren naar de verhalen die volwassenen vertelden. Bankje met stoofjes (model 1920) Op dit bankje konden precies drie kinderen zitten. Op het randje ervoor zetten ze hun voeten neer. Als het 's winters heel koud was werden er bakjes met hete kolen in klaargezet. Zo hielden ze hun voeten lekker warm. Velours en vitrage (model 1898) Deze gordijnen gebruikten rijke mensen vooral voor de sier. Het was een heel karwei om ze zo op te hangen. Er waren zelfs mensen die er hun beroep van hadden gemaakt. Zij wisten precies hoe de stof geknipt en opgehangen moest worden om de mooiste plooien te krijgen. Luxaflex (model 1980) Hierbij kon je helemaal zelf bepalen hoeveel licht er de kamer binnen kwam. Bij zonnig weer kon je de luxaflex bijvoorbeeld minder open zetten dan bij bewolkt weer. Je kon ook het licht van onder laten komen. Kist (model 1889) Een kist was het belangrijkste meubel om iets in op te bergen, ook je kleding. Een kist werd dus gebruikt als kast, maar ook als koffer. Aan de twee hengsels kon je hem optillen en meenemen. Ik zou het maar niet in m'n eentje proberen... Garderobe kast (model 2000) Kinderen hebben zoveel kleren dat ze eigen kasten nodig hebben om ze in op te bergen. En omdat de kasten in hun eigen kamers staan worden er speciale kasten voor kinderen gemaakt. Pathéfoon (model 1897) Alleen de rijkste mensen hadden een pathéfoon. Bij feesten werd hij aangezet en werd er op de muziek gedanst. Je moest er heel voorzichtig mee omgaan. Waarschijnlijk mocht alleen de vader of moeder van het gezin hem aanzetten. De plaat beschadigde erg gauw. Kinderen mochten er alleen naar kijken en luisteren. Draagbare cassette recorder (model 1990) Muziek was niet meer weg te denken. Veel kinderen hadden nu op hun kamer hun eigen muziekinstallatie. Een draagbare zoals deze was wel erg handig, want die kon je overal mee naar toe nemen. Pantervel (1891) Er waren niet veel mensen met zo'n kleed op hun vloer. Alleen bij kasteelheren en andere adelijke families vond je dit. Soms had de vader in huis dit dier tijdens een jacht in Afrika zelf geschoten en het als trofee mee naar huis genomen. Zijn kinderen zullen wel trots op hem geweest zijn! Hinkelkleed (model 2000) Hinkelen deden kinderen al eeuwen lang. Altijd buiten op straat. Met dit kleed is het ook mogelijk om binnen te hinkelen. Je kan er natuurlijk ook gewoon lekker op zitten of koppeltje duikelen. Vlindercanapé (model 1890) Bij rijke families zag je deze canapé wel. Kinderen mochten er niet op spelen, hooguit doodstil zitten met je knieën tegen elkaar. Het is echt een bank voor visite. Tweezitter (model 2000) Hier kun je gezellig met zijn tweeën op zitten. Je hoeft niet per se te zitten, je mag er ook op hangen. Met je benen over de leuning of gewoon lekker liggen.
Werkblad 4, knipvel kijkdoos Haardbank (model 1776) Bankje met stoofjes (model 1920) Tweezitter (model 2000) Opklapbed (model 1965) Vlindercanapé (model 1890) Bedstee (model 1880)
Werkblad 5, knipvel kijkdoos Blauwe lap (model 1875) Hemelbed (model 1760) Rolgordijn (model 1930) Kantoorstoel (model 2000) Velour en vitrage (model 1898) Hoogslaper (model 2000)
Werkblad 6, knipvel kijkdoos Devotieplaat (model 1893) Jongen met traan (model 1955) Pokémon-poster (model 2000) Cassette recorder (model 1990) Perzisch tapijt (model 1880) Knopstoel (model 1780) Schommelstoel (model 1910) Zetel (model 1764)
Werkblad 7, knipvel kijkdoos Boerentafel (model 1783) Keukentafel (model 1959) Petroleumlamp (model 1896) Wandtafel (model 1892) Klaptafel (model 2000) Petroleumlamp (model 1896)
Werkblad 8, knipvel kijkdoos Elektrische lamp (model 1950) Elektrische lamp (model 1950) Garderobe kast (model 2000) Spanen dozen (model 1918) Pathéfoon (model 1897) Viool (model 1799) Olielamp (model 1792) Design lamp (model 2000) Olielamp (model 1792)
Werkblad 9, knipvel kijkdoos Luxaflex (model 1980) Versierde kast (model 1699) Radio (model 1952) Ganzenbord (model 1798) Kist (model 1889) Design lamp (model 2000) Pantervel (model 1891) Naam: Rieten mat (model 1920) Hinkelkleed (model 2000) Leeftijd: Kindererf Nederlands Openluchtmuseum
Werkblad 10, knipvel legwerk 1775 2000 1955 1895
Werkblad 11, antwoordvel legwerk 1775 1895 1955 2000
Overzicht van ons aanbod per groep groepen 1 2 3 4 5 6 7 8 Educatieve projecten Keuterboeren Waar komt jouw eten vandaan? Wat wil je later worden? Wat kon je vroeger worden? Brood! Dat koop je toch in de winkel? Bakkers en Boeren Hoe zie jij een ander? Hoe woonden de mensen vroeger? Dossier Bouwen Bouwen in de 18e en 19e eeuw Dingenliefde Hoe en wat bewaart een museum? Architecten gezocht Ontwerp je eigen woonboerderij Dossier Kinderarbeid Kinderarbeid Nieuw in Nederland Waar moet je aan wennen? canon canon Speurtochten De dag van Deetje In de schoenen van een kind van vroeger Voetsporen 1 In de voetsporen van je voorouders Voetsporen 2 In de voetsporen van je voorouders Spaartocht Sparen, bewaren en verzamelen Nederlands Openluchtmuseum Schelmseweg 89, Arnhem Reserveringen: 026 357 61 23 Schoolreisjes: 026 357 61 25 www.openluchtmuseum.nl educatie@openluchtmuseum.nl